Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Temmuz 2021) () |
Bu madde, uygun değildir. (Eylül 2009) |
Poliamori, bireylerin birden çok sevgiliye sahip olabildikleri, söz konusu ilişkiye dahil olan herkesin bu durumun bilincinde olup bunu onayladığı, monogaminin (tekeşliliğin) ya da tersi niteliğinde, insanlar arası ilişki türü.
Etimoloji
“Poliamori” sözcüğünün kökü Yunanca ve Latinceye dayanır. Yunancada poli “çok”, Latincede amor “aşk” anlamına gelir. Bu anlamda poliamori sözcüğünü “çoklu aşk” olarak çevirmek mümkündür. Çoklu aşk, hem tek eşli ilişkilerde karşılaşılan ve çoğunlukla bir ilişkinin bitip diğerinin başlamasıyla sonuçlanan "aldatma" pratiğini, hem duygusal süreklilikten koparılmış rastgele-geçici cinsel ilişkileri, hem de 60'lı yılların cinsel devrim kuram ve pratiklerinin aşırılıklarını ve açmazlarını sorgulayarak daha gerçekçi, sağlıklı ve temkinli bir bakış açısı geliştirme çabasına dayanır. Kavramın tarihi 60’lı yıllara uzanır. 60’lı yılların “serbest aşk” kavramından çıkarılan derslerle, 70'li yıllarda “sorumlu tekeşlilik-dışı ilişkiler” (responsible non-monogamy) kavramı ortaya çıkmıştır. 80’li yılların başından itibaren kısaca “poliamori” kavramı kullanılmaya başlamış ve bu kavram 90’lı yılların ortasında yaygınlaşarak özellikle Kuzey Amerika ve Avrupa'da gündelik dilin bir parçası haline gelmiştir.
Tanım
Poliamori ya da çoklu aşk, “sorumlu, açık, dürüst ve uzun vadeli” duygusal birliktelikleri içerir. Bu tanıma dayanarak çoklu aşkın üç ayırt edici özelliğinden söz etmek mümkündür. Birincisi, çoklu aşk ilişkiye taraf olan herkesin bilgisi ve onayı ile yürür. Bu anlamda “radikal dürüstlüğe” dayanır ve “aldatma” pratiklerinden ayrılır. İkincisi, uzun vadeli duygusal yakınlıkları temel alır ve bu anlamda “çapkınlık”, “tek gecelik ilişki”, “poligami” gibi cinsellik üzerinden tanımlanan ilişki biçimlerinden ayrılır. Üçüncüsü, çoklu aşkta temel sorun bağlanma-bağlanmama ya da özgürlük-güvenlik ikilemi değil, birden fazla sevgi ilişkisinin nasıl sürdürülebileceği sorusudur. Hem özgürlüğün hem de güvenlik duygusunun insanın temel gereksinimleri olduğu ve günümüzde bu gereksinimleri hala “aile” kurumunun karşıladığı kabul edilir. Bu anlamda, 60’lı yılların aile-karşıtı söyleminden farklı olarak sorun “aile” kavramının kendisinde değil, içeriğinin doldurulma biçiminde görülür. Aile kurumu ile karşılanan insani gereksinimlerin (çocukların bakımından gündelik yaşamın yeniden üretimine dek), alternatif yaşam tarzlarının inkâr etmesi gereken değil, tam tersine başka biçimlerde karşılaması gereken gereksinimler olduğu vurgulanır. Bu gereksinimleri karşılamak için de kuralsız bir serbesti yerine, açıkça tanımlanmış kuralları olan alternatif düzenlemeler yapılması önerilir.
Türleri
Çoklu aşkın pek çok değişik biçimi vardır. Aslında her ilişki kendi dinamiklerine özgü bir biçim yaratır. Yine de birkaç ana eğilimden söz etmek mümkündür. “Açık ilişki” (open relationship) olarak tanımlanan modelde, bir çift birlikteliklerini sürdürürken, başka yakın ilişkiler kurarlar. Bu modelin kendine özgü terimleri de vardır. Aynı evde yaşamayı sürdüren çiftin arasındaki ilişki “birincil” (primary), sürekli ilişki içinde oldukları sevgiliyle ya da sevgililerle kurdukları ilişki ise “ikincil” (secondary) olarak adlandırılır. (Burada birincil-ikincil ayrımında ölçütün genellikle duygusal bağın gücü değil, gündelik pratiğin gerekleri olduğu vurgulanır). “Yakınlık ağı” (intimacy network) denilen ikinci bir model, birbirleriyle farklı düzeylerde yakınlıkları olan tekil insanlar için kullanılır. Bu modelde birbirini seven bir ikilinin başka sevdikleri genellikle birbirleriyle aynı ölçüde yakınlık ya da ilişki kurmaz, böylece ilişkiler farklı boyutlarda yakınlıklar ağı biçimini alır. “Çoklu sadakat” (polyfidelity) denen üçüncü modelde ise, hepsi birbirini seven üç ya da daha çok kişi birlikte yaşar. Bu tarzı seçenler, ilişkilerini başkalarına açabildikleri gibi, kapalı da tutabilirler.
Olumlulukları ve zorlukları
Çoklu aşkı seçenler, bunun tekeşliliğe üstün bir yaşam tarzı olmadığını ısrarla vurgularlar. Çoklu aşkı, propagandası yapılacak bir düşünsel akım olarak değil, yalnızca duygusal-cinsel bir yönelim olarak görürler. Tek-eşlilik gibi çoklu aşkın da kendine özgü olumlulukları ve zorlukları vardır. Olumlulukların başında, sevgi ilişkilerinin sürekliliği, bir başka deyişle, bir başkasını sevdiğinde var olan sevgi ilişkisini sonlandırmak zorunda kalmamak gelir. Ancak bu her zaman kolay bir süreç olmaz. En büyük sorunların başında kıskançlıkla nasıl baş edileceği gelir. Kıskançlığın çoklu aşk ilişkilerinde tekeşli ilişkilerde yaşandığından daha az yaşanacağına dair hiçbir güvence yoktur. Tam tersine, bilinen kalıpların var olmadığı bir durumda kıskançlıkla nasıl baş edileceği daha can yakıcı bir sorun halini alır. Bu konuda 90’lı yılların başında geliştirilen ilginç bir kavram da vardır: compersion. “Sevilen kişinin bir başka kişi ile yaşadığı sevgi ilişkisinden zevk almak” anlamına gelen bu kavram, temelde sevilen kişinin kendi yaşamında güzel bir duygu yaşadığını hissetme anlamında bir tür empatiye dayanır. Çoklu aşkı seçenler, kıskançlık ve yanlış anlamalarla baş etmek için bir şeyin daha çok önemli olduğunu vurgularlar: konuşmak. Sürekli iletişim, her türlü yanlış anlamaya karşı tek çözüm olarak görünür. Zaten kamusal alanda kullandıkları sembol de bunu yansıtır: papağan.
Poliamori kimliği
Çoklu aşkı seçenler tekeşliliği mücadele edilmesi gereken bir şey olarak değil, meşru bir duygusal-cinsel yönelim olarak görürler. Tek talepleri, kendi yönelimlerinin de meşru bir tercih olarak görülmesi ya da “farklarının tanınması”dır. Bu konuda eşcinsel hareketinin talepleri ve tarzları ile büyük paralellikler gösterirler. Nasıl eşcinsel hareketi, eşcinselliğin heteroseksüelliğe bir üstünlüğü olmadığını ama heteroseksüellik karşısında bir “sapkınlık” da olmadığını, yalnızca farklı bir duygusal-cinsel bir yönelim olduğunu anlatmaya çalıştıysa, çoklu aşkı seçenler de tek eşliliğe üstünlük iddiaları olmadığını, ama bir sapkınlık ya da hastalık olarak da görülmemeleri gerektiğini anlatmaya çalışmaktadır. Ve yine eşcinsel hareketinde olduğu gibi, mücadelelerini yavaş yavaş hukuksal düzleme de taşıyarak, yasal metinlerde kullanılan dili dönüştürme çabası içindedirler. Bu anlamda çoklu aşkı seçenler henüz yolun çok başındadır ve uzun bir mücadele süreci onları beklemektedir. Ancak yine eşcinsel hareketinde olduğu gibi, kendi kimlik mücadelelerinde ortaya attıkları sorulardan ve kavramlardan herkes bir şeyler öğrenmektedir.
Kaynakça
- www.polyamory.org
- Deborah N. Anapol, Polyamory: The New Love without Limits: Secrets of Sustainable Intimate Relationships.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Poliamori haber gazete kitap akademik JSTOR Temmuz 2021 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Eylul 2009 Poliamori bireylerin birden cok sevgiliye sahip olabildikleri soz konusu iliskiye dahil olan herkesin bu durumun bilincinde olup bunu onayladigi monogaminin tekesliligin ya da tersi niteliginde insanlar arasi iliski turu San Francisco Pride 2004 te cok eslilik birligiEtimoloji Poliamori sozcugunun koku Yunanca ve Latinceye dayanir Yunancada poli cok Latincede amor ask anlamina gelir Bu anlamda poliamori sozcugunu coklu ask olarak cevirmek mumkundur Coklu ask hem tek esli iliskilerde karsilasilan ve cogunlukla bir iliskinin bitip digerinin baslamasiyla sonuclanan aldatma pratigini hem duygusal sureklilikten koparilmis rastgele gecici cinsel iliskileri hem de 60 li yillarin cinsel devrim kuram ve pratiklerinin asiriliklarini ve acmazlarini sorgulayarak daha gercekci saglikli ve temkinli bir bakis acisi gelistirme cabasina dayanir Kavramin tarihi 60 li yillara uzanir 60 li yillarin serbest ask kavramindan cikarilan derslerle 70 li yillarda sorumlu tekeslilik disi iliskiler responsible non monogamy kavrami ortaya cikmistir 80 li yillarin basindan itibaren kisaca poliamori kavrami kullanilmaya baslamis ve bu kavram 90 li yillarin ortasinda yayginlasarak ozellikle Kuzey Amerika ve Avrupa da gundelik dilin bir parcasi haline gelmistir TanimPoliamori ya da coklu ask sorumlu acik durust ve uzun vadeli duygusal birliktelikleri icerir Bu tanima dayanarak coklu askin uc ayirt edici ozelliginden soz etmek mumkundur Birincisi coklu ask iliskiye taraf olan herkesin bilgisi ve onayi ile yurur Bu anlamda radikal durustluge dayanir ve aldatma pratiklerinden ayrilir Ikincisi uzun vadeli duygusal yakinliklari temel alir ve bu anlamda capkinlik tek gecelik iliski poligami gibi cinsellik uzerinden tanimlanan iliski bicimlerinden ayrilir Ucuncusu coklu askta temel sorun baglanma baglanmama ya da ozgurluk guvenlik ikilemi degil birden fazla sevgi iliskisinin nasil surdurulebilecegi sorusudur Hem ozgurlugun hem de guvenlik duygusunun insanin temel gereksinimleri oldugu ve gunumuzde bu gereksinimleri hala aile kurumunun karsiladigi kabul edilir Bu anlamda 60 li yillarin aile karsiti soyleminden farkli olarak sorun aile kavraminin kendisinde degil iceriginin doldurulma biciminde gorulur Aile kurumu ile karsilanan insani gereksinimlerin cocuklarin bakimindan gundelik yasamin yeniden uretimine dek alternatif yasam tarzlarinin inkar etmesi gereken degil tam tersine baska bicimlerde karsilamasi gereken gereksinimler oldugu vurgulanir Bu gereksinimleri karsilamak icin de kuralsiz bir serbesti yerine acikca tanimlanmis kurallari olan alternatif duzenlemeler yapilmasi onerilir TurleriCoklu askin pek cok degisik bicimi vardir Aslinda her iliski kendi dinamiklerine ozgu bir bicim yaratir Yine de birkac ana egilimden soz etmek mumkundur Acik iliski open relationship olarak tanimlanan modelde bir cift birlikteliklerini surdururken baska yakin iliskiler kurarlar Bu modelin kendine ozgu terimleri de vardir Ayni evde yasamayi surduren ciftin arasindaki iliski birincil primary surekli iliski icinde olduklari sevgiliyle ya da sevgililerle kurduklari iliski ise ikincil secondary olarak adlandirilir Burada birincil ikincil ayriminda olcutun genellikle duygusal bagin gucu degil gundelik pratigin gerekleri oldugu vurgulanir Yakinlik agi intimacy network denilen ikinci bir model birbirleriyle farkli duzeylerde yakinliklari olan tekil insanlar icin kullanilir Bu modelde birbirini seven bir ikilinin baska sevdikleri genellikle birbirleriyle ayni olcude yakinlik ya da iliski kurmaz boylece iliskiler farkli boyutlarda yakinliklar agi bicimini alir Coklu sadakat polyfidelity denen ucuncu modelde ise hepsi birbirini seven uc ya da daha cok kisi birlikte yasar Bu tarzi secenler iliskilerini baskalarina acabildikleri gibi kapali da tutabilirler Olumluluklari ve zorluklariCoklu aski secenler bunun tekeslilige ustun bir yasam tarzi olmadigini israrla vurgularlar Coklu aski propagandasi yapilacak bir dusunsel akim olarak degil yalnizca duygusal cinsel bir yonelim olarak gorurler Tek eslilik gibi coklu askin da kendine ozgu olumluluklari ve zorluklari vardir Olumluluklarin basinda sevgi iliskilerinin surekliligi bir baska deyisle bir baskasini sevdiginde var olan sevgi iliskisini sonlandirmak zorunda kalmamak gelir Ancak bu her zaman kolay bir surec olmaz En buyuk sorunlarin basinda kiskanclikla nasil bas edilecegi gelir Kiskancligin coklu ask iliskilerinde tekesli iliskilerde yasandigindan daha az yasanacagina dair hicbir guvence yoktur Tam tersine bilinen kaliplarin var olmadigi bir durumda kiskanclikla nasil bas edilecegi daha can yakici bir sorun halini alir Bu konuda 90 li yillarin basinda gelistirilen ilginc bir kavram da vardir compersion Sevilen kisinin bir baska kisi ile yasadigi sevgi iliskisinden zevk almak anlamina gelen bu kavram temelde sevilen kisinin kendi yasaminda guzel bir duygu yasadigini hissetme anlaminda bir tur empatiye dayanir Coklu aski secenler kiskanclik ve yanlis anlamalarla bas etmek icin bir seyin daha cok onemli oldugunu vurgularlar konusmak Surekli iletisim her turlu yanlis anlamaya karsi tek cozum olarak gorunur Zaten kamusal alanda kullandiklari sembol de bunu yansitir papagan Poliamori kimligiCoklu aski secenler tekesliligi mucadele edilmesi gereken bir sey olarak degil mesru bir duygusal cinsel yonelim olarak gorurler Tek talepleri kendi yonelimlerinin de mesru bir tercih olarak gorulmesi ya da farklarinin taninmasi dir Bu konuda escinsel hareketinin talepleri ve tarzlari ile buyuk paralellikler gosterirler Nasil escinsel hareketi escinselligin heteroseksuellige bir ustunlugu olmadigini ama heteroseksuellik karsisinda bir sapkinlik da olmadigini yalnizca farkli bir duygusal cinsel bir yonelim oldugunu anlatmaya calistiysa coklu aski secenler de tek eslilige ustunluk iddialari olmadigini ama bir sapkinlik ya da hastalik olarak da gorulmemeleri gerektigini anlatmaya calismaktadir Ve yine escinsel hareketinde oldugu gibi mucadelelerini yavas yavas hukuksal duzleme de tasiyarak yasal metinlerde kullanilan dili donusturme cabasi icindedirler Bu anlamda coklu aski secenler henuz yolun cok basindadir ve uzun bir mucadele sureci onlari beklemektedir Ancak yine escinsel hareketinde oldugu gibi kendi kimlik mucadelelerinde ortaya attiklari sorulardan ve kavramlardan herkes bir seyler ogrenmektedir Kaynakcawww polyamory org Deborah N Anapol Polyamory The New Love without Limits Secrets of Sustainable Intimate Relationships