Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Organon (Yunanca: Ὄργανον, anlamı: alet, araç, organ) Aristoteles'in 6 ciltlik klasik mantık üzerine olan kitap serisi. Organon ismi daha sonraları Aristo'nun izleyicileri olan Peripatetikler tarafından verilmiştir. Şu 6 adet kitaptan oluşur:
- Kategoriler
- Önermeler
- Birinci Analitikler
- İkinci Analitikler
- Topikler
- Sofistik Deliller
Eserlerin tasnifi
Ne eserlerin sırası Aristo tarafından belirlenmiştir, ne de Aristo eserlerinin tümüne Organon adını vermiştir. Eser sıralaması kronolojik de değildir. Aristo sonrasında gelişen felsefi kavramların ortaya çıkardığı bir anlayış ile bu sınıflandırmalar yapılmıştır.
Aristo'nun Metafizik adlı ünlü eseri ile Organonu oluşturan metinlerin kimi bölümleri kesişse de onun bir parçası sayılmaz. Bölümler şu konuları içerir:
- Kategoriler: (Latince: Categoriae) Mantıksal bir metin olmaktan çok metafizikseldir. Organonun diğer parçalarının tamamlayıcısı olarak sözedilir. 10 adet en genel ifade tipi açıklanır. 15 ana başlıktan oluşan metin bugün var olan kavramların hiyerarşik bir kategorilemesini yapar. Bu kategoriler öz, nicelik, nitelik, izafet, mekan, zaman, durum, aidiyet, eylem ve infial'dır.
- Önermeler: (Latince:De Interpretatione, Yunanca Perihermenias) Aristo burada 14 başlıkta önermeleri açıklamaya çalışır. Önermelerin doğru veya yanlış sonucu veren ifade biçimleri olduğunu ve önermelerin hiçbir sonuç vermeyen (istekler gibi) ifade biçimlerinden nasıl ayrılacağını açıklar. Özellikle karşıt önerme çiftleri belirlemeye çalışır.Olumlu, olumsuz, genel ve özel önermeler arasındaki ilişkileri açıklar. Bu metin Aristo'nun dil felsefesine en önemli katkılarından biridir.
- Birinci Analitikler: (Latince: Analytica Priora) Aristo'nun kıyas yöntemi bu eserde açıklanır. İki gözlem ya da bilgiden nasıl bir tümevarımsal sonuç çıkarılabileceği açıklanır ve geçerli kıyas biçimlerinin neler olduğu açıklanır. Necati Öner'e göre Klâsik mantığın asıl gayesi kıyası incelemektir
- İkinci Analitikler (Latince: Analytica Posteriora) Aristo, birinci analitiklerde temellendirmenin salt formel yanını, yani kıyası incelerken, önermelerin gerçeklik konusundaki bilgisel değerleri ile ilgilenmez. İkinci Analitikler bilginin temel öğelerine değinerek bu yanlara da girer. Tanımlama, bilimsel bilgi ve kanıtlama gibi konularla bu eserinde uğraşır. Farabi'ye göre bu eserde ele alınan Burhan (kanıtlama) mantık felsefesindeki en üst ve önemli yeri oluşturur.
- Topikler: (Latince: Topica) Bu eser diyalektik akıl yürütme ile ilgilidir. Geçerli argümanlar oluşturma, mutlak olandan çok olası sonuç çıkarmalar gibi konularla ilgilenir. İslam felsefesinde ise Cedel adıyla anılır. Buradaki akıl yürütmeler genel kabul görmüş fikirlerden yol çıkarak yapılan akıl yürütmelerdir. Topiklerde ele alınan 5 meşhur kavram vardır. Bunları Kategorilerde işlenen 10 kategori ile karıştırmamak gerekir. Bu 5 topik şunlardır: horos(tanım), genos(cins), diaphora(fark), idion(özellik), sumbebekos().
- Sofistik Deliller: (Latince: De Sophisticis Elenchis) Mantıksal safsataları içerir ve Aristo'nun diğer bir eseri olan Retorik'e bir geçiş yapma olanağı sağlar. İkinci Analitiklerde işlenen kanıtlama Sofistik Deliller ve Retorik için bir uygulama alanı tespit eder.
Kaynakça
Genel
- Özel, Aytekin (2008), Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Hitit Üniversitesi
- Bayraktar, Mehmet (2008), (Sayı 154 Nisan 2007 sayfa 9,10,11,12 ve 13), Bilim ve Ütopya Dergisi, 17 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 22 Şubat 2013
Özel
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Organon Yunanca Ὄrganon anlami alet arac organ Aristoteles in 6 ciltlik klasik mantik uzerine olan kitap serisi Organon ismi daha sonralari Aristo nun izleyicileri olan Peripatetikler tarafindan verilmistir Su 6 adet kitaptan olusur Kategoriler Onermeler Birinci Analitikler Ikinci Analitikler Topikler Sofistik DelillerEserlerin tasnifiNe eserlerin sirasi Aristo tarafindan belirlenmistir ne de Aristo eserlerinin tumune Organon adini vermistir Eser siralamasi kronolojik de degildir Aristo sonrasinda gelisen felsefi kavramlarin ortaya cikardigi bir anlayis ile bu siniflandirmalar yapilmistir Aristo nun Metafizik adli unlu eseri ile Organonu olusturan metinlerin kimi bolumleri kesisse de onun bir parcasi sayilmaz Bolumler su konulari icerir Kategoriler Latince Categoriae Mantiksal bir metin olmaktan cok metafizikseldir Organonun diger parcalarinin tamamlayicisi olarak sozedilir 10 adet en genel ifade tipi aciklanir 15 ana basliktan olusan metin bugun var olan kavramlarin hiyerarsik bir kategorilemesini yapar Bu kategoriler oz nicelik nitelik izafet mekan zaman durum aidiyet eylem ve infial dir Onermeler Latince De Interpretatione Yunanca Perihermenias Aristo burada 14 baslikta onermeleri aciklamaya calisir Onermelerin dogru veya yanlis sonucu veren ifade bicimleri oldugunu ve onermelerin hicbir sonuc vermeyen istekler gibi ifade bicimlerinden nasil ayrilacagini aciklar Ozellikle karsit onerme ciftleri belirlemeye calisir Olumlu olumsuz genel ve ozel onermeler arasindaki iliskileri aciklar Bu metin Aristo nun dil felsefesine en onemli katkilarindan biridir Birinci Analitikler Latince Analytica Priora Aristo nun kiyas yontemi bu eserde aciklanir Iki gozlem ya da bilgiden nasil bir tumevarimsal sonuc cikarilabilecegi aciklanir ve gecerli kiyas bicimlerinin neler oldugu aciklanir Necati Oner e gore Klasik mantigin asil gayesi kiyasi incelemektir Ikinci Analitikler Latince Analytica Posteriora Aristo birinci analitiklerde temellendirmenin salt formel yanini yani kiyasi incelerken onermelerin gerceklik konusundaki bilgisel degerleri ile ilgilenmez Ikinci Analitikler bilginin temel ogelerine deginerek bu yanlara da girer Tanimlama bilimsel bilgi ve kanitlama gibi konularla bu eserinde ugrasir Farabi ye gore bu eserde ele alinan Burhan kanitlama mantik felsefesindeki en ust ve onemli yeri olusturur Topikler Latince Topica Bu eser diyalektik akil yurutme ile ilgilidir Gecerli argumanlar olusturma mutlak olandan cok olasi sonuc cikarmalar gibi konularla ilgilenir Islam felsefesinde ise Cedel adiyla anilir Buradaki akil yurutmeler genel kabul gormus fikirlerden yol cikarak yapilan akil yurutmelerdir Topiklerde ele alinan 5 meshur kavram vardir Bunlari Kategorilerde islenen 10 kategori ile karistirmamak gerekir Bu 5 topik sunlardir horos tanim genos cins diaphora fark idion ozellik sumbebekos Sofistik Deliller Latince De Sophisticis Elenchis Mantiksal safsatalari icerir ve Aristo nun diger bir eseri olan Retorik e bir gecis yapma olanagi saglar Ikinci Analitiklerde islenen kanitlama Sofistik Deliller ve Retorik icin bir uygulama alani tespit eder KaynakcaGenel Ozel Aytekin 2008 Hitit Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi Hitit Universitesi erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Bayraktar Mehmet 2008 Sayi 154 Nisan 2007 sayfa 9 10 11 12 ve 13 Bilim ve Utopya Dergisi 17 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi erisim tarihi 22 Subat 2013 Ozel Klasik Mantik Ders Kitabi 17 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Prof Dr Necati ONER Ankara Universitesi Ilahiyat Fakultesi Yayinlari Erisim 21 02 2013 a b c d e Ozel 2008 s 151 Ozel 2008 s 152 Bayraktar 2008 s 11