Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede bulunmasına karşın yetersizliği nedeniyle bazı bilgilerin hangi kaynaktan alındığı belirsizdir. (Haziran 2010) () |
Mustansır veya El-Mansûr el-Mûstensir Billâh (Tam adı:Ebû Câʿfer el-Mûstensir bi’l-Lâh el-Mansûr bin Muhammed ez-Zâhir) (Arapça:أبو جعفر المسنتصر بالله المنصور بن محمد الظاهر); (d. 1192 - ö. 5 Aralık 1242, Bağdad), 1226-1242 döneminde Bağdat'ta hükümdarlık yapan Abbasi halifesi.
| Mustansır Mansûr el-Mûstensir Billâh | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| Abbâsî Halifesi | |||||
| Hüküm süresi | 1226-1242 | ||||
| Önce gelen | Zâhir | ||||
| Sonra gelen | Mûsta'sım | ||||
| Doğum | 1192 | ||||
| Ölüm | 5 Aralık 1242 (50 yaşında) | ||||
| |||||
| Hanedan | Abbâsî Hanedanı | ||||
| Babası | Zâhir | ||||
| Dini | Sünni İslam | ||||
Yaşamı
Safer 588’de (Şubat-Mart 1192) Zâhir-Biemrillâh’ın Türk asıllı bir câriyesinden doğdu. Çocukluk ve gençlik yıllarını kendisiyle yakından ilgilenen, zekâsı, dindarlığı ve kötülüklerden uzak durması dolayısıyla ona “kadı” diyen dedesi Nâsır-Lidînillâh’ın gözetiminde geçirdi. Babası Zâhir-Biemrillâh’ın ölümü üzerine büyük oğlu ve veliahdı olarak Müstansır-Billâh lakabıyla halife ilân edildi (13 Receb 623 / 10 Temmuz 1226).
Moğollar, kendilerine karşı savaşı göze alabilen tek müslüman hükümdar olan Celâleddin Hârizmşah’ı mağlûp ederek Azerbaycan’ı ele geçirdiler ve Hârizmşahlar Devleti’ni ortadan kaldırdılar (1231). Böylece Irak sınırına kadar İran topraklarının tamamını ele geçirmiş oldular. Abbâsî halifeliğine ait merkezlere saldırılar düzenleyen Moğollar 628’de (1231) Erbil, Âmid, Mardin ve Nusaybin gibi şehirlerde büyük yağma ve katliam yaptılar. Bunun üzerine Müstansır-Billâh, Erbil Hükümdarı Muzafferüddin Kökböri’yi onlara karşı savaşla görevlendirdi ve kendisine yardımcı birlikler gönderdi. Ancak Moğollar onun yaklaştığını öğrenince geri çekildiler. Bu arada yerine geçecek erkek evlâdı olmayan ve ölümünden sonra ülkesinin Abbâsî halifeliği topraklarına katılmasını vasiyet eden Kökböri 630 (1233) yılında hastalanınca Müstansır-Billâh, İkbâl eş-Şerâbî’yi bir ordunun başında Erbil’e gönderdi. Halkın direnişiyle karşılaştığı için şehri savaş yoluyla ele geçiren kumandanını şehrin valiliğine tayin etti.
633’te (1236) Moğollar Musul istikametinde ilerlediler. İyice yaklaşan bu tehlike karşısında Müstansır-Billâh seferberlik ilân ederek bütün halk kesimlerinden asker toplamaya çalıştı. Toplanan gönüllülere silah ve para dağıttı, hazırladığı orduyu Moğollar üzerine gönderdi. Ancak yolda Moğol ordusunun bölgeyi terkedip Azerbaycan’daki karargâhına çekildiği öğrenilince ordu Bağdat’a geri döndü. Müstansır nizamî askerin mevcudunu 100.000’e kadar çıkardı. 634’te (1237) tekrar saldırıya geçen Moğollar Erbil’i aldılar ve şehirde büyük katliam yaptılar. Müstansır’ın gönderdiği hilâfet ordusunun yaklaştığını duyunca yine geri çekildiler. Abbâsî ordusunun dönüşünü takip eden Moğollar Erbil’e tekrar saldırdı. Bu sırada Bağdat surlarını tahkim ettirip savunma tertibatı aldıran Müstansır tâbi müslüman hükümdarlardan askerî yardım istedi. Suriye Eyyûbî hükümdarı ve Şehrizor hâkiminin gönderdiği birliklerin de katıldığı Abbâsî ordusu, Bağdat’a yaklaşık 40 km. uzaklıkta Hânikīn’de Moğollar karşısında ağır bir yenilgiye uğradı (636/1238-39). Müstansır, doğrudan başşehrini tehdit eden Moğol tehlikesinden büyük ihtimalle bölgeden sorumlu Moğol kumandanıyla yapmayı başardığı ateşkes antlaşmasıyla kurtulabildi.
Doğu İslâm dünyasının Moğol tehdidine mâruz kaldığı bir dönemde halifelik yapan Müstansır kendisine tâbi müslüman hükümdarlarla iyi ilişkiler kurdu. Birbirine düşen Mısır ve Suriye Eyyûbî meliklerini barıştırmaya çalıştı. 628 (1231) yılında Mısır Eyyûbî Sultanı el-Melikü’l-Kâmil Muhammed’in elçisini ve Erbil Hükümdarı Kökböri’yi ağırladı. Müstansır, 629’da (1232) Mısır Hükümdarı el-Melikü’l-Kâmil’den korkup Bağdat’a iltica eden yeğeni Kerek Eyyûbî Emîri el-Melikü’n-Nâsır Dâvûd’a da ilgi gösterdi. Ebû Muhammed İbnü’l-Cevzî’yi onların arasını bulmakla görevlendirdi. Neticede bunu başardı ve el-Melikü’n-Nâsır Dâvûd’un Kerek’e dönmesini sağladı. Onun bu elçisi diğer müslüman hükümdarları da ziyaret ederek aradaki ihtilâfların kaldırılması için çalıştı.
Müstansır, 10 Cemâziyelâhir 640 (5 Aralık 1242) tarihinde öldü ve Rusâfe Mezarlığı’na defnedildi. Yerine oğlu Müsta‘sım-Billâh geçti. Tarihçilerin övgüyle andıkları Müstansır babası Zâhir gibi cömert, âdil, mütevazı, dindar ve halka yakın bir halife idi. Fakirlere, dul ve yetimlere yardımcı olmak için gayret gösterirdi. İlim adamlarına iltifat ederdi. Ali ve Hüseyin’in mezarlarını ziyaret eder, Ali evlâdına büyük değer verirdi. Yangın geçiren Ali el-Hâdî ve Hasan el-Askerî türbelerinin yeniden yapılmasını emretti. Vezirlik dahil önemli devlet görevlerine Şiîler’i tayin ettiği bilinmektedir. Vezirlik görevini dedesi Nâsır zamanından beri yürüten Muhammed el-Kummî, onu azlettikten sonra yerine getirdiği Ali neslinden İbnü’n-Nâkid ve medresesinin inşaat işini yürüten Üstâdüddâr İbnü’l-Alkamî bu görevlilerin başında gelmektedir.
İmar faaliyetlerine de büyük önem veren Müstansır Bağdat’ta camiler, medreseler, ribâtlar, hanlar ve köprüler inşa ettirdi. Halife Muktefî-Liemrillâh tarafından yaptırılmış olan Câmiu’l-Kasr’ı onarttı. Bağdat’ın her mahallesinde fakirler için aşevleri kurdu. Onun inşa ettirdiği eserlerin başında, tarihçilerin daha önce benzeri görülmemiş bir sanat eseri olarak tanıttıkları Müstansıriyye Medresesi gelmektedir. 625’te (1228) Üstâdüddâr İbnü’l-Alkamî yönetiminde başlatılan inşaat 630 (1233) yılında tamamlandı. Açılışa bizzat katılan halife verilen ilk dersi dinledi. Daha sonraları da bazı dersleri kendisine ait bölümden takip ederdi. Dört mezhepten her birine bir eyvanın tahsis edildiği ve her mezhepten altmış iki fakihin görevlendirildiği medresede ayrıca dârü’l-hadîs, hamam, hastahane, yetimler okulu, imaret ve çok zengin bir kütüphane bulunuyordu. Müstansır-Billâh, dört mezhep fıkhının bir arada okutulduğu ilk medrese olması yanında Kur’an ilimleri, hadis, fıkıh, Arapça, riyâzî ilimler ve tıp ilimlerinin okutulduğu ilk üniversite olarak kabul edilen bu müessese için zengin vakıflar tahsis etmişti. Ayrıca hac yollarını tamir ettirmiş ve Haremeyn’de sağlık ocakları açtırmıştı.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ abū jaʿfar al-mustanṣir bi-llāh al-manṣūr ben aẓ-ẓāhir.
Dış bağlantılar
- Üçok, Bahriye (1979) İslam Tarihi Emeviler- Abbasiler, Devlet Kitapları, Ankara: Milli Eğitim Basımevi (1.Basım:1968)
- Muir, William (1922), The Caliphate, Its Rise, Decline and Fall: Bölüm:77 Halife Nasır, oğlu ve torunu12 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) (Erişim : 2.4.2013)
Müstansır (Abbâsî halifesi) Doğumu: 1192 Ölümü: 1142 | ||
| Sünni İslam unvanları | ||
|---|---|---|
| Önce gelen Zâhir | Abbâsî Halifesi 1226 - 1242 | Sonra gelen Mustasım Billah |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede kaynak listesi bulunmasina karsin metin ici kaynaklarin yetersizligi nedeniyle bazi bilgilerin hangi kaynaktan alindigi belirsizdir Lutfen kaynaklari uygun bicimde metin icine yerlestirerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Haziran 2010 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Mustansir veya El Mansur el Mustensir Billah Tam adi Ebu Caʿfer el Mustensir bi l Lah el Mansur bin Muhammed ez Zahir Arapca أبو جعفر المسنتصر بالله المنصور بن محمد الظاهر d 1192 o 5 Aralik 1242 Bagdad 1226 1242 doneminde Bagdat ta hukumdarlik yapan Abbasi halifesi Mustansir Mansur el Mustensir BillahAbbasi HalifesiHukum suresi1226 1242Once gelenZahirSonra gelenMusta simDogum1192Olum5 Aralik 1242 50 yasinda Tam adiEbu Caʿfer el Mustensir bi l Lah el Mansur bin Muhammed ez ZahirHanedanAbbasi HanedaniBabasiZahirDiniSunni IslamYasamiSafer 588 de Subat Mart 1192 Zahir Biemrillah in Turk asilli bir cariyesinden dogdu Cocukluk ve genclik yillarini kendisiyle yakindan ilgilenen zekasi dindarligi ve kotuluklerden uzak durmasi dolayisiyla ona kadi diyen dedesi Nasir Lidinillah in gozetiminde gecirdi Babasi Zahir Biemrillah in olumu uzerine buyuk oglu ve veliahdi olarak Mustansir Billah lakabiyla halife ilan edildi 13 Receb 623 10 Temmuz 1226 Mogollar kendilerine karsi savasi goze alabilen tek musluman hukumdar olan Celaleddin Harizmsah i maglup ederek Azerbaycan i ele gecirdiler ve Harizmsahlar Devleti ni ortadan kaldirdilar 1231 Boylece Irak sinirina kadar Iran topraklarinin tamamini ele gecirmis oldular Abbasi halifeligine ait merkezlere saldirilar duzenleyen Mogollar 628 de 1231 Erbil Amid Mardin ve Nusaybin gibi sehirlerde buyuk yagma ve katliam yaptilar Bunun uzerine Mustansir Billah Erbil Hukumdari Muzafferuddin Kokbori yi onlara karsi savasla gorevlendirdi ve kendisine yardimci birlikler gonderdi Ancak Mogollar onun yaklastigini ogrenince geri cekildiler Bu arada yerine gececek erkek evladi olmayan ve olumunden sonra ulkesinin Abbasi halifeligi topraklarina katilmasini vasiyet eden Kokbori 630 1233 yilinda hastalaninca Mustansir Billah Ikbal es Serabi yi bir ordunun basinda Erbil e gonderdi Halkin direnisiyle karsilastigi icin sehri savas yoluyla ele geciren kumandanini sehrin valiligine tayin etti 633 te 1236 Mogollar Musul istikametinde ilerlediler Iyice yaklasan bu tehlike karsisinda Mustansir Billah seferberlik ilan ederek butun halk kesimlerinden asker toplamaya calisti Toplanan gonullulere silah ve para dagitti hazirladigi orduyu Mogollar uzerine gonderdi Ancak yolda Mogol ordusunun bolgeyi terkedip Azerbaycan daki karargahina cekildigi ogrenilince ordu Bagdat a geri dondu Mustansir nizami askerin mevcudunu 100 000 e kadar cikardi 634 te 1237 tekrar saldiriya gecen Mogollar Erbil i aldilar ve sehirde buyuk katliam yaptilar Mustansir in gonderdigi hilafet ordusunun yaklastigini duyunca yine geri cekildiler Abbasi ordusunun donusunu takip eden Mogollar Erbil e tekrar saldirdi Bu sirada Bagdat surlarini tahkim ettirip savunma tertibati aldiran Mustansir tabi musluman hukumdarlardan askeri yardim istedi Suriye Eyyubi hukumdari ve Sehrizor hakiminin gonderdigi birliklerin de katildigi Abbasi ordusu Bagdat a yaklasik 40 km uzaklikta Hanikin de Mogollar karsisinda agir bir yenilgiye ugradi 636 1238 39 Mustansir dogrudan bassehrini tehdit eden Mogol tehlikesinden buyuk ihtimalle bolgeden sorumlu Mogol kumandaniyla yapmayi basardigi ateskes antlasmasiyla kurtulabildi Dogu Islam dunyasinin Mogol tehdidine maruz kaldigi bir donemde halifelik yapan Mustansir kendisine tabi musluman hukumdarlarla iyi iliskiler kurdu Birbirine dusen Misir ve Suriye Eyyubi meliklerini baristirmaya calisti 628 1231 yilinda Misir Eyyubi Sultani el Meliku l Kamil Muhammed in elcisini ve Erbil Hukumdari Kokbori yi agirladi Mustansir 629 da 1232 Misir Hukumdari el Meliku l Kamil den korkup Bagdat a iltica eden yegeni Kerek Eyyubi Emiri el Meliku n Nasir Davud a da ilgi gosterdi Ebu Muhammed Ibnu l Cevzi yi onlarin arasini bulmakla gorevlendirdi Neticede bunu basardi ve el Meliku n Nasir Davud un Kerek e donmesini sagladi Onun bu elcisi diger musluman hukumdarlari da ziyaret ederek aradaki ihtilaflarin kaldirilmasi icin calisti Mustansir 10 Cemaziyelahir 640 5 Aralik 1242 tarihinde oldu ve Rusafe Mezarligi na defnedildi Yerine oglu Musta sim Billah gecti Tarihcilerin ovguyle andiklari Mustansir babasi Zahir gibi comert adil mutevazi dindar ve halka yakin bir halife idi Fakirlere dul ve yetimlere yardimci olmak icin gayret gosterirdi Ilim adamlarina iltifat ederdi Ali ve Huseyin in mezarlarini ziyaret eder Ali evladina buyuk deger verirdi Yangin geciren Ali el Hadi ve Hasan el Askeri turbelerinin yeniden yapilmasini emretti Vezirlik dahil onemli devlet gorevlerine Siiler i tayin ettigi bilinmektedir Vezirlik gorevini dedesi Nasir zamanindan beri yuruten Muhammed el Kummi onu azlettikten sonra yerine getirdigi Ali neslinden Ibnu n Nakid ve medresesinin insaat isini yuruten Ustaduddar Ibnu l Alkami bu gorevlilerin basinda gelmektedir Imar faaliyetlerine de buyuk onem veren Mustansir Bagdat ta camiler medreseler ribatlar hanlar ve kopruler insa ettirdi Halife Muktefi Liemrillah tarafindan yaptirilmis olan Camiu l Kasr i onartti Bagdat in her mahallesinde fakirler icin asevleri kurdu Onun insa ettirdigi eserlerin basinda tarihcilerin daha once benzeri gorulmemis bir sanat eseri olarak tanittiklari Mustansiriyye Medresesi gelmektedir 625 te 1228 Ustaduddar Ibnu l Alkami yonetiminde baslatilan insaat 630 1233 yilinda tamamlandi Acilisa bizzat katilan halife verilen ilk dersi dinledi Daha sonralari da bazi dersleri kendisine ait bolumden takip ederdi Dort mezhepten her birine bir eyvanin tahsis edildigi ve her mezhepten altmis iki fakihin gorevlendirildigi medresede ayrica daru l hadis hamam hastahane yetimler okulu imaret ve cok zengin bir kutuphane bulunuyordu Mustansir Billah dort mezhep fikhinin bir arada okutuldugu ilk medrese olmasi yaninda Kur an ilimleri hadis fikih Arapca riyazi ilimler ve tip ilimlerinin okutuldugu ilk universite olarak kabul edilen bu muessese icin zengin vakiflar tahsis etmisti Ayrica hac yollarini tamir ettirmis ve Haremeyn de saglik ocaklari actirmisti Ayrica bakinizAbbasi Halifeleri soyagaci ve listeleriKaynakca abu jaʿfar al mustanṣir bi llah al manṣur ben aẓ ẓahir Dis baglantilarUcok Bahriye 1979 Islam Tarihi Emeviler Abbasiler Devlet Kitaplari Ankara Milli Egitim Basimevi 1 Basim 1968 Muir William 1922 The Caliphate Its Rise Decline and Fall Bolum 77 Halife Nasir oglu ve torunu12 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Erisim 2 4 2013 Mustansir Abbasi halifesi AbbasiDogumu 1192 Olumu 1142Sunni Islam unvanlariOnce gelen Zahir Abbasi Halifesi 1226 1242 Sonra gelen Mustasim Billah