Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mustafa Taki Efendi (1873, Sivas - 1 Ağustos 1925, Gürün), Osmanlı-Türk din âlimi, hukukçu, öğretmen, şair, yazar ve siyasetçi. 1920-1923 yılları arasında birinci dönem Sivas milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisinde yer aldı.
| Mustafa Taki Doğruyol | |
|---|---|
| Türkiye Büyük Millet Meclisi 1. Dönem Milletvekili | |
| Görev süresi 23 Nisan 1920 - 11 Ağustos 1923 | |
| Seçim bölgesi | 1920 – Sivas |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1873 Sivas, Sivas Vilayeti, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 1 Ağustos 1925 (52 yaşında) Gürün, Sivas, Türkiye |
| Defin yeri | Yukarı Tekke Mezarlığı, Sivas |
| Vatandaşlığı | Osmanlı İmparatorluğu Türkiye |
| Milliyeti | Türk |
| Bitirdiği okul | Sivas İbtidai Mektebi Sivas Rüştiyesi |
| Mesleği | Öğretmen, siyasetçi, şair, mutasavvıf, yazar |
Yaşamı
Mustafa Taki Efendi 1873 yılında Sivas'ta doğdu. Babası Mehmet Selim Efendi, annesi ise Saniye hanımdır. Babasına nispetle Mustafa Takî Efendi'ye Selim Efendizâde de denilmiştir. Taki efendi, ilk ve orta öğrenimini Sivas İbtidai Mektebi ve Sivas Rüştiyesinde tamamladı. 19 Ekim 1887 tarihinde sorgu hakim yardımcılığı görevi ile kariyerine başladı. 1891'de Hafik ilçesinde sorgu hakim yardımcısı olarak atandı. 1894-1913 yılları arasında Sivas Adliyesinde zabıt katipliği, başkatip ve mahkeme üyesi görevlerinde bulundu. 13 Kasım 1914'te Sivas Mekteb-i Sultânîsi'nde müderris sıfatıyla muallimlik, medresede ise fıkıh ve tefsir hocalığı yaptı. Muallimlik görevini 1920'de milletvekili olarak seçilene kadar sürdürdü.
1920 Türkiye Büyük Millet Meclisi seçimlerinde Sivas milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisinde yer aldı ve 23 Nisan 1920'de açılan ilk mecliste hazır bulundu. Mecliste Şer'iye, Evkaf, Adalet, İrşat, Anayasa, Dilekçe, Millî Eğitim komisyonlarında ve Memurîn Muhakemât Tetkik Kurulunda çalıştı. TBMM'nin III. toplantı yılında bir süre Dilekçe Komisyonu Başkanlığını görevini yürüttü. Mecliste görev yaptığı süre boyunca yedisi gizli oturumlarda olmak üzere TBMM kürsüsünden 43 konuşma yaptı ve 5 kanun teklifi sundu. Ümmetçi görüşe mensup bir mutasavvıf olarak Meclis çalışmalarında aktif bir siyasetçi olarak tanındı. I. Dönem milletvekilliğinden sonra 1924 yılında açılan Sivas İmam-Hatip Okuluna Hadis ve Arapça öğretmeni olarak atandı.
Mustafa Takî Efendi aynı zamanda mutasavvıf ve şairdir. Hocası ve şeyhi Tokatlı Mustafa Hâkî Efendiye yazdığı bir mersiye ve bir de ilahisi vardır. İlmi otoritesi, hukuk bilgisi, dini ilimlerdeki üstün bilgisi ve mantık ve felsefe alanlarına olan ilgisi nedeniyle dönemin alimleri tarafından takdir edildi. Hasan Basri Çantay, Mustafa Taki Doğruyol'dan "büyük sufi", "yüksek âlim" ve "arif bir zât" olarak bahsetmektedir.
Özel hayatı ve ölümü
Dört kez evlenen Mustafa Takî Efendi'nin yedi çocuğu oldu. İlk eşi Hatice Hanım'dan altı, ikinci eşi Behiye Hanım'dan ise bir çocuğu oldu. 1950'de vefat eden üçüncü eşi Teyfika Hanım'dan ve dördüncü eşi Emine Hanım'dan ise çocukları bulunmamaktadır. Ailesi, 1935 yılında yürürlüğe giren Soyadı Kanunundan sonra "Doğruyol" soyadını aldı.
Türkçe, Arapça ve Farsça dillerini bilen Mustafa Taki Doğruyol, Sebîlürreşâd dergisinde kaleme aldığı bir yazısında "Azad-ı lmaret" isimli Ermenice yayınlanan gazeteye cevap vermiş olması Ermeniceyi de bildiğini göstermektedir. Taki Efendi, muallimlik görevi devam ederken 1 Ağustos 1925'te Gürün'de 52 yaşında hayatını kaybetti. Cenazesi Sivas Merkez'deki Yukarı Tekke Mezarlığına defnedildi.
Kaynakça
- ^ a b c d . mustafatakiiho.meb.k12.tr. Milli Eğitim Bakanlığı. 24 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2023.
- ^ a b c d Fatih Çınar (Aralık 2005). "Milli Mücadelenin ve Meclisin İlk Manevi Mimarlarından Sivaslı Bir Alim: Mustafa Taki Efendi (D. 1873N. 1925)". IX/2 (169-204). Sivas Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Nisan 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mustafa Taki Efendi 1873 Sivas 1 Agustos 1925 Gurun Osmanli Turk din alimi hukukcu ogretmen sair yazar ve siyasetci 1920 1923 yillari arasinda birinci donem Sivas milletvekili olarak Turkiye Buyuk Millet Meclisinde yer aldi Mustafa Taki DogruyolTurkiye Buyuk Millet Meclisi 1 Donem MilletvekiliGorev suresi 23 Nisan 1920 11 Agustos 1923Secim bolgesi 1920 SivasKisisel bilgilerDogum 1873 Sivas Sivas Vilayeti Osmanli ImparatorluguOlum 1 Agustos 1925 52 yasinda Gurun Sivas TurkiyeDefin yeri Yukari Tekke Mezarligi SivasVatandasligi Osmanli Imparatorlugu TurkiyeMilliyeti TurkBitirdigi okul Sivas Ibtidai Mektebi Sivas RustiyesiMeslegi Ogretmen siyasetci sair mutasavvif yazarYasamiMustafa Taki Efendi 1873 yilinda Sivas ta dogdu Babasi Mehmet Selim Efendi annesi ise Saniye hanimdir Babasina nispetle Mustafa Taki Efendi ye Selim Efendizade de denilmistir Taki efendi ilk ve orta ogrenimini Sivas Ibtidai Mektebi ve Sivas Rustiyesinde tamamladi 19 Ekim 1887 tarihinde sorgu hakim yardimciligi gorevi ile kariyerine basladi 1891 de Hafik ilcesinde sorgu hakim yardimcisi olarak atandi 1894 1913 yillari arasinda Sivas Adliyesinde zabit katipligi baskatip ve mahkeme uyesi gorevlerinde bulundu 13 Kasim 1914 te Sivas Mekteb i Sultanisi nde muderris sifatiyla muallimlik medresede ise fikih ve tefsir hocaligi yapti Muallimlik gorevini 1920 de milletvekili olarak secilene kadar surdurdu 1920 Turkiye Buyuk Millet Meclisi secimlerinde Sivas milletvekili olarak Turkiye Buyuk Millet Meclisinde yer aldi ve 23 Nisan 1920 de acilan ilk mecliste hazir bulundu Mecliste Ser iye Evkaf Adalet Irsat Anayasa Dilekce Milli Egitim komisyonlarinda ve Memurin Muhakemat Tetkik Kurulunda calisti TBMM nin III toplanti yilinda bir sure Dilekce Komisyonu Baskanligini gorevini yuruttu Mecliste gorev yaptigi sure boyunca yedisi gizli oturumlarda olmak uzere TBMM kursusunden 43 konusma yapti ve 5 kanun teklifi sundu Ummetci goruse mensup bir mutasavvif olarak Meclis calismalarinda aktif bir siyasetci olarak tanindi I Donem milletvekilliginden sonra 1924 yilinda acilan Sivas Imam Hatip Okuluna Hadis ve Arapca ogretmeni olarak atandi Mustafa Taki Efendi ayni zamanda mutasavvif ve sairdir Hocasi ve seyhi Tokatli Mustafa Haki Efendiye yazdigi bir mersiye ve bir de ilahisi vardir Ilmi otoritesi hukuk bilgisi dini ilimlerdeki ustun bilgisi ve mantik ve felsefe alanlarina olan ilgisi nedeniyle donemin alimleri tarafindan takdir edildi Hasan Basri Cantay Mustafa Taki Dogruyol dan buyuk sufi yuksek alim ve arif bir zat olarak bahsetmektedir Ozel hayati ve olumuDort kez evlenen Mustafa Taki Efendi nin yedi cocugu oldu Ilk esi Hatice Hanim dan alti ikinci esi Behiye Hanim dan ise bir cocugu oldu 1950 de vefat eden ucuncu esi Teyfika Hanim dan ve dorduncu esi Emine Hanim dan ise cocuklari bulunmamaktadir Ailesi 1935 yilinda yururluge giren Soyadi Kanunundan sonra Dogruyol soyadini aldi Turkce Arapca ve Farsca dillerini bilen Mustafa Taki Dogruyol Sebilurresad dergisinde kaleme aldigi bir yazisinda Azad i lmaret isimli Ermenice yayinlanan gazeteye cevap vermis olmasi Ermeniceyi de bildigini gostermektedir Taki Efendi muallimlik gorevi devam ederken 1 Agustos 1925 te Gurun de 52 yasinda hayatini kaybetti Cenazesi Sivas Merkez deki Yukari Tekke Mezarligina defnedildi Kaynakca a b c d mustafatakiiho meb k12 tr Milli Egitim Bakanligi 24 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Nisan 2023 a b c d Fatih Cinar Aralik 2005 Milli Mucadelenin ve Meclisin Ilk Manevi Mimarlarindan Sivasli Bir Alim Mustafa Taki Efendi D 1873N 1925 IX 2 169 204 Sivas Cumhuriyet Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi 26 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Nisan 2023