Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hasan Nusret Fişek (21 Kasım 1914, Sivas - 3 Kasım 1990, Ankara), Türk hekimdir.
Nusret Fişek | |
|---|---|
 Soldan sağa Nusret Fişek, babası Hayrullah Fişek ve kardeşi Hicri Fişek, 1933, Edirne | |
| Doğum | 21 Kasım 1914 Sivas, Türkiye |
| Ölüm | 3 Kasım 1990 (75 yaşında) Ankara, Türkiye |
| Milliyet | Türk |
| Meslek | Tıp doktoru |
| Tanınma nedeni | Türkiye'de halk sağlığı disiplinini kurması |
Türkiye'de Halk Sağlığı disiplininin kurucusu ve sosyalleştirilmiş sağlık hizmetlerinin mimarıdır. 1952'de doktorasını tamamlayan Fişek, Tıp Bilimleri Felsefe Doktoru olan ilk Türk'tür.
"Herkese sağlık ve eşit, nitelikli sağlık hizmeti" düşüncesinin savunucusu idi. Meslek hayatı boyunca Sağlık Bakanlığı Müsteşarlığı, Refik Saydam Hıfzıssıhha Okulu Müdürlüğü, Hacettepe Üniversitesi Toplum Hekimliği Enstitüsü Müdürlüğü, Türk Tabipleri Birliği Başkanlığı gibi görevler üstlendi. Türkiye'de sağlık hizmetinin ülkenin ücra köşelerine kadar yayılması; köylere ebe, ilçelere doktor, yardımcı sağlık personeli, gerekli araç ve gereç ulaştırılması için çalıştı.
Sağlık Müsteşarlığı döneminde "Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Hakkında Kanun" ile "Nüfus Planlaması Kanunu"'nun çıkarılmasını sağladı. Türkiye'de hızlı nüfus artışını sorununu ilk fark edenlerden birisi olan Fişek'in önderlik ettiği bir dizi araştırma; hızlı nüfus artışıyla sağlık, sosyal ve ekonomik sorunların bağlantısını kurarak ülkede nüfus artırıcı politikaların değiştirilmesine kaynaklık etmiştir.
Hacettepe Tıp Fakültesi'nin kurulmasında ve gelişmesinde katkıları oldu. Üniversite bünyesinde Toplum Hekimliği ve Nüfus Etütleri Enstitüleri'ni kurdu.
Hayatı
21 Kasım 1914'te Sivas'ta doğdu. Annesi Mukades Hanım, babası, Türk Kurtuluş Savaşı komutanlarından Tümgeneral Hayrullah Fişek'tir. 1932 yılında Kabataş Erkek Lisesi’ni, 1938 yılında İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi'ni bitirdi.
İlk resmî görev yeri Adana Sıtma Enstitüsü kurs tabipliği idi. Askerlik görevinin ardından Sağlık Bakanlığı Merkez Hıfzısıhha Enstitüsü'nde Bakteriyoloji şubesi asistanı olarak çalışmaya başladı. 1940 yılında eşi Perihan Hanım'la evlendi, bu evlilikten Kurthan Fişek ve isminde iki oğlu oldu. Her iki oğlu da akademisyen olarak Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde öğretim üyesi olarak çalışmıştır.
1941'de bakteriyoloji uzmanı olan Fişek, 1943'te Çiçek Aşısı Servisi uzmanlığına atandı. Bu yıllarda biyolojik standartların ve yerli aşı üretiminin geliştirilmesi ekibine başkanlık etti. 1945 yılında Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı Bulaşıcı Hastalıklar Şubesi uzmanlığı görevini üstlendi. 1946'da ABD'ye giderek John Hopkins Halk Sağlığı Okulu'nda sağlık yönetimi ve ilişkili disiplinler üzerine çalışmalar yaptı. 1952'de Harvard Üniversitesi'nden tıp bilimleri doktora derecesi aldı ve Tıp Bilimleri Felsefe Doktoru olan ilk Türk unvanını aldı. Yurda döndükten sonra Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyokimya Enstitüsü'nde asistanlığa başladı. 1955'te biyokimya doçenti unvanını aldı ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından Biyolojik Standardizasyon bilirkişisi olarak görevlendirildi. 1958'de Ankara Hızısıhha Okulu'na Müdür olarak atandı.
Türkiye'de hızlı nüfus artışını sorununu ilk fark edenlerden ve bu konuda ilk harekete geçenlerden birisi oldu. 1958-1960 yıllarında, hızlı nüfus artışıyla sağlık, sosyal ve ekonomik sorunların bağlantısını kuran bir dizi araştırmaya önderlik etti ve araştırmaları nüfus artırıcı politikaların değiştirilmesine kaynaklık etti. 1960'lı yıllarda nüfus ve aile planlaması programlarının kadın sağlığı ve kadın hakları çerçevesinde ele alınması gerektiğini ortaya koydu. Nüfus planlaması konusunda toplumu ikna etmek üzere kapsamlı bir kampanya başlatarak, gazetelere onlarca yazı yazdı ve konuyla ilgili din yetkililerinin desteğini sağladı. Ayrıca gebeliği önleyici yöntemlerle ilgili halk eğitimi çalışmalarının hem kadınlara hem de erkeklere yönelik olarak yapılmasını sağladı.
1960 Darbesi'nin ardından Sağlık Bakanlığı Müsteşarlığı'na getirildi. Kısa bir süre hem müsteşarlık görevini yürüttü, hem de Sağlık Bakanlığı’na vekalet etti. 1961 yılında kabul edilen 224 sayılı "Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Hakkında Kanun’un mimarı oldu. Millî Birlik Komitesi'nin yasa çıkarmaya yetkili olduğu son günün gecesinde çıkartılan yasa, sağlık hizmetinin ülkenin ücra köşelerine kadar yayılmasını; köylere ebe, ilçelere doktor, yardımcı sağlık personeli, gerekli araç ve gereç ulaştırılmasını amaçlıyordu 1960'lı yıllarda geniş bir hekim kesimini bu yasanın uygulanması için seferber etmeyi çalıştı.
1965 yılında müsteşarlıktan alındı. Danıştay kararı ile görevine döndü; ancak tekrar görevden alınıp tekrar Danıştay kararıyla görevine döndükten sonra ekibiyle birlikte Sağlık Bakanlığı'nan ayrıldı. Ankara Üniversitesi Hacettepe Tıp ve Sağlık Bilimleri Fakültesi'nde çalışmaya başladı. 1966 yılında halk sağlığı profesörü unvanı aldı. Üniversitede "Toplum Hekimliği Enstitüsü" ile "Nüfus Etüdleri Enstitüsü"'nü kurdu ve yönetti.
"Nüfus Etüdleri Enstitüsü"'nde beş yıl müdürlük yapan Fişek; disiplinlerarası ilişkiler kurmak, insan yetiştirmek, sağlıklı bir veritabanı oluşturmak üzere çalışmalar yürüttü. Bu çalışmalarının yanı sıra ‘Nüfusbilim Sözlüğü’nün oluşturulmasına önayak olarak demografideki kavramlara Türkçe karşılıklar bulunması için katkılarda bulundu.
Toplum Hekimliği Enstitüsü'nü on beş yıl boyunca yönetti. 1966 - 1971 yılları arasında Hacettepe Üniversitesi "Mezuniyet Sonrası Eğitim Fakültesi" Dekanlığı görevini de yürüten Fişek'in akademik yaşamındaki son görevi Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Başkanlığı oldu. 1983 yılında emekliye ayrıldı.
1983-1990 yıllarında Türk Tabipler Birliği başkanlığı yaptı. İdam cezalarına ve ölüm cezalarının yerine getirilmesinde doktorlara görev verilmesine karşı çıktı; TBMM’de onay bekleyen kesinleşmiş ölüm cezası kararlarının yerine getirilmesini engellemekte önemli bir rol oynadı. İşkencelere karşı çıkarak cezaevlerinde yaşanan sorunlarla yakından ilgilendi.
Nüfusbilim alanındaki çalışmaları nedeniyle Michigan Üniversitesi 150. yıl ödülüne, sağlığın sosyalleştirilmesi alanındaki çalışmaları nedeniyle İngiliz Kraliyet Akademisi üyeliğine layık görüldü.
Nükleer Tehlikeye Karşı Barış ve Çevre İçin Hekimler Derneği, Atatürkçü Düşünce Derneği ve İnsan Hakları Derneği kurucuların arasında yer aldı.
1988 yılında kansere karşı zakkum uygulamasına şiddetle karşı çıktı; kanserli hasta ve yakınlarıyla, otlarla geleneksel (halk) ilaçlarından yardım uman belirli bir toplum kesiminin tepkisini çekti.
Yaşamının son döneminde insan hakları sorunları ve tıp meslek ahlakı konuları ile çok yakından ilgilendi.
3 Kasım 1990'da prostat kanseri nedeniyle öldü.
Bilime hizmetleri nedeniyle 1993 yılında TÜBİTAK Hizmet Ödülü'ne layık görüldü.
Kaynakça
- ^ "Nusret Fişek'in Nüfus Hüviyet Cüzdanı". 10 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Aralık 2022.
- ^ "Evlenme Cüzdanı – 2". 10 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Aralık 2022.
- ^ a b c Erşin, Tamer Arda. . www.evrensel.net/. Evrensel Basın Yayım, 3 Kasım 2016. 7 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2017.
- ^ a b c d . www.istabip.org.tr. Istanbul Tabip Odası web sitesi, 18 Ağustos 2010. 7 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2017.
- ^ a b c Şahinaya, Yasemin. . www.sdplatform.com/. Sağlık Düşüncesi ve Tıp Bilimi Platformu web sitesi, 1 Ekim 2007. 7 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2017.
Dış bağlantılar
- Nusret Fişek Web Sitesi 1 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Fişek Vakfı24 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Nusret Karasu | Türkiye Sağlık Bakanı 25 Ağustos 1960 - 5 Eylül 1960 | Sonra gelen: Salih Ragıp Üner |
| Hükûmet görevi | ||
| Önce gelen: | Türkiye Sağlık Bakanlığı Müsteşarı Aralık 1962 - Şubat 1966 | Sonra gelen: Faruk İlker |
| Önce gelen: İbrahim Şevki Atasagun | Türkiye Sağlık Bakanlığı Müsteşarı 15 Temmuz 1960 - Ocak 1962 | Sonra gelen: |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hasan Nusret Fisek 21 Kasim 1914 Sivas 3 Kasim 1990 Ankara Turk hekimdir Nusret FisekSoldan saga Nusret Fisek babasi Hayrullah Fisek ve kardesi Hicri Fisek 1933 EdirneDogum21 Kasim 1914 1914 11 21 Sivas TurkiyeOlum3 Kasim 1990 75 yasinda Ankara TurkiyeMilliyetTurkMeslekTip doktoruTaninma nedeniTurkiye de halk sagligi disiplinini kurmasi Turkiye de Halk Sagligi disiplininin kurucusu ve sosyallestirilmis saglik hizmetlerinin mimaridir 1952 de doktorasini tamamlayan Fisek Tip Bilimleri Felsefe Doktoru olan ilk Turk tur Herkese saglik ve esit nitelikli saglik hizmeti dusuncesinin savunucusu idi Meslek hayati boyunca Saglik Bakanligi Mustesarligi Refik Saydam Hifzissihha Okulu Mudurlugu Hacettepe Universitesi Toplum Hekimligi Enstitusu Mudurlugu Turk Tabipleri Birligi Baskanligi gibi gorevler ustlendi Turkiye de saglik hizmetinin ulkenin ucra koselerine kadar yayilmasi koylere ebe ilcelere doktor yardimci saglik personeli gerekli arac ve gerec ulastirilmasi icin calisti Saglik Mustesarligi doneminde Saglik Hizmetlerinin Sosyallestirilmesi Hakkinda Kanun ile Nufus Planlamasi Kanunu nun cikarilmasini sagladi Turkiye de hizli nufus artisini sorununu ilk fark edenlerden birisi olan Fisek in onderlik ettigi bir dizi arastirma hizli nufus artisiyla saglik sosyal ve ekonomik sorunlarin baglantisini kurarak ulkede nufus artirici politikalarin degistirilmesine kaynaklik etmistir Hacettepe Tip Fakultesi nin kurulmasinda ve gelismesinde katkilari oldu Universite bunyesinde Toplum Hekimligi ve Nufus Etutleri Enstituleri ni kurdu Hayati21 Kasim 1914 te Sivas ta dogdu Annesi Mukades Hanim babasi Turk Kurtulus Savasi komutanlarindan Tumgeneral Hayrullah Fisek tir 1932 yilinda Kabatas Erkek Lisesi ni 1938 yilinda Istanbul Universitesi Tip Fakultesi ni bitirdi Ilk resmi gorev yeri Adana Sitma Enstitusu kurs tabipligi idi Askerlik gorevinin ardindan Saglik Bakanligi Merkez Hifzisihha Enstitusu nde Bakteriyoloji subesi asistani olarak calismaya basladi 1940 yilinda esi Perihan Hanim la evlendi bu evlilikten Kurthan Fisek ve isminde iki oglu oldu Her iki oglu da akademisyen olarak Ankara Universitesi Siyasal Bilgiler Fakultesi nde ogretim uyesi olarak calismistir 1941 de bakteriyoloji uzmani olan Fisek 1943 te Cicek Asisi Servisi uzmanligina atandi Bu yillarda biyolojik standartlarin ve yerli asi uretiminin gelistirilmesi ekibine baskanlik etti 1945 yilinda Saglik ve Sosyal Yardim Bakanligi Bulasici Hastaliklar Subesi uzmanligi gorevini ustlendi 1946 da ABD ye giderek John Hopkins Halk Sagligi Okulu nda saglik yonetimi ve iliskili disiplinler uzerine calismalar yapti 1952 de Harvard Universitesi nden tip bilimleri doktora derecesi aldi ve Tip Bilimleri Felsefe Doktoru olan ilk Turk unvanini aldi Yurda dondukten sonra Ankara Universitesi Tip Fakultesi Biyokimya Enstitusu nde asistanliga basladi 1955 te biyokimya docenti unvanini aldi ve Dunya Saglik Orgutu tarafindan Biyolojik Standardizasyon bilirkisisi olarak gorevlendirildi 1958 de Ankara Hizisihha Okulu na Mudur olarak atandi Turkiye de hizli nufus artisini sorununu ilk fark edenlerden ve bu konuda ilk harekete gecenlerden birisi oldu 1958 1960 yillarinda hizli nufus artisiyla saglik sosyal ve ekonomik sorunlarin baglantisini kuran bir dizi arastirmaya onderlik etti ve arastirmalari nufus artirici politikalarin degistirilmesine kaynaklik etti 1960 li yillarda nufus ve aile planlamasi programlarinin kadin sagligi ve kadin haklari cercevesinde ele alinmasi gerektigini ortaya koydu Nufus planlamasi konusunda toplumu ikna etmek uzere kapsamli bir kampanya baslatarak gazetelere onlarca yazi yazdi ve konuyla ilgili din yetkililerinin destegini sagladi Ayrica gebeligi onleyici yontemlerle ilgili halk egitimi calismalarinin hem kadinlara hem de erkeklere yonelik olarak yapilmasini sagladi 1960 Darbesi nin ardindan Saglik Bakanligi Mustesarligi na getirildi Kisa bir sure hem mustesarlik gorevini yuruttu hem de Saglik Bakanligi na vekalet etti 1961 yilinda kabul edilen 224 sayili Saglik Hizmetlerinin Sosyallestirilmesi Hakkinda Kanun un mimari oldu Milli Birlik Komitesi nin yasa cikarmaya yetkili oldugu son gunun gecesinde cikartilan yasa saglik hizmetinin ulkenin ucra koselerine kadar yayilmasini koylere ebe ilcelere doktor yardimci saglik personeli gerekli arac ve gerec ulastirilmasini amacliyordu 1960 li yillarda genis bir hekim kesimini bu yasanin uygulanmasi icin seferber etmeyi calisti 1965 yilinda mustesarliktan alindi Danistay karari ile gorevine dondu ancak tekrar gorevden alinip tekrar Danistay karariyla gorevine dondukten sonra ekibiyle birlikte Saglik Bakanligi nan ayrildi Ankara Universitesi Hacettepe Tip ve Saglik Bilimleri Fakultesi nde calismaya basladi 1966 yilinda halk sagligi profesoru unvani aldi Universitede Toplum Hekimligi Enstitusu ile Nufus Etudleri Enstitusu nu kurdu ve yonetti Nufus Etudleri Enstitusu nde bes yil mudurluk yapan Fisek disiplinlerarasi iliskiler kurmak insan yetistirmek saglikli bir veritabani olusturmak uzere calismalar yuruttu Bu calismalarinin yani sira Nufusbilim Sozlugu nun olusturulmasina onayak olarak demografideki kavramlara Turkce karsiliklar bulunmasi icin katkilarda bulundu Toplum Hekimligi Enstitusu nu on bes yil boyunca yonetti 1966 1971 yillari arasinda Hacettepe Universitesi Mezuniyet Sonrasi Egitim Fakultesi Dekanligi gorevini de yuruten Fisek in akademik yasamindaki son gorevi Hacettepe Universitesi Tip Fakultesi Halk Sagligi Anabilim Dali Baskanligi oldu 1983 yilinda emekliye ayrildi 1983 1990 yillarinda Turk Tabipler Birligi baskanligi yapti Idam cezalarina ve olum cezalarinin yerine getirilmesinde doktorlara gorev verilmesine karsi cikti TBMM de onay bekleyen kesinlesmis olum cezasi kararlarinin yerine getirilmesini engellemekte onemli bir rol oynadi Iskencelere karsi cikarak cezaevlerinde yasanan sorunlarla yakindan ilgilendi Nufusbilim alanindaki calismalari nedeniyle Michigan Universitesi 150 yil odulune sagligin sosyallestirilmesi alanindaki calismalari nedeniyle Ingiliz Kraliyet Akademisi uyeligine layik goruldu Nukleer Tehlikeye Karsi Baris ve Cevre Icin Hekimler Dernegi Ataturkcu Dusunce Dernegi ve Insan Haklari Dernegi kurucularin arasinda yer aldi 1988 yilinda kansere karsi zakkum uygulamasina siddetle karsi cikti kanserli hasta ve yakinlariyla otlarla geleneksel halk ilaclarindan yardim uman belirli bir toplum kesiminin tepkisini cekti Yasaminin son doneminde insan haklari sorunlari ve tip meslek ahlaki konulari ile cok yakindan ilgilendi 3 Kasim 1990 da prostat kanseri nedeniyle oldu Bilime hizmetleri nedeniyle 1993 yilinda TUBITAK Hizmet Odulu ne layik goruldu Kaynakca Nusret Fisek in Nufus Huviyet Cuzdani 10 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Aralik 2022 Evlenme Cuzdani 2 10 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Aralik 2022 a b c Ersin Tamer Arda www evrensel net Evrensel Basin Yayim 3 Kasim 2016 7 Kasim 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Kasim 2017 a b c d www istabip org tr Istanbul Tabip Odasi web sitesi 18 Agustos 2010 7 Kasim 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Kasim 2017 a b c Sahinaya Yasemin www sdplatform com Saglik Dusuncesi ve Tip Bilimi Platformu web sitesi 1 Ekim 2007 7 Kasim 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Kasim 2017 Dis baglantilarNusret Fisek Web Sitesi 1 Subat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Fisek Vakfi24 Eylul 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Siyasi goreviOnce gelen Nusret Karasu Turkiye Saglik Bakani 25 Agustos 1960 5 Eylul 1960 Sonra gelen Salih Ragip UnerHukumet goreviOnce gelen Turkiye Saglik Bakanligi Mustesari Aralik 1962 Subat 1966 Sonra gelen Faruk IlkerOnce gelen Ibrahim Sevki Atasagun Turkiye Saglik Bakanligi Mustesari 15 Temmuz 1960 Ocak 1962 Sonra gelen