Olumsuz cümle

Olumsuz cümle, olumsuzluk anlamı taşıyan cümledir. Olumsuzluk bazen "me" olumsuzluk ekiyle, bazen de diğer olumsuzluk sözcükleriyle sağlanır.

• O dün okula gitmemiş.
• Bunu duyduğuma hiç şaşırmadım.
• Bana sorarsan bu problemi öğretmen dahi çözemez.
• Bugün hiç güzel bir gün değil.
• Bizim sınıfta hiç kız öğrenci yok.
• Gösteriye ne annem ne de babam gelebildi.

"-mez" eki bazı kaynaklarda ayrı bir olumsuzluk eki gibi gösterilmekle birlikte, özünde geniş zamanın olumsuzudur ve "-me" olumsuzluk eki ile "-z" şahıs ekinden oluşur:

• Dedem fazla uyumayı sevmez. (3. tekil şahıs)
• Ben dondurmayı pek sevmem. (1. tekil şahıs)

Bazı cümleler "yapı bakımından" (görünüşte) olumlu olmakla birlikte, sorular ve bazı kalıplaşmış yapılarla "olumsuz anlam" yüklenir:

• Böyle olmasını ben mi istedim? ("Ben istemedim" anlamında)
• Bunu işittikten sonra, uyu uyuyabilirsen! ("Uyuyamazsın" anlamında)

"-lı" yapım ekinin zıddı olan "-sız" yapım eki isim cümlelerinde yükleme olumsuz anlam kazandırır:

• Görünüşüne aldanıp satın aldığım ayvalar ne kadar da lezzetsiz.

Ayrıca bakınız

• Olumlu cümle
• Soru cümlesi
• Ünlem cümlesi