Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Pidasa (Antik Yunanca: Πήδασα), Muğla'nın Bodrum ilçesinde bulunan Roma dönemine ait antik yerleşimdir.
Pedasa - Πήδασα (Yunanca) | |
| Diğer adı | Pedason |
|---|---|
| Konum |  Yatağan, Muğla |
| Tür | Yerleşim |
| Tarihçe | |
| Kuruluş | M.Ö. geç 2. bin yıl |
| Kültür(ler) | Arkaik |
| Sit ayrıntıları | |
| Buluntu(lar) | Akropol, nekropol, sur kalıntıları |
| Durum | Harabe |
şehirlerinden günümüze en iyi korunarak kalan Pedasa'dır. Bugün buraya Gökçeler adı verilmektedir. Çevre halkı Pedasa'dan Gökçeler Kalesi diye söz eder. Konacık mahallesinden bir yol ve yönlendirme levhaları sayesinde antik kent rahatlıkla ulaşılbilir. Çevrede görülen kümbetleri andıran, kuru duvar tekniğiyle yapılmış, kubbeli mezarlar Pedasa'ya yaklaşıldığını anlatır. Bu mezarlar 1919-1921 yıllarında İtalyan hafirler tarafından açılmıştır. Buluntular Geometrik Devre tarihlendirilmiştir. Mezarların küçük bir girişi vardır. Kubbeli tek bir odadan ibarettir. Yerel taşlar kullanılarak bindirme tekniğiyle yapılmıştır.
Gökçeler günümüzde bazı çobanların büyükbaş hayvanlarını otlattıkları bir yerdir. Lelegler'in Pedasa'sından iç kale dışında hemen hiçbir şey kalmamıştır. Ancak, yüzeyde yapı kalıntılarının izleri görülmektedir. İç kale günümüze oldukça iyi bir durumda gelmiştir. Özellikle doğu bölümü çok sağlamdır. Dar kale kapıları kule ile takviye edilmiştir. Kale yapımında kuru duvar tekniği kullanılmıştır. İç kale yüksek bir kaya üzerine oturtulmuştur. Doğudaki kulelerden çevreye bakıldığında yer yer sur duvarları izlenebilmektedir. Şehrin güneybatısında, sur duvarlarının dışında, vadide sözü edilen Athena tapınağından günümüze birkaç taş dizisinden başka bir şey kalmamıştır. Herodotos bir kaynakta kent ile ilgili yazısında Pedasesliler Halikarnassos’un ötesinde kıyıdan içeride oturuyorlardı Herodotos Pedasa’nın lokalizasyonu için en önemli bilgiyi burada ifade etmektedir. Halikarnassos üzerindeki tek kent Pedasa’dır. Bu görüş 2008 yılında Tapınak terasında bulunan bir yazıtla kesinlik kazanmıştır.
Kazı ve Araştırmalar
2007 yılında henüz Bakanlar Kurulu kararı ile kazıların başlanmasından önce alanda yapılan yüzey araştırmaları sırasında makro vejetasyon altında gizlenmiş alanda kaçak kazılarla tahrip edilmiş, kuzey-güney aksında görülen derin bir kaçak kazı çukuru kesitinde saptanan kült adağı terrakotta mask ve heykelcikler o zaman tapınağın yeri konusunda önemli bir veri olarak değerlendirilmişti. Kutsal Alan MÖ 6. yüzyıldaki Pedasis topraklarının mutlak yönetim merkezi olan Gökçeler Kalesi’nin batısında akropolis’e 250 m uzaklıkta, kentin batı girişindeki yolun düzlüğe ulaştığı noktada kuzeye doğru yükselen tepenin alt yamacında yer alır. Tapınağın önünden geçen yol iç kısımlara doğru Pedasa’nın MÖ 6./5. yüzyıllardaki yönetim merkezi olan akropol ve mezarlık alanlarına ve aşağı doğal limanlara yönelen yol aksının kesişme noktasındadır. Kutsal Alan önünden geçerek denize yönelen batı yolu aynı zamanda yerleşimin Bitez ve Gümbet doğal limanları ile Alos K’arnos (Halikarnassos)’a bağlanan yol ağı üzerindeydi. Kutsal Alan’ın aşağı kent düzlüğüne ulaşımı 50 m uzunluğundaki bölümünü açığa çıkardığımız tören yolu ile sağlanmaktadır. Dokuz metre genişliğindeki taş döşeli bu özel yolun alt bölümü Maussollos’un Leleg yerleşmelerini Halikarnassos ile birleştirdiği zamanda inşa edilmiş Karakol Binası ile sınırlanmıştır. Tören yolunun ulaştığı en yüksek noktada konumlanan ante’li Dor tapınağı ve onun güney yanındaki açık hava tapınım alanını güneyden sınırlayan büyük teras Athena Kutsal Alanı’ndan günümüze ulaşan ana kalıntılardır. MS 12.- MS 13. yüzyıllarda alanının yerleşim yeri olarak kullanıldığı Doğu Roma Dönemi’nde tören yolu ve Kutsal Alan yapılarının tamamı, kendi özgün malzemesi ile kullanılarak büyük ölçüde tahrip edilmiştir. Kente ulaşan ziyaretçileri karşılayan yarımadanın Leleg döneminden bilinen en eski ve ilk tapınağına sahip olan Kutsal alan, çok sayıda yazıt yanında anıtlar ve yapılara ait mimari parçaların en yoğun görüldüğü yerdir. Bu ayrıcalıklı durum Kutsal Alan’ın eski bir Anadolu bitig Edebiyat Fakültesi Dergisi 2021/1200 geleneğini devam ettiren Pedases halkının toplanma yeri(agorası) olarak kullanılmasından başka türlü açıklanamaz. Doğrudan erken evrelerin yürüme tabanı üzerine oturan geç dönem yapılarının tamamına yakın bölümü korunarak gerçekleştirilen temizlik ve araştırma sondajları ile Kutsal Alan’da yerleşik in-situ kalıntıların tasar, yapım evresi ve yüklendikleri işlevler ile ilgili aşağıda genel hatları ile özetlenen bazı önemli sonuçlara ulaşılabilmiştir.
Kutsal Alanlar
19. yüzyılın sonlarına doğru Tapınak Terası’nın altındaki Karakol Binası olarak tanımladığımız yapının yanında bulunan, olasılıkla MÖ geç 5. yüzyıla ait, Athena Pedasis’e adanmış olan heykel kaidesi üzerindeki yazıt, Athena Tapınağı’nın varlığı ve kentin lokalizasyonu hakkında ilk önemli belge olarak yerini almıştır (Paton ve Myres 1896,193-194).
Athena Kutsal Alanı Mimarisi
Tapınağın cephesi batıya denize doğru değil Arkaik Pedasa’nın mutlak yönetim merkezi akropolis’e yönlendirilmiştir. Topoğrafyanın eğimli profili doğuya doğru yol, güneye doğru ise teras duvarları ile çözülmüştür. Kutsal yolun ulaştığı tapınağın önündeki açık hava kutsal alanı, gerçekleştirilen kült etkinliklerinin her dönemdeki odağı olmuştur. Burada MÖ 4. yüzyıldan başlayıp MS 1. yüzyıla kadar onarımlarla kullanılan taban plakalarının altında kazılarla gün yüzüne çıkarılan bir duvar temeli, Kutsal Alan’ın MÖ 7./6. yüzyıl tarihli ilk kullanım evresine ilişkin en eski mimari kalıntılarından biri olarak değerlendirilmektedir. Tapınak güney cella duvarının 6 m önünde ve ona paralel olarak doğuya doğru 7 m uzunluğunda devam eden, anakaya özelliğinde kırmızı renkli sert bir zemine oturtulmuş plaka taşlardan yapılma bu duvarın doğu uçta sadece bir tek taş dizgesiyle izlenmesi, önde tahrip olduğunu göstermektedir. İkinci evrede inşa edilen ante’li tapınağın güney duvarının tapınağın diğer duvarlarından neredeyse iki kat daha fazla kalınlaştırılması yanında teknik ve işçilik farklılıkları 2. evrede inşa edilen ante tapınağı güney duvarının ilk evre tapınağı kuzey duvarının değiştirilerek kullanıldığı görüşünü güçlendirmektedir. Buna göre tapınağın ölçülerinin kısa kenarlarda yaklaşık 6 m, uzun kenarlarda 11 m olarak tahmin etmek mümkündür. Erken tapınağın yaklaşık 6 m güneyindeki teras duvarı hem ilk hem de 2. evre ante’li tapınağı için onarılarak ortak kullanılmıştır. Yapının oturduğu arazinin eğimi nedeniyle oluşturulan teras duvarına ait kalıntılar yapı duvarının 9 m kadar güneyinde saptanmıştır. Bu alanda gerçekleştirilen Orta Teras sondaj çalışmalarında ele geçen malzeme 2.50 m yüksekliğinde korunmuş Orta Teras duvarının MÖ 6. yüzyılın ilk yarısında inşa edildiği ve bu bölümde yaklaşık 7 m genişliğinde bir yürüme düzlüğü oluşturulduğunu ortaya koymuştur. Arkaik evre tapınağının oturduğu tepe alt yamacının kuzeye doğru genişletilerek buraya bir ante tapınağının inşa edilmesi ikinci yapılanma evresinde Kutsal Alan’da büyük bir değişime gidildiğini göstermektedir. İkinci evrede tapınak ve Kutsal Alan için büyük bir teras inşa edilmiştir. Tapınağın yaklaşık 25 m uzağında bitig Edebiyat Fakültesi Dergisi 2021/1 Pedasa Kazı ve Araştırmaları inşa edilen ve doğudan batıya uzanarak karakol binasına yakın yerde sonlanan yaklaşık 60 m uzunluğundaki bölümü ile neredeyse ilk yapım evresindeki konstrüksiyonunu koruyan Kutsal Alan Alt Terası, Pedasa’dan günümüze ulaşan en etkili kalıntılardan biridir. İçten 6.60 x 6.95 m ölçülerinde naos ve 4.55 x 6.65 m ölçülerindeki pronaos’tan oluşan tapınak, boşlukları sıkıştırılmış toprak ile düzeltilmiş anakaya tabanı üzerine oturtulmuştur. Cephe ve yanlarda serbest inşa edilen tapınağın kuzey uzun duvarı teras duvarı ile bütünleştirilmiştir. Tabanı sonraki evre müdahaleleriyle yer yer değişikliğe uğrasa da çok köşeli kesilmiş düzgün kireçtaşı plakalardan oluşan tapınağa en az iki basamakla ulaşılmaktadır. Pronaos’u sınırlayan kapı ve naos duvarlarının altında Leleg yapılarında sıkça kullanılan geniş tutulmuş alçak seki düzenlemesinin yanında Tapınak güney yan duvarının boydan boya diğer duvarlardan kalın inşa edilmiş olması da ilgi çekicidir. Bu duvar içinde biri tahrip edilmiş içten boyutları 2.30 x 0.80 m ve 0.50 yüksekliğinde o aynı ölçülerde yan yana iki büyük niş ve doğu yan tarafta üç basamaklı stel altlığı inşa edilmiştir. Öndeki kült yerini kuzeyden sınırlayan tapınak güney duvarının önü farklı boyutlarda adak stelleri ile donatılmıştır ki bunlara ait bazı parçalar kazı sırasında ele geçmiştir. Tanrı yontusu ve değişik adakların konulması için inşa edilen nişli alanın önünde dıştan ölçüleri 1.00 x 1.20 m, derinliği 0.40 m olan bir eschara (kült ocağı) yer alır. Böylece tapınak güney dış duvarının önündeki 9.75 x 11.70 m ölçülerinde bir teras üzerine oturan alanın ritüeller için ayrıldığı anlaşılmaktadır. Eski tapınak alanın yeniden düzenlendiği bu yer ante’li tapınak, kutsal yol ve büyük teras duvarının inşa edildiği aynı süreçte son şekline kavuşmuştur.
Açık hava kült alanı
Açık hava kült alanının düzenlemesi için aynı dönemde batı tarafı anakaya üzerine oturan ortak bir duvarla ayrılan belki de kült yemeklerinin yendiği andron ya da adakların saklandığı iki mekânla sınırlandırılmıştır. Kült etkinliği için inşa edilen mimari kalıntılar bunlarla sınırlı değildir. Doğu-batı doğrultusunda uzayan ilk yapım evresi duvar kalıntısının güney yakınındaki cephesi güneye dönük, doğu iç duvarları kaçak kazı ile tahrip edilmiş at nalı şeklindeki yapı ve onunla birleştirilmiş batıya doğru devam eden duvar uzantısı bunlar arasındadır. Bunlardan güneye cephe veren ve olasılıkla bir zamanlar basamaklara sahip ön kesiminin ilk ve ikinci evre tapınaklarının ortak kullanılan güney teras duvarı inşası tarafından tahrip edilen at nalı şeklindeki erken yapının orta teras ile ilişkili olabileceği de gözden uzak tutulmamaktadır.bitig Edebiyat Fakültesi Dergisi 2021/1202 Arkeolojik malzeme ışığında yapım evrelerinin inşa tarihi söz konusu edildiğinde, Kutsal Alan ilk yapım evresini temsil eden ilk evre tapınağı için kullanılabilecek başta kapı pervazını yanlardan taçlandıran Leleg plaster başlığı ve üst yapıya ait diğer İon kymation bezemeli dizgelerinin stili MÖ 6. yüzyılın ilk yarısını adres göstermektedir ki tarih olarak kendisinden sonra inşa edilen Alazeytin kalesi 30 no’lu yapı için W. Radt (1970) tarafından önerilen rekonstrüksiyonu ile koşutluk göstermektedir. MÖ 10. yüzyıldan Roma Dönemi içlerine dek etkin olduğu anlaşılan Kutsal Alan’ın tüm yarımada için taşıdığı önem, ele geçen yazıtlar, MÖ 2. yüzyıla tarihlenen Athena heykeli ve çok sayıda buluntu ile de desteklemektedir. Sondajlardan gelen malzeme ışığında MÖ 4. ortalarından hemen sonra köklü bir değişim geçiren Athena Kutsal Alanı, yapılanma süreçleri ve malzemesi ile başta Leleg Yarımadası olmak üzere henüz taşları tam olarak yerine oturtulamayan kutsal alan mimarlığının gelişim süreçlerinin takibi ve yorumlanması için önemli bir referans olmaktadır.
Akropolis Pedasa Akropolisi'nde ikinci halka surun batı alt yamacında yerleşik kentin bilinen tek tapınağı olabilecek yapı ve çevresinde yapılan araştırmalarda yıllar içinde açılan kaçak kazı çukurlarının günümüzde daha da genişletildiği görülmüştür. Kaçak kazı çukuru çevresinde bulunan parçalar Geç Arkaik Döneme ait olduğu görülmüştür. Ancak bu tarihin tapınağın kullanım evresine ne denli yol gösterebileceği şimdilik kesin değildir. Yoğun taş yıkıntısı altında gizlenmiş tapınağın planı konusunda bugün için fazla bir yorum yapma olanağı olmadığı sanılmaktadır. Yapılan arkeolojik çalışmalarda çıkan veriler klasik bir tapınaktan çok bir kült yapısından söz etme durumu olduğunu açıklamaktadır. Yapının plan ve gerçek işlevi ise ancak kapsamlı kazılar sonucu anlaşılabilir.
Kaynakça
- ^ "Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi". 1 Eylül 2021 tarihinde kaynağından .
- ^ . Bodrum Pedasa Antik Kenti. Bodrum Belediyesi. 01 Eylül 2021. 12 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d e f g h i DİLER, Adnan (2021). Pedasa Kazı ve Araştırmaları (PDF). bitig MSKÜ Edebiyat Fakültesi Dergisi. ss. 199,202. 5 Ekim 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 5 Ekim 2021.
- ^ DİLER, Adnan (2002). Bodrum Yarımadası Leleg Yerleşimleri Mylasa/Damlıboğaz Yüzey Araştırması. kültür varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü. s. 145. ISBN . 3 Eylül 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Eylül 2021.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Pidasa Antik Yunanca Phdasa Mugla nin Bodrum ilcesinde bulunan Roma donemine ait antik yerlesimdir PidasaPedasa Phdasa Yunanca Diger adiPedasonKonumYatagan MuglaTurYerlesimTarihceKurulusM O gec 2 bin yilKultur ler ArkaikSit ayrintilariBuluntu lar Akropol nekropol sur kalintilariDurumHarabe sehirlerinden gunumuze en iyi korunarak kalan Pedasa dir Bugun buraya Gokceler adi verilmektedir Cevre halki Pedasa dan Gokceler Kalesi diye soz eder Konacik mahallesinden bir yol ve yonlendirme levhalari sayesinde antik kent rahatlikla ulasilbilir Cevrede gorulen kumbetleri andiran kuru duvar teknigiyle yapilmis kubbeli mezarlar Pedasa ya yaklasildigini anlatir Bu mezarlar 1919 1921 yillarinda Italyan hafirler tarafindan acilmistir Buluntular Geometrik Devre tarihlendirilmistir Mezarlarin kucuk bir girisi vardir Kubbeli tek bir odadan ibarettir Yerel taslar kullanilarak bindirme teknigiyle yapilmistir Gokceler gunumuzde bazi cobanlarin buyukbas hayvanlarini otlattiklari bir yerdir Lelegler in Pedasa sindan ic kale disinda hemen hicbir sey kalmamistir Ancak yuzeyde yapi kalintilarinin izleri gorulmektedir Ic kale gunumuze oldukca iyi bir durumda gelmistir Ozellikle dogu bolumu cok saglamdir Dar kale kapilari kule ile takviye edilmistir Kale yapiminda kuru duvar teknigi kullanilmistir Ic kale yuksek bir kaya uzerine oturtulmustur Dogudaki kulelerden cevreye bakildiginda yer yer sur duvarlari izlenebilmektedir Sehrin guneybatisinda sur duvarlarinin disinda vadide sozu edilen Athena tapinagindan gunumuze birkac tas dizisinden baska bir sey kalmamistir Herodotos bir kaynakta kent ile ilgili yazisinda Pedasesliler Halikarnassos un otesinde kiyidan iceride oturuyorlardi Herodotos Pedasa nin lokalizasyonu icin en onemli bilgiyi burada ifade etmektedir Halikarnassos uzerindeki tek kent Pedasa dir Bu gorus 2008 yilinda Tapinak terasinda bulunan bir yazitla kesinlik kazanmistir Kazi ve Arastirmalar2007 yilinda henuz Bakanlar Kurulu karari ile kazilarin baslanmasindan once alanda yapilan yuzey arastirmalari sirasinda makro vejetasyon altinda gizlenmis alanda kacak kazilarla tahrip edilmis kuzey guney aksinda gorulen derin bir kacak kazi cukuru kesitinde saptanan kult adagi terrakotta mask ve heykelcikler o zaman tapinagin yeri konusunda onemli bir veri olarak degerlendirilmisti Kutsal Alan MO 6 yuzyildaki Pedasis topraklarinin mutlak yonetim merkezi olan Gokceler Kalesi nin batisinda akropolis e 250 m uzaklikta kentin bati girisindeki yolun duzluge ulastigi noktada kuzeye dogru yukselen tepenin alt yamacinda yer alir Tapinagin onunden gecen yol ic kisimlara dogru Pedasa nin MO 6 5 yuzyillardaki yonetim merkezi olan akropol ve mezarlik alanlarina ve asagi dogal limanlara yonelen yol aksinin kesisme noktasindadir Kutsal Alan onunden gecerek denize yonelen bati yolu ayni zamanda yerlesimin Bitez ve Gumbet dogal limanlari ile Alos K arnos Halikarnassos a baglanan yol agi uzerindeydi Kutsal Alan in asagi kent duzlugune ulasimi 50 m uzunlugundaki bolumunu aciga cikardigimiz toren yolu ile saglanmaktadir Dokuz metre genisligindeki tas doseli bu ozel yolun alt bolumu Maussollos un Leleg yerlesmelerini Halikarnassos ile birlestirdigi zamanda insa edilmis Karakol Binasi ile sinirlanmistir Toren yolunun ulastigi en yuksek noktada konumlanan ante li Dor tapinagi ve onun guney yanindaki acik hava tapinim alanini guneyden sinirlayan buyuk teras Athena Kutsal Alani ndan gunumuze ulasan ana kalintilardir MS 12 MS 13 yuzyillarda alaninin yerlesim yeri olarak kullanildigi Dogu Roma Donemi nde toren yolu ve Kutsal Alan yapilarinin tamami kendi ozgun malzemesi ile kullanilarak buyuk olcude tahrip edilmistir Kente ulasan ziyaretcileri karsilayan yarimadanin Leleg doneminden bilinen en eski ve ilk tapinagina sahip olan Kutsal alan cok sayida yazit yaninda anitlar ve yapilara ait mimari parcalarin en yogun goruldugu yerdir Bu ayricalikli durum Kutsal Alan in eski bir Anadolu bitig Edebiyat Fakultesi Dergisi 2021 1200 gelenegini devam ettiren Pedases halkinin toplanma yeri agorasi olarak kullanilmasindan baska turlu aciklanamaz Dogrudan erken evrelerin yurume tabani uzerine oturan gec donem yapilarinin tamamina yakin bolumu korunarak gerceklestirilen temizlik ve arastirma sondajlari ile Kutsal Alan da yerlesik in situ kalintilarin tasar yapim evresi ve yuklendikleri islevler ile ilgili asagida genel hatlari ile ozetlenen bazi onemli sonuclara ulasilabilmistir Kutsal Alanlar19 yuzyilin sonlarina dogru Tapinak Terasi nin altindaki Karakol Binasi olarak tanimladigimiz yapinin yaninda bulunan olasilikla MO gec 5 yuzyila ait Athena Pedasis e adanmis olan heykel kaidesi uzerindeki yazit Athena Tapinagi nin varligi ve kentin lokalizasyonu hakkinda ilk onemli belge olarak yerini almistir Paton ve Myres 1896 193 194 Athena Kutsal Alani Mimarisi Tapinagin cephesi batiya denize dogru degil Arkaik Pedasa nin mutlak yonetim merkezi akropolis e yonlendirilmistir Topografyanin egimli profili doguya dogru yol guneye dogru ise teras duvarlari ile cozulmustur Kutsal yolun ulastigi tapinagin onundeki acik hava kutsal alani gerceklestirilen kult etkinliklerinin her donemdeki odagi olmustur Burada MO 4 yuzyildan baslayip MS 1 yuzyila kadar onarimlarla kullanilan taban plakalarinin altinda kazilarla gun yuzune cikarilan bir duvar temeli Kutsal Alan in MO 7 6 yuzyil tarihli ilk kullanim evresine iliskin en eski mimari kalintilarindan biri olarak degerlendirilmektedir Tapinak guney cella duvarinin 6 m onunde ve ona paralel olarak doguya dogru 7 m uzunlugunda devam eden anakaya ozelliginde kirmizi renkli sert bir zemine oturtulmus plaka taslardan yapilma bu duvarin dogu ucta sadece bir tek tas dizgesiyle izlenmesi onde tahrip oldugunu gostermektedir Ikinci evrede insa edilen ante li tapinagin guney duvarinin tapinagin diger duvarlarindan neredeyse iki kat daha fazla kalinlastirilmasi yaninda teknik ve iscilik farkliliklari 2 evrede insa edilen ante tapinagi guney duvarinin ilk evre tapinagi kuzey duvarinin degistirilerek kullanildigi gorusunu guclendirmektedir Buna gore tapinagin olculerinin kisa kenarlarda yaklasik 6 m uzun kenarlarda 11 m olarak tahmin etmek mumkundur Erken tapinagin yaklasik 6 m guneyindeki teras duvari hem ilk hem de 2 evre ante li tapinagi icin onarilarak ortak kullanilmistir Yapinin oturdugu arazinin egimi nedeniyle olusturulan teras duvarina ait kalintilar yapi duvarinin 9 m kadar guneyinde saptanmistir Bu alanda gerceklestirilen Orta Teras sondaj calismalarinda ele gecen malzeme 2 50 m yuksekliginde korunmus Orta Teras duvarinin MO 6 yuzyilin ilk yarisinda insa edildigi ve bu bolumde yaklasik 7 m genisliginde bir yurume duzlugu olusturuldugunu ortaya koymustur Arkaik evre tapinaginin oturdugu tepe alt yamacinin kuzeye dogru genisletilerek buraya bir ante tapinaginin insa edilmesi ikinci yapilanma evresinde Kutsal Alan da buyuk bir degisime gidildigini gostermektedir Ikinci evrede tapinak ve Kutsal Alan icin buyuk bir teras insa edilmistir Tapinagin yaklasik 25 m uzaginda bitig Edebiyat Fakultesi Dergisi 2021 1 Pedasa Kazi ve Arastirmalari insa edilen ve dogudan batiya uzanarak karakol binasina yakin yerde sonlanan yaklasik 60 m uzunlugundaki bolumu ile neredeyse ilk yapim evresindeki konstruksiyonunu koruyan Kutsal Alan Alt Terasi Pedasa dan gunumuze ulasan en etkili kalintilardan biridir Icten 6 60 x 6 95 m olculerinde naos ve 4 55 x 6 65 m olculerindeki pronaos tan olusan tapinak bosluklari sikistirilmis toprak ile duzeltilmis anakaya tabani uzerine oturtulmustur Cephe ve yanlarda serbest insa edilen tapinagin kuzey uzun duvari teras duvari ile butunlestirilmistir Tabani sonraki evre mudahaleleriyle yer yer degisiklige ugrasa da cok koseli kesilmis duzgun kirectasi plakalardan olusan tapinaga en az iki basamakla ulasilmaktadir Pronaos u sinirlayan kapi ve naos duvarlarinin altinda Leleg yapilarinda sikca kullanilan genis tutulmus alcak seki duzenlemesinin yaninda Tapinak guney yan duvarinin boydan boya diger duvarlardan kalin insa edilmis olmasi da ilgi cekicidir Bu duvar icinde biri tahrip edilmis icten boyutlari 2 30 x 0 80 m ve 0 50 yuksekliginde o ayni olculerde yan yana iki buyuk nis ve dogu yan tarafta uc basamakli stel altligi insa edilmistir Ondeki kult yerini kuzeyden sinirlayan tapinak guney duvarinin onu farkli boyutlarda adak stelleri ile donatilmistir ki bunlara ait bazi parcalar kazi sirasinda ele gecmistir Tanri yontusu ve degisik adaklarin konulmasi icin insa edilen nisli alanin onunde distan olculeri 1 00 x 1 20 m derinligi 0 40 m olan bir eschara kult ocagi yer alir Boylece tapinak guney dis duvarinin onundeki 9 75 x 11 70 m olculerinde bir teras uzerine oturan alanin ritueller icin ayrildigi anlasilmaktadir Eski tapinak alanin yeniden duzenlendigi bu yer ante li tapinak kutsal yol ve buyuk teras duvarinin insa edildigi ayni surecte son sekline kavusmustur Acik hava kult alani Acik hava kult alaninin duzenlemesi icin ayni donemde bati tarafi anakaya uzerine oturan ortak bir duvarla ayrilan belki de kult yemeklerinin yendigi andron ya da adaklarin saklandigi iki mekanla sinirlandirilmistir Kult etkinligi icin insa edilen mimari kalintilar bunlarla sinirli degildir Dogu bati dogrultusunda uzayan ilk yapim evresi duvar kalintisinin guney yakinindaki cephesi guneye donuk dogu ic duvarlari kacak kazi ile tahrip edilmis at nali seklindeki yapi ve onunla birlestirilmis batiya dogru devam eden duvar uzantisi bunlar arasindadir Bunlardan guneye cephe veren ve olasilikla bir zamanlar basamaklara sahip on kesiminin ilk ve ikinci evre tapinaklarinin ortak kullanilan guney teras duvari insasi tarafindan tahrip edilen at nali seklindeki erken yapinin orta teras ile iliskili olabilecegi de gozden uzak tutulmamaktadir bitig Edebiyat Fakultesi Dergisi 2021 1202 Arkeolojik malzeme isiginda yapim evrelerinin insa tarihi soz konusu edildiginde Kutsal Alan ilk yapim evresini temsil eden ilk evre tapinagi icin kullanilabilecek basta kapi pervazini yanlardan taclandiran Leleg plaster basligi ve ust yapiya ait diger Ion kymation bezemeli dizgelerinin stili MO 6 yuzyilin ilk yarisini adres gostermektedir ki tarih olarak kendisinden sonra insa edilen Alazeytin kalesi 30 no lu yapi icin W Radt 1970 tarafindan onerilen rekonstruksiyonu ile kosutluk gostermektedir MO 10 yuzyildan Roma Donemi iclerine dek etkin oldugu anlasilan Kutsal Alan in tum yarimada icin tasidigi onem ele gecen yazitlar MO 2 yuzyila tarihlenen Athena heykeli ve cok sayida buluntu ile de desteklemektedir Sondajlardan gelen malzeme isiginda MO 4 ortalarindan hemen sonra koklu bir degisim geciren Athena Kutsal Alani yapilanma surecleri ve malzemesi ile basta Leleg Yarimadasi olmak uzere henuz taslari tam olarak yerine oturtulamayan kutsal alan mimarliginin gelisim sureclerinin takibi ve yorumlanmasi icin onemli bir referans olmaktadir Akropolis Pedasa Akropolisi nde ikinci halka surun bati alt yamacinda yerlesik kentin bilinen tek tapinagi olabilecek yapi ve cevresinde yapilan arastirmalarda yillar icinde acilan kacak kazi cukurlarinin gunumuzde daha da genisletildigi gorulmustur Kacak kazi cukuru cevresinde bulunan parcalar Gec Arkaik Doneme ait oldugu gorulmustur Ancak bu tarihin tapinagin kullanim evresine ne denli yol gosterebilecegi simdilik kesin degildir Yogun tas yikintisi altinda gizlenmis tapinagin plani konusunda bugun icin fazla bir yorum yapma olanagi olmadigi sanilmaktadir Yapilan arkeolojik calismalarda cikan veriler klasik bir tapinaktan cok bir kult yapisindan soz etme durumu oldugunu aciklamaktadir Yapinin plan ve gercek islevi ise ancak kapsamli kazilar sonucu anlasilabilir Kaynakca Turkiye Arkeolojik Yerlesmeleri TAY Projesi 1 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan Bodrum Pedasa Antik Kenti Bodrum Belediyesi 01 Eylul 2021 12 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b c d e f g h i DILER Adnan 2021 Pedasa Kazi ve Arastirmalari PDF bitig MSKU Edebiyat Fakultesi Dergisi ss 199 202 5 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 5 Ekim 2021 DILER Adnan 2002 Bodrum Yarimadasi Leleg Yerlesimleri Mylasa Damlibogaz Yuzey Arastirmasi kultur varliklari ve Muzeler Genel Mudurlugu s 145 ISBN 9751731054 3 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Eylul 2021