Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ortak varlıkların trajedisi veya ortak malların trajedisi, herkesin ortak bir kaynağı kullandığı bir durumda, kendi çıkarları doğrultusunda bağımsız hareket eden bireysel kullanıcıların, toplu eylemleri yoluyla, paylaşılan kaynağı tüketerek veya bozarak tüm kullanıcıların ortak yararına aykırı davranmasıdır. Kavramın kaynağı, Büyük Britanya ve İrlanda'daki ortak arazi üzerindeki düzensiz otlatmanın etkilerinin varsayımsal bir örneğini kullanan İngiliz iktisatçı tarafından 1833'te yazılan bir denemedendir. Bu kavram, tarafından, yüzyıl'dan fazla süre sonra, 1968'de yazılan bir makalenin ardından yaygın olarak "ortak varlıkların trajedisi" olarak tanındı. Modern bir ekonomik bağlamda, "", atmosfer, okyanuslar, nehirler, okyanus balık stokları ve hatta bir ofis buzdolabı gibi paylaşılan ve düzenlenmemiş herhangi bir kaynak anlamına gelir.
Hardin ortak malların kullanımındaki en büyük problemi insanların her zaman diğer insanlara veya canlılara üstünlük kurma isteğine bağlamıştır. Hardin ortak malların trajedisi, basit ve etkili bir örnekle anlatmıştır. Örnekte, otlaklardan ve bu otlaklardan yararlanan çobanlardan bahsedilmektedir. Çobanlar, sahip oldukları hayvanları bir merada otlatmaktadır. Bu olayda, her bir hayvan arazi için eksi değer, çoban için ise artı değer olarak kabul edilmektedir. Devam eden süreçte her çobanın ekstra kazanç için hayvanlarını çoğaltmak isteyeceği anlatılmaktadır. Olayların varacağı nokta çobanların ellerindeki hayvanlar ile mevcut otlağın kapasitesinin eşitleneceği ve daha sonra çobanların kazanç için hayvanlarını çoğaltmaya devam edecekleridir. Böylece otlak işlevlerini yerine getiremediği noktada yani otlağın kendini yenileyemediğinde hayvan yetiştirilmesinin sonu gelecek ve bütün sistemin sonun geleceği ileri sürülmüştür.
Terim aynı zamanda çevre biliminde de kullanılmaktadır. "Ortak varlıkların trajedisi", genellikle sürdürülebilir kalkınma, ekonomik büyüme ve çevreyi korumanın birbirine bağlanması ve bağlantılı olarak bahsedilir. Aynı zamanda ekonomi, evrimsel psikoloji, antropoloji, oyun teorisi, siyaset, vergilendirme ve sosyoloji alanlarındaki davranışları analiz etmek için de kullanılmıştır.
Ortak kaynak sistemlerinin aşırı kullanım (aşırı avlanma gibi) nedeniyle çöktüğü bilinmesine rağmen, ortak bir kaynağa erişimi olan bir topluluğun üyelerinin bu kaynakları çökmeye izin vermeyerek, ihtiyatlı bir şekilde kullanmak için işbirliği veya düzenleme yaptığı birçok örnek mevcuttu ve hala mevcuttur.Elinor Ostrom, yerel toplulukların bunu yukarıdan aşağıya düzenlemeler ya da özelleştirme olmadan nasıl yapabildiklerine dair örnekleri içeren Governing the Commons kitabında tam olarak bu kavramı sergilediği için 2009 Nobel Ekonomi Ödülü'nü aldı.
Kaynakça
- ^ Lloyd, William Forster (1833). Two Lectures on the Checks to Population . England: Oxford University. JSTOR 1972412. OL 23458465M – via Wikisource.
- ^ Hardin 1968
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Eylül 2020.
- ^ "Common Property Resource Management in South Indian Villages" (PDF). Proceedings of the Conference on Common Property Resource Management, April 21-26, 1985 (İngilizce). Washington, DC: National Academy Press. 1986. ss. 231ff. ISBN . OCLC 16727857. 30 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Eylül 2020.
- ^ Cox (1985). (PDF). Environmental Ethics. 7 (1): 49-61. doi:10.5840/enviroethics1985716. 24 Nisan 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2020.
- ^ "Elinor Ostrom - Facts". www.nobelprize.org. 24 Haziran 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Ağustos 2018.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ortak varliklarin trajedisi veya ortak mallarin trajedisi herkesin ortak bir kaynagi kullandigi bir durumda kendi cikarlari dogrultusunda bagimsiz hareket eden bireysel kullanicilarin toplu eylemleri yoluyla paylasilan kaynagi tuketerek veya bozarak tum kullanicilarin ortak yararina aykiri davranmasidir Kavramin kaynagi Buyuk Britanya ve Irlanda daki ortak arazi uzerindeki duzensiz otlatmanin etkilerinin varsayimsal bir ornegini kullanan Ingiliz iktisatci tarafindan 1833 te yazilan bir denemedendir Bu kavram tarafindan yuzyil dan fazla sure sonra 1968 de yazilan bir makalenin ardindan yaygin olarak ortak varliklarin trajedisi olarak tanindi Modern bir ekonomik baglamda atmosfer okyanuslar nehirler okyanus balik stoklari ve hatta bir ofis buzdolabi gibi paylasilan ve duzenlenmemis herhangi bir kaynak anlamina gelir Inekler ve otlak Ortak varliklarin trajedisi asiri kullanmayi aciklamanin bir yoludur Hardin ortak mallarin kullanimindaki en buyuk problemi insanlarin her zaman diger insanlara veya canlilara ustunluk kurma istegine baglamistir Hardin ortak mallarin trajedisi basit ve etkili bir ornekle anlatmistir Ornekte otlaklardan ve bu otlaklardan yararlanan cobanlardan bahsedilmektedir Cobanlar sahip olduklari hayvanlari bir merada otlatmaktadir Bu olayda her bir hayvan arazi icin eksi deger coban icin ise arti deger olarak kabul edilmektedir Devam eden surecte her cobanin ekstra kazanc icin hayvanlarini cogaltmak isteyecegi anlatilmaktadir Olaylarin varacagi nokta cobanlarin ellerindeki hayvanlar ile mevcut otlagin kapasitesinin esitlenecegi ve daha sonra cobanlarin kazanc icin hayvanlarini cogaltmaya devam edecekleridir Boylece otlak islevlerini yerine getiremedigi noktada yani otlagin kendini yenileyemediginde hayvan yetistirilmesinin sonu gelecek ve butun sistemin sonun gelecegi ileri surulmustur Terim ayni zamanda cevre biliminde de kullanilmaktadir Ortak varliklarin trajedisi genellikle surdurulebilir kalkinma ekonomik buyume ve cevreyi korumanin birbirine baglanmasi ve baglantili olarak bahsedilir Ayni zamanda ekonomi evrimsel psikoloji antropoloji oyun teorisi siyaset vergilendirme ve sosyoloji alanlarindaki davranislari analiz etmek icin de kullanilmistir Ortak kaynak sistemlerinin asiri kullanim asiri avlanma gibi nedeniyle coktugu bilinmesine ragmen ortak bir kaynaga erisimi olan bir toplulugun uyelerinin bu kaynaklari cokmeye izin vermeyerek ihtiyatli bir sekilde kullanmak icin isbirligi veya duzenleme yaptigi bircok ornek mevcuttu ve hala mevcuttur Elinor Ostrom yerel topluluklarin bunu yukaridan asagiya duzenlemeler ya da ozellestirme olmadan nasil yapabildiklerine dair ornekleri iceren Governing the Commons kitabinda tam olarak bu kavrami sergiledigi icin 2009 Nobel Ekonomi Odulu nu aldi Kaynakca Lloyd William Forster 1833 Two Lectures on the Checks to Population England Oxford University JSTOR 1972412 OL 23458465M via Wikisource Hardin 1968 a b Arsivlenmis kopya 25 Mart 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Eylul 2020 Common Property Resource Management in South Indian Villages PDF Proceedings of the Conference on Common Property Resource Management April 21 26 1985 Ingilizce Washington DC National Academy Press 1986 ss 231ff ISBN 9780309042581 OCLC 16727857 30 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Eylul 2020 Cox 1985 PDF Environmental Ethics 7 1 49 61 doi 10 5840 enviroethics1985716 24 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 25 Eylul 2020 Elinor Ostrom Facts www nobelprize org 24 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Agustos 2018