Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mutî veya Fadıl "Mutîʿ lillâh" Tam Adı: Ebû’l-Kâsım "Mutîʿl illâh" Fadıl bin Câfer Muktedir (Arapça: أبو القاسم "المطيع لله" الفضل بن جعفر المقتدر; ebū el-kāsım “el-muṭīʿ llāh” el-faḍl bin câʿfer el-muktedir) (d. Eylûl 914 – ö. Ekim 974) Abbasi halifelerinin yirmiüçüncüsüdür.
| Muti Ebu'l-Kasım Fadıl | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Abbâsî Halifesi | |||||
| Hüküm süresi | 946-974 | ||||
| Önce gelen | Müstekfî | ||||
| Sonra gelen | Tâi | ||||
| Doğum | 914 | ||||
| Ölüm | Ekim 974 | ||||
| |||||
| Hanedan | Abbâsî Hanedanı | ||||
| Babası | [Muktedir | ||||
| Dini | Sünni İslam | ||||
Yaşamı
Muti, halife Muktedir'in oğlu olup uzun zaman halifelik yapmak için çalışmaktaydı. Kuzeni olan Mûstekfî ile aralarında büyük düşmanlık vardı ve Mustekfi halifeliğe geçtiği zaman Muti saklanmak zorunda kaldı. Fakat Şii olan Büveyhîler'in ilk "Emir-ul Umara" unvanlı lideri olan Müizzüddevle Abbâsî halifelerinin başkenti olan Bağdat'a gelip yerleşince Muti saklandığı yerden çıktı ve kendine bağlı olan maiyeti ile birlikte yeni bir saray kurdu. Bu yeni sarayda kuzeni olan halife Mûstekfî'nin halifelikten indirilmesi için komplolara hazırladı ve bunda da başarılı oldu. Buveyhiler Emir-ul Umara'si Müizzüddevle Mûstekfî'yi halifelikten indirdi ve Muti yeni Abbâsî halifesi yapıldı. Emir-ul Umera Müizzüddevle sabık halife Mûstekfî'nin tutuklanıp korunma görevini Muti'ye verdi. Muti'nin idaresi altında tutuklanan Mûstekfî, gözlerine mil çekilerek kör edildi.
Halifelik dönemi boyunca Mutî, her ne kadar Buveyhîler emiri Müizzüddevle'ye yaranmak için çaba göstermesine rağmen Buveyhiler Emir-ul Umara'sı tarafından pek tutulmamaktaydı. Muti'nin kendi isteklerine uygun bir kişiyi Vezir seçmesine, hatta aday göstermesine izin verilmedi ve Vezir Buveyhîler tarafından bulunup seçildi. Devlet hazinesinden kendine ayrılan bütçe gayet küçük bir meblağ olup ancak şahsi yaşaması için yeterli olmaktaydı. Halifelik görevinin gerektirdiği saygı ve hürmet kendinden esirgenmeye başlanmıştı.
Bağdat'ta Şii gelenek ve görenekler uygulanmaya başlandı. Muharrem ayında Hasan ve Hüseyin'in şehit olmasının anılması için Şii "aşure" gelenekleri büyük tantana ile uygulanmaya başlandı. Muhammed'in son haccında 623'te Kadir Kum'da söylemiş olduğu iddia edilen ve Kadir Kum Hadisi adı verilen Ali bin Ebu Talip'i öven ve onun kendinden sonra tek halife olduğunu teyit etmesinin önemi ortaya atıldı. Hatta bir Şii bayram kutlama gününde ilk üç halifeyi ve hatta Muhammed'in eşi Ayşe'yi yeren yaftalar camilere asıldı. Bunları kendi Sünni inanç ve geleneklerine bir hakaret sayan Sunni Bağdad halkı nümayiş yapmak için toplanıp bu yaftaları asıldıkları camilerden indirdiler. Bu Şiilerce yaftalar asılması ve Sunni halk tarafından nümayişle indirilmeleri yıl be yıl tekrar edildi. Fakat bu halk hareketleri çok önem kazanmadı ve birçok kere tekrar edilmelerine rağmen bir ayaklanma durumuna da gelişmediler.
Mutî hemen hemen 30 yıl bu güç şartlar altında halifelik yaptı. 974 yılında inme indi ve felç oldu. Bu nedenle Halifelikten oğlu olan Tâi lehine feragat etmek zorunda kaldı ve Eylül 974'te öldü.
Dipnotlar
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Üçok, Bahriye (1979) İslam Tarihi Emeviler-Abbasiler, Devlet Kitapları, Ankara: Milli Eğitim Başımevi (1. Basım:1968)
- Muir, William (1924), The Caliphate; Its Rise, Decline and Fall From Original Sources, Edinburgh,John Grant (Yeni baskı (2012) Ulan Press) Bölüm 75. Websitesi: http://www.answering-islam.org/Books/Muir/Caliphate/ındex.htm[](İngilizce) (Erişim tarihi: 25.4.2013)
- Muhammad ibn Jarir al-Tabari (ed. Ehsan Yar-Shater çev. John Alden Williams)(1989-2007) The History of al-Ţabarī 40 Cilt, Albany: State University of New York Press (Cilt 27) (İngilizce)
Mutî Doğumu: 914 Ölümü: 974 | ||
| Sünni İslam unvanları | ||
|---|---|---|
| Önce gelen Mûstekfî | Abbâsî Halifesi 946 - 974 | Sonra gelen Tâi |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Muti veya Fadil Mutiʿ lillah Tam Adi Ebu l Kasim Mutiʿl illah Fadil bin Cafer Muktedir Arapca أبو القاسم المطيع لله الفضل بن جعفر المقتدر ebu el kasim el muṭiʿ llah el faḍl bin caʿfer el muktedir d Eylul 914 o Ekim 974 Abbasi halifelerinin yirmiucuncusudur Muti Ebu l Kasim FadilAbbasi HalifesiHukum suresi946 974Once gelenMustekfiSonra gelenTaiDogum914OlumEkim 974Tam adiEbu l Kasim Mutiʿl illah Fadil bin Cafer MuktedirHanedanAbbasi HanedaniBabasi MuktedirDiniSunni IslamYasamiMuti halife Muktedir in oglu olup uzun zaman halifelik yapmak icin calismaktaydi Kuzeni olan Mustekfi ile aralarinda buyuk dusmanlik vardi ve Mustekfi halifelige gectigi zaman Muti saklanmak zorunda kaldi Fakat Sii olan Buveyhiler in ilk Emir ul Umara unvanli lideri olan Muizzuddevle Abbasi halifelerinin baskenti olan Bagdat a gelip yerlesince Muti saklandigi yerden cikti ve kendine bagli olan maiyeti ile birlikte yeni bir saray kurdu Bu yeni sarayda kuzeni olan halife Mustekfi nin halifelikten indirilmesi icin komplolara hazirladi ve bunda da basarili oldu Buveyhiler Emir ul Umara si Muizzuddevle Mustekfi yi halifelikten indirdi ve Muti yeni Abbasi halifesi yapildi Emir ul Umera Muizzuddevle sabik halife Mustekfi nin tutuklanip korunma gorevini Muti ye verdi Muti nin idaresi altinda tutuklanan Mustekfi gozlerine mil cekilerek kor edildi Halifelik donemi boyunca Muti her ne kadar Buveyhiler emiri Muizzuddevle ye yaranmak icin caba gostermesine ragmen Buveyhiler Emir ul Umara si tarafindan pek tutulmamaktaydi Muti nin kendi isteklerine uygun bir kisiyi Vezir secmesine hatta aday gostermesine izin verilmedi ve Vezir Buveyhiler tarafindan bulunup secildi Devlet hazinesinden kendine ayrilan butce gayet kucuk bir meblag olup ancak sahsi yasamasi icin yeterli olmaktaydi Halifelik gorevinin gerektirdigi saygi ve hurmet kendinden esirgenmeye baslanmisti Bagdat ta Sii gelenek ve gorenekler uygulanmaya baslandi Muharrem ayinda Hasan ve Huseyin in sehit olmasinin anilmasi icin Sii asure gelenekleri buyuk tantana ile uygulanmaya baslandi Muhammed in son haccinda 623 te Kadir Kum da soylemis oldugu iddia edilen ve Kadir Kum Hadisi adi verilen Ali bin Ebu Talip i oven ve onun kendinden sonra tek halife oldugunu teyit etmesinin onemi ortaya atildi Hatta bir Sii bayram kutlama gununde ilk uc halifeyi ve hatta Muhammed in esi Ayse yi yeren yaftalar camilere asildi Bunlari kendi Sunni inanc ve geleneklerine bir hakaret sayan Sunni Bagdad halki numayis yapmak icin toplanip bu yaftalari asildiklari camilerden indirdiler Bu Siilerce yaftalar asilmasi ve Sunni halk tarafindan numayisle indirilmeleri yil be yil tekrar edildi Fakat bu halk hareketleri cok onem kazanmadi ve bircok kere tekrar edilmelerine ragmen bir ayaklanma durumuna da gelismediler Muti hemen hemen 30 yil bu guc sartlar altinda halifelik yapti 974 yilinda inme indi ve felc oldu Bu nedenle Halifelikten oglu olan Tai lehine feragat etmek zorunda kaldi ve Eylul 974 te oldu DipnotlarAyrica bakinizAbbasi Halifeleri soyagaci ve listeleriDis baglantilarUcok Bahriye 1979 Islam Tarihi Emeviler Abbasiler Devlet Kitaplari Ankara Milli Egitim Basimevi 1 Basim 1968 Muir William 1924 The Caliphate Its Rise Decline and Fall From Original Sources Edinburgh John Grant Yeni baski 2012 Ulan Press Bolum 75 Websitesi http www answering islam org Books Muir Caliphate index htm olu kirik baglanti Ingilizce Erisim tarihi 25 4 2013 Muhammad ibn Jarir al Tabari ed Ehsan Yar Shater cev John Alden Williams 1989 2007 The History of al Ţabari 40 Cilt Albany State University of New York Press ISBN 0 88706 563 5 Cilt 27 Ingilizce MutiAbbasiDogumu 914 Olumu 974Sunni Islam unvanlariOnce gelen Mustekfi Abbasi Halifesi 946 974 Sonra gelen Tai