Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
R Coronae Borealis değişeni (kısaca RCB) ani olarak 9 kadire ulaşan parlaklık azalmaları gösteren patlayan değişen yıldız.
En parlak üyesi R Coronae Borealis'in adı ile anılan bu gruptaki yıldızlar sayıca çok az olup, iyi bilinen örneklerinin sayısı 30'u geçmemektedir. Işık değişimlerinin en temel karakteristiği, uzun süre maksimum parlaklıkta kaldıktan sonra ani olarak 9 kadire varan parlaklık azalmaları göstermeleridir. Bu karaktere güzel bir örnek, RY Sgr'dir. Kabaca 25 günde 4 kadirlik büyük bir hızla başlayan parlaklık azalmasını, 120 günde 3 kadir hızla genelde daha yavaş bir azlama izlemekte ve minimum parlaklığa ulaşılmaktadır. Minimum parlaklığa ulaşıldıktan hemen sonra artış başlamaktadır ve maksimum parlaklığa geri dönüş süresi 1-3 yıl kadar olabilmektedir. Birçok R CrB yıldızında maksimum parlaklığa çıkışlar sırasında ikincil parlaklık azalmaları da gözlenmiştir. Birbirini takip eden iniş-çıkışlardaki parlaklık azalma miktarı ve hızı genelde sabit olmayıp düzensiz değişimler göstermektedir.
Genel özellikler
R CrB türü değişen yıldızlar karbonca zengin, hidrojence fakir yıldızlardır. Göstermekte oldukları ani parlaklık azalamaları, atmosferlerinden zaman zaman dışarı doğru püskürttükleri maddelerce oluşturulan karbon bulutlarıdır. Bu bulutların yıldız yüzeyinden olan uzaklıkları konusunda ciddi bir belirsizlik söz konusu olup yıldız atmosferinin hemen üzerinden, 20 yıldız yarıçapı uzaklıklara varan farklı değerler literatürde yer almaktadır. Yakın-kızılöte gözlemleri, RCrB yıldızlarının bu doğasını anlayabilmek açısından çok önemlidir. Bu gözlemler, bir püskürme sırasında, oluşan karbon bulutunun tüm yıldızı çevrelemediğini ve sadece bakış doğrultusu boyunca meydana gelenlerin, görünen parlaklık azalamalarını oluşturduğunu göstermiştir. Sonuç olarak R CrB yıldızları püskürmelerini rastgele doğrultularda ve eş-yönlü olmayan bir karakterde gerçekleştirmektedir. Kızılöte gözlemler, bu yıldızların çevresinde yine karbonca zengin düşük sıcaklıklı (800 °K) toz kabuklar bulunduğunu da göstermiştir. Toz kabukların kızılöte ışınım güçleri 1000-2000 günlük yarı-dönemli yapılarla değişim göstermektedir. R CrB yıldızlarının çoğu, görsel dalgaboylarında, birkaç 0.1 kadir yöresinde ve hafta mertebesinde yarıdüzenli karakterde tekrarlayan ışık değişimleri gösterirler. RY Sgr için görülen bu değişimin genliği 0.5 kadir ve dönemi yaklaşık 38 gündür. Dikine hız gözlemleri bu değişimin kaynağının zonklamalar olduğunu, kızılöte gözlemler ise bu değişimin, görsel bölgede izlenen parlaklık azalmalarında dahi kesintisiz devam ettiğini göstermektedir. R CrB'lerin tamamının zonkladığı ve zonklamalarda oluşan kararsızlıkların püskürmeleri doğurduğu kabul edilmektedir. Parlaklık azalmalarının başlangıç zamanlarının, belirli zonklama evreleri ile bazı korelasyonlar göstermesi bu fikrin ortaya çıkmasına neden olmuştur.
Gözlem bilgileri
Küçük Macellan Bulutu'nda (KMB) gözlenen 3 tane R CrB'nin, mutlak görsel parlaklıkları –5 kadir civarında üstdevler oldukları anlaşılmıştır. R CrB yıldızları genelde tayfsal sınıflamanın sonundaki F,G,K yıldızları ile aynı yüzey sıcaklığına sahip soğuk yıldızlardır. Sayıca az olmalarına rağmen A ve B tayf türünde örneklerine de rastlanmaktadır. Çok kesin olmamakla birlikte R CrB yıldızları, evrimin en hızlı gerçekleştiği kritik bir aşamadadırlar. H-R diyagramında bu bölge, gezegenimsi bulutsularla Asimtotik Dev Kol’un (AGB) üst bölgeleri arasında kalan yerlerdir ve genelde zonklayan yıldızların yer aldığı içindedir. Dolayısıyla, R CrB yıldızlarının H-R diyagramı üzerindeki konumları da bu yıldızların zonklayan yıldızlar olmasını gerektirmektedir.
Kaynakça
- The R Coronae Borealis Stars, G. C. Clayton
- G. C. Clayton, p.25
Ayrıca bakınız
- örnekler
Dış bağlantılar
- , by C. Simon Jeffrey, Armagh Observatory Northern Ireland
- Entry in the Encyclopedia of Astrobiology, Astronomy, and Spaceflight21 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- The R Coronae Borealis Stars, by Geoffrey C. Clayton, from SAO/NASA Astrophysics Data System (ADS)
- Variable Star of the Month, January, 2000: R Coronae Borealis3 Kasım 2003 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., at the AAVSO website
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
R Coronae Borealis degiseni kisaca RCB ani olarak 9 kadire ulasan parlaklik azalmalari gosteren patlayan degisen yildiz En parlak uyesi R Coronae Borealis in adi ile anilan bu gruptaki yildizlar sayica cok az olup iyi bilinen orneklerinin sayisi 30 u gecmemektedir Isik degisimlerinin en temel karakteristigi uzun sure maksimum parlaklikta kaldiktan sonra ani olarak 9 kadire varan parlaklik azalmalari gostermeleridir Bu karaktere guzel bir ornek RY Sgr dir Kabaca 25 gunde 4 kadirlik buyuk bir hizla baslayan parlaklik azalmasini 120 gunde 3 kadir hizla genelde daha yavas bir azlama izlemekte ve minimum parlakliga ulasilmaktadir Minimum parlakliga ulasildiktan hemen sonra artis baslamaktadir ve maksimum parlakliga geri donus suresi 1 3 yil kadar olabilmektedir Bircok R CrB yildizinda maksimum parlakliga cikislar sirasinda ikincil parlaklik azalmalari da gozlenmistir Birbirini takip eden inis cikislardaki parlaklik azalma miktari ve hizi genelde sabit olmayip duzensiz degisimler gostermektedir Genel ozelliklerR CrB turu degisen yildizlar karbonca zengin hidrojence fakir yildizlardir Gostermekte olduklari ani parlaklik azalamalari atmosferlerinden zaman zaman disari dogru puskurttukleri maddelerce olusturulan karbon bulutlaridir Bu bulutlarin yildiz yuzeyinden olan uzakliklari konusunda ciddi bir belirsizlik soz konusu olup yildiz atmosferinin hemen uzerinden 20 yildiz yaricapi uzakliklara varan farkli degerler literaturde yer almaktadir Yakin kizilote gozlemleri RCrB yildizlarinin bu dogasini anlayabilmek acisindan cok onemlidir Bu gozlemler bir puskurme sirasinda olusan karbon bulutunun tum yildizi cevrelemedigini ve sadece bakis dogrultusu boyunca meydana gelenlerin gorunen parlaklik azalamalarini olusturdugunu gostermistir Sonuc olarak R CrB yildizlari puskurmelerini rastgele dogrultularda ve es yonlu olmayan bir karakterde gerceklestirmektedir Kizilote gozlemler bu yildizlarin cevresinde yine karbonca zengin dusuk sicaklikli 800 K toz kabuklar bulundugunu da gostermistir Toz kabuklarin kizilote isinim gucleri 1000 2000 gunluk yari donemli yapilarla degisim gostermektedir R CrB yildizlarinin cogu gorsel dalgaboylarinda birkac 0 1 kadir yoresinde ve hafta mertebesinde yariduzenli karakterde tekrarlayan isik degisimleri gosterirler RY Sgr icin gorulen bu degisimin genligi 0 5 kadir ve donemi yaklasik 38 gundur Dikine hiz gozlemleri bu degisimin kaynaginin zonklamalar oldugunu kizilote gozlemler ise bu degisimin gorsel bolgede izlenen parlaklik azalmalarinda dahi kesintisiz devam ettigini gostermektedir R CrB lerin tamaminin zonkladigi ve zonklamalarda olusan kararsizliklarin puskurmeleri dogurdugu kabul edilmektedir Parlaklik azalmalarinin baslangic zamanlarinin belirli zonklama evreleri ile bazi korelasyonlar gostermesi bu fikrin ortaya cikmasina neden olmustur Gozlem bilgileriKucuk Macellan Bulutu nda KMB gozlenen 3 tane R CrB nin mutlak gorsel parlakliklari 5 kadir civarinda ustdevler olduklari anlasilmistir R CrB yildizlari genelde tayfsal siniflamanin sonundaki F G K yildizlari ile ayni yuzey sicakligina sahip soguk yildizlardir Sayica az olmalarina ragmen A ve B tayf turunde orneklerine de rastlanmaktadir Cok kesin olmamakla birlikte R CrB yildizlari evrimin en hizli gerceklestigi kritik bir asamadadirlar H R diyagraminda bu bolge gezegenimsi bulutsularla Asimtotik Dev Kol un AGB ust bolgeleri arasinda kalan yerlerdir ve genelde zonklayan yildizlarin yer aldigi icindedir Dolayisiyla R CrB yildizlarinin H R diyagrami uzerindeki konumlari da bu yildizlarin zonklayan yildizlar olmasini gerektirmektedir KaynakcaThe R Coronae Borealis Stars G C Clayton G C Clayton p 25Ayrica bakinizKarbon yildiziorneklerDis baglantilar by C Simon Jeffrey Armagh Observatory Northern Ireland Entry in the Encyclopedia of Astrobiology Astronomy and Spaceflight21 Eylul 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde The R Coronae Borealis Stars by Geoffrey C Clayton from SAO NASA Astrophysics Data System ADS Variable Star of the Month January 2000 R Coronae Borealis3 Kasim 2003 tarihinde Wayback Machine sitesinde at the AAVSO website