Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ünlem ya da nidâ; sevinç, üzüntü, kızgınlık, korku, şaşkınlık gibi duyguları belirten; tabiat seslerini yansıtan, bir kimseye seslenmek için ve ani bir iş oluş hareketi bildiren cümlelerde kullanılan kelime... Ünlemler tek başına kullanıldıklarında genelde bir anlam ifade etmez. Yazı dilinde ünlem cümlelerinin arkasından genellikle ünlem işareti (!) gelir.
Türkçede ünlemler başlıca üç grupta incelenir:
- İçe dönük ünlemler
- Dışa dönük ünlemler
- Tabiattaki sesleri yansıtan ünlemler
İçe dönük ünlemler
Konuşmacı veya yazarın sevinç, üzüntü, kızgınlık, korku, heyecan, şaşkınlık gibi duygularını belirten ünlemlerdir:
- A, aman, bravo, ay, eyvah, hoppala, oh, ah, of, üf, vah vah, yo, ayol, hah, yuh, oha, yazık vs.
Dışa dönük ünlemler
İnsanın, kendi dışındaki kimselerle, hayvanlar ve nesnelerle olan iletişimini seslenme, gösterme, sorma, onaylama, cevap verme yollarıyla ortaya koyan ünlemlerdir:
- a, abe, bre, ey, haydi, hişt, hoşt, hop, hû, yahu, deha, nah, elbet, evet, hayır, hı, oo, oh, peki, tabii vs.
Dışa dönük ünlemler kendi içlerinde seslenme ünlemleri, gösterme ünlemleri ve sorma ünlemleri gibi alt gruplara ayrılır.
Yansıma ünlemleri
Tabiattaki canlı, cansız varlıkların seslerini taklit eden ünlemlerdir:
- cıvıl cıvıl, foşur foşur, çat, küt, güm, pat
- Hav hav, miyav, cik cik,
Ünlem öbeği
Birden çok kelimeden oluşan kalıplaşmış ünlemlere ünlem öbeği denir:
- Hadi canım sen de!
- Hadi oradan!
- Yok artık!
Ünlem gibi kullanılan kelimeler
Ünlem, Türkçede isim, sıfat, zarf gibi kelime türlerinden biridir. Bununla birlikte Türkçede pek çok kelime -kelime türü ünlem olmadığı hâlde- ünlem gibi kullanılabilir. Bunun için konuşma dilinde vurgu ve tonlama, yazı dilinde ünlem işareti kullanılır. Bu kelimelerden bazıları şunlardır:
Kişi adları ve unvanları ünlem olarak kullanılabilir:
- Ahmet! Nurten Hanım! Müdür Bey!
Şaşkınlık, acıma, korku, kızgınlık gibi duyguları ifade eden bazı isim ve sıfatlar ünlem görevini üstlenir:
- Terbiyesiz adam!
Belirteçler de (zarflar) ünlem görevi üstlenebilir:
- Buraya gelin!
- Çabuk giyinin!
Fillerin ünlem olarak kullanıldığı durumlar da va durumdaki genelde emir kipindedirler. Örnek: Dikkat et,deprem oluyor!/Yangın var, bak!
Ünlem cümlesi
Ünlem cümlesi, içinde herhangi bir ünlem bulunan veya ünlem anlamı verecek şekilde tonlanan cümledir.
- Çiçeklere sakın dokunma!
- Hepiniz buraya gelin!
Diğer dillerde
İngilizce
İngilizcede en çok kullanılan ünlemler ugh, wow, ouch, scat, alas ve eurekadır.
"Hello" (merhaba) ve "Goodbye" (güle güle) gibi selamlama kelimeleri de İngilizcede ünlem olarak kabul edilirler. "Excuse me!" (afedersiniz), "Sorry!" (özür dilerim-afedersiniz), "Cheers!" (şerefe) ve "Hurray!" (yaşa) kelimeleri de genelde ünlen kategorisinde değerlendirilmektedir. Bu kelimeler genelde sonuna ünlem işareti alırlar.
Bazı İngilizce uzmanı dilbilimciler "yes" (evet), "no" (hayır), "amen" (amin) ve "okay" (tamam) kelimelerini de tek başlarına kullanıldıklarında ünlem sınıfında değerlendirmektedirler.
İngilizcede deyimler ve cümleler de ünlem olabilir. Örnek: As I entered the room — Oh, my goodness! What I saw! — he was still standing there. (Odaya girdiğimde - Aman tanrım! Bir de ne göreyim!- hala orada duruyordu.)
Bulgarca ve Güney Slav Dilleri
- "evich" - Türkçedeki "ah"ın karşılığıdır. Bir şok veya acıyı anlatan bir ünlemdir.
- "Yaoo" - "Cidden mi?"
- "Opa!" - Hay Allah!
İbranice
- nu - İyi!
- em - kararsızlık belirten bir ünlemdir
- ups
- oj
- waj
- waw
- wow
Çince
- "Aiya!" (噯呀 veya 哎呀)- Hayalkırıklığı ve memnuniyetsizlik ifade eden bir ünlemdir.
- "-ah!"- Çincede çok çok anlamı olan bir ünlem olarak kabul edilir.
Litvanyaca
- ak (Türkçe "ah!")
- ai (İngilizce "Ouch!")
- cit
- che
- ei (Kararsızlık ünlemi)
- ė
- hm
- o
- oho (Beğenme anlamı)
- oi
- ša (Sus! anlamı)
- ts
- ačiū
- bravo (Beğenme anlamı)
- deja
- dėkui
- vaje
Kaynakça
- ^ "ünlem." Gramer Terimleri Sözlüğü. Türk Dil Kurumu. Erişim: 18 Şubat 2015
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Unlem ya da nida sevinc uzuntu kizginlik korku saskinlik gibi duygulari belirten tabiat seslerini yansitan bir kimseye seslenmek icin ve ani bir is olus hareketi bildiren cumlelerde kullanilan kelime Unlemler tek basina kullanildiklarinda genelde bir anlam ifade etmez Yazi dilinde unlem cumlelerinin arkasindan genellikle unlem isareti gelir Turkcede unlemler baslica uc grupta incelenir Ice donuk unlemler Disa donuk unlemler Tabiattaki sesleri yansitan unlemlerIce donuk unlemlerKonusmaci veya yazarin sevinc uzuntu kizginlik korku heyecan saskinlik gibi duygularini belirten unlemlerdir A aman bravo ay eyvah hoppala oh ah of uf vah vah yo ayol hah yuh oha yazik vs Disa donuk unlemlerInsanin kendi disindaki kimselerle hayvanlar ve nesnelerle olan iletisimini seslenme gosterme sorma onaylama cevap verme yollariyla ortaya koyan unlemlerdir a abe bre ey haydi hist host hop hu yahu deha nah elbet evet hayir hi oo oh peki tabii vs Disa donuk unlemler kendi iclerinde seslenme unlemleri gosterme unlemleri ve sorma unlemleri gibi alt gruplara ayrilir Yansima unlemleriTabiattaki canli cansiz varliklarin seslerini taklit eden unlemlerdir civil civil fosur fosur cat kut gum patHav hav miyav cik cik Unlem obegiBirden cok kelimeden olusan kaliplasmis unlemlere unlem obegi denir Hadi canim sen de Hadi oradan Yok artik Unlem gibi kullanilan kelimelerUnlem Turkcede isim sifat zarf gibi kelime turlerinden biridir Bununla birlikte Turkcede pek cok kelime kelime turu unlem olmadigi halde unlem gibi kullanilabilir Bunun icin konusma dilinde vurgu ve tonlama yazi dilinde unlem isareti kullanilir Bu kelimelerden bazilari sunlardir Kisi adlari ve unvanlari unlem olarak kullanilabilir Ahmet Nurten Hanim Mudur Bey Saskinlik acima korku kizginlik gibi duygulari ifade eden bazi isim ve sifatlar unlem gorevini ustlenir Terbiyesiz adam Belirtecler de zarflar unlem gorevi ustlenebilir Buraya gelin Cabuk giyinin Fillerin unlem olarak kullanildigi durumlar da va durumdaki genelde emir kipindedirler Ornek Dikkat et deprem oluyor Yangin var bak Unlem cumlesiUnlem cumlesi icinde herhangi bir unlem bulunan veya unlem anlami verecek sekilde tonlanan cumledir Ciceklere sakin dokunma Hepiniz buraya gelin Diger dillerdeIngilizce Ingilizcede en cok kullanilan unlemler ugh wow ouch scat alas ve eurekadir Hello merhaba ve Goodbye gule gule gibi selamlama kelimeleri de Ingilizcede unlem olarak kabul edilirler Excuse me afedersiniz Sorry ozur dilerim afedersiniz Cheers serefe ve Hurray yasa kelimeleri de genelde unlen kategorisinde degerlendirilmektedir Bu kelimeler genelde sonuna unlem isareti alirlar Bazi Ingilizce uzmani dilbilimciler yes evet no hayir amen amin ve okay tamam kelimelerini de tek baslarina kullanildiklarinda unlem sinifinda degerlendirmektedirler Ingilizcede deyimler ve cumleler de unlem olabilir Ornek As I entered the room Oh my goodness What I saw he was still standing there Odaya girdigimde Aman tanrim Bir de ne goreyim hala orada duruyordu Bulgarca ve Guney Slav Dilleri evich Turkcedeki ah in karsiligidir Bir sok veya aciyi anlatan bir unlemdir Yaoo Cidden mi Opa Hay Allah Ibranice nu Iyi em kararsizlik belirten bir unlemdir ups oj waj waw wowCince Aiya 噯呀 veya 哎呀 Hayalkirikligi ve memnuniyetsizlik ifade eden bir unlemdir ah Cincede cok cok anlami olan bir unlem olarak kabul edilir Litvanyaca ak Turkce ah ai Ingilizce Ouch cit che ei Kararsizlik unlemi e hm o oho Begenme anlami oi sa Sus anlami ts aciu bravo Begenme anlami deja dekui vajeKaynakca unlem Gramer Terimleri Sozlugu Turk Dil Kurumu Erisim 18 Subat 2015Ayrica bakinizUnlem isareti