Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Ocak 2022) () |
Mevlîd, İslâm edebiyatında Muhammed'in doğum gününde yapılan kutlama merasimlerine, bu merasimlerde okunmak üzere yazılan ve bestelenen manzum şeklindeki edebî metinlere verilen isim. Mevlîd, bunun yanında İslâm edebiyatında müstakil bir edebî türdür.
Arapça "doğmak", "doğum zamanı" veya "doğum yeri" anlamındaki "velâdet" kelimesinden türeyen "mevlid", zaman içinde bu türdeki eserlere verilen ortak bir isim hâline gelmiştir.
Özel günlerde (sünnet töreni, hac dönüşü, asker uğurlama, bir ölümün 40. günü gibi) ve kutsal gecelerde, Muhammed'in doğumu, kutsal kişiliği, miracı gibi olağanüstü anlatı ve mitoslarla bezenmiş, gerçeküstü olayları anlatan edebî metinlerin makam ve usûl ile okunmasıdır. Türkçeye Arapçadan girmiş olan "mevlid", "Peygamberin doğum günü" anlamında da kullanılır. Halk arasında mevlit, mevlüd, mevlüt olarak da söylenmekte, kişilere isim olarak da verilmektedir.
Edebî bir terim olarak “mevlîd”, Muhammed peygamberin doğumunu, hayatından kısa pasajları, mucizelerini anlatan mesnevi tarzındaki metinlerin tümüne verilen isim olmakla beraber, İslâm edebiyâtında bir edebî türdür. Günümüzde Türkiye'de bu türün en tanınan örneği, Süleyman Çelebi‘nin 15. yüzyıl tarihli "Vesîletü'n Necât" (Kurtuluş Vesilesi) ismini taşıyan manzum, Türkçe eseridir. Bu nedenle "mevlîd" kelimesi ile kastedilen çoğunlukla Süleyman Çelebi'nin söz konusu eseridir. Türkçede olduğu gibi Arapça, Kürtçe, Arnavutça gibi birçok dilde de mevlidler yazılmıştır. Türkçe mevlid geleneğinde olduğu gibi özel günlerde ve kutsal gecelerde okunduğu gibi, diğer zamanlarda da isteyenler tarafından okunmaktadır.
Musikî terimi olarak “mevlîd”, cami ve tekke musikisinin bir türünü ifade eder. İslâm musikîsinde “mevlîd” okuyanlar, Farsçadan türetilmiş "mevlidhan" tâbiri ile nitelendirilir. Günümüzde icrâ edilmekte olan mevlid bestesini, 17. yüzyılda Bursalı Sekbân adlı bir musikîşinas tarafından bestelendiği sanılmaktadır.
Türk Edebiyatında Mevlid
Türk edebiyat literatüründe 63 mevlid yer alır. Bu eserlerin en meşhuru, Süleyman Çelebi tarafından 15. yüzyılda yazılmış olandır. Diğer mevlitlerin hemen hepsi Süleyman Çelebi'nin mevlidine naziredir. Yalnızca Süleyman Çelebi'den önce yaşamış olan Erzurumlu Mustafa Darir'in "Tercümetü'd Darir" adlı eseri, İbn-i İshak'ın "Siret'ün Nebi" eserinden çeviridir.
Hamdullah Hamdi'nin ve 'nin yazdığı mevlidler, başarılı örneklerdendir. Ancak hiçbir eser, Süleyman Çelebi'nin yazdığı mevlidin seviyesine erişememiştir.
Süleyman Çelebi'nin mevlîdi
Süleyman Çelebi tarafından 1409'da yazılmıştır. Asıl adı "Vesîletü'n Necât" (Kurtuluş Vesilesi)'tır. 16 kısım ve 770 beyitten oluşur. Kasîde şeklinde yazılan eserin içinde gazel formunda yazılan bölümler de vardır. Aruz vezninin "failatun failatun failun" vezni kullanılmıştır; sadece "velâdet” bölümünün sonundaki on beyit “mef’ ulü-fâilâtü-mefâilü-fâilün” kalıbı ile yazılmıştır.
Süleyman Çelebi, eserini yazarken, referans aldığı eserlerin, Âşık Paşa’ nın “Garibnâme” si, Erzurumlu Darir in “Siyerü’ n- Nebî” si, Eb’ul Hasan Bekrî’ nin “Siyer"i ve Muhyiddîn Ibnü'l Arâbî’nin “Füsûs-u Hîkem“i olduğu tespit edilmiştir.
Halk arasında geleneksel olarak okunan mevlid, Süleyman Çelebi'nin yazdığı mevliddir.
Mevlidin bestesi
Günümüze kadar gelen besteyi Bursalı Sekban isimli bir müzisyenin 17. yüzyılda bestelediği sanılmaktadır. Bir beste olmaktan ziyade, her bir bölümün hangi makamda nasıl seslendirileceği konusunda rehber niteliğindedir. Halka mal olmuş bir müziktir; ülkenin değişik bölgelerinin kendine özgü bir mevlid tavır ve üslubu gelişmiştir. Hâfız Sadettin Kaynak ve Hâfız gibi bestekârlar da mevlidi bestelemiştir ancak pek yaygınlaşmamıştır.
2010 yılında ise Cumhurbaşkanlığı Yüksek Himayeleri tarafından finanse edilen bir proje ile dünyaca ünlü besteci ve orkestra şefi Selman Ada tarafından, evrensel müzik standartlarına uygun şekilde "kantat" formunda bestelenmiş şekli ile seslendirilmiştir.
Mevlid geleneği
İslâm peygamberi Muhammed'in doğum günü hicrî takvime göre Rebiülevvel ayının 12. gecesidir. İslâm dünyası, her yıl bu günü Mevlid Kandili olarak kutlar. Mevlid günlerinde oruç tutulması, geceleri ilâhiler, kasîdeler ve Mevlîd-i Şerif okunması, dua ve sohbet edilmesi, Kur’an okunması gibi ibadetler ile kutlama yaygındır.
Mevlid kutlaması, Osmanlı'da 1588'de, resmi bir devlet protokolü haline getirildi. Sarayın önceleri Ayasofya Camisi'nde, daha sonra Sultanahmet Camisi'nde düzenlediği törenlere devletin ileri gelenleri ile birlikte halk da katılırdı. Sultan Abdülaziz döneminde Ortaköy, II. Abdülhamid devrinde Yıldız Camii'nde tören düzenlenirdi.
Kandil olarak nitelendirilen önemli dinî gün ve gecelerin dışında, çocukların 40'ı çıkınca, bir müslümanın vefâtının 40’ıncı gününde, adak ve nikâh törenlerinde, hacıların dönüşünde, sünnet merasiminde, asker uğurlama gibi vesilelerle mevlid okunması özellikle Anadolu’da gelenekselleşmiştir.
Kaynakça
- ^ (PDF). 29 Eylül 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2017.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Mevlid haber gazete kitap akademik JSTOR Ocak 2022 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Mevlid Islam edebiyatinda Muhammed in dogum gununde yapilan kutlama merasimlerine bu merasimlerde okunmak uzere yazilan ve bestelenen manzum seklindeki edebi metinlere verilen isim Mevlid bunun yaninda Islam edebiyatinda mustakil bir edebi turdur Arapca dogmak dogum zamani veya dogum yeri anlamindaki veladet kelimesinden tureyen mevlid zaman icinde bu turdeki eserlere verilen ortak bir isim haline gelmistir Ozel gunlerde sunnet toreni hac donusu asker ugurlama bir olumun 40 gunu gibi ve kutsal gecelerde Muhammed in dogumu kutsal kisiligi miraci gibi olaganustu anlati ve mitoslarla bezenmis gercekustu olaylari anlatan edebi metinlerin makam ve usul ile okunmasidir Turkceye Arapcadan girmis olan mevlid Peygamberin dogum gunu anlaminda da kullanilir Halk arasinda mevlit mevlud mevlut olarak da soylenmekte kisilere isim olarak da verilmektedir Edebi bir terim olarak mevlid Muhammed peygamberin dogumunu hayatindan kisa pasajlari mucizelerini anlatan mesnevi tarzindaki metinlerin tumune verilen isim olmakla beraber Islam edebiyatinda bir edebi turdur Gunumuzde Turkiye de bu turun en taninan ornegi Suleyman Celebi nin 15 yuzyil tarihli Vesiletu n Necat Kurtulus Vesilesi ismini tasiyan manzum Turkce eseridir Bu nedenle mevlid kelimesi ile kastedilen cogunlukla Suleyman Celebi nin soz konusu eseridir Turkcede oldugu gibi Arapca Kurtce Arnavutca gibi bircok dilde de mevlidler yazilmistir Turkce mevlid geleneginde oldugu gibi ozel gunlerde ve kutsal gecelerde okundugu gibi diger zamanlarda da isteyenler tarafindan okunmaktadir Musiki terimi olarak mevlid cami ve tekke musikisinin bir turunu ifade eder Islam musikisinde mevlid okuyanlar Farscadan turetilmis mevlidhan tabiri ile nitelendirilir Gunumuzde icra edilmekte olan mevlid bestesini 17 yuzyilda Bursali Sekban adli bir musikisinas tarafindan bestelendigi sanilmaktadir Turk Edebiyatinda MevlidTurk edebiyat literaturunde 63 mevlid yer alir Bu eserlerin en meshuru Suleyman Celebi tarafindan 15 yuzyilda yazilmis olandir Diger mevlitlerin hemen hepsi Suleyman Celebi nin mevlidine naziredir Yalnizca Suleyman Celebi den once yasamis olan Erzurumlu Mustafa Darir in Tercumetu d Darir adli eseri Ibn i Ishak in Siret un Nebi eserinden ceviridir Hamdullah Hamdi nin ve nin yazdigi mevlidler basarili orneklerdendir Ancak hicbir eser Suleyman Celebi nin yazdigi mevlidin seviyesine erisememistir Suleyman Celebi nin mevlidiSuleyman Celebi tarafindan 1409 da yazilmistir Asil adi Vesiletu n Necat Kurtulus Vesilesi tir 16 kisim ve 770 beyitten olusur Kaside seklinde yazilan eserin icinde gazel formunda yazilan bolumler de vardir Aruz vezninin failatun failatun failun vezni kullanilmistir sadece veladet bolumunun sonundaki on beyit mef ulu failatu mefailu failun kalibi ile yazilmistir Suleyman Celebi eserini yazarken referans aldigi eserlerin Asik Pasa nin Garibname si Erzurumlu Darir in Siyeru n Nebi si Eb ul Hasan Bekri nin Siyer i ve Muhyiddin Ibnu l Arabi nin Fusus u Hikem i oldugu tespit edilmistir Halk arasinda geleneksel olarak okunan mevlid Suleyman Celebi nin yazdigi mevliddir Mevlidin bestesiGunumuze kadar gelen besteyi Bursali Sekban isimli bir muzisyenin 17 yuzyilda besteledigi sanilmaktadir Bir beste olmaktan ziyade her bir bolumun hangi makamda nasil seslendirilecegi konusunda rehber niteligindedir Halka mal olmus bir muziktir ulkenin degisik bolgelerinin kendine ozgu bir mevlid tavir ve uslubu gelismistir Hafiz Sadettin Kaynak ve Hafiz gibi bestekarlar da mevlidi bestelemistir ancak pek yayginlasmamistir 2010 yilinda ise Cumhurbaskanligi Yuksek Himayeleri tarafindan finanse edilen bir proje ile dunyaca unlu besteci ve orkestra sefi Selman Ada tarafindan evrensel muzik standartlarina uygun sekilde kantat formunda bestelenmis sekli ile seslendirilmistir Mevlid gelenegiIslam peygamberi Muhammed in dogum gunu hicri takvime gore Rebiulevvel ayinin 12 gecesidir Islam dunyasi her yil bu gunu Mevlid Kandili olarak kutlar Mevlid gunlerinde oruc tutulmasi geceleri ilahiler kasideler ve Mevlid i Serif okunmasi dua ve sohbet edilmesi Kur an okunmasi gibi ibadetler ile kutlama yaygindir Mevlid kutlamasi Osmanli da 1588 de resmi bir devlet protokolu haline getirildi Sarayin onceleri Ayasofya Camisi nde daha sonra Sultanahmet Camisi nde duzenledigi torenlere devletin ileri gelenleri ile birlikte halk da katilirdi Sultan Abdulaziz doneminde Ortakoy II Abdulhamid devrinde Yildiz Camii nde toren duzenlenirdi Kandil olarak nitelendirilen onemli dini gun ve gecelerin disinda cocuklarin 40 i cikinca bir muslumanin vefatinin 40 inci gununde adak ve nikah torenlerinde hacilarin donusunde sunnet merasiminde asker ugurlama gibi vesilelerle mevlid okunmasi ozellikle Anadolu da geleneksellesmistir Vikikaynak ta Mevlid i Serif ile ilgili metin bulabilirsiniz Kaynakca PDF 29 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 12 Haziran 2017