Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Muhtar Omarhan oğlu Avezov (Kazakça Мұхтар Омарханұлы Әуезов, Rusça: Мухтар Омарханович Ауэзов.) (28 Eylül 1897 – 27 Haziran 1961), Kazak eğitimci, yazar, çevirmen, eleştirmen, siyasetçi ve düşünürdür.
Muhtar Avezov | |
|---|---|
| Doğum | 28 Eylül 1897 Semey, Rus İmparatorluğu |
| Ölüm | 27 Haziran 1961 (63 yaşında) Moskova, SSCB |
| Milliyet | Kazak |
| Meslek | Yazar |
Kazakların en verimli yazarlarından biridir. Kazak destanları ve genel Türk edebiyatı ile araştırmalar yapmış; hikâye, çeviri, deneme, roman türlerinde eserler vermiştir. Kendisi için "Doğunun Şolohov'u" veya "İkinci Abay" tabirleri kullanılır. Kazak edebiyatında batılı tarzda nesir geleneğinin ilk temsilcisi kabul edilir.
Tüm hayatı boyunca en çok etkilendiği kişi Abay Kunanbayoğlu 'dur. En ünlü eseri, onun hakkındaki "Abay Yolu" adlı dört ciltlik destansı romanıdır.
Kendisine verilen değer sonucu Kazakistan'da onun hakkında Muhtartanuv (Muhtar Avezov'u tanıma ve öğrenme bilimi) biçiminde tek bilim insanı hasredilen araştırma alanı oluşturulmuştur.
Hayatı
1897 yılında Doğu Kazakistan Eyaletinde (o zamanki adı Semey ili) Şingiz Dağı (Şıngıztavı) Köyü’nde dünyaya geldi. “Kocalar” veya "Haşımiler" diye adlandırılan göçebe bir Kazak ailesine mensuptu. Babası varlıklı bir köylü olan Omerhan, annesi Abdilda Tacibayeva idi. Babasından ziyade dedesi Avez ve ninesi Dinasil tarafından yetiştirildi. On bir yaşında dedesini kaybetti; eğitim hayatı şehirdeki ağabeyi Kasımbek'in yanında devam etti.
Yetiştiği çevrede Abay'ın şiirlerini ezbere bilinmekte, şarkı veya türkü biçiminde söylenmekte idi. Altı yaşındayken büyükannesi Dinazil ile Abay'ın evinin bulunduğu Aygerim'e gidip Abay'ı orada gördü. Ünlü bilge o yedi yaşındayken hayatını kaybetti. Avezov'un Abay'a karşı çocukluk yıllarında başlayan hayranlığı, daha sonraki yıllarda araştırmaya ve onu tarihi çerçeveye oturtmaya kadar gitti.
Medrese eğitiminin ardından 1908'de Abay ismindeki Rus okulunu bitirdi. Bir yıl sonra Semey'deki beş yıllık bir okula girdi. Rus kültürü, edebiyatı ve dili ile ilk yakın teması Semey'deki okulunda başladı. 1915-1919 arasında Semey Öğretmenlik kursunda eğitim gördü.
Sanatla ilgili çalışmalarına 1917’de oyun yazarlığı ile başladı. İlk oyunu "Enlik Kebek", konusunu ulusal bir efsaneden alıyordu. Eser kadın haklarını konu aldığı için kadınlara ithaf edildi. Oyunu sahneleyecek sahne ve oyuncu olamadığından arkadaşlarının yardımıyla Abay’ın eşinin obasında bir çadırda sahneledi. Böylece Kazak Türklerinin kültür hayatına tiyatro girmiş oldu. Perdelerini 1926 yılında açan Kazak Dram Tiyatrosu'na bu eseri nedeniyle Muhtar Avezov'un adı verlimiş ve Enlik Kebek oyunu onlarca yıl sahnelenmiştir.
1918'de tiyatro çalışmalarının yanı sıra "Abay" isimli edebi derginin redaktörü olarak çeşitli makaleler de yazmaya başladı. "İnsanlığın Temeli Kadın" adlı ilk yazısında kadın hürriyeti ve eşitliği ile ilgili fikirlerini açıklayan Avezov, on bir ay çıkan dergide halkı bilgilendirici, aydınlatıcı popüler yazılar kaleme aldı.
Sovyet Hükûmeti'nin oluşumundan sonra siyasi faaliyetlerde bulundu; Semey Bölge Meclisinde, Orenburg'da Kazakistan Merkez Yöneticisi Komitesinde resmi görevler aldı. Bu arada edebiyat çalışmalarına da ara vermeden devam etti. İlk hikâyesini "Argın takma adı ile 1921'de yayımladı. Bu, "Korumasızların Günü" adlı hikâye idi. 1921 - 1926 yılları arasında "Arğın, Jayausal, Komr, Ayğak'' mahlaslarıyla hikâyeler yayımlamaya devam etti.
1922 yılında, "azat dinleyicisi" sıfatı ile Taşkent'teki Orta Asya Devlet Üniversitesi'ne girdi; bir yandan da Çolpan dergisinde çalışmaya başladı. Ertesi yıl Leningrad Üniversitesi'nin Filoloji bölümüne geçti. 1924-1925 yıllarında Semey'e dönerek orada Kazak edebiyatı ve edebiyat tarihi dersleri veren Avezov, 1924 yılının kış aylarında, Semey’de Abay’ın vefatının 20.yıl dönümü için, bir bilim toplantısı yapılmasına öncülük etti. 1925'te tekrar Leningrad'a gidip üniversite eğitimine devam etti
İlk evliliğini yirmi yaşında iken tanınmış bir ailenin kızı olan Rayha ile yapan ve Muğamila adında bir kızı olan Muhtar Avezov, kısa süren ilk evliliğinden sonra ikinci evliliğini Abay'ın torunu Mağaviya'nın kızı Kemila ile yapmıştı. Bu eşinden de ayrıldı. 1926'da Leningrad Üniversitesi’nde beraber okuduğu Valentina Nikalayevna Kuzmina ile yaptığı evlilik uzun yıllar devam etti. Bu evlilikten Eldos, Leyla, Eldar, Emar isimli üç oğlu ve bir kızı oldu.
1927 yılında yayınladığı "Edebiyat Tarihi" adlı eseriyle, Kazak edebiyat tarihini bilimsel olarak inceleyen ilk araştırmacılardan birisi oldu. 1928 yılında yüksek tahsilini tamamlayıp Taşkent'e döndü ve Taşkent Üniversitesi'nin Şark Fakültesi'nde yüksek lisansını tamamladı. 19. yüzyıldaki büyük Kazak isyanının önderi Kene Sarı Han'ı konu alan eseri Han Kene yi 1928'de yazdı ancak eser rejim tarafından yasaklandı. Eseri 1983'te, yazarın ölümünden 22 yıl sonra yayınlanabilmiştir. 1920'li yılların sonlarına doğru realist hikâyeler yazmaya başlayan Muhtar Avezov, Kazak hikâyeciliğinin realist kurucularından biri olarak kabul edilmiştir. "Karaşkaraş" (1927) ve "Kökserek" (1929) bu tip hikâyelerinin en önemli örneklerindendir.
1930-1938 yıllarında "Kazak Milliyetçisi, Pantürkist, Alaşordacı" suçlamasıyla tutuklanarak zindana atıldı 32 aydınla birlikte yargılanıp cezalandırıldı. Bu arada inançlarını ve yazdıklarından bazılarını "açık inkara" zorlandı.
1932-1937 yılları arasında Kazak Akademik Drama Tiyatrosunun Edebi bölümünde görev aldı. Aynı zamanda üniversitede veterinerlik ve öğretmen enstitülerinde Kazak edebiyatı dersleri verdi. Shakespeare, Gogol, Tolstoy, Çehov, Jack London’un eserlerini Kazakça'ya tercüme etti. Onun çevirdiği Gogol'un Müfettiş oyunu ile Shakespeare’in trajik oyunları otuz yıl Kazak sahnesinden inmemiştir.
En büyük eseri Abay Yolu için bilgi ve belge araştırmayı gençliğinden beri sürdüren Avezov, romanın "Tatyana’nın Dağdaki Şiiri" başlıklı bölümünü 1937 yılının 10 Şubatında "Kazak Edebiyatı" gazetesinde yayımladı. Bu ilk bölüm yayımlandıktan sonra romanın yazım süreci devam etti. 1940 yılında “Abay Trajedisi” (L. Sobolev ile) öyküsünü, sonra film senaryosunu, opera librettosunu, bilimsel yönünü yazdı. “Abay” piyesi, Abay’ın sahnede hayat bulduğu ilk oyunu oldu. Dört ciltlik bir roman olan Abay Yolu'nun birinci cildi 1942, ikinci cildi 1947, üçüncü cildi 1950 yılında "Akın (şair)", dördüncü cildi ise 1952 yılında "Abay Jolı (Yolu)" adıyla yayımlanmıştır ve bütün ciltleri 1956 yılında "Abay Yolu" adıyla çıkartılmıştır. Yazar romanında ünlü şair Abay'ın yaşadığı dönemdeki feodal yapıyı, Kazak topraklarındaki keskin sınıf mücadelesini, sınıfsal çözülmeleri, Kazak halkının göçebe hayat tarzını, sosyal dengesizlikleri aktarmıştır.
Yazar, 1942 yılında ünlü şair İlyas Jansugurov'un dul eşi Fatima Gabitova ile evlendi, bu evlilikten oğlu Murat dünyaya geldi (1943). 1942-1961 arasında S. M. Kirov Kazak Devlet Üniversitesinin profesörü, filoloji bilimlerinin doktoru oldu. 1946 yılında Kazakistan Bilimler Akademisi'ne üye seçildi ve Kazakistan'da en yüksek bilimsel unvan olan akademik unvanını aldı.
Avezov, 1955-1959 yılları arasında Kazakistan Yüksek Sovyeti'nde milletvekili oldu. Hindistan, Demokratik Almanya Cumhuriyeti, Çekoslovakya, Japonya ve Amerika Birleşik Devletleri'ne giden Avazov, devlet adamları ve üst düzey yetkililer ile fikir alışverişinde bulundu; Kazakistan'ı yurt dışında temsil etti. 1955'teki Hindistan seyahatinden sonra "İndiya Oçerkterin", 1960'ta Amerika seyahatinden sonra "Amerika Eserlerin"isimli çalışmalarını yayımladı. Hayatının son yıllarında "Ösken Örken" romanını yazdı.
Sovyetler Birliği Yüksek Parlamentosu tarafından iki defa "Kızıl Bayrak", "Lenin Nişanı" ile ödüllendirilen sanatçıya 1960 yılı sonlarında "Kazakistan'ın Bilim Emekçisi" unvanı verildi.
28 Haziran 1961 günü Moskova'da hayatını kaybetti. Almaata'da defnedilmiştir.
Ölümünden sonra
1961 yılında Sovyet Kazak Bilimler Akademisi Edebiyat ve Dil Enstitüsü, “M. Avazev Edebiyat ve Dil Enstitüsü” adını aldı. Yazarın Almaata’da 1951-1961 yılları arasında hayatını geçirdiği ev 28 Haziran 1963’te “Avazev Edebiyat Anı Evi Müzesi” adı ile müze olarak ziyarete girdi.
1997 yılı UNESCO kararı ile “Avezov Yılı” ilan edildi. Kazakistan’da Avezov’un tüm akademik eserleri 50 cilt halinde basıldı.
Almatı'da Opera ve Bale Tiyatrosu, üniversite, akademi gibi yerler onun resim ve heykelleri ile donatılmıştır.
Kaynakça
- ^ a b c d e f g (PDF). 30 Haziran 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2015.
- ^ a b Erdem, Tevfik. (PDF). bilig.yesevi.edu.tr. bilig-Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 17, Bahar 2017. 27 Eylül 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2017.
- ^ a b c d Aşa, Emel. (PDF). bilig.yesevi.net/. bilig-Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 5, Bahar 1998. 30 Haziran 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2017.
- ^ a b c Güngör, Ahmet. "Kazak Edebiyatının Ölümsüzlük Ateşi Büyük Yazar ve Filiozof M. O. Awezov". www.gungorname.com. Gungorname.com sitesi. 27 Eylül 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Eylül 2017.
- ^ a b . 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2015.
- ^ a b c Ayan, Ekrem. . www.tarihtarih.com/. Tarihtarih.com sitesi. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2017.
- ^ Ainur, Zhangabeyeva. . tez.yok.gov.tr. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2016. 27 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2017.
- ^ a b . 20 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2020.
Dış bağlantılar
- M. Avazev Edebiyat ve Dil Enstitüsü7 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- M. Avazev Müze Evi20 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Muhtar Omarhan oglu Avezov Kazakca Muhtar Omarhanuly Әuezov Rusca Muhtar Omarhanovich Auezov 28 Eylul 1897 27 Haziran 1961 Kazak egitimci yazar cevirmen elestirmen siyasetci ve dusunurdur Muhtar AvezovDogum28 Eylul 1897 Semey Rus ImparatorluguOlum27 Haziran 1961 63 yasinda Moskova SSCBMilliyetKazakMeslekYazarMuhtar Avezov Muze Evi Kazaklarin en verimli yazarlarindan biridir Kazak destanlari ve genel Turk edebiyati ile arastirmalar yapmis hikaye ceviri deneme roman turlerinde eserler vermistir Kendisi icin Dogunun Solohov u veya Ikinci Abay tabirleri kullanilir Kazak edebiyatinda batili tarzda nesir geleneginin ilk temsilcisi kabul edilir Tum hayati boyunca en cok etkilendigi kisi Abay Kunanbayoglu dur En unlu eseri onun hakkindaki Abay Yolu adli dort ciltlik destansi romanidir Kendisine verilen deger sonucu Kazakistan da onun hakkinda Muhtartanuv Muhtar Avezov u tanima ve ogrenme bilimi biciminde tek bilim insani hasredilen arastirma alani olusturulmustur Hayati1897 yilinda Dogu Kazakistan Eyaletinde o zamanki adi Semey ili Singiz Dagi Singiztavi Koyu nde dunyaya geldi Kocalar veya Hasimiler diye adlandirilan gocebe bir Kazak ailesine mensuptu Babasi varlikli bir koylu olan Omerhan annesi Abdilda Tacibayeva idi Babasindan ziyade dedesi Avez ve ninesi Dinasil tarafindan yetistirildi On bir yasinda dedesini kaybetti egitim hayati sehirdeki agabeyi Kasimbek in yaninda devam etti Yetistigi cevrede Abay in siirlerini ezbere bilinmekte sarki veya turku biciminde soylenmekte idi Alti yasindayken buyukannesi Dinazil ile Abay in evinin bulundugu Aygerim e gidip Abay i orada gordu Unlu bilge o yedi yasindayken hayatini kaybetti Avezov un Abay a karsi cocukluk yillarinda baslayan hayranligi daha sonraki yillarda arastirmaya ve onu tarihi cerceveye oturtmaya kadar gitti Medrese egitiminin ardindan 1908 de Abay ismindeki Rus okulunu bitirdi Bir yil sonra Semey deki bes yillik bir okula girdi Rus kulturu edebiyati ve dili ile ilk yakin temasi Semey deki okulunda basladi 1915 1919 arasinda Semey Ogretmenlik kursunda egitim gordu Sanatla ilgili calismalarina 1917 de oyun yazarligi ile basladi Ilk oyunu Enlik Kebek konusunu ulusal bir efsaneden aliyordu Eser kadin haklarini konu aldigi icin kadinlara ithaf edildi Oyunu sahneleyecek sahne ve oyuncu olamadigindan arkadaslarinin yardimiyla Abay in esinin obasinda bir cadirda sahneledi Boylece Kazak Turklerinin kultur hayatina tiyatro girmis oldu Perdelerini 1926 yilinda acan Kazak Dram Tiyatrosu na bu eseri nedeniyle Muhtar Avezov un adi verlimis ve Enlik Kebek oyunu onlarca yil sahnelenmistir 1918 de tiyatro calismalarinin yani sira Abay isimli edebi derginin redaktoru olarak cesitli makaleler de yazmaya basladi Insanligin Temeli Kadin adli ilk yazisinda kadin hurriyeti ve esitligi ile ilgili fikirlerini aciklayan Avezov on bir ay cikan dergide halki bilgilendirici aydinlatici populer yazilar kaleme aldi Sovyet Hukumeti nin olusumundan sonra siyasi faaliyetlerde bulundu Semey Bolge Meclisinde Orenburg da Kazakistan Merkez Yoneticisi Komitesinde resmi gorevler aldi Bu arada edebiyat calismalarina da ara vermeden devam etti Ilk hikayesini Argin takma adi ile 1921 de yayimladi Bu Korumasizlarin Gunu adli hikaye idi 1921 1926 yillari arasinda Argin Jayausal Komr Aygak mahlaslariyla hikayeler yayimlamaya devam etti 1922 yilinda azat dinleyicisi sifati ile Taskent teki Orta Asya Devlet Universitesi ne girdi bir yandan da Colpan dergisinde calismaya basladi Ertesi yil Leningrad Universitesi nin Filoloji bolumune gecti 1924 1925 yillarinda Semey e donerek orada Kazak edebiyati ve edebiyat tarihi dersleri veren Avezov 1924 yilinin kis aylarinda Semey de Abay in vefatinin 20 yil donumu icin bir bilim toplantisi yapilmasina onculuk etti 1925 te tekrar Leningrad a gidip universite egitimine devam etti Ilk evliligini yirmi yasinda iken taninmis bir ailenin kizi olan Rayha ile yapan ve Mugamila adinda bir kizi olan Muhtar Avezov kisa suren ilk evliliginden sonra ikinci evliligini Abay in torunu Magaviya nin kizi Kemila ile yapmisti Bu esinden de ayrildi 1926 da Leningrad Universitesi nde beraber okudugu Valentina Nikalayevna Kuzmina ile yaptigi evlilik uzun yillar devam etti Bu evlilikten Eldos Leyla Eldar Emar isimli uc oglu ve bir kizi oldu 1927 yilinda yayinladigi Edebiyat Tarihi adli eseriyle Kazak edebiyat tarihini bilimsel olarak inceleyen ilk arastirmacilardan birisi oldu 1928 yilinda yuksek tahsilini tamamlayip Taskent e dondu ve Taskent Universitesi nin Sark Fakultesi nde yuksek lisansini tamamladi 19 yuzyildaki buyuk Kazak isyaninin onderi Kene Sari Han i konu alan eseri Han Kene yi 1928 de yazdi ancak eser rejim tarafindan yasaklandi Eseri 1983 te yazarin olumunden 22 yil sonra yayinlanabilmistir 1920 li yillarin sonlarina dogru realist hikayeler yazmaya baslayan Muhtar Avezov Kazak hikayeciliginin realist kurucularindan biri olarak kabul edilmistir Karaskaras 1927 ve Kokserek 1929 bu tip hikayelerinin en onemli orneklerindendir 1930 1938 yillarinda Kazak Milliyetcisi Panturkist Alasordaci suclamasiyla tutuklanarak zindana atildi 32 aydinla birlikte yargilanip cezalandirildi Bu arada inanclarini ve yazdiklarindan bazilarini acik inkara zorlandi 1932 1937 yillari arasinda Kazak Akademik Drama Tiyatrosunun Edebi bolumunde gorev aldi Ayni zamanda universitede veterinerlik ve ogretmen enstitulerinde Kazak edebiyati dersleri verdi Shakespeare Gogol Tolstoy Cehov Jack London un eserlerini Kazakca ya tercume etti Onun cevirdigi Gogol un Mufettis oyunu ile Shakespeare in trajik oyunlari otuz yil Kazak sahnesinden inmemistir En buyuk eseri Abay Yolu icin bilgi ve belge arastirmayi gencliginden beri surduren Avezov romanin Tatyana nin Dagdaki Siiri baslikli bolumunu 1937 yilinin 10 Subatinda Kazak Edebiyati gazetesinde yayimladi Bu ilk bolum yayimlandiktan sonra romanin yazim sureci devam etti 1940 yilinda Abay Trajedisi L Sobolev ile oykusunu sonra film senaryosunu opera librettosunu bilimsel yonunu yazdi Abay piyesi Abay in sahnede hayat buldugu ilk oyunu oldu Dort ciltlik bir roman olan Abay Yolu nun birinci cildi 1942 ikinci cildi 1947 ucuncu cildi 1950 yilinda Akin sair dorduncu cildi ise 1952 yilinda Abay Joli Yolu adiyla yayimlanmistir ve butun ciltleri 1956 yilinda Abay Yolu adiyla cikartilmistir Yazar romaninda unlu sair Abay in yasadigi donemdeki feodal yapiyi Kazak topraklarindaki keskin sinif mucadelesini sinifsal cozulmeleri Kazak halkinin gocebe hayat tarzini sosyal dengesizlikleri aktarmistir Yazar 1942 yilinda unlu sair Ilyas Jansugurov un dul esi Fatima Gabitova ile evlendi bu evlilikten oglu Murat dunyaya geldi 1943 1942 1961 arasinda S M Kirov Kazak Devlet Universitesinin profesoru filoloji bilimlerinin doktoru oldu 1946 yilinda Kazakistan Bilimler Akademisi ne uye secildi ve Kazakistan da en yuksek bilimsel unvan olan akademik unvanini aldi Avezov 1955 1959 yillari arasinda Kazakistan Yuksek Sovyeti nde milletvekili oldu Hindistan Demokratik Almanya Cumhuriyeti Cekoslovakya Japonya ve Amerika Birlesik Devletleri ne giden Avazov devlet adamlari ve ust duzey yetkililer ile fikir alisverisinde bulundu Kazakistan i yurt disinda temsil etti 1955 teki Hindistan seyahatinden sonra Indiya Ocerkterin 1960 ta Amerika seyahatinden sonra Amerika Eserlerin isimli calismalarini yayimladi Hayatinin son yillarinda Osken Orken romanini yazdi Sovyetler Birligi Yuksek Parlamentosu tarafindan iki defa Kizil Bayrak Lenin Nisani ile odullendirilen sanatciya 1960 yili sonlarinda Kazakistan in Bilim Emekcisi unvani verildi 28 Haziran 1961 gunu Moskova da hayatini kaybetti Almaata da defnedilmistir Olumunden sonra1961 yilinda Sovyet Kazak Bilimler Akademisi Edebiyat ve Dil Enstitusu M Avazev Edebiyat ve Dil Enstitusu adini aldi Yazarin Almaata da 1951 1961 yillari arasinda hayatini gecirdigi ev 28 Haziran 1963 te Avazev Edebiyat Ani Evi Muzesi adi ile muze olarak ziyarete girdi 1997 yili UNESCO karari ile Avezov Yili ilan edildi Kazakistan da Avezov un tum akademik eserleri 50 cilt halinde basildi Almati da Opera ve Bale Tiyatrosu universite akademi gibi yerler onun resim ve heykelleri ile donatilmistir Kaynakca a b c d e f g PDF 30 Haziran 2014 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 20 Mart 2015 a b Erdem Tevfik PDF bilig yesevi edu tr bilig Turk Dunyasi Sosyal Bilimler Dergisi Sayi 17 Bahar 2017 27 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 27 Eylul 2017 a b c d Asa Emel PDF bilig yesevi net bilig Turk Dunyasi Sosyal Bilimler Dergisi Sayi 5 Bahar 1998 30 Haziran 2014 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 27 Eylul 2017 a b c Gungor Ahmet Kazak Edebiyatinin Olumsuzluk Atesi Buyuk Yazar ve Filiozof M O Awezov www gungorname com Gungorname com sitesi 27 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Eylul 2017 a b 2 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Mart 2015 a b c Ayan Ekrem www tarihtarih com Tarihtarih com sitesi 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Eylul 2017 Ainur Zhangabeyeva tez yok gov tr Ankara Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Yuksek Lisans Tezi 2016 27 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Eylul 2017 a b 20 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Ekim 2020 Dis baglantilarM Avazev Edebiyat ve Dil Enstitusu7 Agustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde M Avazev Muze Evi20 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde