Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Merkezi Kanada İnuitleri ya da Merkezî İnuitler veya Merkezi Eskimolar (İngilizce Central Inuit, Central Eskimo), Kanada'nın Kuzeybatı Toprakları ile Nunavut topraklarında yaşayan Kanada İnuitlerinden Eskimo kültür grubu.
 20. yy başlarına ait İnuit parkası. Kanada İnuitlerinin kadın parkası, Alaska İnyupiklerinin tersine, kuyruklu olurlar | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
| Diller | |
| Din | |
Kanada İnuitlerinin diğer kültür grupları olan , ve ayrılırlar ve Kanada İnuitlerinin çoğunu kapsarlar.
Merkezi İnuit anlayışına göre dünyanın yapısı cinsiyete göre nitelik kazanır. Kadınlara deniz, deniz memelileri, deniz araçları ve kış mevsimi bağlanırken, erkeklere kara, kara memelileri, kara araçları ve yaz mevsimi bağlanır. Bu ayrım aynı zamanda cinsiyete bağlı defin işlemlerini de etkiler. Doğaüstü güçleri sembolize eden figürler yapmaz, onun yerine hayvanları resmeden figürlerden muska yaparlar.
Barınakları arasında iglu ve sayılabilir.
Alt grupları
Thule kültürünün torunlarıdır ve 5 alt gruba ayrılır:
- Bakır İnuitleri (Copper Inuit; eskiden Copper Eskimo)
- Rengeyiği İnuitleri (Caribou Inuit; eskiden Caribou Eskimo)
- (Netsilik)
- (Iglulik Eskimo)
- (Baffinland Eskimo)
Bakır İnuitleri coğrafî olarak merkezî arktikte olmasına rağmen, sosyal ve ideolojik olarak Merkezî İnuitlerden ayrı tutulduğu da olur.
Rengeyiği İnuitleri, 17. yüzyılda Bakır İnuitleri kültür grubundan ayrılan bir alt grubudur (Taylor, 1972; Burch, 1978). Bu en güncel hipotez olsa da henüz ispatlanmamıştır (Czonka, 1998).
Kimileri muhtemelen Dorset kültürünün son kalıntısı olan Sallirmiut İnuitleri kültür grubunu da Merkezî İnuitler içerisinde sınıflandırır.
Dil
Dilleri iki ayrı dilde sınıflandırılır:
- Batı Kanada İnuitçesi
- İnuinnaq İnuitçesi (kendilerince ᐃᓄᐃᓐᓇᖅᑐᓐ; İng. Inuinnaqtun, Inuinnaq, Copper Inuktitut)
- Kangiryuarmiut İnuitçesi (İng. Kangiryuarmiutun subdialect). Konuşan kabileler: Kanghiryuatjagmiut, Kanghirjuarmiut, (?) Haneragmiut, (?) Puivlirmiut, (?) Nagyuktomiut
- (İng. Cambridge subdialect). Konuşan kabileler: Ekaluktomiut, Kiglinirmiut
- (İng. Coppermine subdialect, Kugluktuk dialect). Konuşan kabileler: Akkuliakattangmiut, Noahognirmiut, Kogluktomiut, Wallirmiut, Asiagmiut, Pingangnaktomiut
- (İng. Bathurst subdialect). Konuşan kabileler: Nennitagmiut, Kilusiktomiut
- Natsilik İnuitçesi
- Nattilik İnuitçesi (kendilerince Nattilingmiutut (dil); İng. Natsilik subdialect, Natsilik proper). Konuşan kabileler: Arvertormiut, Netsilingmiut, Kuungmiut
- Arviligjuaq İnuitçesi (İng. Arviligjuaq subdialect). Konuşan kabileler: Arviligjuarmiut, Sinimiut
- Utkuhiksalik İnuitçesi (kendilerince Utkuhiksalingmiutitut (dil); İng. Utkuhiksalik subdialect, Utkuhikhalik, Gjoa Haven dialect). Konuşan kabileler: (?) Ahagmiut, (?) Hanningařuqmiut, (?) Ilivilermiut, Ugyulingmiut, Qeqertarmiut, Utkuhiksalingmiut (İng. Utkuhiksalik proper)
- İnuinnaq İnuitçesi (kendilerince ᐃᓄᐃᓐᓇᖅᑐᓐ; İng. Inuinnaqtun, Inuinnaq, Copper Inuktitut)
- Doğu Kanada İnuitçesi
- Kivalliq-Aivilik İnuitçesi
- Kivalliq İnuitçesi (kendilerince ᑭᕙᓪᓕᕐᒥᐅᑦ Kivallirmiut, Kivallirmiutut, Kivallirmiutun, Inuktitun; İng. Kivalliq, Keewatin dialect, Caribou dialect, Caribou Inuit (sensu stricto))
- Qaernermiut şivesi (İng. Qairnirmiut subdialect). Konuşan kabileler: Qaernermiut, (?) Harvaqtormiut
- Hauneqtormiut ya da Kangiqliniqmiut (İng. Hauniqturmiut subdialect)
- Padlermiut (İng. Paallirmiut subdialect)
- Ahiarmiut (İng. Ahiarmiut subdialect)
- Aivilik İnuitçesi (kendilerince Aivilingmiutut, Inuktitut; İng. Aivilik dialect, Walrus Inuit).
- Southampton şivesi (İng. Southampton subdialect)
- Rankin şivesi (İng. Rankin subdialect). Konuşan kabileler: Aivilingmiut, (?) Amitormiut
- Kivalliq İnuitçesi (kendilerince ᑭᕙᓪᓕᕐᒥᐅᑦ Kivallirmiut, Kivallirmiutut, Kivallirmiutun, Inuktitun; İng. Kivalliq, Keewatin dialect, Caribou dialect, Caribou Inuit (sensu stricto))
- Qikiqtaaluk İnuitçesi
- (kendilerince Qikiqtaaluk uannangani, Inuktitut; İng. North Baffin dialect, North Qikiqtaaluk dialect).
- Tununirmiut şivesi (İng. Tununirmiut subdialect). Konuşan kabileler: Nedlungmiut, Tununirusirmiut, Tununermiut, Mittimatalingmiut (halk) Mittimatalingmiutut (dil), Aggomiut, (?) Pilingmiut
- Iglulirmiut (İng. Iglulingmiut subdialect)
- (kendilerince Qikiqtaaluk nigiani, Inuttitut; İng. South Baffin dialect (sensu lato), South Qikiqtaaluk dialect).
- Güneydoğu şivesi (İng. Southeast Baffin subdialect, East Baffin dialect). Konuşan kabileler: Akudnirmiut, Padlimiut, Qinguamiut, Saumingmiut, Kingnaitmiut, Qinguamiut, Okomiut, Talirpingmiut
- Güneybatı şivesi (İng. Southwest Baffin subdialect, South Baffin dialect (sensu stricto)). Konuşan kabileler: Kingarmiut ya da Sikosuilarmiut (İng. Cape Dorset dialect), Akuliarmiut, Nugumiut, Qaumauangmiut
- (kendilerince Qikiqtaaluk uannangani, Inuktitut; İng. North Baffin dialect, North Qikiqtaaluk dialect).
- Kivalliq-Aivilik İnuitçesi
Kaynakça
- ^ (2005). Ancient astronomy: an encyclopedia of cosmologies and myth. ABC-CLIO. ss. 193-. ISBN . Erişim tarihi: 28 Ağustos 2011.
- ^ Auger, Emily Elisabeth (2005). The way of Inuit art: aesthetics and history in and beyond the Arctic. McFarland. ss. 54-. ISBN . Erişim tarihi: 28 Ağustos 2011.
- ^ Stern, Pamela R. (2004). Historical dictionary of the Inuit. Scarecrow Press. ss. 129-. ISBN . Erişim tarihi: 28 Ağustos 2011.
- ^ Cummins, B.D. (2004). Faces of the North: the ethnographic photography of John Honigmann. google.com. Toronto: Natural Heritage/Natural History. s. 149. ISBN . Erişim tarihi: 27 Aralık 2007.
- ^ Issenman, B. (1997). Sinews of survival: the living legacy of Inuit clothing (pdf). Vancouver: UBC Press. s. 136. ISBN . Erişim tarihi: 27 Aralık 2007.
- ^ Fossett, Renée (2001). In Order to Live Untroubled: Inuit of the Central Arctic, 1550-1940. University of Manitoba Press. ss. 17-. ISBN . 31 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Aralık 2012.
- ^ Handbook of North American Indians, Volume 5: Arctic
- ^ Alan Daniel McMillan & Eldon Yellowhorn (2004), First Peoples in Canada, 3rd ed.
- ^ . languagegeek.com. 17 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2007.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Merkezi Kanada Inuitleri ya da Merkezi Inuitler veya Merkezi Eskimolar Ingilizce Central Inuit Central Eskimo Kanada nin Kuzeybati Topraklari ile Nunavut topraklarinda yasayan Kanada Inuitlerinden Eskimo kultur grubu Merkezi Kanada Inuitleri20 yy baslarina ait Inuit parkasi Kanada Inuitlerinin kadin parkasi Alaska Inyupiklerinin tersine kuyruklu olurlarOnemli nufusa sahip bolgelerDillerBati Kanada Inuitcesi Dogu Kanada InuitcesiDinHristiyanlik Samanizm Kanada Inuitlerinin diger kultur gruplari olan ve ayrilirlar ve Kanada Inuitlerinin cogunu kapsarlar Merkezi Inuit anlayisina gore dunyanin yapisi cinsiyete gore nitelik kazanir Kadinlara deniz deniz memelileri deniz araclari ve kis mevsimi baglanirken erkeklere kara kara memelileri kara araclari ve yaz mevsimi baglanir Bu ayrim ayni zamanda cinsiyete bagli defin islemlerini de etkiler Dogaustu gucleri sembolize eden figurler yapmaz onun yerine hayvanlari resmeden figurlerden muska yaparlar Barinaklari arasinda iglu ve sayilabilir Alt gruplariThule kulturunun torunlaridir ve 5 alt gruba ayrilir Bakir Inuitleri Copper Inuit eskiden Copper Eskimo Rengeyigi Inuitleri Caribou Inuit eskiden Caribou Eskimo Netsilik Iglulik Eskimo Baffinland Eskimo Bakir Inuitleri cografi olarak merkezi arktikte olmasina ragmen sosyal ve ideolojik olarak Merkezi Inuitlerden ayri tutuldugu da olur Rengeyigi Inuitleri 17 yuzyilda Bakir Inuitleri kultur grubundan ayrilan bir alt grubudur Taylor 1972 Burch 1978 Bu en guncel hipotez olsa da henuz ispatlanmamistir Czonka 1998 Kimileri muhtemelen Dorset kulturunun son kalintisi olan Sallirmiut Inuitleri kultur grubunu da Merkezi Inuitler icerisinde siniflandirir DilDilleri iki ayri dilde siniflandirilir Bati Kanada Inuitcesi Inuinnaq Inuitcesi kendilerince ᐃᓄᐃᓐᓇᖅᑐᓐ Ing Inuinnaqtun Inuinnaq Copper Inuktitut Kangiryuarmiut Inuitcesi Ing Kangiryuarmiutun subdialect Konusan kabileler Kanghiryuatjagmiut Kanghirjuarmiut Haneragmiut Puivlirmiut Nagyuktomiut Ing Cambridge subdialect Konusan kabileler Ekaluktomiut Kiglinirmiut Ing Coppermine subdialect Kugluktuk dialect Konusan kabileler Akkuliakattangmiut Noahognirmiut Kogluktomiut Wallirmiut Asiagmiut Pingangnaktomiut Ing Bathurst subdialect Konusan kabileler Nennitagmiut Kilusiktomiut Natsilik Inuitcesi Nattilik Inuitcesi kendilerince Nattilingmiutut dil Ing Natsilik subdialect Natsilik proper Konusan kabileler Arvertormiut Netsilingmiut Kuungmiut Arviligjuaq Inuitcesi Ing Arviligjuaq subdialect Konusan kabileler Arviligjuarmiut Sinimiut Utkuhiksalik Inuitcesi kendilerince Utkuhiksalingmiutitut dil Ing Utkuhiksalik subdialect Utkuhikhalik Gjoa Haven dialect Konusan kabileler Ahagmiut Hanningaruqmiut Ilivilermiut Ugyulingmiut Qeqertarmiut Utkuhiksalingmiut Ing Utkuhiksalik proper Dogu Kanada Inuitcesi Kivalliq Aivilik Inuitcesi Kivalliq Inuitcesi kendilerince ᑭᕙᓪᓕᕐᒥᐅᑦ Kivallirmiut Kivallirmiutut Kivallirmiutun Inuktitun Ing Kivalliq Keewatin dialect Caribou dialect Caribou Inuit sensu stricto Qaernermiut sivesi Ing Qairnirmiut subdialect Konusan kabileler Qaernermiut Harvaqtormiut Hauneqtormiut ya da Kangiqliniqmiut Ing Hauniqturmiut subdialect Padlermiut Ing Paallirmiut subdialect Ahiarmiut Ing Ahiarmiut subdialect Aivilik Inuitcesi kendilerince Aivilingmiutut Inuktitut Ing Aivilik dialect Walrus Inuit Southampton sivesi Ing Southampton subdialect Rankin sivesi Ing Rankin subdialect Konusan kabileler Aivilingmiut Amitormiut Qikiqtaaluk Inuitcesi kendilerince Qikiqtaaluk uannangani Inuktitut Ing North Baffin dialect North Qikiqtaaluk dialect Tununirmiut sivesi Ing Tununirmiut subdialect Konusan kabileler Nedlungmiut Tununirusirmiut Tununermiut Mittimatalingmiut halk Mittimatalingmiutut dil Aggomiut Pilingmiut Iglulirmiut Ing Iglulingmiut subdialect kendilerince Qikiqtaaluk nigiani Inuttitut Ing South Baffin dialect sensu lato South Qikiqtaaluk dialect Guneydogu sivesi Ing Southeast Baffin subdialect East Baffin dialect Konusan kabileler Akudnirmiut Padlimiut Qinguamiut Saumingmiut Kingnaitmiut Qinguamiut Okomiut Talirpingmiut Guneybati sivesi Ing Southwest Baffin subdialect South Baffin dialect sensu stricto Konusan kabileler Kingarmiut ya da Sikosuilarmiut Ing Cape Dorset dialect Akuliarmiut Nugumiut QaumauangmiutKaynakca 2005 Ancient astronomy an encyclopedia of cosmologies and myth ABC CLIO ss 193 ISBN 978 1 85109 477 6 Erisim tarihi 28 Agustos 2011 Auger Emily Elisabeth 2005 The way of Inuit art aesthetics and history in and beyond the Arctic McFarland ss 54 ISBN 978 0 7864 1888 6 Erisim tarihi 28 Agustos 2011 Stern Pamela R 2004 Historical dictionary of the Inuit Scarecrow Press ss 129 ISBN 978 0 8108 5058 3 Erisim tarihi 28 Agustos 2011 Cummins B D 2004 Faces of the North the ethnographic photography of John Honigmann google com Toronto Natural Heritage Natural History s 149 ISBN 1 896219 79 9 Erisim tarihi 27 Aralik 2007 Issenman B 1997 Sinews of survival the living legacy of Inuit clothing pdf Vancouver UBC Press s 136 ISBN 0 7748 0596 X Erisim tarihi 27 Aralik 2007 Fossett Renee 2001 In Order to Live Untroubled Inuit of the Central Arctic 1550 1940 University of Manitoba Press ss 17 ISBN 978 0 88755 171 0 31 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Aralik 2012 Handbook of North American Indians Volume 5 Arctic Alan Daniel McMillan amp Eldon Yellowhorn 2004 First Peoples in Canada 3rd ed languagegeek com 17 Ocak 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Aralik 2007