Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Markut, Merküt veya Bürküt, Yörükler arasında yaramazlık yapan çocuklan korkutmak için uydurulan efsanevi kuş. Eski inanışa göre, Markut sadece adı anılanları korkutan bir kuştur.
Bu mitolojik varlık hakkında Yörükler arasında "Markut Markut... Bacadan kolunu salla..." denmekteydi. Aynı tekerleme bazı yörelerde "Harkıt. Bacadan torbanı sarkıt. Çocukları al git." olarak söylenmektedir. Kötü ruhları korkutmak amacıyla çağırılan Markut adındaki bu kuş ile Türkmenlerdeki Bürküt Ata ve Yakutların, şamanların Bürküt soyundan gelme inançları arasında mitolojik anlamsallık açısından yakınlık bulunmaktadır.
Özellikleri
Vasili Radlov, Sibirya'dan adlı eserinde Altay dağlarında yaşayan şamanların yaptıkları kurban merasiminden söz ederken "sema kuşu Markut"un adının geçtiği bir şaman duası metninden bahseder. Radlov'un sözünü ettiği Markut, göze görünmezdir ve yalnızca belli insanlar onu görebilir:
| "Gök kuşları beş Markut, Tırnakları bakırdan Ayın tırnağı bakırdan, Ayın gagası buzdan Geniş kanatları muhteşem hareketli. Uzun kuyrukları yelpaze gibi Sol kanadı ayı örter. Sağ kanadı güneşi Ey dokuz kartalın anası! Yayığı geçerken şaşmaz İdil üstünde yorulmaz, Öterek gel sen bana! Oynayarak gel sen sağ gözüme! Sağ omzumun üstüne kon." |
Şaman, Markut kuşunu bu yolla çağırdıktan sonra cevap verdiği zaman, kuşun sesini taklit eder ve "Gağag gag! Kam ay!" diye bağırır. Sonra büyük kuşun taşımasının ne kadar zor olduğunu göstermek için boynunu büker. Radlov'un sözünü ettiği Markut, göze görünmez ve kötü ruhları korkutmak için çağırılır. Bu kuşu ancak belli insanlar tarafından görüşebilir.
Teleüt şamanlarının davullarında yer alan resimlerden biri de "Ülgen kuşu Bay Mörküt" adında büyük kartal görünüşlü bir kuştur. Böylece Altay-Sayan şamanlarının dünya görüşünde kamlık zamanı ulu Ülgen'e yoldaşlık yapan nur yüzlü kuşun adı da "Merküt" olmuştur. Bu mitolojik "Merküt" kuşu, Sibirya'dan çok uzaklarda, aynı etnik-kültürel sistemin binlerce kilometre uzağında yaşayan başka bir geleneğinde Anadolu'nun yarı göçebe Yörüklerinin dilinde çocukları koruyan hayali bir varlık şeklini almıştır. "Merküt" (Markut) adıyla Türkmenlerdeki "Bürküt Ata" adı arasında da mitolojik anlam açısından ilişki mevcuttur.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Dış bağlantılar
- Türk Mitolojisi Sözlüğü, Pınar Karaca21 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Markut)
 | Mitoloji ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Markut Merkut veya Burkut Yorukler arasinda yaramazlik yapan cocuklan korkutmak icin uydurulan efsanevi kus Eski inanisa gore Markut sadece adi anilanlari korkutan bir kustur Bu mitolojik varlik hakkinda Yorukler arasinda Markut Markut Bacadan kolunu salla denmekteydi Ayni tekerleme bazi yorelerde Harkit Bacadan torbani sarkit Cocuklari al git olarak soylenmektedir Kotu ruhlari korkutmak amaciyla cagirilan Markut adindaki bu kus ile Turkmenlerdeki Burkut Ata ve Yakutlarin samanlarin Burkut soyundan gelme inanclari arasinda mitolojik anlamsallik acisindan yakinlik bulunmaktadir OzellikleriVasili Radlov Sibirya dan adli eserinde Altay daglarinda yasayan samanlarin yaptiklari kurban merasiminden soz ederken sema kusu Markut un adinin gectigi bir saman duasi metninden bahseder Radlov un sozunu ettigi Markut goze gorunmezdir ve yalnizca belli insanlar onu gorebilir Gok kuslari bes Markut Tirnaklari bakirdan Ayin tirnagi bakirdan Ayin gagasi buzdan Genis kanatlari muhtesem hareketli Uzun kuyruklari yelpaze gibi Sol kanadi ayi orter Sag kanadi gunesi Ey dokuz kartalin anasi Yayigi gecerken sasmaz Idil ustunde yorulmaz Oterek gel sen bana Oynayarak gel sen sag gozume Sag omzumun ustune kon Saman Markut kusunu bu yolla cagirdiktan sonra cevap verdigi zaman kusun sesini taklit eder ve Gagag gag Kam ay diye bagirir Sonra buyuk kusun tasimasinin ne kadar zor oldugunu gostermek icin boynunu buker Radlov un sozunu ettigi Markut goze gorunmez ve kotu ruhlari korkutmak icin cagirilir Bu kusu ancak belli insanlar tarafindan gorusebilir Teleut samanlarinin davullarinda yer alan resimlerden biri de Ulgen kusu Bay Morkut adinda buyuk kartal gorunuslu bir kustur Boylece Altay Sayan samanlarinin dunya gorusunde kamlik zamani ulu Ulgen e yoldaslik yapan nur yuzlu kusun adi da Merkut olmustur Bu mitolojik Merkut kusu Sibirya dan cok uzaklarda ayni etnik kulturel sistemin binlerce kilometre uzaginda yasayan baska bir geleneginde Anadolu nun yari gocebe Yoruklerinin dilinde cocuklari koruyan hayali bir varlik seklini almistir Merkut Markut adiyla Turkmenlerdeki Burkut Ata adi arasinda da mitolojik anlam acisindan iliski mevcuttur Ayrica bakinizBurkut Ata Burkut AnaKaynakca a b c d e Beydilli Celal 2004 Turk Mitolojisi Ansiklopedik Sozluk Yurt Kitap Yayin ss 370 371 Celal Beydilli 2004 Turk Mitolojisi Ansiklopedik Sozluk Yurt Kitap Yayin s 116 Dis baglantilarTurk Mitolojisi Sozlugu Pinar Karaca21 Eylul 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Markut Mitoloji ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz