Saho dili Tigrinya ሳሆኛ ቋንቋ ሳሆ Eritre Sudan ve Etiyopya da konuşulan bir Afro Asya dilidir Ailenin en ko

Saho dili (Tigrinya: ሳሆኛ/ቋንቋ ሳሆ) Eritre, Sudan ve Etiyopya'da konuşulan bir Afro-Asya dilidir. Ailenin [en] koluna aittir.

Saho
Saaho

Ana dili olanlar	Eritre Etiyopya
Bölge	Eritre'de Güney, Kuzey ve Güney Kızıldeniz, Etiyopya'da Tigray
Etnisite	Saholar
Konuşan sayısı	178,800 (2007-2022)
Dil ailesi	Afro-Asyatik [en] [en] [en] Saho
Yazı sistemi	Ge'ez alfabesi (Etiyopya'da kullanılır.) Latin alfabesi (Eritre'de kullanılır.)
Tanınmış azınlık dili	Eritre
Dil kodları
ISO 639-3	`ssy`
Glottolog	`saho1246`

Genel bakış

Saho dili, Saho halkı tarafından yerel olarak konuşulmaktadır. Geleneksel olarak, doğuda Erafayle körfezi, güneyde Laacasi Gade vadileri ve batıda [en] (Güney'in doğu kanadındaki Shimejana bölgesi) veya daha önce [en] eyaleti olarak bilinen Debub bölgesi ile sınırlanan Eritre bölgesinde yaşarlar.

Bu konuşma alanı, batıda [en] konuşmacıları ve doğuda Afar konuşmacıları ile diğer Afro-Asya konuşan topluluklarla sınırlanmıştır. Etiyopya'da Saho öncelikle Tigray Bölgesi'nde konuşulur. Dili diğer alanlarla birlikte ~250.000 kişi kullanmaktadır. Dört ana lehçesi vardır: Kuzey lehçesi, çoğunlukla Casawurta, Tharuuca, Casabat Care, vb. tarafından konuşulur; Merkezî lehçe esas olarak Minifere'li Faqhat Xarak tarafından konuşulur; Güney lehçesi esas olarak Minifire, Xazo, Dabrti-meela, Irob, Sancafe tarafından konuşulur.^[]

Saho ayrıca tarihlerini belgelemek ve bilgi vermek için Arapça (latin harfleriyle) kökenli kelimeler de kullanmaktadır.

Eski İtalyan Eritre'deki Saho dili, İtalyanca ödünç kelimelerin güçlü etkisi altında kalmıştır.

Ayrıca son zamanlarda dil, siber uzayda bir iletişim aracı olarak kullanılmaktadır. Ve tamamen saho dili ile tasarlanmış bir web sitesi bulunuyordu.

Saho, Afar halkı tarafından ana dil olarak konuşulan Cushitic Afar diliyle o kadar yakından ilişkilidir ki, bazı dilbilimciler iki dili tek bir "Saho-Afar dilinin" lehçeleri olarak görmektedirler. Ne olursa olsun, en azından temel sözlüklerinde ikisinin temiz bir şekilde ayrılabileceği gösterilmiştir.

Fonoloji

Ünsüzler

		Dudaksıl ünsüz	Dişsil ünsüz/ Dişyuvasıl ünsüz	Üstdamaksıl ünsüz	Dorsal [en]	[en]/ Epiglottal	Gırtlaksıl ünsüz
[en]	sessiz		t̪		k	ʡ	ʔ
	sesli	b	d̪	ɖ	g
	patlamalı		t̪ʼ		kʼ
Sürtünmeli Ünsüz	sessiz	f	s			ħ	h
	sesli		z			(ʕ)
	patlamalı		(sʼ)
[en]		m	n
[en]			ɾ
[en]		w	l		j

/t̪ʼ, sʼ, z, kʼ, ʔ/ sesleri ödünç sözcüklerden duyulur.
/b/, sesler arası konumlarda veya sürtünmeli bir ünsüzden önce geldiğinde [β] olarak duyulabilir.
/t̪, d̪/, /a/'dan önce veya sonra laminal [t̻, d̻] olarak duyulabilir.
/ɾ/ serbest varyasyonda bir tril [r] olarak duyulabilir.
/ɖ/ sesler arası pozisyonlarda bir flep [ɽ] olarak duyulabilir.
/l/, /i, u/ ünlülerinden önce apikal [l̺] veya alveolar [l] olarak ve /a, e, o/ ünlülerinden önce laminal [l̻] olarak duyulabilir.
/n/ /b, f, ɖ, k, ɡ/ seslerinden önce [m, ɱ, ɳ, ŋ] olarak duyulabilir.
/ʡ/ ayrıca serbest varyasyonda veya sesler arası pozisyonda bir frikatif [ʕ] olarak da duyulabilir.
/b, t̪, d̪, ɖ/ durakları, sözcük son konumundayken serbest bırakılmamış [b̚, t̪̚, d̪̚, ɖ̚] olarak duyulur.

Ünlüler

	[en]	[en]	Arka ünlü
[en]	i iː		u uː
[en]	ɛ ɛː		ɔ ɔː
[en]		a aː

/ɛ/, [ɛ] veya [e] olarak duyulabilir ve gerilmemiş konumlarda [ə] olarak ortaya çıkabilir.
/ɔ/, lehçeler arasında konuşanlar arasında [ɔ] veya [o] olarak telaffuz edilebilir.

Yazı sistemleri

Saho'nun üç farklı yazı sistemi vardır: Latin alfabesinde bir versiyon, Eritre'de resmi; Etiyopya'da resmi olan Ge'ez alfebesinde bir versiyon; ve [en] de resmi olarak kullanılmayan bir alfabedir.

Kaynakça

^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, (Ed.) (2017). "Saho". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.
^ "Ethnologue'da Saho" (İngilizce). Ethnologue. 6 Haziran 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Haziran 2024.
^ Giorgio Banti, Moreno Vergari (2008). "Italianismi lessicali in saho". PDF (İtalyanca). 8 Haziran 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Haziran 2024.
^ (Sahoca ve Tayca). makaado.net. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023. KB1 bakım: Tanımlanamayan dil ()
^ ^a ^b Alessio Agostini, Maria Giulia Amadasi Guzzo (2017). Afroasiatica Romana: "Proceedings of the 15th Meeting of Afroasiatic Linguistics", 17-19 September 2014, Rome (İngilizce). Sapienza Università di Roma. ss. 65-81. ISBN . 8 Haziran 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Haziran 2024.
^ ^a ^b Tajebe, Esayas (2015). Descriptive Grammar of Saaho. Addis Ababa University.

Diğer bağlantılar

[en] Saho hakkında bilgi
Saho -LLACAN (Haritalı)

Eritre ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

Afro-Asyatik diller ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

Etiyopya ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[Glottolog-1] Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, (Ed.) (2017). "Saho". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.

[2] "Ethnologue'da Saho" (İngilizce). Ethnologue. 6 Haziran 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Haziran 2024.

[3] Giorgio Banti, Moreno Vergari (2008). "Italianismi lessicali in saho". PDF (İtalyanca). 8 Haziran 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Haziran 2024.

[4] (Sahoca ve Tayca). makaado.net. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2023. KB1 bakım: Tanımlanamayan dil ()

[:0-5] Alessio Agostini, Maria Giulia Amadasi Guzzo (2017). Afroasiatica Romana: "Proceedings of the 15th Meeting of Afroasiatic Linguistics", 17-19 September 2014, Rome (İngilizce). Sapienza Università di Roma. ss. 65-81. ISBN . 8 Haziran 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Haziran 2024.

[:1-6] Tajebe, Esayas (2015). Descriptive Grammar of Saaho. Addis Ababa University.