Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
- Kararsızdırlar; taşıma, depolama ve kullanım sırasında dikkat gerektirirler.
- Küçük miktarlarla güçlü patlamalar yaratabilirler.
- Genellikle fünyelerde, kapsüllerde, ateşleme sistemlerinde yer alırlar.
Detonasyon Mekanizması
Primer patlayıcıların detonasyonu, dış etkilerle başlar:
- Isı: Patlayıcının erime veya bozunma sıcaklığına ulaşmasıyla patlama tetiklenebilir.
- Darbe: Moleküler yapıdaki hassas bağlar kırılarak ani enerji salınımına neden olur.
- Sürtünme: Mekanik temas sonucu oluşan ısı ve yapısal bozulma tetikleyici olabilir.
- Elektriksel kıvılcım: Düşük voltajlı elektrikle bile tetiklenebilir.
Bu etkiler sonucunda primer patlayıcının molekülleri hızla parçalanır ve çok kısa sürede gaz, ısı ve şok dalgası oluşturur. Bu şok dalgası, genellikle daha büyük miktarlarda kullanılan sekonder (ikincil) patlayıcılara iletilerek onların da detone olmasını sağlar.
Yaygın Primer Patlayıcı Bileşikleri
| Bileşik Adı | Kimyasal Formülü | Özellikleri |
|---|---|---|
| Kurşun azid (Lead azide) | Pb(N₃)₂ | En yaygın kullanılan primer; darbe ve elektrostatik kıvılcıma duyarlıdır. |
| Kurşun styphnate (Lead styphnate) | C₆HN₃O₈Pb | Şok kapsüllerinde sıkça kullanılır; nispeten daha kararlıdır. |
| Gümüş fulminat (Silver fulminate) | AgCNO | Aşırı hassastır; oyuncak patlayıcılarda (örneğin çatapat) kullanılır. |
| Civa(II) fulminat (Mercury fulminate) | Hg(CNO)₂ | Tarihsel olarak ilk kullanılan primerlerden biridir; artık nadiren kullanılır. |
Uygulama Alanları
- Askerî mühimmat: Füzeler, mermiler ve el bombaları gibi sistemlerde tetikleme amacıyla.
- Madencilik: Patlayıcıların kontrollü başlatılması için.
- Sivil piroteknik: Havai fişek gibi gösteri ürünlerinde.
- Güvenlik sistemleri: Hızlı tepkili patlayıcı bileşenler olarak.
- Yapısı: Kurşun(II) iyonu ile iki adet azid (–N₃) grubu içerir.
- Moleküler ağırlık: ~291.24 g/mol
- Yoğunluk: 4.7 g/cm³
- Detonasyon hızı: ~5,180 m/s
- Duyarlılık: Darbeye ve elektrostatik deşarja karşı hassastır.
2. Kurşun Styphnate (Lead Styphnate)
- Kimyasal formülü: C₆HN₃O₈Pb
- Yapısı: Kurşun(II) iyonu ile styphnic asit türevi olan trikarboksilatlı aromatik yapı.
- Moleküler ağırlık: ~473.31 g/mol
- Renk: Sarı-turuncu
- Detonasyon hızı: ~5,200 m/s
- Avantajı: Daha stabil, rutubete karşı dayanıklı.
3. Civa(II) Fulminat (Mercury Fulminate)
- Kimyasal formülü: Hg(CNO)₂
- Yapısı: Civa(II) iyonu ile iki fulminat (–CNO) grubu.
- Moleküler ağırlık: ~284.63 g/mol
- Yoğunluk: ~4.43 g/cm³
- Duyarlılık: Isıya ve darbelere karşı çok hassastır.
- Not: 19. yüzyılda ateşleme kapsüllerinde yaygınken günümüzde yerini daha kararlı bileşiklere bırakmıştır.
4. Gümüş Fulminat (Silver Fulminate)
- Kimyasal formülü: AgCNO
- Moleküler ağırlık: ~165.89 g/mol
- Yapısı: Gümüş iyonu ile bir fulminat iyonu.
- Özellik: Aşırı derecede hassastır; kuru halde tek bir dokunuşla bile patlayabilir.
- Kullanım: Genelde küçük çatapatlarda ve oyuncaklarda.
Güvenlik ve Düzenlemeler
Primer patlayıcılar, yüksek tehlike potansiyeli nedeniyle uluslararası güvenlik yönetmeliklerine tabidir. Üretim, taşınma, depolama ve kullanımları sıkı denetime alınmıştır. Yalnızca lisanslı ve yetkin kişiler tarafından kullanılması yasal bir zorunluluktur.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu sayfanin herhangi bir incelenmis surumu bulunmuyor bu yuzden standartlara uygunluk acisindan kontrol edilmemis olabilir Kararsizdirlar tasima depolama ve kullanim sirasinda dikkat gerektirirler Kucuk miktarlarla guclu patlamalar yaratabilirler Genellikle funyelerde kapsullerde atesleme sistemlerinde yer alirlar Detonasyon Mekanizmasi Primer patlayicilarin detonasyonu dis etkilerle baslar Isi Patlayicinin erime veya bozunma sicakligina ulasmasiyla patlama tetiklenebilir Darbe Molekuler yapidaki hassas baglar kirilarak ani enerji salinimina neden olur Surtunme Mekanik temas sonucu olusan isi ve yapisal bozulma tetikleyici olabilir Elektriksel kivilcim Dusuk voltajli elektrikle bile tetiklenebilir Bu etkiler sonucunda primer patlayicinin molekulleri hizla parcalanir ve cok kisa surede gaz isi ve sok dalgasi olusturur Bu sok dalgasi genellikle daha buyuk miktarlarda kullanilan sekonder ikincil patlayicilara iletilerek onlarin da detone olmasini saglar Yaygin Primer Patlayici Bilesikleri Bilesik Adi Kimyasal Formulu OzellikleriKursun azid Lead azide Pb N En yaygin kullanilan primer darbe ve elektrostatik kivilcima duyarlidir Kursun styphnate Lead styphnate C HN O Pb Sok kapsullerinde sikca kullanilir nispeten daha kararlidir Gumus fulminat Silver fulminate AgCNO Asiri hassastir oyuncak patlayicilarda ornegin catapat kullanilir Civa II fulminat Mercury fulminate Hg CNO Tarihsel olarak ilk kullanilan primerlerden biridir artik nadiren kullanilir Uygulama Alanlari Askeri muhimmat Fuzeler mermiler ve el bombalari gibi sistemlerde tetikleme amaciyla Madencilik Patlayicilarin kontrollu baslatilmasi icin Sivil piroteknik Havai fisek gibi gosteri urunlerinde Guvenlik sistemleri Hizli tepkili patlayici bilesenler olarak Yapisi Kursun II iyonu ile iki adet azid N grubu icerir Molekuler agirlik 291 24 g mol Yogunluk 4 7 g cm Detonasyon hizi 5 180 m s Duyarlilik Darbeye ve elektrostatik desarja karsi hassastir 2 Kursun Styphnate Lead Styphnate Kimyasal formulu C HN O Pb Yapisi Kursun II iyonu ile styphnic asit turevi olan trikarboksilatli aromatik yapi Molekuler agirlik 473 31 g mol Renk Sari turuncu Detonasyon hizi 5 200 m s Avantaji Daha stabil rutubete karsi dayanikli 3 Civa II Fulminat Mercury Fulminate Kimyasal formulu Hg CNO Yapisi Civa II iyonu ile iki fulminat CNO grubu Molekuler agirlik 284 63 g mol Yogunluk 4 43 g cm Duyarlilik Isiya ve darbelere karsi cok hassastir Not 19 yuzyilda atesleme kapsullerinde yayginken gunumuzde yerini daha kararli bilesiklere birakmistir 4 Gumus Fulminat Silver Fulminate Kimyasal formulu AgCNO Molekuler agirlik 165 89 g mol Yapisi Gumus iyonu ile bir fulminat iyonu Ozellik Asiri derecede hassastir kuru halde tek bir dokunusla bile patlayabilir Kullanim Genelde kucuk catapatlarda ve oyuncaklarda Guvenlik ve Duzenlemeler Primer patlayicilar yuksek tehlike potansiyeli nedeniyle uluslararasi guvenlik yonetmeliklerine tabidir Uretim tasinma depolama ve kullanimlari siki denetime alinmistir Yalnizca lisansli ve yetkin kisiler tarafindan kullanilmasi yasal bir zorunluluktur