Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Osmanlı İmparatorluğu'nun dış ilişkileri ya da diplomasisi, Osmanlı Devleti'nin diğer devletlerle olan ilişkilerini ifade eder. Osmanlı'nın uluslararası ilişkileri kuruluşundan itibaren yoğun bir çaba gerektirmiştir. Türk egemenlik sahasının bir uç beyliği olarak yabancı unsurlarla sürekli irtibat halindedir. Klasik dönemde üç kıtaya yayılmış bir devlet olarak dış ilişkilerinde gelişme gösterme mecburiyeti görülmüştür.
Yükseliş
Osmanlı'nın beylik dönemlerinde diplomasi kurumsal bir hal almamıştır. Uzmanlaşmış birimler yoktur. Diplomatik görevleri nişancı yürütmektedir. 1453'te İstanbul'un fethi ile bütün Akdeniz havzası ile düzenli diplomatik ilişkilerin başladığı söylenebilir. J.C. Hurewitz, İstanbul’un fethedildiği ve akabinde ikamet elçilerinin kabul edildiği 1453’den, imparatorluğun yıkıldığı 1923’e kadar süren dönemdeki diplomasiyi dört dönemde inceler.
- 1453’den 1699’a, Karlofça Antlaşması’nın imzalanmasına kadar süren dönem.
- 1699’dan 1793’e, ilk ikamet elçiliğinin açıldığı ve böylece sürekli diplomasiye geçilmesine kadar süren dönem.
- 1793’den 1821’e, ikamet elçiliklerinin çalışmalarına ara vermesine kadar süren dönem.
- İkamet elçiliklerinin yeniden açıldığı 19. yüzyıl ortalarından, 1923'te cumhuriyetin ilanına kadar süren dönem.
İlk dönemlerde kurucu Osman Bey, Bizans İmparatorluğu aleyhine genişlemeyi sürdürürken, Bizans tekfurları arasındaki güç mücadelelerinden yararlanmayı başarmıştır. Kimi zaman Osmanlı Sultanları Bizans imparatorları ile benzer ittifaklar yapmış, özellikle Balkanlar’da Sırp, Bulgar ve yerel Rum despotlarıyla savaşlarında askeri destek sağlamışlardır. Böylece yeni topraklar kazanmışlardır.
İlk yüz elli yılda çok hızlı biçimde genişleyen devlet, 1450'lerde imparatorluk haline gelmişti. Bu zamana dek nişancı uluslararası ilişkilerde görevliyken, daha sonraki yüzyıl içinde reisülküttap öne çıkmıştır. Reisülküttap’ın diplomasinin yürütülmesiyle ilgili: diğer ülkelere gönderilecek namelerin hazırlanması, alınan namelerin tercüme ettirilmesi, Osmanlı ülkesine gelen yabancı elçilerle ilgili izin belgelerinin hazırlanması, bu elçilerin yol ve konaklamalarıyla ilgili düzenlemeler yapılması, ahidnamelerin saklanması, gerekli durumlarda ahitnamelerle ilgili bilgi verilmesi gibi görevleri vardı. 18. yüzyılda reisülküttap’a bağlı olarak çalışan Divan-ı Hümayun kalemlerinden: Beylikçi, Mektubi, Amedi kalemleri ile Divan-ı Hümayun Tercümanlığı yardımcı görevliler olarak sayılabilir.
Osmanlı'da ilk kalıcı elçilik 18 Nisan 1453 Osmanlı-Venedik Antlaşması'yla kurulması kararlaştırılan ve aynı yıl faaliyete geçen Venedik Elçiliği’dir. Daha sonra 1535'te Fransa, 1583'te İngiltere ve 1612’de Hollanda ikamet elçilikleri açılmıştır. 16. yüzyılda diğer tüm devletlere karşı baskın olan Osmanlı, 17. yüzyılda itibaren daha anlayışlı bir diplomasi yürütmüştür. Zitvatorok Antlaşması'nda (1606) ilişkileri daha eşitlikçi bir temelde yürütmeyi kabul ettikleri ortaya çıkmıştır. Vasvar Antlaşması (1664), Osmanlıların Batılı diplomatik teamülleri gün geçtikçe daha çok benimsediğini göstermesi açısından da önemlidir.
Duraklama ve Gerileme
1699'daki Karlofça Antlaşması'na kadar Osmanlı Devleti uluslararası ilişkilerinde hakim taraftı. Koşullar buyuruyor, antlaşmaların hamisi oluyordu. Bir lütuf olarak imzalanan barış antlaşmaları ahitname türündeydi. Bu ahitnameler, İslam'ın verdiği diğer dinden olanları cezalandırma yetkisini "aman" vermek tarzında geçici olarak durdurulması idi. 17. yüzyıldan sonra gaza ve fetih ülküsü terk edilmek ve mevcut toprakları korumak durumunda kalınmıştır. Köprülü ailesine mensup sadrazamlar, başarılı icraatlarıyla iç sorunların belli oranda üstesinden gelinmesini, dışarıda ise prestij ve gücün göreli olarak artması dönemidir.
Karlofça Antlaşması’ndan sonra dış politikada daha barışçıl bir tutum edinilmiştir. 18. yüzyılda Avrupalı güçler ile 1718–1736, 1739–1768, 1774–1787 ve 1792–1798 tarihleri arasında uzun süreli barış dönemleri görülmüştür. 28 Mehmet Çelebi, batıya “alıcı gözle bakan” ilk Osmanlı elçisidir. 18. yüzyılın sonunda bir gaza devleti olmaktan çok, korumacı politikalara yönelinir. Artık Avrupa Osmanlı'ya tehdit olmaya başlamıştır. Ahmet Cevdet Paşa, Polonya’nın 1793’te işgal edilmesi haberi geldiğinde: “Bundan ibret alınarak gerekli düzenin yerine getirilmesine bir kat daha aşırı derecede yapışmak lazım geldiğininin” düşünüldüğünü belirtmektedir.
Fransız Devrimi milliyetçiliği tetiklemiş ve imparatorluk içindeki milletleri hareketlendirmiştir. Millet bilinci uyanan halklar ayaklanmaya başlamıştır. Sırp ve Yunan ayaklanmaları bunun göstergesidir. Zaten dış politikada zor durumda olan devlet, bir de içeriden darbeler almaya başlamıştır. 18. yüzyılda Avrupa'da Osmanlı Devleti'ni bölüşme planları yapmaya başlanmıştır. Osmanlı Devleti artık korkulan bir tehditten çok "" olarak anılmaktadır.
18. Yüzyıl sonunda Londra, Paris, Berlin ve Viyana'da kalıcı elçilikler açıldı. II. Mahmut, 11 Mart 1836’da yayınladığı hatt-ı hümayunla Sadaret Kethüdalığı’nı Umur-u Mülkiyye (daha sonra Dâhiliye) Nezareti’ne, Reisülküttaplığı da Hariciye Nezareti’ne dönüştürdü. 1832’den beri Reisülküttaplık görevini yürüten , ilk Hariciye Nazırı olarak atandı.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ *Osmanlı İmparatorluğu'nda Sürekli Diplomasi'ye Geçiş Süreci, doktora tezi, Gökhan Erdem, Ankara Üniversitesi, 2008 s.1-10
- ^ Halil İnalcık, Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600 ), Çev:Ruşen Sezer, İstanbul, YKY, 2004
- ^ Şakiroğlu, Mahmut (Kasım 1988). "Venedik Cumhuriyeti'nin İstanbul'daki temsilcileri: Balyoslar, çalışmaları ve etkinlikleri". Tarih ve Toplum, 59. ss. 44-48.
- ^ Ahmet Cevdet Paşa, Tarih-i Cevdet, C. III., Dündar Günay, İstanbul, Üçdal Neşriyat, 1993, s. 1478.
- ^ Mathew Smith Anderson, Doğu Sorunu 1774–1923: Uluslararası İlişkiler Üzerine Bir İnceleme, Çev: İdil Eser, istanbul, Yapı Kredi Yayınları, 2001
Konuyla ilgili yayınlar
- Osmanlı İmparatorluğu'nda Sürekli Diplomasi'ye Geçiş Süreci, doktora tezi, Gökhan Erdem, Ankara Üniversitesi, 2008
- Ahıskalı, Recep, Osmanlı Devlet Teşkilatında Reisülküttablık (XVIII. Yüzyıl)
- Akyıldız, Ali, Osmanlı Bürokrasisi ve Modernleşme, İstanbul, İletişim Yayınları, 2004.
- Akyılmaz, Gül, Osmanlı Diplomasi Tarihi ve Teşkilatı, Konya, y. y., 2000.
- Berkes, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, yay. haz. Ahmet Kuya ş, 6. B., İstanbul, Yapı Kredi Yayınları, 2004.
- Galand, Antonie, İstanbul’a Ait Günlük Anılar (1672-1673), C.2, 3. B., Çev: Nahid Sırrı Örik, Ankara, TTK Yayınları, 1998.
- Girgin, Kemal, Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemleri Hariciye Tarihimiz (Teşkilat ve Protokol), 3. B., İstanbul, Okumu ş Adam Yayınları, 2005.
- Goffman, Daniel, Osmanlı Dünyası ve Avrupa: 1300–1700, Çev: Ülkün Tansel, İstanbul, Kitap Yayınevi, 2004.
- Burjuvazinin Yükselişi İmparatorluğun Çöküşü / Osmanlı Batılılaşması ve Toplumsal Değişme, Çev: İbrahim Yıldız, Ankara, Ayraç Yayınevi, 1999.
- Sâlname-i Nezâret-i Umur-ı Hâriciyye: Osmanlı Dışişleri Bakanlığı Yıllığı (1301/1885), C. I., Ahmed Nezih Galitekin (Haz.), İstanbul, İşaret Yayınları, 2003.
- Herbette, Maurice, Fransa’da İlk Daimi Türk Elçisi: Moralı Esseyit Ali Efendi (1797–1802), Çev: Erol Üyepazarcı, İstanbul, Pera, 1997.
- Kantemir, Dimitri, Osmanlı İmparatorluğu’nun Yükseliş ve Çöküş Tarihi, C. II., 6. B., Çev: Özdemir Çobanoğlu, İstanbul, Cumhuriyet Kitapları, 2005.
- Karal, Enver Ziya, Büyük Osmanlı Tarihi, C. I., Ankara, TTK Yayınları, y.y.
- Kenan, Seyfi, (Ed.) (Eylül 2010). Osmanlılar ve Avrupa. İstanbul: İslam Araştırmaları Merkezi. ISBN .
- Kınlı, Onur, Osmanlı’da Modernleşme ve Diplomasi, Ankara, İmge Yayınları, 2006.
- Kuran, Ercümend, Avrupa’da Osmanlı İkamet Elçiliklerinin Kuruluşu ve İlk Elçilerin Siyasi Faaliyetleri, 1793–1821, Ankara, TKAE 1968.
- Ortaylı, İlber, Türkiye İdare Tarihi, Ankara, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Yayınları, 1979.
- Quataert, Donald, Osmanlı İmparatorluğu: 1700-1922, 3. B., Çev: Ayşe Berktay, İstanbul, İletişim Yayınları, 2004.
- Sander, Oral, Anka’nın Yükselişi ve Düşüşü: Osmanlı Diplomasi Tarihi Üzerine Bir Deneme, Ankara, İmge Yay., 1993.
- Şirin, İbrahim, Osmanlı İmgeleminde Avrupa, Ankara, , 2006.
- Tuncer, Hadiye ve Hüner Tuncer, Osmanlı Diplomasisi ve Sefaretnameler, Ankara, Ümit Yay., 1998.
- Unat, Faik Reşit, Osmanlı Sefirleri ve Sefaretnameleri, Ankara, TTK Yayınları, 1992.
Dış bağlantılar
- Ankara Üniversitesi Açık Ders Malzemeleri 19 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Tanzimat Döneminde Diplomasi
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Osmanli Imparatorlugu nun dis iliskileri ya da diplomasisi Osmanli Devleti nin diger devletlerle olan iliskilerini ifade eder Osmanli nin uluslararasi iliskileri kurulusundan itibaren yogun bir caba gerektirmistir Turk egemenlik sahasinin bir uc beyligi olarak yabanci unsurlarla surekli irtibat halindedir Klasik donemde uc kitaya yayilmis bir devlet olarak dis iliskilerinde gelisme gosterme mecburiyeti gorulmustur ReisulkuttabYukselis1 Suleyman yabanci elciyi kabul ederken Suleymanname Matrakci NasuhOsmanli nin Isvec elcisi Mustafa Aga yaklasik 1727 1732 ressam George Engelhardt Schroeder Osmanli nin beylik donemlerinde diplomasi kurumsal bir hal almamistir Uzmanlasmis birimler yoktur Diplomatik gorevleri nisanci yurutmektedir 1453 te Istanbul un fethi ile butun Akdeniz havzasi ile duzenli diplomatik iliskilerin basladigi soylenebilir J C Hurewitz Istanbul un fethedildigi ve akabinde ikamet elcilerinin kabul edildigi 1453 den imparatorlugun yikildigi 1923 e kadar suren donemdeki diplomasiyi dort donemde inceler 1453 den 1699 a Karlofca Antlasmasi nin imzalanmasina kadar suren donem 1699 dan 1793 e ilk ikamet elciliginin acildigi ve boylece surekli diplomasiye gecilmesine kadar suren donem 1793 den 1821 e ikamet elciliklerinin calismalarina ara vermesine kadar suren donem Ikamet elciliklerinin yeniden acildigi 19 yuzyil ortalarindan 1923 te cumhuriyetin ilanina kadar suren donem Ilk donemlerde kurucu Osman Bey Bizans Imparatorlugu aleyhine genislemeyi surdururken Bizans tekfurlari arasindaki guc mucadelelerinden yararlanmayi basarmistir Kimi zaman Osmanli Sultanlari Bizans imparatorlari ile benzer ittifaklar yapmis ozellikle Balkanlar da Sirp Bulgar ve yerel Rum despotlariyla savaslarinda askeri destek saglamislardir Boylece yeni topraklar kazanmislardir Ilk yuz elli yilda cok hizli bicimde genisleyen devlet 1450 lerde imparatorluk haline gelmisti Bu zamana dek nisanci uluslararasi iliskilerde gorevliyken daha sonraki yuzyil icinde reisulkuttap one cikmistir Reisulkuttap in diplomasinin yurutulmesiyle ilgili diger ulkelere gonderilecek namelerin hazirlanmasi alinan namelerin tercume ettirilmesi Osmanli ulkesine gelen yabanci elcilerle ilgili izin belgelerinin hazirlanmasi bu elcilerin yol ve konaklamalariyla ilgili duzenlemeler yapilmasi ahidnamelerin saklanmasi gerekli durumlarda ahitnamelerle ilgili bilgi verilmesi gibi gorevleri vardi 18 yuzyilda reisulkuttap a bagli olarak calisan Divan i Humayun kalemlerinden Beylikci Mektubi Amedi kalemleri ile Divan i Humayun Tercumanligi yardimci gorevliler olarak sayilabilir Osmanli da ilk kalici elcilik 18 Nisan 1453 Osmanli Venedik Antlasmasi yla kurulmasi kararlastirilan ve ayni yil faaliyete gecen Venedik Elciligi dir Daha sonra 1535 te Fransa 1583 te Ingiltere ve 1612 de Hollanda ikamet elcilikleri acilmistir 16 yuzyilda diger tum devletlere karsi baskin olan Osmanli 17 yuzyilda itibaren daha anlayisli bir diplomasi yurutmustur Zitvatorok Antlasmasi nda 1606 iliskileri daha esitlikci bir temelde yurutmeyi kabul ettikleri ortaya cikmistir Vasvar Antlasmasi 1664 Osmanlilarin Batili diplomatik teamulleri gun gectikce daha cok benimsedigini gostermesi acisindan da onemlidir Duraklama ve GerilemeKutsal Roma Cermen Imparatorlugu elcisi IV Murad in huzurundaSultan 3 Ahmet Hollanda elcisi Cornelis Calkoen i Topkapi Sarayi nda kabul ederken 1727 Eser Jean Baptiste Vanmour 1727 1699 daki Karlofca Antlasmasi na kadar Osmanli Devleti uluslararasi iliskilerinde hakim tarafti Kosullar buyuruyor antlasmalarin hamisi oluyordu Bir lutuf olarak imzalanan baris antlasmalari ahitname turundeydi Bu ahitnameler Islam in verdigi diger dinden olanlari cezalandirma yetkisini aman vermek tarzinda gecici olarak durdurulmasi idi 17 yuzyildan sonra gaza ve fetih ulkusu terk edilmek ve mevcut topraklari korumak durumunda kalinmistir Koprulu ailesine mensup sadrazamlar basarili icraatlariyla ic sorunlarin belli oranda ustesinden gelinmesini disarida ise prestij ve gucun goreli olarak artmasi donemidir Karlofca Antlasmasi ndan sonra dis politikada daha bariscil bir tutum edinilmistir 18 yuzyilda Avrupali gucler ile 1718 1736 1739 1768 1774 1787 ve 1792 1798 tarihleri arasinda uzun sureli baris donemleri gorulmustur 28 Mehmet Celebi batiya alici gozle bakan ilk Osmanli elcisidir 18 yuzyilin sonunda bir gaza devleti olmaktan cok korumaci politikalara yonelinir Artik Avrupa Osmanli ya tehdit olmaya baslamistir Ahmet Cevdet Pasa Polonya nin 1793 te isgal edilmesi haberi geldiginde Bundan ibret alinarak gerekli duzenin yerine getirilmesine bir kat daha asiri derecede yapismak lazim geldigininin dusunuldugunu belirtmektedir Fransiz Devrimi milliyetciligi tetiklemis ve imparatorluk icindeki milletleri hareketlendirmistir Millet bilinci uyanan halklar ayaklanmaya baslamistir Sirp ve Yunan ayaklanmalari bunun gostergesidir Zaten dis politikada zor durumda olan devlet bir de iceriden darbeler almaya baslamistir 18 yuzyilda Avrupa da Osmanli Devleti ni bolusme planlari yapmaya baslanmistir Osmanli Devleti artik korkulan bir tehditten cok olarak anilmaktadir 18 Yuzyil sonunda Londra Paris Berlin ve Viyana da kalici elcilikler acildi II Mahmut 11 Mart 1836 da yayinladigi hatt i humayunla Sadaret Kethudaligi ni Umur u Mulkiyye daha sonra Dahiliye Nezareti ne Reisulkuttapligi da Hariciye Nezareti ne donusturdu 1832 den beri Reisulkuttaplik gorevini yuruten ilk Hariciye Naziri olarak atandi Dolmabahce Sarayi ndaki Sufera Salonu Elci Kabul Odasi SelamlikAyrica bakinizReis ul kuttab Nisanci Osmanli Imparatorlugu nun antlasmalari listesi Osmanli Imparatorlugu nda modernlesme DiplomasiKaynakca Osmanli Imparatorlugu nda Surekli Diplomasi ye Gecis Sureci doktora tezi Gokhan Erdem Ankara Universitesi 2008 s 1 10 Halil Inalcik Osmanli Imparatorlugu Klasik Cag 1300 1600 Cev Rusen Sezer Istanbul YKY 2004 Sakiroglu Mahmut Kasim 1988 Venedik Cumhuriyeti nin Istanbul daki temsilcileri Balyoslar calismalari ve etkinlikleri Tarih ve Toplum 59 ss 44 48 Ahmet Cevdet Pasa Tarih i Cevdet C III Dundar Gunay Istanbul Ucdal Nesriyat 1993 s 1478 Mathew Smith Anderson Dogu Sorunu 1774 1923 Uluslararasi Iliskiler Uzerine Bir Inceleme Cev Idil Eser istanbul Yapi Kredi Yayinlari 2001Konuyla ilgili yayinlarOsmanli Imparatorlugu nda Surekli Diplomasi ye Gecis Sureci doktora tezi Gokhan Erdem Ankara Universitesi 2008 Ahiskali Recep Osmanli Devlet Teskilatinda Reisulkuttablik XVIII Yuzyil Akyildiz Ali Osmanli Burokrasisi ve Modernlesme Istanbul Iletisim Yayinlari 2004 Akyilmaz Gul Osmanli Diplomasi Tarihi ve Teskilati Konya y y 2000 Berkes Niyazi Turkiye de Cagdaslasma yay haz Ahmet Kuya s 6 B Istanbul Yapi Kredi Yayinlari 2004 Galand Antonie Istanbul a Ait Gunluk Anilar 1672 1673 C 2 3 B Cev Nahid Sirri Orik Ankara TTK Yayinlari 1998 Girgin Kemal Osmanli ve Cumhuriyet Donemleri Hariciye Tarihimiz Teskilat ve Protokol 3 B Istanbul Okumu s Adam Yayinlari 2005 Goffman Daniel Osmanli Dunyasi ve Avrupa 1300 1700 Cev Ulkun Tansel Istanbul Kitap Yayinevi 2004 Burjuvazinin Yukselisi Imparatorlugun Cokusu Osmanli Batililasmasi ve Toplumsal Degisme Cev Ibrahim Yildiz Ankara Ayrac Yayinevi 1999 Salname i Nezaret i Umur i Hariciyye Osmanli Disisleri Bakanligi Yilligi 1301 1885 C I Ahmed Nezih Galitekin Haz Istanbul Isaret Yayinlari 2003 Herbette Maurice Fransa da Ilk Daimi Turk Elcisi Morali Esseyit Ali Efendi 1797 1802 Cev Erol Uyepazarci Istanbul Pera 1997 Kantemir Dimitri Osmanli Imparatorlugu nun Yukselis ve Cokus Tarihi C II 6 B Cev Ozdemir Cobanoglu Istanbul Cumhuriyet Kitaplari 2005 Karal Enver Ziya Buyuk Osmanli Tarihi C I Ankara TTK Yayinlari y y Kenan Seyfi Ed Eylul 2010 Osmanlilar ve Avrupa Istanbul Islam Arastirmalari Merkezi ISBN 9786055586171 Kinli Onur Osmanli da Modernlesme ve Diplomasi Ankara Imge Yayinlari 2006 Kuran Ercumend Avrupa da Osmanli Ikamet Elciliklerinin Kurulusu ve Ilk Elcilerin Siyasi Faaliyetleri 1793 1821 Ankara TKAE 1968 Ortayli Ilber Turkiye Idare Tarihi Ankara Turkiye ve Orta Dogu Amme Idaresi Yayinlari 1979 Quataert Donald Osmanli Imparatorlugu 1700 1922 3 B Cev Ayse Berktay Istanbul Iletisim Yayinlari 2004 Sander Oral Anka nin Yukselisi ve Dususu Osmanli Diplomasi Tarihi Uzerine Bir Deneme Ankara Imge Yay 1993 Sirin Ibrahim Osmanli Imgeleminde Avrupa Ankara 2006 Tuncer Hadiye ve Huner Tuncer Osmanli Diplomasisi ve Sefaretnameler Ankara Umit Yay 1998 Unat Faik Resit Osmanli Sefirleri ve Sefaretnameleri Ankara TTK Yayinlari 1992 Dis baglantilarAnkara Universitesi Acik Ders Malzemeleri 19 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Tanzimat Doneminde Diplomasi