Safevi-Rus antlaşması, Temmuz 1717'de Rusya Çarlığı ile Safevi devleti arasında imzalanan bir antlaşmadır. Anlaşma, Safevi Devleti Baş veziri Feteli Han Dağıstani ile Rusya Büyükelçisi Artemi Volinsky arasında imzalandı.I. Petro, anlaşmayı Temmuz 1719'da onaylamıştır. Safevi hükümdarı Şah Sultan Hüseyin (1694-1722) 1720'de antlaşmayı onaylamıştır. Bu anlaşma, Safevi devleti ile Rusya arasında imzalanan ilk resmi ikili anlaşmadır.
Tür | Ticaret anlaşması |
---|---|
Yazılma | Temmuz 1717 |
İmzalanma | Temmuz 1717 |
Yer | İsfahan |
İmzacılar | Artemi Volınski Feteli Han Dağıstani |
Taraflar | Rusya Çarlığı Safevîler |
Ancak antlaşma imzalandığında Safevi devleti büyük bir iç karışıklık içindeydi ve bu nedenle antlaşma ihmal edilmişti. Tarihçi Rudi Matthe, "antlaşmanın imzalanmasının ardından çıkan kargaşanın, anlaşmanın uygulanmasını tamamen imkansız hale getirdiğini" belirtiyor. Birkaç yıl sonra - 1722'de, yani Safevi devleti çöküşünün son aşamasına girdiğinde, Ruslar bu antlaşmanın bir casus belli olduğunu iddia ederek savaşa başladı. Böylece 1721'de Şamahı'daki Rus tüccarlar katledildi ve bu anlaşmaya göre böyle bir olay kabul edilemezdi.
Arka plan
18. yüzyılın ilk çeyreğinden itibaren Safevi devleti tüm bölgelerde isyan ve karışıklıklarla kuşatıldı.Şah Sultan Hüseyin zayıf bir hükümdardı ve devlet yönetiminde yardımcılarının tavsiyesi üzerine hareket etti. Şah Sultan Hüseyin, birkaç av partisi dışında saraydan ayrılmazdı ve ayrıldığında da İsfahan yakınlarında olmayı tercih ederdi. İnsanlar onu neredeyse hiç görmedi, sadece ona en yakın olan saray mensupları onunla iletişim kurabiliyordu. Hükümdar oluncaya kadar harem duvarlarının dışına çıkmadığı için dünyayı pek görmedi, bu nedenle iktidara geldiğinde başta Muhammed Bakır Meclisi olmak üzere önde gelen din adamlarının etkisi altına girdi.
Hırslı bir hükümdar olan I. Petro'nun gözü Safevi devletinin topraklarındaydı. Bunun başlıca nedenlerinden biri Safevi ipek ticaretini ele geçirmekti. I. Petro'dan önce bile, bazı Rus hükümdarları Safevileri ipeklerini Rusya üzerinden Avrupa'ya göndermeye teşvik etmek istediler. Safevi imparatorluğunun tüccarlarını teşvik etmek için çeşitli kararlar alınmışsa da, bu kararlar genellikle etkisiz kalmıştır. Tüccarlar, mallarını Rusya topraklarından ziyade Osmanlı İmparatorluğu üzerinden Avrupa'ya götürmeyi tercih ettiler, ancak 1711'de I. Petro bu amaçla Safevi tüccarlarına özel ayrıcalıklar tanıyan yeni bir ferman yayınladı, ancak bu ferman da etkili olmadı.
Elçilik
Tüm girişimlerin başarısız olduğunu gören I. Petro, Artemis Volinsky'yi Safevilere yeni büyükelçisi olarak atadı. Volinsky'yi Safevilerin başlıca ipek üreten vilayetleri, askerî gücü, tarımı ve doğal kaynakları hakkında ayrıntılı bilgi toplaması için görevlendirdi. Safevi hükümdarını Rus yolu üzerinden ticaret yapmanın avantajına ikna etmesi ve onu Rusya ile bir ticaret anlaşması imzalamaya ikna etmesi gerekiyordu. Volinsky, böyle bir fikri uygulamak için Rus tüccarların İran içindeki engellerden kurtulmasını şart koşmak zorunda kaldı. Bu anlamda Volynsky'ye Rus tüccarların, Rus tüccarların mallarına el koyan yerel Safevi hükümdarlarının kurbanları olduğunu söylemesini emretti. Ayrıca Rus tüccarların yerel tüccarların entrikalarının kurbanı olmalarını söylemesi emredildi (özellikle Yeni Culfa tüccarları kastedildi). Ayrıca sorunlardan biri de Dağıstanlı haydutlardı. Bazıları geçmişte yakalanmıştı. Son olarak, Safevi hükûmetinden Yeni Culfa'daki Ermeni tüccarlara Rusya tarafından zaten verilmiş olan imtiyazlarla ilgili "yükümlülüklerini yerine getirmeleri" için baskı yapmasını talep edecekti.
Volinsky, 1715'te Sankt-Peterburg'dan ayrıldı ve bir yıl sonra Astrahan'a ulaştı ve 1716 sonbaharında Niyazabad'a ulaştı.Şamahı ve Tebriz'de yerel hakimler tarafından altı ay alıkonulduktan sonra İsfahan'a ulaştı. Kendi notlarına göre, imparatorluk başkentinde ona karşı verilen mücadele diğer yerlerden "biraz daha iyiydi". Bu sırada Volinsky, protokol kurallarıyla ilgili sorunlar yaşamaya başladı. Bu nedenle, Rus kurallarına göre Volynsky'nin atına binerek Şah'ın mahallesine gitmesi ve itimatnamelerini bizzat şaha sunması gerekiyordu. Burada bulunduğu süre boyunca sayısız aşağılamanın hedefi olduğu söyleniyor. Matthe'ye göre Safeviler, kabalıkları nedeniyle Ruslardan nefret ediyorlardı. Volinsky ile Baş vezir Feteli han Dağıstani arasında müzakereler yürütüldü.
Rusya'nın yakın zamanda Bekoviç-Çerkassky misyonunun bir parçası olarak Hazar Denizi'nin doğu kıyısında surlar inşa ettiği keşfedildiğinde, Rusya'nın askeri planları hakkındaki şüpheler arttı. Gilan yakınlarında Rus gemilerinin görüldüğü söylentileri yayıldı. Bu olaylardan şüphelenen Safeviler, Volinsky'den bu konuları ve Rusya'nın niyetini açıklamasını istedi. Onun bir casus olduğu sonucuna varan saray mensupları, İsfahan'da uzun süre kalırsa devletin kötü askeri durumu hakkında tam bilgiye sahip olacağını düşündüler. Bu nedenle müzakereler kısa sürdü. Volinsky'nin bazı talepleri reddedildi. Feteli Han, 1640'lardan beri izlediği politikaya uygun olarak, Osmanlılara karşı ittifak teklifini reddetti. Volinsky, Lezgilerin geçmişte Rus tüccarlara saldırdığını öne sürerek Safevi devletinden tazminat istedi. Lezgilerin Safevi devletinin tebaası olduğunu belirten Feteli han, devlet kurallarına uymadıkları için devletin onlara tazminat vermeyeceğini belirtti. Feteli han, Volinsky'nin ticaret yapmak için Niyazabad'dan daha uygun bir liman talebini de reddetti. Feteli han'a göre Rus tüccarlara özel ayrıcalıklar verilmesi, diğer devletlerden tüccarların Safevi İmparatorluğu'na gelmesini engelleyecekti. Rusların yeni bir liman istemesindeki amacının stratejik olduğu da düşünülüyordu. Yoğun müzakerelere rağmen Temmuz 1717'de bir antlaşma imzalandı.
Şartlar
Sözleşmenin şartları şunlardı:
- Ruslar, Safevi imparatorluğunun herhangi bir yerinde ticaret yapabilirdi.
- Safevi devleti topraklarındaki tüm Rusları haydutlara karşı korumayı taahhüt etti.
- Rus tüccarların Mazenderan ve Gilan eyaletlerinden ipek satın almalarına izin verildi.
- Safevi devleti, tehlikeli bir yol olarak kabul edilen Niyazabad ile Şamahı arasındaki yolda Rus tüccarlara eşlik edecek askerî birlikler tahsis etme sözü verdi.
- Rusya'nın, konsolosların ve konsolos yardımcılarının kalacağı İsfahan'da (daha sonra Gilan) bir konsolosluk açmasına izin verdi. Konsolosluk 1720'de açıldı.
Sonuç
Antlaşma imzalandığında Safevi devleti büyük bir çalkantı dönemindeydi. Bu nedenle, sözleşmenin şartları göz ardı edildi ve yok sayıldı. Tarihçi Rudi Matthe, Safevi devletindeki büyük kargaşanın antlaşmanın uygulanmasını tamamen imkansız hale getirdiğini belirtiyor. Safeviler, Volinsky'nin devlet ve ordu hakkında bilgi toplamasını engellemeye çalışsa da, Petro'nun bilmek istediği tüm bilgileri elde etmeyi başardı. Safevi İmparatorluğu'nun ciddi bir düşüş içinde olduğu sonucuna vardı ve Petro'ya verdiği raporda devletin dışarıdan saldırıya uğrayacak kadar zayıf olduğunu belirtti. Matthe'nin sözleriyle Volinsky, ordunun devleti iç isyancılara ve yabancı saldırganlara karşı savunmadaki yetersizliği olarak gördüğü şeye dikkat çekerek, Safevi devletinin yok oluşunu ileri görüşlü bir şekilde önceden gördü.
Anlaşma, ikili olarak imzalanan ilk resmi anlaşma olması nedeniyle iki devlet arasındaki ilişkiler açısından ayrı bir önem taşıyordu. Ayrıca antlaşma sonucunda birçok Rus tüccar Safevi pazarlarına akın etti. Rusya konsolosluğunun açılması özel önem taşıyan konulardan biridir. Kısa bir süre sonra, konsolosa başka bir şehirde çalışan ve Rus tüccarların himayesinde yer alan bir konsolos yardımcısı katıldı. Dış pazarlara ipek ihracatı için Rus yolunun kullanılmasına dair bir makale yok. Matthe, bunun sebebinin Ermeni tüccarların Volinski'ye karşı giriştikleri ve Anadolu'daki yollarını tehlikeye atmamak için gösterdikleri çabanın sonucu olduğunu belirtti. Volins, Feteli han Dağıstani'nin kendisine "Ermenileri ürünlerini Rusya üzerinden ihraç etmeye zorlayamayacağını" söylediğini söylüyor.
Antlaşmanın imzalanmasından dört yıl sonra, 1721'de Safevi şehri Şamahı, Lezgi haydutları tarafından ele geçirildi ve yağmalandı. Volinsky'nin Petro'ya bildirdiği gibi, bu olay sırasında Rus tüccarların malları ve canları büyük zarar gördü. Raporda ayrıca bu olayın 1717 antlaşmasının şartlarının ihlali olduğu belirtildi. Çünkü bu antlaşmaya göre, topraklarındaki tüm Rusları korumak Safevi devletinin göreviydi. Safevi malikanesinin kaos içinde olduğunu hatırlatan Volinsky, Petro'ya bu kaostan yararlanmasını, antlaşmanın şartlarını ihlal etmesini ve "müttefik Safevi Şahını koruma" bahanesiyle Safevi malikanesine askeri olarak müdahale etmesini tavsiye etti. Kısa bir süre sonra Rusya, Şamahı'daki Rus tüccarlara yönelik bir saldırı bahanesiyle kendi askerî harekâtını başlattı. 1722-1723 yıllarını kapsayan sefer, Safeviler ile Rusya arasındaki ticareti durdurmuş ve Astrahan şehrini Volga ticaret yolunun son noktası haline getirmiştir.
Zend döneminin sona ermesinden sonraki dönemde 1717 Antlaşması, Rusya ile Safevi coğrafyası arasındaki tüm antlaşmalarda temel referans noktası olmuştur. Bu antlaşmadaki iki madde (Rus konsolosunun devlet topraklarında hareket etmesine ve Rusların serbest ticaretine izin veren) sonraki tüm antlaşmalarda tekrarlandı.
Notar
- ^ Rusya'da "Nizovoy", Hazar Denizi kıyısında, Şamahı şehrinin kuzeydoğusunda, Derbent'in güneyinde bulunan bir limandı. Matthey'e göre, Hazar Denizi kıyısındaki birkaç geçerli limandan biri olan Niyazabad, ideal bir liman olarak kabul edilemez.
Kaynakça
- ^ a b Rashtiani 2018, s. 165.
- ^ a b c d e Matthee 1999, s. 223.
- ^ a b c d e f Rashtiani 2018, s. 166.
- ^ Atkin 1980, s. 4.
- ^ a b c Matthee 2005, s. 27.
- ^ Axworthy 2010, s. 42.
- ^ Rashtiani 2018, ss. 166-167.
- ^ a b c d e f Matthee 1999, s. 220.
- ^ a b Matthee 1999, s. 54.
- ^ Lockhart 1958, s. 577.
- ^ Matthee 1999, s. 220-221.
- ^ a b c d e Matthee 1999, s. 221.
- ^ Matthee 1999, ss. 221-222.
- ^ a b c Rashtiani 2018, ss. 165-166.
- ^ a b c Matthee 1999, s. 222.
- ^ a b Matthee 2012, s. 218.
- ^ a b Matthee 2005, s. 28.
- ^ a b c Sicker 2001, s. 48.
- ^ a b c Kazemzadeh 1991, s. 316.
- ^ Axworthy 2010, s. 62.
Kaynak
- Atkin, Muriel (1980). Russia and Iran, 1780–1828. University of Minnesota Press. ISBN .
- Axworthy, Michael (2010). The Sword of Persia: Nader Shah, from Tribal Warrior to Conquering Tyrant. I.B. Tauris. ISBN .
- Lockhart, Laurence (1958). The Fall of the Safavī Dynasty and the Afghan Occupation of Persia. Cambridge University Press.
- Matthee, Rudolph P. (1999). The Politics of Trade in Safavid Iran: Silk for Silver, 1600–1730. Cambridge: Cambridge University Press. s. 120. ISBN .
- Matthee, Rudolph P. (2005). The Pursuit of Pleasure: Drugs and Stimulants in Iranian History, 1500–1900. Princeton University Press. ISBN .
- Matthee, Rudi (2012). Persia in Crisis: Safavid Decline and the Fall of Isfahan. Londra: I.B.Tauris. ss. 1-371. ISBN .
- (1991). "Iranian relations with Russia and the Soviet Union, to 1921". ; Hambly, Gavin; Melville, Charles (Ed.). The Cambridge History of Iran. 7. Cambridge University Press. ISBN .
- Rashtiani, Goodarz (2018). "Iranian–Russian Relations in the Eighteenth Century". Axworthy, Michael (Ed.). Crisis, Collapse, Militarism and Civil War: The History and Historiography of 18th Century Iran. Oxford University Press. ISBN .
- Sicker, Martin (2001). The Islamic World in Decline: From the Treaty of Karlowitz to the Disintegration of the Ottoman Empire. Greenwood Publishing Group. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Safevi Rus antlasmasi Temmuz 1717 de Rusya Carligi ile Safevi devleti arasinda imzalanan bir antlasmadir Anlasma Safevi Devleti Bas veziri Feteli Han Dagistani ile Rusya Buyukelcisi Artemi Volinsky arasinda imzalandi I Petro anlasmayi Temmuz 1719 da onaylamistir Safevi hukumdari Sah Sultan Huseyin 1694 1722 1720 de antlasmayi onaylamistir Bu anlasma Safevi devleti ile Rusya arasinda imzalanan ilk resmi ikili anlasmadir Safevi Rus antlasmasiTurTicaret anlasmasiYazilmaTemmuz 1717ImzalanmaTemmuz 1717YerIsfahanImzacilarArtemi Volinski Feteli Han DagistaniTaraflarRusya Carligi Safeviler Ancak antlasma imzalandiginda Safevi devleti buyuk bir ic karisiklik icindeydi ve bu nedenle antlasma ihmal edilmisti Tarihci Rudi Matthe antlasmanin imzalanmasinin ardindan cikan kargasanin anlasmanin uygulanmasini tamamen imkansiz hale getirdigini belirtiyor Birkac yil sonra 1722 de yani Safevi devleti cokusunun son asamasina girdiginde Ruslar bu antlasmanin bir casus belli oldugunu iddia ederek savasa basladi Boylece 1721 de Samahi daki Rus tuccarlar katledildi ve bu anlasmaya gore boyle bir olay kabul edilemezdi Arka planSah Sultan Huseyin 18 yuzyilin ilk ceyreginden itibaren Safevi devleti tum bolgelerde isyan ve karisikliklarla kusatildi Sah Sultan Huseyin zayif bir hukumdardi ve devlet yonetiminde yardimcilarinin tavsiyesi uzerine hareket etti Sah Sultan Huseyin birkac av partisi disinda saraydan ayrilmazdi ve ayrildiginda da Isfahan yakinlarinda olmayi tercih ederdi Insanlar onu neredeyse hic gormedi sadece ona en yakin olan saray mensuplari onunla iletisim kurabiliyordu Hukumdar oluncaya kadar harem duvarlarinin disina cikmadigi icin dunyayi pek gormedi bu nedenle iktidara geldiginde basta Muhammed Bakir Meclisi olmak uzere onde gelen din adamlarinin etkisi altina girdi Hirsli bir hukumdar olan I Petro nun gozu Safevi devletinin topraklarindaydi Bunun baslica nedenlerinden biri Safevi ipek ticaretini ele gecirmekti I Petro dan once bile bazi Rus hukumdarlari Safevileri ipeklerini Rusya uzerinden Avrupa ya gondermeye tesvik etmek istediler Safevi imparatorlugunun tuccarlarini tesvik etmek icin cesitli kararlar alinmissa da bu kararlar genellikle etkisiz kalmistir Tuccarlar mallarini Rusya topraklarindan ziyade Osmanli Imparatorlugu uzerinden Avrupa ya goturmeyi tercih ettiler ancak 1711 de I Petro bu amacla Safevi tuccarlarina ozel ayricaliklar taniyan yeni bir ferman yayinladi ancak bu ferman da etkili olmadi ElcilikTum girisimlerin basarisiz oldugunu goren I Petro Artemis Volinsky yi Safevilere yeni buyukelcisi olarak atadi Volinsky yi Safevilerin baslica ipek ureten vilayetleri askeri gucu tarimi ve dogal kaynaklari hakkinda ayrintili bilgi toplamasi icin gorevlendirdi Safevi hukumdarini Rus yolu uzerinden ticaret yapmanin avantajina ikna etmesi ve onu Rusya ile bir ticaret anlasmasi imzalamaya ikna etmesi gerekiyordu Volinsky boyle bir fikri uygulamak icin Rus tuccarlarin Iran icindeki engellerden kurtulmasini sart kosmak zorunda kaldi Bu anlamda Volynsky ye Rus tuccarlarin Rus tuccarlarin mallarina el koyan yerel Safevi hukumdarlarinin kurbanlari oldugunu soylemesini emretti Ayrica Rus tuccarlarin yerel tuccarlarin entrikalarinin kurbani olmalarini soylemesi emredildi ozellikle Yeni Culfa tuccarlari kastedildi Ayrica sorunlardan biri de Dagistanli haydutlardi Bazilari gecmiste yakalanmisti Son olarak Safevi hukumetinden Yeni Culfa daki Ermeni tuccarlara Rusya tarafindan zaten verilmis olan imtiyazlarla ilgili yukumluluklerini yerine getirmeleri icin baski yapmasini talep edecekti I Petro Volinsky 1715 te Sankt Peterburg dan ayrildi ve bir yil sonra Astrahan a ulasti ve 1716 sonbaharinda Niyazabad a ulasti Samahi ve Tebriz de yerel hakimler tarafindan alti ay alikonulduktan sonra Isfahan a ulasti Kendi notlarina gore imparatorluk baskentinde ona karsi verilen mucadele diger yerlerden biraz daha iyiydi Bu sirada Volinsky protokol kurallariyla ilgili sorunlar yasamaya basladi Bu nedenle Rus kurallarina gore Volynsky nin atina binerek Sah in mahallesine gitmesi ve itimatnamelerini bizzat saha sunmasi gerekiyordu Burada bulundugu sure boyunca sayisiz asagilamanin hedefi oldugu soyleniyor Matthe ye gore Safeviler kabaliklari nedeniyle Ruslardan nefret ediyorlardi Volinsky ile Bas vezir Feteli han Dagistani arasinda muzakereler yurutuldu Rusya nin yakin zamanda Bekovic Cerkassky misyonunun bir parcasi olarak Hazar Denizi nin dogu kiyisinda surlar insa ettigi kesfedildiginde Rusya nin askeri planlari hakkindaki supheler artti Gilan yakinlarinda Rus gemilerinin goruldugu soylentileri yayildi Bu olaylardan suphelenen Safeviler Volinsky den bu konulari ve Rusya nin niyetini aciklamasini istedi Onun bir casus oldugu sonucuna varan saray mensuplari Isfahan da uzun sure kalirsa devletin kotu askeri durumu hakkinda tam bilgiye sahip olacagini dusunduler Bu nedenle muzakereler kisa surdu Volinsky nin bazi talepleri reddedildi Feteli Han 1640 lardan beri izledigi politikaya uygun olarak Osmanlilara karsi ittifak teklifini reddetti Volinsky Lezgilerin gecmiste Rus tuccarlara saldirdigini one surerek Safevi devletinden tazminat istedi Lezgilerin Safevi devletinin tebaasi oldugunu belirten Feteli han devlet kurallarina uymadiklari icin devletin onlara tazminat vermeyecegini belirtti Feteli han Volinsky nin ticaret yapmak icin Niyazabad dan daha uygun bir liman talebini de reddetti Feteli han a gore Rus tuccarlara ozel ayricaliklar verilmesi diger devletlerden tuccarlarin Safevi Imparatorlugu na gelmesini engelleyecekti Ruslarin yeni bir liman istemesindeki amacinin stratejik oldugu da dusunuluyordu Yogun muzakerelere ragmen Temmuz 1717 de bir antlasma imzalandi SartlarSozlesmenin sartlari sunlardi Ruslar Safevi imparatorlugunun herhangi bir yerinde ticaret yapabilirdi Safevi devleti topraklarindaki tum Ruslari haydutlara karsi korumayi taahhut etti Rus tuccarlarin Mazenderan ve Gilan eyaletlerinden ipek satin almalarina izin verildi Safevi devleti tehlikeli bir yol olarak kabul edilen Niyazabad ile Samahi arasindaki yolda Rus tuccarlara eslik edecek askeri birlikler tahsis etme sozu verdi Rusya nin konsoloslarin ve konsolos yardimcilarinin kalacagi Isfahan da daha sonra Gilan bir konsolosluk acmasina izin verdi Konsolosluk 1720 de acildi SonucAntlasma imzalandiginda Safevi devleti buyuk bir calkanti donemindeydi Bu nedenle sozlesmenin sartlari goz ardi edildi ve yok sayildi Tarihci Rudi Matthe Safevi devletindeki buyuk kargasanin antlasmanin uygulanmasini tamamen imkansiz hale getirdigini belirtiyor Safeviler Volinsky nin devlet ve ordu hakkinda bilgi toplamasini engellemeye calissa da Petro nun bilmek istedigi tum bilgileri elde etmeyi basardi Safevi Imparatorlugu nun ciddi bir dusus icinde oldugu sonucuna vardi ve Petro ya verdigi raporda devletin disaridan saldiriya ugrayacak kadar zayif oldugunu belirtti Matthe nin sozleriyle Volinsky ordunun devleti ic isyancilara ve yabanci saldirganlara karsi savunmadaki yetersizligi olarak gordugu seye dikkat cekerek Safevi devletinin yok olusunu ileri goruslu bir sekilde onceden gordu Anlasma ikili olarak imzalanan ilk resmi anlasma olmasi nedeniyle iki devlet arasindaki iliskiler acisindan ayri bir onem tasiyordu Ayrica antlasma sonucunda bircok Rus tuccar Safevi pazarlarina akin etti Rusya konsoloslugunun acilmasi ozel onem tasiyan konulardan biridir Kisa bir sure sonra konsolosa baska bir sehirde calisan ve Rus tuccarlarin himayesinde yer alan bir konsolos yardimcisi katildi Dis pazarlara ipek ihracati icin Rus yolunun kullanilmasina dair bir makale yok Matthe bunun sebebinin Ermeni tuccarlarin Volinski ye karsi giristikleri ve Anadolu daki yollarini tehlikeye atmamak icin gosterdikleri cabanin sonucu oldugunu belirtti Volins Feteli han Dagistani nin kendisine Ermenileri urunlerini Rusya uzerinden ihrac etmeye zorlayamayacagini soyledigini soyluyor Antlasmanin imzalanmasindan dort yil sonra 1721 de Safevi sehri Samahi Lezgi haydutlari tarafindan ele gecirildi ve yagmalandi Volinsky nin Petro ya bildirdigi gibi bu olay sirasinda Rus tuccarlarin mallari ve canlari buyuk zarar gordu Raporda ayrica bu olayin 1717 antlasmasinin sartlarinin ihlali oldugu belirtildi Cunku bu antlasmaya gore topraklarindaki tum Ruslari korumak Safevi devletinin goreviydi Safevi malikanesinin kaos icinde oldugunu hatirlatan Volinsky Petro ya bu kaostan yararlanmasini antlasmanin sartlarini ihlal etmesini ve muttefik Safevi Sahini koruma bahanesiyle Safevi malikanesine askeri olarak mudahale etmesini tavsiye etti Kisa bir sure sonra Rusya Samahi daki Rus tuccarlara yonelik bir saldiri bahanesiyle kendi askeri harekatini baslatti 1722 1723 yillarini kapsayan sefer Safeviler ile Rusya arasindaki ticareti durdurmus ve Astrahan sehrini Volga ticaret yolunun son noktasi haline getirmistir Zend doneminin sona ermesinden sonraki donemde 1717 Antlasmasi Rusya ile Safevi cografyasi arasindaki tum antlasmalarda temel referans noktasi olmustur Bu antlasmadaki iki madde Rus konsolosunun devlet topraklarinda hareket etmesine ve Ruslarin serbest ticaretine izin veren sonraki tum antlasmalarda tekrarlandi Notar Rusya da Nizovoy Hazar Denizi kiyisinda Samahi sehrinin kuzeydogusunda Derbent in guneyinde bulunan bir limandi Matthey e gore Hazar Denizi kiyisindaki birkac gecerli limandan biri olan Niyazabad ideal bir liman olarak kabul edilemez Kaynakca a b Rashtiani 2018 s 165 a b c d e Matthee 1999 s 223 a b c d e f Rashtiani 2018 s 166 Atkin 1980 s 4 a b c Matthee 2005 s 27 Axworthy 2010 s 42 Rashtiani 2018 ss 166 167 a b c d e f Matthee 1999 s 220 a b Matthee 1999 s 54 Lockhart 1958 s 577 Matthee 1999 s 220 221 a b c d e Matthee 1999 s 221 Matthee 1999 ss 221 222 a b c Rashtiani 2018 ss 165 166 a b c Matthee 1999 s 222 a b Matthee 2012 s 218 a b Matthee 2005 s 28 a b c Sicker 2001 s 48 a b c Kazemzadeh 1991 s 316 Axworthy 2010 s 62 KaynakAtkin Muriel 1980 Russia and Iran 1780 1828 University of Minnesota Press ISBN 978 0 8166 5697 4 Axworthy Michael 2010 The Sword of Persia Nader Shah from Tribal Warrior to Conquering Tyrant I B Tauris ISBN 978 0 85772 193 8 Lockhart Laurence 1958 The Fall of the Safavi Dynasty and the Afghan Occupation of Persia Cambridge University Press Matthee Rudolph P 1999 The Politics of Trade in Safavid Iran Silk for Silver 1600 1730 Cambridge Cambridge University Press s 120 ISBN 978 0 521 64131 9 Matthee Rudolph P 2005 The Pursuit of Pleasure Drugs and Stimulants in Iranian History 1500 1900 Princeton University Press ISBN 978 0 691 11855 0 Matthee Rudi 2012 Persia in Crisis Safavid Decline and the Fall of Isfahan Londra I B Tauris ss 1 371 ISBN 978 1 84511 745 0 1991 Iranian relations with Russia and the Soviet Union to 1921 Hambly Gavin Melville Charles Ed The Cambridge History of Iran 7 Cambridge University Press ISBN 978 0 521 20095 0 Rashtiani Goodarz 2018 Iranian Russian Relations in the Eighteenth Century Axworthy Michael Ed Crisis Collapse Militarism and Civil War The History and Historiography of 18th Century Iran Oxford University Press ISBN 978 0190250331 Sicker Martin 2001 The Islamic World in Decline From the Treaty of Karlowitz to the Disintegration of the Ottoman Empire Greenwood Publishing Group ISBN 978 0 275 96891 5