Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Quetzalcoatlus (bir Aztek tanrısından esinlenilerek), bugünkü Kuzey Amerika'da Geç Kretase döneminin son aşamasında () yaşamış, familyasından soyu tükenmiş bir teruzor cinsidir.
| Quetzalcoatlus | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Kurulmuş Quetzalcoatlus iskeleti, | |||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Tip tür | |||||||||||||||
| †Quetzalcoatlus northropi Lawson, 1975 | |||||||||||||||
| Diğer türler | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Kökenbilim
İlgili canlının cins adı Quetzalcoatlus, Azteklerin ünlü tanrısı tüylü yılan şeklinde betimlenen Quetzalcoatl'a dayanılarak konulmuşken, tür adı olan northropi de bir uçak kanadı üreticisi olan Northrop Corporation şirketinden yola çıkılarak verilmiştir.
Keşif
1971'de Douglas A. Lawson adlı Teksas Üniversitesi'nden bir yüksek lisans öğrencisi, yüksek lisans tezi kapsamında Big Bend National Park'ta yaptığı arazi çalışması sırasında kuru ırmak yatağında, aşınmış bir fosil kemik bulmuştur. İlgili buluntuyu, fikrini almak için götürdüğü hocası Dr. Langston uzun, boşluklu ve ince duvarlı olmasından ötürü bir teruzora ait olabilir diye değerlendirmiştir. Devamında yoğunlaştırılan kazı çalışmaları sonucu daha fazla kanat fosili bulunsa da kanat parçalarının vücuttan ayrı konumda fosilleştiği anlaşılmıştı çünkü vücut kemikleri bulunamamıştır. Uzun süre adlandırılmadan kalan daha küçük buluntalara 2021 yılında, ilk cinsin tanımlayıcısı A. Lawson'a atıfta bulunularak Quatzelcoatlus lawsoni adı verilmiştir.
Fiziksel Özellikler
Quetzalcoatlus northropi, oldukça büyük boyutlara sahip bir teruzordur ve gelmiş geçmiş en büyük uçan canlılardan biri olduğu genel kabul görmektedir. Bu devin kanat açıklığı 11 metreye varmaktadır ve vücut ağırlığının 200–250 kg olduğu tahmin edilmektedir. Kanatlarının desteğiyle birlikte iki ayak üzerinde dururken omuzlarının yerden en az 3 metre yüksekte bulunacağı tahmin edilmiştir. Bu büyük boyutlar da bu hayvanın uçup uçamadığı yönünde bir soruyu gündeme getirmektedir. Görece yeni bir çalışma da D. Henderson'ın teruzorların ağırlık tahmini makalesidir ve matematiksel modellemeler ile Quetzalcoatlus'un 544 kg'a varan bir ağırlığa ulaşabileceği iddia edilmektedir ve bu değer de ilgili makalede bu canlının uçamadığı yönünde bir yorum yapılmasına neden olmuştur. Bulunmuş daha küçük fosilleri barındıran Quetzalcoatlus lawsoni türünün kanat açıklığı ise 4.5 metre olarak hesaplanmıştır.
Quetzalcoatlus northropi'nin oldukça büyük ve çarpıcı özellikte bir humerusu (pazu kemiği) vardır. Kemik 544 mm uzunluğundadır. Bu denli büyük bir hayvanın hava akımları üzerinden veya bir eğimli araziden kendisini bırakarak uçabildiği düşünülmektedir.
Paleobiyoloji
Beslenme
Azhdarchidae familyasından olan teruzorların beslenme biçimi önemli iddialara konu olmuştur. Bazı bilim insanları Quetzalcoatlus'un "su süpürücüsü" olarak beslendiği iddiasını ortaya atmıştır. Uzun boyunları sayesinde su yüzeyinde veya sığ derinliklerdeki canlıları avlayabileceği düşünülmektedir, bunun yanı sıra uzun boynu su yüzeyini tararken kanatların rahatlıkla suya temas etmeden çırpılabilmesi ve kanat uçlarının suya temas etmemesini sağlamaktadır. Sonraki bazı araştırmalar da su süpürerek balık avlama yöntemini mantıklı bulmuşlardır çünkü ağız içi genişlikleri bu avlanma tekniğine uygundur; ancak bu noktada karşıt görüşler de ortaya konmuştur ve bu büyük uçan sürüngenlerin balıkçıl beslenme biçimine sahip olmaları varsayımına karşı çıkmaktadır. Bu itirazlar da balık tutmaya uygun olmayan gaga şekli, sert bir boyun yapısı ve narin kemikleri üzerine yoğunlaşmaktadır. 1975'te canlının kalıntılarını bulan D. Lawson'a göre beslenme biçimi; yetersiz fosil buluntusu, boyun omurlarının yapısı ve sauropod fosillerine yakın konumları gibi gözlemler nedeniyle balıkçıl değil de leşçil bir beslenme biçimine sahiptir. Akbaba benzeri bir beslenme tipi uygun görülmektedir, çünkü uzun boynuyla leşin içine dek uzanabileceği savunulmaktadır.
Davranış
Soyu tükenmiş uçan kuşların veya teruzorların nasıl uçtuğu konusunda önemli bilimsel görüşler ve tartışmalar yaşanmaktadır. Fosil canlıların davranışlarının belirlenebilmesi kalıntılarla sınırlı bir çalışma kapsamına sahip olduğu için yaşayan türler ve benzer fosil türlere bakılarak kıyas yoluyla yapılabilmektedir. Quetzalcoatlus gibi büyük azhdarchidlerin uçuş yöntemleri önemli oranda merak edilen bir bilimsel bir sorundur ve temelde bu denli büyük canlıların ancak ve ancak süzülerek uçabileceği iddiası sık sık ileri sürülmektedir. Quetzalcoatlus'un uçuş mekanizmasının açıklanmasında yükselme ve ardından yüksekten süzülme ilkesi iki temelde incelenir. Bunlar dinamik yükselme ve termal yükselme teknikleridir. Dinamik yükselme rüzgarların kesme kuvvetlerinden yararlanarak uçan canlıların düşey olarak hareket etmesi prensibine dayanmaktadır ve genelde deniz kuşlarınca kullanılmaktadır. Termal yükselme de yükselici sıcak hava akımına tutunarak düşeyde hareket etmek ve gereken yüksekliğe çıktıktan sonra süzülmek prensibine dayanır, yükselme için kuşların veya uçan diğer canlıların yükselme dairesine (yükselirken çizdikleri yarım daire) ihtiyaçları vardır. Görece daha ağır canlılar oldukça yüksek yarıçaplı bir daire çizerek tırmanabilirler. Yusuki Goto ve meslektaşlarının yaptığı bir çalışmaya göre Quetzalcoatlus dinamik yükselme yöntemiyle uçması için fazla ağırdı, yine termal yükselim tekniği için de çok büyük bir hayvandı. Bu noktada Quetzalcoatlus'un uçup uçamayacağı ciddi bir tartışma konusu olmuştur. Kimi doğa bilimcilere göre bu hayvanın kalkış yapmak için bile çok ağır olduğu ciddi bir olasılıkken, bir kısım bilim insanı da dört ayak üzerinde hızlanarak havalanabileceğini ileri sürmüşlerdir. Görüşlerden biri de bu hayvanın uçarken kanat çırpıp çırpamayacağı yönündeydi. Örneğin kanat çırpmanın bu boyutta bir hayvan için oldukça fazla enerji gerektireceği hesaplanmıştır, diğer görüş de kanat çırpma mekanizmasının deneysel olarak bu canlıya uyarlanabilir olmasıydı ve bu yorumun kaynak noktası da Quetzalcoatlus'un humerusundaki detopectoral çıkıntının kanat çırpma kaslarını bağladığının (tutması) saptanmasıdır.
Kaynakça
- ^ a b c Andres, B.; Langston, W. Jr. (2021). "Morphology and taxonomy of Quetzalcoatlus Lawson 1975 (Pterodactyloidea: Azhdarchoidea)". Journal of Vertebrate Paleontology. 41 (sup1): 142. doi:10.1080/02724634.2021.1907587. ISSN 0272-4634. 8 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2021.
- ^ a b c Hurrell, Stephen W. "The flying ability of the pterosaur Quetzalcoatlus northropi in a reduced gravity". www.researchgate.com. Researchgate. 6 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ MacCready, Paul. "The Great Pterodacty 1 Project" (PDF). calteches.library.caltech.edu/. Caltech. 6 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Editors, Editors. "Pterosaurs in Big Bend". www.nps.gov. National Park Service. 27 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Witton and Habib, Marc and Michael. "On the Size and Flight Diversity of Giant Pterosaurs, the Use of Birds as Pterosaur Analogues and Comments on Pterosaur Flightlessness". www.ncbi.nlm.nih.gov/. NCBI. 10 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Witton, Mark P.; Naish, Darren (28 Mayıs 2008). "A Reappraisal of Azhdarchid Pterosaur Functional Morphology and Paleoecology". PLOS ONE (İngilizce). 3 (5): e2271. doi:10.1371/journal.pone.0002271. ISSN 1932-6203. (PMC) 2386974 $2. (PMID) 18509539. 17 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2022.
- ^ Henderson, Donald M. "PTEROSAUR BODY MASS ESTIMATES FROM THREE-DIMENSIONAL MATHEMATICAL SLICING" (PDF). doc.rero.ch/. The Society of Vertebrate Paleontology. 24 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Davies, Ella. "Today the biggest flying animals are birds, but in the distant past other flying creatures were far larger". www.bbc.com. BBC. 10 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Humphries, Stuart; ve diğerleri. "Did Pterosaurs Feed by Skimming? Physical Modelling and Anatomical Evaluation of an Unusual Feeding Method". www.ncbi.nlm.nih.gov/. NCBI. 26 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Lawson, Douglas A. "Pterosaur from the Latest Cretaceous of West Texas: Discovery of the Largest Flying Creature". www.sciencemag.org. Sciencemag. 22 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Goto, Yusuko; ve diğerleri. "Pterosaur from the Latest Cretaceous of West Texas: Discovery of the Largest Flying Creature". www.biorxiv.org/. bioRxiv. 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Quetzalcoatlus bir Aztek tanrisindan esinlenilerek bugunku Kuzey Amerika da Gec Kretase doneminin son asamasinda yasamis familyasindan soyu tukenmis bir teruzor cinsidir Quetzalcoatlus Yasadigi donem araligi 68 66 myo Senozoyik PreYeYeOSDCPTJKPgN Kurulmus Quetzalcoatlus iskeleti Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataTakim PterosauriaAlt takim PterodactyloideaFamilya Alt familya Cins Quetzalcoatlus 1975Tip tur Quetzalcoatlus northropiLawson 1975Diger turler Q lawsoni Andres ve Langston Jr 2021Bir Quetzalcoatlus grubu sauropod yavrulariyla beslenirkenKokenbilimIlgili canlinin cins adi Quetzalcoatlus Azteklerin unlu tanrisi tuylu yilan seklinde betimlenen Quetzalcoatl a dayanilarak konulmusken tur adi olan northropi de bir ucak kanadi ureticisi olan Northrop Corporation sirketinden yola cikilarak verilmistir Kesif1971 de Douglas A Lawson adli Teksas Universitesi nden bir yuksek lisans ogrencisi yuksek lisans tezi kapsaminda Big Bend National Park ta yaptigi arazi calismasi sirasinda kuru irmak yataginda asinmis bir fosil kemik bulmustur Ilgili buluntuyu fikrini almak icin goturdugu hocasi Dr Langston uzun bosluklu ve ince duvarli olmasindan oturu bir teruzora ait olabilir diye degerlendirmistir Devaminda yogunlastirilan kazi calismalari sonucu daha fazla kanat fosili bulunsa da kanat parcalarinin vucuttan ayri konumda fosillestigi anlasilmisti cunku vucut kemikleri bulunamamistir Uzun sure adlandirilmadan kalan daha kucuk buluntalara 2021 yilinda ilk cinsin tanimlayicisi A Lawson a atifta bulunularak Quatzelcoatlus lawsoni adi verilmistir Fiziksel OzelliklerQuetzalcoatlus un humerusuQuetzalcoatluslarin boyut karsilastirmasi Quetzalcoatlus northropi yesil ve Quetzalcoatlus lawsoni mavi Quetzalcoatlus northropi oldukca buyuk boyutlara sahip bir teruzordur ve gelmis gecmis en buyuk ucan canlilardan biri oldugu genel kabul gormektedir Bu devin kanat acikligi 11 metreye varmaktadir ve vucut agirliginin 200 250 kg oldugu tahmin edilmektedir Kanatlarinin destegiyle birlikte iki ayak uzerinde dururken omuzlarinin yerden en az 3 metre yuksekte bulunacagi tahmin edilmistir Bu buyuk boyutlar da bu hayvanin ucup ucamadigi yonunde bir soruyu gundeme getirmektedir Gorece yeni bir calisma da D Henderson in teruzorlarin agirlik tahmini makalesidir ve matematiksel modellemeler ile Quetzalcoatlus un 544 kg a varan bir agirliga ulasabilecegi iddia edilmektedir ve bu deger de ilgili makalede bu canlinin ucamadigi yonunde bir yorum yapilmasina neden olmustur Bulunmus daha kucuk fosilleri barindiran Quetzalcoatlus lawsoni turunun kanat acikligi ise 4 5 metre olarak hesaplanmistir Quetzalcoatlus northropi nin oldukca buyuk ve carpici ozellikte bir humerusu pazu kemigi vardir Kemik 544 mm uzunlugundadir Bu denli buyuk bir hayvanin hava akimlari uzerinden veya bir egimli araziden kendisini birakarak ucabildigi dusunulmektedir PaleobiyolojiBeslenme Azhdarchidae familyasindan olan teruzorlarin beslenme bicimi onemli iddialara konu olmustur Bazi bilim insanlari Quetzalcoatlus un su supurucusu olarak beslendigi iddiasini ortaya atmistir Uzun boyunlari sayesinde su yuzeyinde veya sig derinliklerdeki canlilari avlayabilecegi dusunulmektedir bunun yani sira uzun boynu su yuzeyini tararken kanatlarin rahatlikla suya temas etmeden cirpilabilmesi ve kanat uclarinin suya temas etmemesini saglamaktadir Sonraki bazi arastirmalar da su supurerek balik avlama yontemini mantikli bulmuslardir cunku agiz ici genislikleri bu avlanma teknigine uygundur ancak bu noktada karsit gorusler de ortaya konmustur ve bu buyuk ucan surungenlerin balikcil beslenme bicimine sahip olmalari varsayimina karsi cikmaktadir Bu itirazlar da balik tutmaya uygun olmayan gaga sekli sert bir boyun yapisi ve narin kemikleri uzerine yogunlasmaktadir 1975 te canlinin kalintilarini bulan D Lawson a gore beslenme bicimi yetersiz fosil buluntusu boyun omurlarinin yapisi ve sauropod fosillerine yakin konumlari gibi gozlemler nedeniyle balikcil degil de lescil bir beslenme bicimine sahiptir Akbaba benzeri bir beslenme tipi uygun gorulmektedir cunku uzun boynuyla lesin icine dek uzanabilecegi savunulmaktadir Davranis A Quetzalcoatlus B ve C Argentavis in kanat gosterimi Soyu tukenmis ucan kuslarin veya teruzorlarin nasil uctugu konusunda onemli bilimsel gorusler ve tartismalar yasanmaktadir Fosil canlilarin davranislarinin belirlenebilmesi kalintilarla sinirli bir calisma kapsamina sahip oldugu icin yasayan turler ve benzer fosil turlere bakilarak kiyas yoluyla yapilabilmektedir Quetzalcoatlus gibi buyuk azhdarchidlerin ucus yontemleri onemli oranda merak edilen bir bilimsel bir sorundur ve temelde bu denli buyuk canlilarin ancak ve ancak suzulerek ucabilecegi iddiasi sik sik ileri surulmektedir Quetzalcoatlus un ucus mekanizmasinin aciklanmasinda yukselme ve ardindan yuksekten suzulme ilkesi iki temelde incelenir Bunlar dinamik yukselme ve termal yukselme teknikleridir Dinamik yukselme ruzgarlarin kesme kuvvetlerinden yararlanarak ucan canlilarin dusey olarak hareket etmesi prensibine dayanmaktadir ve genelde deniz kuslarinca kullanilmaktadir Termal yukselme de yukselici sicak hava akimina tutunarak duseyde hareket etmek ve gereken yukseklige ciktiktan sonra suzulmek prensibine dayanir yukselme icin kuslarin veya ucan diger canlilarin yukselme dairesine yukselirken cizdikleri yarim daire ihtiyaclari vardir Gorece daha agir canlilar oldukca yuksek yaricapli bir daire cizerek tirmanabilirler Yusuki Goto ve meslektaslarinin yaptigi bir calismaya gore Quetzalcoatlus dinamik yukselme yontemiyle ucmasi icin fazla agirdi yine termal yukselim teknigi icin de cok buyuk bir hayvandi Bu noktada Quetzalcoatlus un ucup ucamayacagi ciddi bir tartisma konusu olmustur Kimi doga bilimcilere gore bu hayvanin kalkis yapmak icin bile cok agir oldugu ciddi bir olasilikken bir kisim bilim insani da dort ayak uzerinde hizlanarak havalanabilecegini ileri surmuslerdir Goruslerden biri de bu hayvanin ucarken kanat cirpip cirpamayacagi yonundeydi Ornegin kanat cirpmanin bu boyutta bir hayvan icin oldukca fazla enerji gerektirecegi hesaplanmistir diger gorus de kanat cirpma mekanizmasinin deneysel olarak bu canliya uyarlanabilir olmasiydi ve bu yorumun kaynak noktasi da Quetzalcoatlus un humerusundaki detopectoral cikintinin kanat cirpma kaslarini bagladiginin tutmasi saptanmasidir Kaynakca a b c Andres B Langston W Jr 2021 Morphology and taxonomy of Quetzalcoatlus Lawson 1975 Pterodactyloidea Azhdarchoidea Journal of Vertebrate Paleontology 41 sup1 142 doi 10 1080 02724634 2021 1907587 ISSN 0272 4634 8 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Aralik 2021 a b c Hurrell Stephen W The flying ability of the pterosaur Quetzalcoatlus northropi in a reduced gravity www researchgate com Researchgate 6 Mart 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi MacCready Paul The Great Pterodacty 1 Project PDF calteches library caltech edu Caltech 6 Agustos 2010 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Editors Editors Pterosaurs in Big Bend www nps gov National Park Service 27 Subat 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b Witton and Habib Marc and Michael On the Size and Flight Diversity of Giant Pterosaurs the Use of Birds as Pterosaur Analogues and Comments on Pterosaur Flightlessness www ncbi nlm nih gov NCBI 10 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Witton Mark P Naish Darren 28 Mayis 2008 A Reappraisal of Azhdarchid Pterosaur Functional Morphology and Paleoecology PLOS ONE Ingilizce 3 5 e2271 doi 10 1371 journal pone 0002271 ISSN 1932 6203 PMC 2386974 2 PMID 18509539 17 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Haziran 2022 KB1 bakim PMC bicimi link Henderson Donald M PTEROSAUR BODY MASS ESTIMATES FROM THREE DIMENSIONAL MATHEMATICAL SLICING PDF doc rero ch The Society of Vertebrate Paleontology 24 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Davies Ella Today the biggest flying animals are birds but in the distant past other flying creatures were far larger www bbc com BBC 10 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Humphries Stuart ve digerleri Did Pterosaurs Feed by Skimming Physical Modelling and Anatomical Evaluation of an Unusual Feeding Method www ncbi nlm nih gov NCBI 26 Ekim 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi KB1 bakim Digerlerinin yanlis kullanimi link Lawson Douglas A Pterosaur from the Latest Cretaceous of West Texas Discovery of the Largest Flying Creature www sciencemag org Sciencemag 22 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Goto Yusuko ve digerleri Pterosaur from the Latest Cretaceous of West Texas Discovery of the Largest Flying Creature www biorxiv org bioRxiv 29 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi KB1 bakim Digerlerinin yanlis kullanimi link