Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hâşim el-Mukanna (Peçeli) ya da Peçeli Hâşim (Arapça: المقنع) (d: ? - ö: 780/783)Ebû Mûslim Horasanî’nin Abbâsîler tarafından gaddarane bir şekilde kâtli sonrasında Merv şehrinde ortaya çıkan Tanrının kendisine hulul ettiğine iddia ederek kendi Tanrı ilan Abbasi karşıtı isyancı.
| Mukanna İsyanı | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Mukanna'nın kalesinin kuşatılması | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| | |||||||
| Güçler | |||||||
| 90.000 asker | 32.000 asker | ||||||
El-Mukanna ayaklanması
Mukanna isyanı 8.yüzyılda Abbasi kontrolünde olan Horasan bölgesinde ortaya çıkmış binbir güçlük ile bastırılmıştı. İsyanın lideri olan Hişam bin Hakem Merv'in kazeh köyünde doğmuştu çamşırcılık ve büyücülük ile uğraşan Hişam etrafına topladığı insanlara Tanrının sırasıyla Adem, Nuh, İbrahim, İsa, Musa, Muhamed Peygamber suretinde göründüğünü sonrasında Ebu Müslim suretinde göründüğünü şimdi ise kendisine hulul ettiğini söyledi. Tek gözü kör ve kel olduğu için yüzünü peçe ile örterdi taraftarlarına da yüzünü genelde göstermezdi. Tanrı olduğunu kanıtlamak için ayı yaratibileceğini iddia etmiş Kiş vilayetinin Nahşeb köyünde bir kuyunun dibine cıva ve kimyasallar dökmüş gece ay ışığı vurunca kuyunun dibi parlak ışık yayıyormuş kuyudan çıkan ışık çok uzaklardan görülebiliyordu hatta bu kuyu o kadar ünlü oldu ki bazı aşk şiirlerine konu oldu. Mukanna Dailerini (Davetçi) Horasanın dört bir tarafına gönderdi. Kendisine Soğd, Buhara, Kiş bölgesinde pek çok destekçi buldu. Özellikle Ebu Müslim'in ölümünden dolayı Abbasilere kızgın bölge halkı kendisine katıldı. Abbasiler siyah bayrak kullanıyor siyah renkte kıyafet giyiyordu. Mukanna taraftarları da siyah rengin zıddı olan beyaz renkte giyinip beyaz bayrak taşıdılar. Bu yüzden kendilerine Sepid Camegan (Beyaz Elbiseliler) denmektedir. Mukanna taraftarları müslümanlara ait köylere saldırdı. Müslümanları öldürdü, mallarını yağmaladı. İsyanın yayılması üzerine, 774 yılında Horâsân Emîri Humeyd bin Kahtabe Mukanna‘nın yakalanması için harekete geçti. Bunun üzerine Mukanna gizli bir yere saklandı. Bu esnada Maverâü’n-nehr’de çok sayıda taraftarının toplandığını haber aldı ve o tarafa gitmeye karar verdi. Ancak Horâsân Emîri, onu yakalamak için Ceyhûn nehri kıyısına nöbetçiler göndermişti 100 atlı onu tutuklamak için nehir kenarında hazır bekliyordu. Mukanna 36 kişi ile birlikte Ceyhûn nehri kıyısına geldi. Sal yaptı ve Ceyhûn’dan geçerek Kiş Vilâyeti’ne gitti. Burada büyük bir ilgiyle karşılandı. Sâm (Siyâm) Dağı’nda, içinde su kanallarının ve ağaçların bulunduğu büyük bir kale yaptırdı. Kalenin önüne hendekler kazdırdı.
Bu sırada Sepid Camegan Buharada terör estiriyordu. Başlarında Hakim Ahmed ve üç yardımcısı; Haşeri, Baği, Kerdek olan isyancılar Buhara da Numicket köyünü basıp önce cami de namaz kılan 15 kişiyi öldürmüş daha sonra bütün köylüleri katletmişlerdi. Olayın duyulması müslümanlar arasında infiale sebep oldu. Buhara Emiri Hüseyin bin Muaz ve Buhara İmamı Amir ibni İmran komutasında ki ordu Narşah köyünde toplanmış isyancılara karşı harekete geçti önce isyancılar İslama davet edildi. Ancak reddettiler. Bunu üzerine çıkan savaşta Sepid Camegan yenildi ve 700 kayıp verdi. Bunun üzerine isyancılar elçi göndererek İslama döneceklerini belirttiler. Kendileriyle bir daha yol kesmemeleri, Müslümanları öldürmemeleri, köylerine dönerek cemiyetlerini dağıtmaları ve bölgedeki Müslüman emîrlere itaat etmeleri şartlarıyla bir anlaşma imzalandı. Ancak çok geçmeden anlaşmayı bozdular ve tekrar müslümanlara saldırmaya başladılar üstelik sayıları günden güne artıyordu. Bunun üzerine Halife Mehdi'nin veziri Cebrail bin Yahya komutasında ki ordu Buharaya geldi meydana gelen savaşta Sepid Camegan yenildi. İki lideri Hakim Ahmed ve Hışvi rehin alınarak yeni bir anlaşma imzalandı. Ancak isyancılar anlaşmayı bozunca iki lideri öldürüldü ve meydana gelen savaşta Sepdi Camegan taifesinin çoğu öldürüldü. Cebrail bin Yahya daha sonra daha Soğd bölgesinde Soğdiyan liderliğindeki Sepid Camegan ile savaştı yapılan savaşta Soğdiyan öldü ve isyancılar yenildi.
778 yılına gelindiğinde isyan geniş bir alana yayılmış önü alınamıyordu. Horâsân Emîrliğine Mu‘âz bin Müslim atandı. Halîfe Mehdi ona Cebrail bin Yahya dışında isyanın bastırılmasında gevşeklik gösteren herkesi azletmesini emretmişti. Muaz Merv de 70 bin kişilik bir ordu kurdu ve Buhara ya doğru hareket etti. Burada 15 bin kişiden oluşan Sepid Camegan taifesi ile yapılan savaşta 3 bin isyancı öldü. Canını kurtaranlar Mukanna‘nın yanına kaçtılar. 780 yılına gelindiğinde Soğd ve Buhara daki isyan büyük ölçüde bastırılmıştı. Ancak Mukanna hala 32 bin takipçisiyle Sam(Siyam) kalesinde faaliyetlerine devam ediyordu. Kale'nin etrafına hendekler kazılmıştı ve içerisinde doğal su kaynağı ile uzun süre kuşatmaya yetecek kadar yiyecek vardı. Muaz bin Müslim ile Said el Haraşi komutasındaki Abbasi ordusu kaleyi kuşattı ancak sonrasında çıkan anlaşmazlık nedeniyle Muaz komutayı Said el Haraşiye bıraktı. Said Hindistan'ın Mutlan şehrinden 10 bin manda derisi getirdi bu derilere kum doldurularak hendeklere atıldı hendekler doldurulunca kaleyi kuşatmak mümkün oldu. Abbasi ordusu aylarca kaleyi kuşatma altına aldı. Kale Aylarca şiddetli şekilde kuşatılınca Mukanna taraftarları arasında umutsuzluk, görüş ayrılıkları baş gösterdi. Bu yüzden gece gizlice kale komutanı dahil 30 bin kişi eman dileyerek teslim oldular sadece 2 bin kişi direnmeye devam etti ancak Mukanna kaybedeceğini anlayınca kalenin ortasında büyük bir ateş yaktırdı kendisi ile birlikte olan kadınlara zehir içirip öldürdükten sonra ailesiyle birlikte kendini ateşe attı. Abbasi ordusu kaleye girdiğinde her tarafın yanmış yıkılmış olduğunu gördü. Mukanna taraftarları ise onun ölmediğini tıpkı İsa Peygamber gibi göğe çekildiğini inanmaktaydılar.
Mübeyyezâ (Beyazlar) fırkası
TDV İslâm Ansiklopedisine göre Bu Fırkaya mensup kişiler günümüzde Özbekistan toprağı olan Kiş, Nerşah ve Buhara da yaşamaktadırlar. Bu mezhepte kadın ve mal ortaktır. Bir kadın başka bir erkekle olabilir hatta kocası eve geldiğinde içeride bir erkekle olduğunu göstermek için kapıya bir işaret koyar. Tarihçi en-Nerşahiye göre bu fırkaya mensup kişiler müslüman gibi görünmeye çalışır ama Müslüman değiller namaz kılmaz, oruç tutmazlar köylerinde içinde namaz kılmadıkları camileri vardır. Köylerinde "Sekane" adını verdikleri bir adam vardır kim bakire bir kadın ile evlenmek isterse kadın önce bu adamla olur sonra onu kocasına teslim eder.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hasim el Mukanna Peceli ya da Peceli Hasim Arapca المقنع d o 780 783 Ebu Muslim Horasani nin Abbasiler tarafindan gaddarane bir sekilde katli sonrasinda Merv sehrinde ortaya cikan Tanrinin kendisine hulul ettigine iddia ederek kendi Tanri ilan Abbasi karsiti isyanci Mukanna IsyaniMukanna nin kalesinin kusatilmasiTarih775 780Bolge HorasanSonucIsyan bastirildi TaraflarAbbasilerKomutanlar ve liderlerMehdiGucler90 000 asker32 000 askerEl Mukanna ayaklanmasiMukanna isyani 8 yuzyilda Abbasi kontrolunde olan Horasan bolgesinde ortaya cikmis binbir gucluk ile bastirilmisti Isyanin lideri olan Hisam bin Hakem Merv in kazeh koyunde dogmustu camsircilik ve buyuculuk ile ugrasan Hisam etrafina topladigi insanlara Tanrinin sirasiyla Adem Nuh Ibrahim Isa Musa Muhamed Peygamber suretinde gorundugunu sonrasinda Ebu Muslim suretinde gorundugunu simdi ise kendisine hulul ettigini soyledi Tek gozu kor ve kel oldugu icin yuzunu pece ile orterdi taraftarlarina da yuzunu genelde gostermezdi Tanri oldugunu kanitlamak icin ayi yaratibilecegini iddia etmis Kis vilayetinin Nahseb koyunde bir kuyunun dibine civa ve kimyasallar dokmus gece ay isigi vurunca kuyunun dibi parlak isik yayiyormus kuyudan cikan isik cok uzaklardan gorulebiliyordu hatta bu kuyu o kadar unlu oldu ki bazi ask siirlerine konu oldu Mukanna Dailerini Davetci Horasanin dort bir tarafina gonderdi Kendisine Sogd Buhara Kis bolgesinde pek cok destekci buldu Ozellikle Ebu Muslim in olumunden dolayi Abbasilere kizgin bolge halki kendisine katildi Abbasiler siyah bayrak kullaniyor siyah renkte kiyafet giyiyordu Mukanna taraftarlari da siyah rengin ziddi olan beyaz renkte giyinip beyaz bayrak tasidilar Bu yuzden kendilerine Sepid Camegan Beyaz Elbiseliler denmektedir Mukanna taraftarlari muslumanlara ait koylere saldirdi Muslumanlari oldurdu mallarini yagmaladi Isyanin yayilmasi uzerine 774 yilinda Horasan Emiri Humeyd bin Kahtabe Mukanna nin yakalanmasi icin harekete gecti Bunun uzerine Mukanna gizli bir yere saklandi Bu esnada Maverau n nehr de cok sayida taraftarinin toplandigini haber aldi ve o tarafa gitmeye karar verdi Ancak Horasan Emiri onu yakalamak icin Ceyhun nehri kiyisina nobetciler gondermisti 100 atli onu tutuklamak icin nehir kenarinda hazir bekliyordu Mukanna 36 kisi ile birlikte Ceyhun nehri kiyisina geldi Sal yapti ve Ceyhun dan gecerek Kis Vilayeti ne gitti Burada buyuk bir ilgiyle karsilandi Sam Siyam Dagi nda icinde su kanallarinin ve agaclarin bulundugu buyuk bir kale yaptirdi Kalenin onune hendekler kazdirdi Bu sirada Sepid Camegan Buharada teror estiriyordu Baslarinda Hakim Ahmed ve uc yardimcisi Haseri Bagi Kerdek olan isyancilar Buhara da Numicket koyunu basip once cami de namaz kilan 15 kisiyi oldurmus daha sonra butun koyluleri katletmislerdi Olayin duyulmasi muslumanlar arasinda infiale sebep oldu Buhara Emiri Huseyin bin Muaz ve Buhara Imami Amir ibni Imran komutasinda ki ordu Narsah koyunde toplanmis isyancilara karsi harekete gecti once isyancilar Islama davet edildi Ancak reddettiler Bunu uzerine cikan savasta Sepid Camegan yenildi ve 700 kayip verdi Bunun uzerine isyancilar elci gondererek Islama doneceklerini belirttiler Kendileriyle bir daha yol kesmemeleri Muslumanlari oldurmemeleri koylerine donerek cemiyetlerini dagitmalari ve bolgedeki Musluman emirlere itaat etmeleri sartlariyla bir anlasma imzalandi Ancak cok gecmeden anlasmayi bozdular ve tekrar muslumanlara saldirmaya basladilar ustelik sayilari gunden gune artiyordu Bunun uzerine Halife Mehdi nin veziri Cebrail bin Yahya komutasinda ki ordu Buharaya geldi meydana gelen savasta Sepid Camegan yenildi Iki lideri Hakim Ahmed ve Hisvi rehin alinarak yeni bir anlasma imzalandi Ancak isyancilar anlasmayi bozunca iki lideri olduruldu ve meydana gelen savasta Sepdi Camegan taifesinin cogu olduruldu Cebrail bin Yahya daha sonra daha Sogd bolgesinde Sogdiyan liderligindeki Sepid Camegan ile savasti yapilan savasta Sogdiyan oldu ve isyancilar yenildi 778 yilina gelindiginde isyan genis bir alana yayilmis onu alinamiyordu Horasan Emirligine Mu az bin Muslim atandi Halife Mehdi ona Cebrail bin Yahya disinda isyanin bastirilmasinda gevseklik gosteren herkesi azletmesini emretmisti Muaz Merv de 70 bin kisilik bir ordu kurdu ve Buhara ya dogru hareket etti Burada 15 bin kisiden olusan Sepid Camegan taifesi ile yapilan savasta 3 bin isyanci oldu Canini kurtaranlar Mukanna nin yanina kactilar 780 yilina gelindiginde Sogd ve Buhara daki isyan buyuk olcude bastirilmisti Ancak Mukanna hala 32 bin takipcisiyle Sam Siyam kalesinde faaliyetlerine devam ediyordu Kale nin etrafina hendekler kazilmisti ve icerisinde dogal su kaynagi ile uzun sure kusatmaya yetecek kadar yiyecek vardi Muaz bin Muslim ile Said el Harasi komutasindaki Abbasi ordusu kaleyi kusatti ancak sonrasinda cikan anlasmazlik nedeniyle Muaz komutayi Said el Harasiye birakti Said Hindistan in Mutlan sehrinden 10 bin manda derisi getirdi bu derilere kum doldurularak hendeklere atildi hendekler doldurulunca kaleyi kusatmak mumkun oldu Abbasi ordusu aylarca kaleyi kusatma altina aldi Kale Aylarca siddetli sekilde kusatilinca Mukanna taraftarlari arasinda umutsuzluk gorus ayriliklari bas gosterdi Bu yuzden gece gizlice kale komutani dahil 30 bin kisi eman dileyerek teslim oldular sadece 2 bin kisi direnmeye devam etti ancak Mukanna kaybedecegini anlayinca kalenin ortasinda buyuk bir ates yaktirdi kendisi ile birlikte olan kadinlara zehir icirip oldurdukten sonra ailesiyle birlikte kendini atese atti Abbasi ordusu kaleye girdiginde her tarafin yanmis yikilmis oldugunu gordu Mukanna taraftarlari ise onun olmedigini tipki Isa Peygamber gibi goge cekildigini inanmaktaydilar Mubeyyeza Beyazlar firkasiTDV Islam Ansiklopedisine gore Bu Firkaya mensup kisiler gunumuzde Ozbekistan topragi olan Kis Nersah ve Buhara da yasamaktadirlar Bu mezhepte kadin ve mal ortaktir Bir kadin baska bir erkekle olabilir hatta kocasi eve geldiginde iceride bir erkekle oldugunu gostermek icin kapiya bir isaret koyar Tarihci en Nersahiye gore bu firkaya mensup kisiler musluman gibi gorunmeye calisir ama Musluman degiller namaz kilmaz oruc tutmazlar koylerinde icinde namaz kilmadiklari camileri vardir Koylerinde Sekane adini verdikleri bir adam vardir kim bakire bir kadin ile evlenmek isterse kadin once bu adamla olur sonra onu kocasina teslim eder Kaynakca Ebul fida Cilt 2 Sayfa 9 Encyclopaedia Iranica MOQANNAʿ 17 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Nisan 2014 a b c En Nersahi Tarih i Buhara s 90 15 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi 2 Mart 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi