Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddenin konusunda kuşkular bulunmaktadır. (Eylül 2016) () |
Çelebizade Şerif Hasan Paşa (ö. 13 Şubat 1791, Şumnu) III. Selim saltanatında 30 Mart 1790 - 15 Şubat 1791 tarihleri arasında on ay on altı gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır. Mekke Şerifliği'nın sülalesinden olduğunu iddia etmiş ve "Şerif" lakabı taşımıştır.
| Çelebizade Şerif Hasan Paşa | |
|---|---|
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 30 Mart 1790 - 15 Şubat 1791 | |
| Hükümdar | III. Selim |
| Yerine geldiği | Cezayirli Gazi Hasan Paşa |
| Yerine gelen | Koca Yusuf Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Ölüm | 13 Şubat 1791 Şumnu |
Hayatı
Rusçuk ayanından Çelebi Şerif Süleyman Ağa'nın oğludur. Serdengeçti ağalığıyla Kırım hanı Kırım Giray ile birlikte Rusya'ya akın yaparak şecaati görülmüş, pederinin vefatı üzerine kendisine kapıcıbaşılık verilmişti. Fakat memleketinde tek durmayıp âyanlık iddiasıyla ortalığı karıştırdığından dolayı idamı için emir verilmiş ise de, kaçmaya muvaffak olarak eski Kırım hanı III. Selim Giray'ın dairesine iltica eylediğinden, onun ricasıyla memleket işlerine karışmaması şartıyla Rusçuk'ta oturmasına müsaade edilmişti.
Mutlak surette Rusçuk ayanı olmak isteyen Şerif Hasan Ağa, bunu zorla elde ettiği için tedibi emrolunmuş ise de, yine bir takrip kurtulup 1182 H. - 1768 M.'deki Rus seferi münasibetiyle kendisinden istifade tarafına gidilmiştir. Bu seferin sonlarına doğru Rusçuk ayanı Şerif Hasan Ağa orduya getirilip Rusçuk'ta pek çok asker varken Yergöğü kalesinin niçin alınmadığı kendisine sorulmuştu. Şerif Hasan Ağa o tarafın seraskeri Dağıstanlı Ali Paşa'nın yerine seraskerliğe talip olup fakat bunu açık söylemeyerek askerin Dağıstanlı ile aralarının iyi olmadığını beyan etmişti. Bunun üzerine Şerif Hasan Ağa'nın yaşının küçük olduğu göz önüne alındı ve vezir İsmail Paşa Rusçuk serakeri tayin olunarak gönderildi.
Arzusu olan seraskerliği elde edemeyen Şerif Hasan Ağa'nın avdetinden sonra biraderi Mehmet Ağa ordu merkezine gelmiş ve baklayı ağzından çıkararak "biraderime vezaret verilirse Yergöğü kalesinin zaptını taahhüd ederiz" demesi üzerine sadrâzam Muhsinzâde Mehmet Paşa tarafından Şerif Hasan Ağa'ya vezirlik verilmiştir (20 Cemaziyelâhır 1187-8 Eylül 1773).
Şerif Hasan Paşa, taahhüdü mucibince Yergöğü kalesini geri alamadığından dolayı seraskerlikten azlolunarak yerine Cezayirli Hasan Paşa getirilmiştir. Kaynarca antlaşmasını müteakip Özi muhafızlığına tayin edilen Şerif Hasan Paşa gitmek istemeyerek ayak sürüdüğünden vezirliği alınarak bir zaman Gümülcine'de ve sonra Rusçuk ve Selanik'te oturtulup 1201 Zilkade - 1787 Ağustos'ta ve muharebe esnasında vezir Silâhtar Çelik Mustafa Paşa'nın ricası üzerine vezirliği iade olunarak Misivri ve arkasından Vidin muhafızı olmuştur.
Serdar-ı ekrem Koca Yusuf Paşa, Vidin üzerinden Avusturya'ya yürüdüğü sırada Vidin'de sancağı şerif ordusuna kaymakam tayin edilen Şerif Hasan Paşa, daha sonra görevsiz olarak Rahova muhafazasına memur edilmiştir. Bu sırada vezir ve serdarı ekrem Cezayirli Gazi Hasan Paşa ölmüş ve Şerif Hasan Paşa Şumnu ordugâhına pek yakın olduğundan, ordu erkânının kararıyla Şumnu'ya davet edilerek serdar-ı ekrem vekâletini üzerine almıştır. Şerif Hasan Paşa, "yeni sadr-ı âzam acaba bize bir mansıb verir mi?" —çünkü Rahova muhafızlığını hiçbir yerden dirliği olmadan ve bir mansıb bekleyerek yapmakta idi— diye düşünürken, şeyhülislâm Hamidizâde'nin tavsiyesiyle Rumeli'deki vezirler arasında çekilen kur'a buna isabet ettiğinden, sadrâzam ve serdar-ı ekrem tayin edilmiş ve bu hale kendisi de hayrette kalmıştır (1 Şaban 1204 - 16 Nisan 1790).
Bunun on ay on gün süren sadrâzam ve serdar-ı ekremliği esnasında Avusturyalılara karşı Yergöğü muvaffakiyeti gibi küçük bir başarı elde edildi ise de, Rus cephesi bozgun haline gelip Kili, İsmail, Tolçı, Isakçı ve diğer bütün kaleler elden çıktı. Şerif Hasan Paşa bu vaziyet üzerine kendisi evvelâ Ruslar üzerine tedarik görmüşken sonra bundan vazgeçerek Avusturya cephesine gitmek istemesi gibi hatası olmakla beraber, kaptan Paşa ile Tatar hanının da vazifelerini yapmamalarını pervasız ve açık olarak pâdişâha bildirmişti.
Serdar-ı ekremin böyle serbest mütalaası İstanbul'un mizacına uymamış ve bundan başka mesul mevkiinde olan vezir-i âzamın kabahat isnat ettiği kaptan Paşa ile Tatar hanının bunu reddeylemeleri neticesinde bütün mesuliyet Şerif Hasan Paşa'ya yükletilmiş ve bundan başka aleyhtarları tarafından isyan edeceği hakkında da uydurma haberler yayıldığından, bir hâdiseye meydan vermeden azil ve katline karar verilmiştir.
Bunun için evvelâ kendisine bir hatt-ı hümâyun gönderilerek tatmini tarafına gidilmiş ve bu suretle iğfal edildikten sonra 9 Cemaziyelâhır 1205 - 13 Şubat 1791'de evvelâ kendisinden mühr-i hümâyun alınmış ve diğer bir hatt-ı hümâyunla da Sofya'da dairesini tanzim ile Avusturyalılardan tahliye edilecek olan Belgrat'ın teslim alınmasına memur edildiği bildirilmiştir.
Bu suretle iğfal edilen Şerif Hasan Paşa, evvelâ ordugâhtan alınarak Şumnu ayanının konağının yanındaki bir eve naklolunduktan sonra, orada uyurken kurşunla vurulmak suretiyle katledilmiştir. Yerine Bosna valisi Yusuf Paşa ikinci defa sadrâzam tayin edilmiştir.
Şerif Hasan Paşa, zeki ve şecaatli idiyse de, âyanlıktan yetişmiş olup devlet işlerine ve hükûmetin mizaç ve usulüne vakıf olmayıp açık kalpli ve açık sözlü idi. Kendisinin âyanlıktan yukarı bir kumandanlığı idare edemeyeceği 1788 seferinde malûm olmuşken iki cepheli bir seferde serdar-ı ekremlik gibi pek mühim bir vazifenin kur'a isabetiyle buna verilmesi pek garip ve felâketi davet edeceğine şüphe olmayan bir zihniyet neticesi idi. Vasıf, Şumnu karargâhında oturmayıp Celâli suretinde kır ve bayırlarda dolaşması ve bu suretle harb levazımını tatil etmesi ve İstanbul'a, gönderdiği tahriratlarda hürmetkârane beyanatta bulunmayarak edebi tecavüz ile pâdişâhın gazabını tahrik etmesinin katline sebep olduğunu yazmaktadır. Cevdet tarihi, zeki, akıllı, dirayetli, işgüzar ve ancak iyş ve işrete fazla düşkün olduğunu ve sadarette gözü kararıp halkın malına el uzattığını beyan ediyor. Bu muharebedeki olayları bizzat zabt etmiş olan Vekayi-i Hamidiye risalesi sahibi Mehmet Sadık Efendi, hüsnü ahlâk sahibi işbilir olduğunu kaydetmektedir.
Hâdikatü'l-Vüzera zeyli'nde de şiir ve inşaya vukufundan ve hava ve hevese düşkünlüğünden bahsediliyor. İstanbul'a gönderilen başı Üsküdar'da müntesib olduğu Hüdayî tekkesi'nde medfun olup, orada bazı hayratı da vardır. Âyanlık iddiasıyla birkaç defa serkeşliğe kalkması ve kendisinin idamı hakkında ferman gönderilmesi malûm olduğundan, sadareti esnasında da isyan etmesi ihtimali göz önüne alınarak, aleyhtarlarının iftiralarına inanılmış ve pervasızca tahriratları da bu ihtimali kuvvetlendirmiştir. Nesli bugün Almanya'da ile Türkiye'de sürmektedir.
Dış bağlantılar
- Buz, Ayhan, (2009) Osmanlı Sadrazamları, İstanbul: Neden Kitap, ISBN978-975-254-278-5, .
- Danişmend, İsmail Hami, (2011), İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi 6 Cilt, İstanbul:Doğu Kütüphanesi,
- Tektaş, Nazim (2002), Sadrâzamlar Osmanlı'da İkinci Adam Saltanatı, İstanbul:Çatı Yayınevi (Google books: [1]7 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Cezayirli Gazi Hasan Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 30 Mart 1790 - 15 Şubat 1791 | Sonra gelen: Koca Yusuf Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddenin tarafsizligi konusunda kuskular bulunmaktadir Konuya dair fikir alisverisi tartisma sayfasinda bulunabilir Sablonu kaldirmadan once lutfen gerekli sartlarin olustugundan emin olun Eylul 2016 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Celebizade Serif Hasan Pasa o 13 Subat 1791 Sumnu III Selim saltanatinda 30 Mart 1790 15 Subat 1791 tarihleri arasinda on ay on alti gun sadrazamlik yapmis bir Osmanli devlet adamidir Mekke Serifligi nin sulalesinden oldugunu iddia etmis ve Serif lakabi tasimistir Celebizade Serif Hasan PasaOsmanli SadrazamiGorev suresi 30 Mart 1790 15 Subat 1791Hukumdar III SelimYerine geldigi Cezayirli Gazi Hasan PasaYerine gelen Koca Yusuf PasaKisisel bilgilerOlum 13 Subat 1791 SumnuHayatiRuscuk ayanindan Celebi Serif Suleyman Aga nin ogludur Serdengecti agaligiyla Kirim hani Kirim Giray ile birlikte Rusya ya akin yaparak secaati gorulmus pederinin vefati uzerine kendisine kapicibasilik verilmisti Fakat memleketinde tek durmayip ayanlik iddiasiyla ortaligi karistirdigindan dolayi idami icin emir verilmis ise de kacmaya muvaffak olarak eski Kirim hani III Selim Giray in dairesine iltica eylediginden onun ricasiyla memleket islerine karismamasi sartiyla Ruscuk ta oturmasina musaade edilmisti Mutlak surette Ruscuk ayani olmak isteyen Serif Hasan Aga bunu zorla elde ettigi icin tedibi emrolunmus ise de yine bir takrip kurtulup 1182 H 1768 M deki Rus seferi munasibetiyle kendisinden istifade tarafina gidilmistir Bu seferin sonlarina dogru Ruscuk ayani Serif Hasan Aga orduya getirilip Ruscuk ta pek cok asker varken Yergogu kalesinin nicin alinmadigi kendisine sorulmustu Serif Hasan Aga o tarafin seraskeri Dagistanli Ali Pasa nin yerine seraskerlige talip olup fakat bunu acik soylemeyerek askerin Dagistanli ile aralarinin iyi olmadigini beyan etmisti Bunun uzerine Serif Hasan Aga nin yasinin kucuk oldugu goz onune alindi ve vezir Ismail Pasa Ruscuk serakeri tayin olunarak gonderildi Arzusu olan seraskerligi elde edemeyen Serif Hasan Aga nin avdetinden sonra biraderi Mehmet Aga ordu merkezine gelmis ve baklayi agzindan cikararak biraderime vezaret verilirse Yergogu kalesinin zaptini taahhud ederiz demesi uzerine sadrazam Muhsinzade Mehmet Pasa tarafindan Serif Hasan Aga ya vezirlik verilmistir 20 Cemaziyelahir 1187 8 Eylul 1773 Serif Hasan Pasa taahhudu mucibince Yergogu kalesini geri alamadigindan dolayi seraskerlikten azlolunarak yerine Cezayirli Hasan Pasa getirilmistir Kaynarca antlasmasini muteakip Ozi muhafizligina tayin edilen Serif Hasan Pasa gitmek istemeyerek ayak surudugunden vezirligi alinarak bir zaman Gumulcine de ve sonra Ruscuk ve Selanik te oturtulup 1201 Zilkade 1787 Agustos ta ve muharebe esnasinda vezir Silahtar Celik Mustafa Pasa nin ricasi uzerine vezirligi iade olunarak Misivri ve arkasindan Vidin muhafizi olmustur Serdar i ekrem Koca Yusuf Pasa Vidin uzerinden Avusturya ya yurudugu sirada Vidin de sancagi serif ordusuna kaymakam tayin edilen Serif Hasan Pasa daha sonra gorevsiz olarak Rahova muhafazasina memur edilmistir Bu sirada vezir ve serdari ekrem Cezayirli Gazi Hasan Pasa olmus ve Serif Hasan Pasa Sumnu ordugahina pek yakin oldugundan ordu erkaninin karariyla Sumnu ya davet edilerek serdar i ekrem vekaletini uzerine almistir Serif Hasan Pasa yeni sadr i azam acaba bize bir mansib verir mi cunku Rahova muhafizligini hicbir yerden dirligi olmadan ve bir mansib bekleyerek yapmakta idi diye dusunurken seyhulislam Hamidizade nin tavsiyesiyle Rumeli deki vezirler arasinda cekilen kur a buna isabet ettiginden sadrazam ve serdar i ekrem tayin edilmis ve bu hale kendisi de hayrette kalmistir 1 Saban 1204 16 Nisan 1790 Bunun on ay on gun suren sadrazam ve serdar i ekremligi esnasinda Avusturyalilara karsi Yergogu muvaffakiyeti gibi kucuk bir basari elde edildi ise de Rus cephesi bozgun haline gelip Kili Ismail Tolci Isakci ve diger butun kaleler elden cikti Serif Hasan Pasa bu vaziyet uzerine kendisi evvela Ruslar uzerine tedarik gormusken sonra bundan vazgecerek Avusturya cephesine gitmek istemesi gibi hatasi olmakla beraber kaptan Pasa ile Tatar haninin da vazifelerini yapmamalarini pervasiz ve acik olarak padisaha bildirmisti Serdar i ekremin boyle serbest mutalaasi Istanbul un mizacina uymamis ve bundan baska mesul mevkiinde olan vezir i azamin kabahat isnat ettigi kaptan Pasa ile Tatar haninin bunu reddeylemeleri neticesinde butun mesuliyet Serif Hasan Pasa ya yukletilmis ve bundan baska aleyhtarlari tarafindan isyan edecegi hakkinda da uydurma haberler yayildigindan bir hadiseye meydan vermeden azil ve katline karar verilmistir Bunun icin evvela kendisine bir hatt i humayun gonderilerek tatmini tarafina gidilmis ve bu suretle igfal edildikten sonra 9 Cemaziyelahir 1205 13 Subat 1791 de evvela kendisinden muhr i humayun alinmis ve diger bir hatt i humayunla da Sofya da dairesini tanzim ile Avusturyalilardan tahliye edilecek olan Belgrat in teslim alinmasina memur edildigi bildirilmistir Bu suretle igfal edilen Serif Hasan Pasa evvela ordugahtan alinarak Sumnu ayaninin konaginin yanindaki bir eve naklolunduktan sonra orada uyurken kursunla vurulmak suretiyle katledilmistir Yerine Bosna valisi Yusuf Pasa ikinci defa sadrazam tayin edilmistir Serif Hasan Pasa zeki ve secaatli idiyse de ayanliktan yetismis olup devlet islerine ve hukumetin mizac ve usulune vakif olmayip acik kalpli ve acik sozlu idi Kendisinin ayanliktan yukari bir kumandanligi idare edemeyecegi 1788 seferinde malum olmusken iki cepheli bir seferde serdar i ekremlik gibi pek muhim bir vazifenin kur a isabetiyle buna verilmesi pek garip ve felaketi davet edecegine suphe olmayan bir zihniyet neticesi idi Vasif Sumnu karargahinda oturmayip Celali suretinde kir ve bayirlarda dolasmasi ve bu suretle harb levazimini tatil etmesi ve Istanbul a gonderdigi tahriratlarda hurmetkarane beyanatta bulunmayarak edebi tecavuz ile padisahin gazabini tahrik etmesinin katline sebep oldugunu yazmaktadir Cevdet tarihi zeki akilli dirayetli isguzar ve ancak iys ve isrete fazla duskun oldugunu ve sadarette gozu kararip halkin malina el uzattigini beyan ediyor Bu muharebedeki olaylari bizzat zabt etmis olan Vekayi i Hamidiye risalesi sahibi Mehmet Sadik Efendi husnu ahlak sahibi isbilir oldugunu kaydetmektedir Hadikatu l Vuzera zeyli nde de siir ve insaya vukufundan ve hava ve hevese duskunlugunden bahsediliyor Istanbul a gonderilen basi Uskudar da muntesib oldugu Hudayi tekkesi nde medfun olup orada bazi hayrati da vardir Ayanlik iddiasiyla birkac defa serkeslige kalkmasi ve kendisinin idami hakkinda ferman gonderilmesi malum oldugundan sadareti esnasinda da isyan etmesi ihtimali goz onune alinarak aleyhtarlarinin iftiralarina inanilmis ve pervasizca tahriratlari da bu ihtimali kuvvetlendirmistir Nesli bugun Almanya da ile Turkiye de surmektedir Dis baglantilarBuz Ayhan 2009 Osmanli Sadrazamlari Istanbul Neden Kitap ISBN978 975 254 278 5 Danismend Ismail Hami 2011 Izahli Osmanli Tarihi Kronolojisi 6 Cilt Istanbul Dogu Kutuphanesi ISBN 9789944397681 Tektas Nazim 2002 Sadrazamlar Osmanli da Ikinci Adam Saltanati Istanbul Cati Yayinevi Google books 1 7 Aralik 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Siyasi goreviOnce gelen Cezayirli Gazi Hasan Pasa Osmanli Sadrazami 30 Mart 1790 15 Subat 1791 Sonra gelen Koca Yusuf Pasa