Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Narkolepsi, - Excessive Daytime Sleepiness (EDS) - ile karakterize edilen nöropsikiyatrik bir durumdur. Uyku felci (Sleep Paralise), katapleksi ve ise bu hastalığın uzantısında ortaya çıkan diğer bozukluklardır.
Semptomları
En belirgin semptomlarından birisi gece yeterli derecede uyunmuş dahi olunsa gün içerisindeki aşırı uyku eğilimi görülmesidir. Narkolepsi sahibi hastaların en olur olmadık yerlerde ve zamanlarda, kendileri de çoğunlukla farkına varmadan uykuya daldıklarını görmek olasıdır. Gün içerisindeki uyku atakları, bazen kendilerini uyararak bazense uyarmadan, fiziksel olarak uyuma ihtiyacının dayanılmaz olması şeklinde oluşur. Gün içerisindeki kısa uyku durumları birden fazla olabilir. Genellikle kişi bu kısa uykular sonucunda kendisini iyi hissederek uyanır, ne var ki uyku hissi birkaç saat sonra tekrar kendini gösterecektir. Bununla beraber gece uykusu esnasında sık sık uyanma durumları görülür.
Narkolepsi hastalığına sahip bireyde zaman içerisinde bu hastalığın beraberinde getirdiği birtakım bozuklukları da görmek olasıdır. Bütün narkoleptiklerde görülmeyen ama narkolepsinin klasik semptomları arasında sayılabilecek bozukluklar: Katapleksi, hipnogojik halüsinasyon ve uyku felci. Katapleksi kasların fonksiyonunu yitirdiği, anlaşılır konuşulamadığı, boyun ya da dizlerdeki gücün zayıflaması sonucu vücudu çökerten bir durumdur. Bu epizot aşırı gülme, kızgınlık, sürpriz ya da korku gibi duygusal reaksiyonlar tarafından ortaya çıkartılabilir. Süresi birkaç saniyeden birkaç dakikaya kadar uzayabilir. Kişi epizot boyunca bilincini kaybetmez, yalnızca vücut fonksiyonları felce uğramış olur.
Uyku felciyse uyanma esnasında geçici bir konuşamama ya da hareket edememe durumudur. Bu genellikle korkutucu olsa dahi tehlikeli değildir. ise son derece canlı, sık sık korkutucu olan, uykuya dalış ve uyanış esnalarında görülen, rüya benzeri bir durumdur. Gündüz aşırı uyku eğilimi, uyku felci, hipnogojik halüsinasyonlar, özellikle yetersiz uyumuş kişilerde de gözlenebilen bozukluklar olmakla beraber, katapleksi yalnızca narkoleptik hastalara özgü bir durumdur.
Bu sayılan semptomlarının tümünü kendinde gösteren hastaların yüzdesi %20 ile %25 arasında değişir.
Narkolepsinin semptomları, özellikle gündüz aşırı uyuma eğilimi ve katapleksi kişinin sosyal, kişisel ve profesyonel yaşamında sık sık ciddi problemlere yol açar ve kişiyi birçok yönden kısıtlar.
Etkileri
Uyku düzeni iki kısımdan oluşur; birincisi hızlı göz hareketleri olarak adlandırılan REM (Rapid-Eye-Movement) uykusu, diğeri ise REM uykusu dışında kalan Non-REM (NREM) uykudur.
Normalde, kişi uyanıkken beyin dalgaları düzenli bir ritim gösterir. Kişi uykuya daldığındaysa beyin dalgaları yavaşlar ve daha az düzenli olur. Bu sürece verilen ad, NREM yani normal uyku durumudur. Uykuya daldıktan yarım ya da bir saat sonra beyin dalgaları tekrar aktif sürece geçmeye başlar. Buna verilen ad da REM uykusudur. Hatırlayabildiğimiz rüyaların büyük bir kısmı bu süreçte görülür.
Normalde insanlar uykularına NREM ile başlarlar. REM uykusunun başlamasıysa denildiği gibi yarım saat ile bir saat arasında değişir. Buna karşın narkoleptik kişiler doğrudan REM uykusuna dalar. Bunun birçok sonucu gözlenebilir: Gece uykusu esnasında çoğunlukla derin bir uykuya sahip olunamaz, genellikle hatırlayamadıkları çok canlı ve genellikle korkutucu rüyalar/kabuslar kendini gösterir, gözle görülür bir biçimde gündüz zamanında her an uykuya dalınabilir.
Nedenleri
Narkolepsi hastalığı kesin bir şekilde nedenselleştirilmiş değildir. Şu ana dek bulunan en somut neden genetik yolla oluşmasıdır. 2004 yılında Avustralya'da narkoleptik insanlardan alınan proteinlerin farelere enjekte edilmesi yoluyla bir araştırma yapılmıştır. Bu araştırma sonucunda, narkolepsinin bir hastalık olduğuna ilişkin ipuçları elde edilmiştir. Bu da bağışıklık sisteminin normal beyin dokularına yabancı doku gibi saldırması anlamına geliyor. Nöropeptid hipokretin (uyanıklık sağlar) çoğu hastanın BOS'unda eksik bulunmuştur. Bu da lateral hipotalamusta hipokretin içeren nöronların HLA aracılıklı otoimmün yıkımını düşündürmektedir. Hastaların %98'inde HLA-DRQ 0106 pozitiftir.
Uykudan önce titreme, [] sürekli halsizlik vb. durumları görmek de olasıdır. Uyku esnasında kişi, dış etkenleri algılayamaz fakat bazılarını hatırlayabilir. Genellikle uyku sürelerinin belirli bir saati olmamasına karşın, bazı hastalar uyku nöbetlerinin vakitlerini saptayabilirler.
Bu tip kişilerde genellikle gece uykusuzluk görülür.
Kaynakça
- ^ . 5 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2021.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Narkolepsi Excessive Daytime Sleepiness EDS ile karakterize edilen noropsikiyatrik bir durumdur Uyku felci Sleep Paralise katapleksi ve ise bu hastaligin uzantisinda ortaya cikan diger bozukluklardir SemptomlariEn belirgin semptomlarindan birisi gece yeterli derecede uyunmus dahi olunsa gun icerisindeki asiri uyku egilimi gorulmesidir Narkolepsi sahibi hastalarin en olur olmadik yerlerde ve zamanlarda kendileri de cogunlukla farkina varmadan uykuya daldiklarini gormek olasidir Gun icerisindeki uyku ataklari bazen kendilerini uyararak bazense uyarmadan fiziksel olarak uyuma ihtiyacinin dayanilmaz olmasi seklinde olusur Gun icerisindeki kisa uyku durumlari birden fazla olabilir Genellikle kisi bu kisa uykular sonucunda kendisini iyi hissederek uyanir ne var ki uyku hissi birkac saat sonra tekrar kendini gosterecektir Bununla beraber gece uykusu esnasinda sik sik uyanma durumlari gorulur Narkolepsi hastaligina sahip bireyde zaman icerisinde bu hastaligin beraberinde getirdigi birtakim bozukluklari da gormek olasidir Butun narkoleptiklerde gorulmeyen ama narkolepsinin klasik semptomlari arasinda sayilabilecek bozukluklar Katapleksi hipnogojik halusinasyon ve uyku felci Katapleksi kaslarin fonksiyonunu yitirdigi anlasilir konusulamadigi boyun ya da dizlerdeki gucun zayiflamasi sonucu vucudu cokerten bir durumdur Bu epizot asiri gulme kizginlik surpriz ya da korku gibi duygusal reaksiyonlar tarafindan ortaya cikartilabilir Suresi birkac saniyeden birkac dakikaya kadar uzayabilir Kisi epizot boyunca bilincini kaybetmez yalnizca vucut fonksiyonlari felce ugramis olur Uyku felciyse uyanma esnasinda gecici bir konusamama ya da hareket edememe durumudur Bu genellikle korkutucu olsa dahi tehlikeli degildir ise son derece canli sik sik korkutucu olan uykuya dalis ve uyanis esnalarinda gorulen ruya benzeri bir durumdur Gunduz asiri uyku egilimi uyku felci hipnogojik halusinasyonlar ozellikle yetersiz uyumus kisilerde de gozlenebilen bozukluklar olmakla beraber katapleksi yalnizca narkoleptik hastalara ozgu bir durumdur Bu sayilan semptomlarinin tumunu kendinde gosteren hastalarin yuzdesi 20 ile 25 arasinda degisir Narkolepsinin semptomlari ozellikle gunduz asiri uyuma egilimi ve katapleksi kisinin sosyal kisisel ve profesyonel yasaminda sik sik ciddi problemlere yol acar ve kisiyi bircok yonden kisitlar EtkileriUyku duzeni iki kisimdan olusur birincisi hizli goz hareketleri olarak adlandirilan REM Rapid Eye Movement uykusu digeri ise REM uykusu disinda kalan Non REM NREM uykudur Normalde kisi uyanikken beyin dalgalari duzenli bir ritim gosterir Kisi uykuya daldigindaysa beyin dalgalari yavaslar ve daha az duzenli olur Bu surece verilen ad NREM yani normal uyku durumudur Uykuya daldiktan yarim ya da bir saat sonra beyin dalgalari tekrar aktif surece gecmeye baslar Buna verilen ad da REM uykusudur Hatirlayabildigimiz ruyalarin buyuk bir kismi bu surecte gorulur Normalde insanlar uykularina NREM ile baslarlar REM uykusunun baslamasiysa denildigi gibi yarim saat ile bir saat arasinda degisir Buna karsin narkoleptik kisiler dogrudan REM uykusuna dalar Bunun bircok sonucu gozlenebilir Gece uykusu esnasinda cogunlukla derin bir uykuya sahip olunamaz genellikle hatirlayamadiklari cok canli ve genellikle korkutucu ruyalar kabuslar kendini gosterir gozle gorulur bir bicimde gunduz zamaninda her an uykuya dalinabilir NedenleriNarkolepsi hastaligi kesin bir sekilde nedensellestirilmis degildir Su ana dek bulunan en somut neden genetik yolla olusmasidir 2004 yilinda Avustralya da narkoleptik insanlardan alinan proteinlerin farelere enjekte edilmesi yoluyla bir arastirma yapilmistir Bu arastirma sonucunda narkolepsinin otoimmun bir hastalik olduguna iliskin ipuclari elde edilmistir Bu da bagisiklik sisteminin normal beyin dokularina yabanci doku gibi saldirmasi anlamina geliyor Noropeptid hipokretin uyaniklik saglar cogu hastanin BOS unda eksik bulunmustur Bu da lateral hipotalamusta hipokretin iceren noronlarin HLA aracilikli otoimmun yikimini dusundurmektedir Hastalarin 98 inde HLA DRQ 0106 pozitiftir Uykudan once titreme kaynak belirtilmeli surekli halsizlik vb durumlari gormek de olasidir Uyku esnasinda kisi dis etkenleri algilayamaz fakat bazilarini hatirlayabilir Genellikle uyku surelerinin belirli bir saati olmamasina karsin bazi hastalar uyku nobetlerinin vakitlerini saptayabilirler Bu tip kisilerde genellikle gece uykusuzluk gorulur Kaynakca 5 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Haziran 2021