Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Haziran 2014) |
Dalgalanma izleri, deniz dibinde, akarsu depolarında ve kumullar üzerinde, meydana gelen küçük dalgalar biçimindedir ve tabaka yüzeylerinde görülürler.Değişik hızda hareket eden iki ortam (su ve kum veya hava ve kum) arasındaki sınır yüzeyinin dalgalanmasıyla oluşur. Simetrik dalgalanma izleri düzenli salınım hareketlerine bağlı olarak meydana gelirler. Asimetrik dalgalanma izleri da dik yamaç, rüzgarın ve akıntının ilerlediği yöne bakar.
Kum, silt gibi ince unsurlu, çimentosuz, gevşek tortulların yüzeyinde dalgalar, akıntılar ve rüzgârlar tarafından meydana getirilen ve bu yerlere dalgalı, karışık veya buruşuk bir görünüm kazandıran küçük yer şekilleridir. Bunlar birbirine az çok paralel küçük sırtlarla bunların arasında yer alan oluklardan meydana gelirler. Uzanış doğrultuları kendilerini meydana getiren etmenin (dalga,akıntı veya rüzgâr) hareket yönüne diktir.
Dalgacık akım işaretleri, yönsüz dalgacıklar veya asimetrik dalgacık işaretleri yükselen ve azalan eğimli akımlara sahip olup asimetrik profildedirler. Aşağı akım eğimi yamaç açısını temsil eder ve bu açı çöküntünün şekline bağlıdır. Bunlar genellikle akarsu ve rüzgar yığıntı çevrelerinde meydana gelirler.
Çapraz tabaka dalgacıkları çöküntünün akım veya dalga aracılığıyla yer değiştirmesi yoluyla olur. Yer değiştiren dalgalanmaların üst üste binmesiyle bir dizi çapraz lamina üretilir. Dalgacık şekilleri birbirlerine yanal olacak şekildedir ve dalgacık tepeleri tabakaya dik şekilde ulaşır bu yüzden yukarı doğru artan bir eğime sahip olarak görünürler. Bu işlem birbirlerine çapraz uzanmış ve genel olarak yeryüzüne çıkmış kısımlardan dalgacık tepelerini kesen bir görüntüye sahip birçok ünitenin meydana gelmesini sağlar. Bu kısımlarda diğer yönelimlerle birlikte önceki yönelimler ve dalgacık şekillerine göre tabaka yatay veya boğaz şeklinde olabilir. Çapraz tabakalar her zaman aşağı yönde kademeli çökeltiye sahiptirler ve daime dalgacıkların yönüne diktirler. Yani dalgacıklar hangi yöne akıyorsa, akan yöne doksan derece bir açışı olacaktır.
Dalgalanma Türleri
Düz dalgalanma: Düz dalgalanmalar hepsi aynı yönde dalan ve aynı düzlemde yatan çapraz lamainalar üretir. Bu dalgalanma biçimi, akımın tek yönlü akışı ile oluşurlar.
Kıvrımlı dalgalanma: Bu dalgalanmalar kıvrımlı olan çapraz laminalar üretir. Yukarı ve aşağı eğri deseni gösterirler. Kıvrımlı dalgalanmalar, çapraz çapraz laminasyon üretir.
Bu tip dalgalanmaların altında oluşan bütün tabakalar akışa bir açıda daldırılırlar. Bu tabakalar aynı zamanda tek yönlü akım tarafından oluşturulurlar.
Katener dalgalanması: Katener dalgaları, kıvrımlı olan ancak tek yönlü bir çarkı olan çapraz laminalar üretir. Tekrarlanan bir 'w' ya benzer bir desen gösterirler. Kıvrımlı dalgalanmalar gibi, bu dalgalanma formu da daldırma ile akışa bir açıda ve aşağı akışta tek yönlü akış tarafından oluşturulmuştur.
Linguoid / Lunat Dalgalanmaları: Linguoid dalgalanmalar Katener ve kıvrımlı dalgalanmalara benzer bir tabaka oluşturacak şekilde kavisli ve eğimli bir yüzeye sahiptir. Linguoid dalgalanmalar, Katener dalgalanmalarda olduğu gibi 'W' şekline benzer bir görüntüye sahiptir. Hilal şeklinde dalgalanmalar anlamına gelen Lunat dalgalanmalar, Linguoid dalgalanmalara benzer ancak kenarları eğimden ziyade kavislidir. Diğer tüm özellikleri aynıdır.
Çapraz laminalar ve asimetrik dalgaları tanımlama
| Boyut (ölçek) | |
| Boyut | Tanım |
| Çok küçük | Çok küçük çapraz laminasyon yaklaşık bir santimetre dalga yüksekliği anlamına gelir. |
| Küçük | küçük çapraz tabakalanmada on santimetreden daha az bir yükseklikte dalgalanmalar vardır. |
| Orta | Orta çapraz laminasyonda 10 cm ve 1 m arasında kalınlığa sahip dalgalanmalar vardır. |
| Büyük | Büyük tabakalanmada 1 m ve daha fazla kalınlıkta dalgalanmalar vardır. |
Dalga şekilli dalgacıklar: Çift yönlü dalgalanmalar veya simetrik dalgalanma işaretleri de simetrik, neredeyse sinüzoidal bir profile sahiptir. Bunlar bulundukları ortamın zayıf akımlardan meydana geldiğini gösterir ve bu zayıf akımlar dalga osilasyonları tarafından oluşur.
Günümüz akışlarının çoğunda, kaba kumdan daha büyük tortularda dalgalanmalar oluşmayacaktır. Bu nedenle, kum yatağı akışlarının dere yataklarına mevcut dalgalanmalar hakim olurken, çakıl yatağı akışları yatak formları içermez. Dalgaların iç yapısı, kum tanelerinin boyut dağılımı dalgaların büyüklüğü ile ilişkili olduğu için üstte kaba tanecikler bulunan ince bir kum tabanıdır. Bunun nedeni, kaba taneler birikir ve koruyu bir bariyer sağlarken ince tanelerin hareket etmeye devam etmesidir.
Rüzgar tarafından oluşturulan dalgacıklar
Normal Dalgacıklar: Ayrıca sıkıştırma dalgacıkları olarak da adlandırılır. Bu dalgacıklar akıntı rejiminin alçak seviyeli kısmında tanecik boyu 0,3-2,5 mm olan kumlardan meydana gelir. Normal dalgacık dalga boyu 7–14 cm arasındadır ve düz bir sinüs yapıya sahiptir. Sinüs tepeleri rüzgârın akış yönüne yatay gelir.
Devasa Dalgacıklar: Bu dalgacıklar akıntı rejiminin yüksek seviyeli kısmında meydana gelir. Kum çift durumlu tanecik büyüklüğü dağılımı gösterir. Bu durum beklenmedik şekilde 1–25 m arası çok uzun dalga boyları meydana getirir. Rüzgârın büyük parçaları taşımak için yetersiz fakat küçük parçaları taşımak için yeterince güçlü olduğu yerlerde görülür.
Değişken Dalgacıklar: Ayrıca aerodinamik dalgacıklar olarak da bilinir. Yüksek hızlı rüzgârlar tarafından oluşturulurlar. Uzun ve düz bir yapıya sahiptirler.
Tanımlamalar
Dalga Tepesi: Bir dalganın aldığı en büyük değer veya yüksekliğe tepe noktası denir. Bu tepe noktası bir dalga çeviriminde dalganın pik yaptığı yerde yer alır.
Çukur:Tepenin tam aksine bir dalga üzerinde yer alan minimum değerli noktayı temsil eder.
Kaynakça
- Atıflar
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2020.
- Kitaplar
- ERİNÇ,S:Jeomorfoloji-1,Der Yayınları, 5. Baskı, İstanbul, 2010
- HOŞGÖREN, M: Jeomorfoloji Terimleri Sözlüğü, Çantay Yayınları, İstanbul,2011
- Potter, Pettijohn. (1977) Paleocurrents and Basin Analysis
- Nichols, Gary. (2009)Sedimentary and Stratigraphy
- Stow A.V., Dorrik. (2009) Sedimentary Rocks in the Field: A Color Guide
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Haziran 2014 Dalgalanma izleri deniz dibinde akarsu depolarinda ve kumullar uzerinde meydana gelen kucuk dalgalar bicimindedir ve tabaka yuzeylerinde gorulurler Degisik hizda hareket eden iki ortam su ve kum veya hava ve kum arasindaki sinir yuzeyinin dalgalanmasiyla olusur Simetrik dalgalanma izleri duzenli salinim hareketlerine bagli olarak meydana gelirler Asimetrik dalgalanma izleri da dik yamac ruzgarin ve akintinin ilerledigi yone bakar Kumtasinda eski dalgalanma isaretler Kum silt gibi ince unsurlu cimentosuz gevsek tortullarin yuzeyinde dalgalar akintilar ve ruzgarlar tarafindan meydana getirilen ve bu yerlere dalgali karisik veya burusuk bir gorunum kazandiran kucuk yer sekilleridir Bunlar birbirine az cok paralel kucuk sirtlarla bunlarin arasinda yer alan oluklardan meydana gelirler Uzanis dogrultulari kendilerini meydana getiren etmenin dalga akinti veya ruzgar hareket yonune diktir Dalgacik akim isaretleri yonsuz dalgaciklar veya asimetrik dalgacik isaretleri yukselen ve azalan egimli akimlara sahip olup asimetrik profildedirler Asagi akim egimi yamac acisini temsil eder ve bu aci cokuntunun sekline baglidir Bunlar genellikle akarsu ve ruzgar yiginti cevrelerinde meydana gelirler Capraz tabaka dalgaciklari cokuntunun akim veya dalga araciligiyla yer degistirmesi yoluyla olur Yer degistiren dalgalanmalarin ust uste binmesiyle bir dizi capraz lamina uretilir Dalgacik sekilleri birbirlerine yanal olacak sekildedir ve dalgacik tepeleri tabakaya dik sekilde ulasir bu yuzden yukari dogru artan bir egime sahip olarak gorunurler Bu islem birbirlerine capraz uzanmis ve genel olarak yeryuzune cikmis kisimlardan dalgacik tepelerini kesen bir goruntuye sahip bircok unitenin meydana gelmesini saglar Bu kisimlarda diger yonelimlerle birlikte onceki yonelimler ve dalgacik sekillerine gore tabaka yatay veya bogaz seklinde olabilir Capraz tabakalar her zaman asagi yonde kademeli cokeltiye sahiptirler ve daime dalgaciklarin yonune diktirler Yani dalgaciklar hangi yone akiyorsa akan yone doksan derece bir acisi olacaktir Dalgalanma TurleriDuz dalgalanma Duz dalgalanmalar hepsi ayni yonde dalan ve ayni duzlemde yatan capraz lamainalar uretir Bu dalgalanma bicimi akimin tek yonlu akisi ile olusurlar Kivrimli dalgalanma Bu dalgalanmalar kivrimli olan capraz laminalar uretir Yukari ve asagi egri deseni gosterirler Kivrimli dalgalanmalar capraz capraz laminasyon uretir Bu tip dalgalanmalarin altinda olusan butun tabakalar akisa bir acida daldirilirlar Bu tabakalar ayni zamanda tek yonlu akim tarafindan olusturulurlar Katener dalgalanmasi Katener dalgalari kivrimli olan ancak tek yonlu bir carki olan capraz laminalar uretir Tekrarlanan bir w ya benzer bir desen gosterirler Kivrimli dalgalanmalar gibi bu dalgalanma formu da daldirma ile akisa bir acida ve asagi akista tek yonlu akis tarafindan olusturulmustur Linguoid Lunat Dalgalanmalari Linguoid dalgalanmalar Katener ve kivrimli dalgalanmalara benzer bir tabaka olusturacak sekilde kavisli ve egimli bir yuzeye sahiptir Linguoid dalgalanmalar Katener dalgalanmalarda oldugu gibi W sekline benzer bir goruntuye sahiptir Hilal seklinde dalgalanmalar anlamina gelen Lunat dalgalanmalar Linguoid dalgalanmalara benzer ancak kenarlari egimden ziyade kavislidir Diger tum ozellikleri aynidir Dalga Simetrik Dalgalanma Capraz laminalar ve asimetrik dalgalari tanimlama Boyut olcek Boyut TanimCok kucuk Cok kucuk capraz laminasyon yaklasik bir santimetre dalga yuksekligi anlamina gelir Kucuk kucuk capraz tabakalanmada on santimetreden daha az bir yukseklikte dalgalanmalar vardir Orta Orta capraz laminasyonda 10 cm ve 1 m arasinda kalinliga sahip dalgalanmalar vardir Buyuk Buyuk tabakalanmada 1 m ve daha fazla kalinlikta dalgalanmalar vardir Dalga sekilli dalgaciklar Cift yonlu dalgalanmalar veya simetrik dalgalanma isaretleri de simetrik neredeyse sinuzoidal bir profile sahiptir Bunlar bulunduklari ortamin zayif akimlardan meydana geldigini gosterir ve bu zayif akimlar dalga osilasyonlari tarafindan olusur Gunumuz akislarinin cogunda kaba kumdan daha buyuk tortularda dalgalanmalar olusmayacaktir Bu nedenle kum yatagi akislarinin dere yataklarina mevcut dalgalanmalar hakim olurken cakil yatagi akislari yatak formlari icermez Dalgalarin ic yapisi kum tanelerinin boyut dagilimi dalgalarin buyuklugu ile iliskili oldugu icin ustte kaba tanecikler bulunan ince bir kum tabanidir Bunun nedeni kaba taneler birikir ve koruyu bir bariyer saglarken ince tanelerin hareket etmeye devam etmesidir Ruzgar tarafindan olusturulan dalgaciklar Normal Dalgaciklar Ayrica sikistirma dalgaciklari olarak da adlandirilir Bu dalgaciklar akinti rejiminin alcak seviyeli kisminda tanecik boyu 0 3 2 5 mm olan kumlardan meydana gelir Normal dalgacik dalga boyu 7 14 cm arasindadir ve duz bir sinus yapiya sahiptir Sinus tepeleri ruzgarin akis yonune yatay gelir Devasa Dalgaciklar Bu dalgaciklar akinti rejiminin yuksek seviyeli kisminda meydana gelir Kum cift durumlu tanecik buyuklugu dagilimi gosterir Bu durum beklenmedik sekilde 1 25 m arasi cok uzun dalga boylari meydana getirir Ruzgarin buyuk parcalari tasimak icin yetersiz fakat kucuk parcalari tasimak icin yeterince guclu oldugu yerlerde gorulur Degisken Dalgaciklar Ayrica aerodinamik dalgaciklar olarak da bilinir Yuksek hizli ruzgarlar tarafindan olusturulurlar Uzun ve duz bir yapiya sahiptirler Tanimlamalar Dalga Tepesi Bir dalganin aldigi en buyuk deger veya yukseklige tepe noktasi denir Bu tepe noktasi bir dalga ceviriminde dalganin pik yaptigi yerde yer alir Cukur Tepenin tam aksine bir dalga uzerinde yer alan minimum degerli noktayi temsil eder KaynakcaAtiflar Arsivlenmis kopya 31 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Mayis 2020 KitaplarERINC S Jeomorfoloji 1 Der Yayinlari 5 Baski Istanbul 2010 HOSGOREN M Jeomorfoloji Terimleri Sozlugu Cantay Yayinlari Istanbul 2011 Potter Pettijohn 1977 Paleocurrents and Basin Analysis Nichols Gary 2009 Sedimentary and Stratigraphy Stow A V Dorrik 2009 Sedimentary Rocks in the Field A Color Guide