Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
p53 ya da diğer adıyla tümör protein 53 (TP53), Genom Gardiyanı, tümör önleyici p53, hücre döngüsünü düzenleyen bir transkripsiyon faktörüdür. Birçok organizmada kanseri baskılamak için çok önemli bir proteindir. Çok hücreli omurgalılarda kanser oluşumunu önlediği ve tümör baskılayıcı fonskiyon gösterdiği için kritiktir. TP53, genomda mutasyon olmasını önleyerek genom stabilitesini korur. Mutasyonu önleyerek genomun bozulmasını veya değişmesini önlediği için de "genom gardiyanı" olarak da anılır. p53, hücre içerisinde dörtlü (tetramer) bağ yapmış halde işlevseldir.
TP53 geni boyutları 3.5 kDa'dan 43.7 kDa'a kadar değişen en az 15 protein izoformu kodlar. Tüm bu p53 proteinlerine p53 izoformları denir. TP53 geni insan kanserlerinde en sık mutasyona uğrayan gendir ki bu kanser gelişmesini önlemede p53 geninin kritik öneme sahip olduğuna işarettir.
Kanser önleyici birçok işlevi vardır;
- DNA zarar gördüğünde DNA tamir proteinlerini harekete geçirir.
- DNA tamir edilemeyecek kadar zarar gördüğünde "apoptoz"u (programlanmış hücre ölümü) başlatır.
İnsan TP53 Geni
Bu gen insanların 17. kromozomunda(17p13.1) bulunur. İnsanlarda kodon pozisyonu 72'de prolinin yerine arginin bulunması yaygın bir polimorfizmdir. Pek çok çalışma bu değişimin kanser duyarlılığıyla bir bağlantısı olduğunu incelese de ortaya çıkan sonuçlar tartışmalı niteliktedir ve net bir karara varılamamıştır. 2009'da yapılan bir meta-analizde rahim ağzı için böyle bir bağlantı gösterilemedi. 2011'de yapılan bir çalışmada ise TP53 prolin mutasyonunun erkek pankreas kanseri riskine derin bir etki yapmış olduğu bulundu. Arap kadınları üzerinde yapılan bir araştırmada ise prolin homozigotluğunun meme kanseri riskini düşürdüğü belirtildi. Başka bir çalışmada ise topluca TP53 kodon 72 polimorfizmi, MDM2 SNP309 ve A2164G orofaringeal olmayan kansere duyarlılıkla ilişkili olabileceğini ve MDM2 SNP309 ve TP53 kodon 72'nin orofaringeal olmayan kanserlerin riskini arttırdığı öne sürülmüştür. Yine 2011 yılında yapılan bir araştırmada kodon 72 polimorfizminin akciğer kanseri riskinin artması ile ilişkili olduğu çıkartılmıştır.
2011'de yapılan meta-analizlerde TP53 kodon 72 polimorfizmi ile hem kolorektal kanser riski hem de endometrium kanser riski arasında kayda değer bir ilişki bulunamadı.
Fonksiyonları
DNA hasarı ve onarım
p53 birkaç farklı mekanizma ile hücre döngüsü, apopitozis ve genom sağlamlığı üzerinden ilerlemeyi veya düzenlemeyi kontrol eder:
- DNA devamlı hasar aldığında DNA onarım proteinlerini aktifleştirir. Yaşlanmada önemli bir faktör olabilir.
- DNA hasarı olduğu anlaşıldığında hücre döngüsünü, G1/S kontrol noktasında duraklatabilir. Bu noktada yeterli süre beklenirse DNA onarım proteinleri hasarı düzeltebilecektir ve hasar ortadan kalktığında hücre döngüsünün durdurulması sonlanır ve devam eder.
- Eğer DNA hasarı onarılamayacak bir durumdaysa apopitozisi başlatabilir.
- Hücre yaşlanmasının kısa telomerlere tepkisinde gereklidir.
WAF1/CIP1 ve daha yüzlerce engelleyici/aşağı-düzenleyici/aktivite-azaltıcı protein üretir. p21, G1-S/CDK (/, , ) kompleksine (hücre döngüsünde G1 aşamasından S'e geçişte önemli moleküller) bağlanır ve aktivitesini engeller. p21, CDK2 ile birleştiğinde hücre, bir sonraki hücre döngüsü aşamasına geçiş yapamaz. Mutasyon geçirmiş bir p53 DNA'ya etkili bir şekilde bağlanamaz ve bunun sonucu olarak, p21 proteini bundan sonra 'dur' sinyali olarak kullanılamayacaktır. p53'ün olmayışı ve dolayısıyla p21'e de istenilen işleri yaptıramamanın sonucu olarak kanser gelişimi görülebilir.
p53 ekspresyonu, DNA hasarına sebep olan UV ışınları neticesinde uyarılabilir. Bu durumda bronzlaşmayı başlatan olaylar gelişir.
Başka hayvanlarda da görülür;
- Fare - 11. kromozom
- Sıçan - 10. kromozom
- Köpek - 5. kromozom
- Domuz 12. kromozom
| Wikimedia Commons'ta P53 ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Kaynakça
- ^ Klug SJ, Ressing M, Koenig J, Abba MC, Agorastos T, Brenna SM, et al. (August 2009). "TP53 codon 72 polymorphism and cervical cancer: a pooled analysis of individual data from 49 studies". The Lancet. Oncology. 10 (8): 772–84. doi:10.1016/S1470-2045(09)70187-1. PMID 19625214 7 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ Sonoyama T, Sakai A, Mita Y, Yasuda Y, Kawamoto H, Yagi T, Yoshioka M, Mimura T, Nakachi K, Ouchida M, Yamamoto K, Shimizu K (2011). "TP53 codon 72 polymorphism is associated with pancreatic cancer risk in males, smokers and drinkers". Molecular Medicine Reports. 4 (3): 489–95. doi:10.3892/mmr.2011.449. PMID 21468597 10 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Alawadi S, Ghabreau L, Alsaleh M, Abdulaziz Z, Rafeek M, Akil N, Alkhalaf M (September 2011). "P53 gene polymorphisms and breast cancer risk in Arab women". Medical Oncology. 28 (3): 709–15. doi:10.1007/s12032-010-9505-4. PMID 20443084 8 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. S2CID 207372095
- ^ Yu H, Huang YJ, Liu Z, Wang LE, Li G, Sturgis EM, Johnson DG, Wei Q (September 2011). "Effects of MDM2 promoter polymorphisms and p53 codon 72 polymorphism on risk and age at onset of squamous cell carcinoma of the head and neck". Molecular Carcinogenesis. 50 (9): 697–706. doi:10.1002/mc.20806. PMC 3142329. PMID 21656578 9 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Piao JM, Kim HN, Song HR, Kweon SS, Choi JS, Yun WJ, Kim YC, Oh IJ, Kim KS, Shin MH (September 2011). "p53 codon 72 polymorphism and the risk of lung cancer in a Korean population". Lung Cancer. 73 (3): 264–7. doi:10.1016/j.lungcan.2010.12.017. PMID 21316118 9 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Wang JJ, Zheng Y, Sun L, Wang L, Yu PB, Dong JH, Zhang L, Xu J, Shi W, Ren YC (November 2011). "TP53 codon 72 polymorphism and colorectal cancer susceptibility: a meta-analysis". Molecular Biology Reports. 38 (8): 4847–53. doi:10.1007/s11033-010-0619-8. PMID 21140221 8 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. S2CID 11730631
- ^ Jiang DK, Yao L, Ren WH, Wang WZ, Peng B, Yu L (December 2011). "TP53 Arg72Pro polymorphism and endometrial cancer risk: a meta-analysis". Medical Oncology. 28 (4): 1129–35. doi:10.1007/s12032-010-9597-x. PMID 20552298 6 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. S2CID 32990396
 | Protein ile ilgili bu madde bir . İçeriğini geliştirerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. |
 | Genetik ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
p53 ya da diger adiyla tumor protein 53 TP53 Genom Gardiyani tumor onleyici p53 hucre dongusunu duzenleyen bir transkripsiyon faktorudur Bircok organizmada kanseri baskilamak icin cok onemli bir proteindir Cok hucreli omurgalilarda kanser olusumunu onledigi ve tumor baskilayici fonskiyon gosterdigi icin kritiktir TP53 genomda mutasyon olmasini onleyerek genom stabilitesini korur Mutasyonu onleyerek genomun bozulmasini veya degismesini onledigi icin de genom gardiyani olarak da anilir p53 hucre icerisinde dortlu tetramer bag yapmis halde islevseldir Tumor suppressor p53 trimer DNA fragment Human TP53 geni boyutlari 3 5 kDa dan 43 7 kDa a kadar degisen en az 15 protein izoformu kodlar Tum bu p53 proteinlerine p53 izoformlari denir TP53 geni insan kanserlerinde en sik mutasyona ugrayan gendir ki bu kanser gelismesini onlemede p53 geninin kritik oneme sahip olduguna isarettir Kanser onleyici bircok islevi vardir DNA zarar gordugunde DNA tamir proteinlerini harekete gecirir DNA tamir edilemeyecek kadar zarar gordugunde apoptoz u programlanmis hucre olumu baslatir Insan TP53 Geni Bu gen insanlarin 17 kromozomunda 17p13 1 bulunur Insanlarda kodon pozisyonu 72 de prolinin yerine arginin bulunmasi yaygin bir polimorfizmdir Pek cok calisma bu degisimin kanser duyarliligiyla bir baglantisi oldugunu incelese de ortaya cikan sonuclar tartismali niteliktedir ve net bir karara varilamamistir 2009 da yapilan bir meta analizde rahim agzi icin boyle bir baglanti gosterilemedi 2011 de yapilan bir calismada ise TP53 prolin mutasyonunun erkek pankreas kanseri riskine derin bir etki yapmis oldugu bulundu Arap kadinlari uzerinde yapilan bir arastirmada ise prolin homozigotlugunun meme kanseri riskini dusurdugu belirtildi Baska bir calismada ise topluca TP53 kodon 72 polimorfizmi MDM2 SNP309 ve A2164G orofaringeal olmayan kansere duyarlilikla iliskili olabilecegini ve MDM2 SNP309 ve TP53 kodon 72 nin orofaringeal olmayan kanserlerin riskini arttirdigi one surulmustur Yine 2011 yilinda yapilan bir arastirmada kodon 72 polimorfizminin akciger kanseri riskinin artmasi ile iliskili oldugu cikartilmistir 2011 de yapilan meta analizlerde TP53 kodon 72 polimorfizmi ile hem kolorektal kanser riski hem de endometrium kanser riski arasinda kayda deger bir iliski bulunamadi FonksiyonlariDNA hasari ve onarim p53 birkac farkli mekanizma ile hucre dongusu apopitozis ve genom saglamligi uzerinden ilerlemeyi veya duzenlemeyi kontrol eder DNA devamli hasar aldiginda DNA onarim proteinlerini aktiflestirir Yaslanmada onemli bir faktor olabilir DNA hasari oldugu anlasildiginda hucre dongusunu G1 S kontrol noktasinda duraklatabilir Bu noktada yeterli sure beklenirse DNA onarim proteinleri hasari duzeltebilecektir ve hasar ortadan kalktiginda hucre dongusunun durdurulmasi sonlanir ve devam eder Eger DNA hasari onarilamayacak bir durumdaysa apopitozisi baslatabilir Hucre yaslanmasinin kisa telomerlere tepkisinde gereklidir WAF1 CIP1 ve daha yuzlerce engelleyici asagi duzenleyici aktivite azaltici protein uretir p21 G1 S CDK kompleksine hucre dongusunde G1 asamasindan S e geciste onemli molekuller baglanir ve aktivitesini engeller p21 CDK2 ile birlestiginde hucre bir sonraki hucre dongusu asamasina gecis yapamaz Mutasyon gecirmis bir p53 DNA ya etkili bir sekilde baglanamaz ve bunun sonucu olarak p21 proteini bundan sonra dur sinyali olarak kullanilamayacaktir p53 un olmayisi ve dolayisiyla p21 e de istenilen isleri yaptiramamanin sonucu olarak kanser gelisimi gorulebilir p53 ekspresyonu DNA hasarina sebep olan UV isinlari neticesinde uyarilabilir Bu durumda bronzlasmayi baslatan olaylar gelisir Baska hayvanlarda da gorulur Fare 11 kromozom Sican 10 kromozom Kopek 5 kromozom Domuz 12 kromozomWikimedia Commons ta P53 ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Kaynakca Klug SJ Ressing M Koenig J Abba MC Agorastos T Brenna SM et al August 2009 TP53 codon 72 polymorphism and cervical cancer a pooled analysis of individual data from 49 studies The Lancet Oncology 10 8 772 84 doi 10 1016 S1470 2045 09 70187 1 PMID 19625214 7 Subat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Sonoyama T Sakai A Mita Y Yasuda Y Kawamoto H Yagi T Yoshioka M Mimura T Nakachi K Ouchida M Yamamoto K Shimizu K 2011 TP53 codon 72 polymorphism is associated with pancreatic cancer risk in males smokers and drinkers Molecular Medicine Reports 4 3 489 95 doi 10 3892 mmr 2011 449 PMID 21468597 10 Subat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Alawadi S Ghabreau L Alsaleh M Abdulaziz Z Rafeek M Akil N Alkhalaf M September 2011 P53 gene polymorphisms and breast cancer risk in Arab women Medical Oncology 28 3 709 15 doi 10 1007 s12032 010 9505 4 PMID 20443084 8 Subat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde S2CID 207372095 Yu H Huang YJ Liu Z Wang LE Li G Sturgis EM Johnson DG Wei Q September 2011 Effects of MDM2 promoter polymorphisms and p53 codon 72 polymorphism on risk and age at onset of squamous cell carcinoma of the head and neck Molecular Carcinogenesis 50 9 697 706 doi 10 1002 mc 20806 PMC 3142329 PMID 21656578 9 Subat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Piao JM Kim HN Song HR Kweon SS Choi JS Yun WJ Kim YC Oh IJ Kim KS Shin MH September 2011 p53 codon 72 polymorphism and the risk of lung cancer in a Korean population Lung Cancer 73 3 264 7 doi 10 1016 j lungcan 2010 12 017 PMID 21316118 9 Subat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Wang JJ Zheng Y Sun L Wang L Yu PB Dong JH Zhang L Xu J Shi W Ren YC November 2011 TP53 codon 72 polymorphism and colorectal cancer susceptibility a meta analysis Molecular Biology Reports 38 8 4847 53 doi 10 1007 s11033 010 0619 8 PMID 21140221 8 Subat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde S2CID 11730631 Jiang DK Yao L Ren WH Wang WZ Peng B Yu L December 2011 TP53 Arg72Pro polymorphism and endometrial cancer risk a meta analysis Medical Oncology 28 4 1129 35 doi 10 1007 s12032 010 9597 x PMID 20552298 6 Subat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde S2CID 32990396 Protein ile ilgili bu madde bir taslaktir Icerigini gelistirerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Genetik ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz