Sarı cüce yıldız veya G-tipi anakol yıldızı, yıldız sınıfı G ve aydınlatma gücü V olan anakol yıldızlarıdır. Bu tür yıldızlar 0,8 Güneş kütlesi ile 1,2 Güneş kütlesi arasında kalan yıldızlar olarak tanımlanır ve ortalama sıcaklıkları 5.300-6.000 °K arasındadır. Ömürlerinin sonuna doğru kırmızı dev halini alırlar, ardından ise beyaz cüce olarak ölürler. Güneş, G-tipi anakol yıldızları arasında en çok bilinenidir. Güneş her saniyede bir yaklaşık 600 milyon ton hidrojeni helyuma dönüştürerek füzyon nükleer enerjisi üretmektedir. Bilinen diğer G-tipi yıldızlar Alpha Centauri A, Tau Ceti ve 51 Pegasi'dir.
Özellikleri
Hidrojeni helyuma dönüştüren çekirdeğinde helyum birikmeye başlar. Helyum çekirdeği, üzerindeki maddeyi daha fazla çekmeye başlar. Helyum çekirdeğin etrafındaki hidrojen kabuğu her zaman olduğundan daha fazla sıkışır ve ısınır, bu yüksek ısınma hidrojenin olduğundan daha yüksek şiddette füzyon tepkimesi yapmasına ve dolayısıyla daha çok enerjinin, ısının açığa çıkmasına sebep olur. Kabuktaki çekirdeğin sıkıştırmasından dolayı gerçekleşen bu tepki çok kısa bir sürede olur. Yıldız bir anda çok fazla ısınır ve genişler. Parlaklığı 1.000 ile 100.000 kat arası artar.
Çekirdeğin etrafındaki kabuğun ani tepkimelerle şişirdiği yıldız kırmızı dev formunun ilk aşamasına ulaşmıştır. Hidrojen kabuğunun şişirmesinden dolayı geldiği bu hali yaklaşık bir milyar yıl sürer.
Kırmızı devin helyum çekirdeğinin etrafındaki hidrojen kabuğu çok yüksek şiddette tepkime verdiği için çekirdek gittikçe ısınır. Madde birikmesi olduğu için kabuk daha da sıkıştıracaktır, dolayısıyla çekirdek helyum füzyonu yapacak ısıya ulaşır. Şimdiye kadarki süreçte sadece hidrojen helyuma dönüşüyordu, fakat bu aşamadan sonra helyum karbona dönüşecek ve yıldız daha çok enerji kazanmış olacak. Çekirdekte helyum füzyonu oldukça yıldız daha da şişmeye başlar. Bu durum 100 milyon yıl kadar sürer ve artık çekirdekte karbon vardır, onun etrafında helyum kabuğu, üstlerde ise hidrojen. Karbon çekirdeğinin etrafındaki helyum kabuğu da tıpkı daha önceki hidrojen kabuğu gibi füzyon yapmaya başlar ve kırmızı dev en parlak anına ulaşır. Bu süre 1 milyon yıl kadar sürer. Orta yıldızlar karbon füzyonu başlatamazlar ve helyumlar karbona dönüşünce ölürler.
Öldüklerinde çekirdek beyaz cüce olarak kalır, çoğunlukla elektron dejenere maddeden ve karbondan oluşmuştur. Beyaz cüceler uzaydaki dünya boyutlarında elmaslardır. Çekirdeğin dışındaki gaz ise dağılarak bulutsu halini alır. 1,4 Güneş kütlesinden küçük kütleye sahiptirler. Buna Chandrasekhar limiti denir. Evrendeki yıldızların %90’ı bu sona sahip olacak, Güneş de dahil. Dünya’nın atmosferinin dağılmasına ve suyun buharlaşmasına sebep olacak.
Yıldız Kütlesi | Yarıçap | Yoğunluk | Son Ürün |
Myıldız< 0,08 Mgüneş | 10-103 gr/cm3 | Kahverengi cüce | |
0,08 Mgüneş< Myıldız< 1,44 Mgüneş | 7000 km | 106 gr/cm3 | Beyaz cüce, soğuduktan sonra kara cüce |
~1,35 Mgüneş< Myıldız<~2,1 Mgüneş | 10-20 km | 8x1013-2x1015 gr/cm3 | Nötron yıldızı |
Myıldız> ~3 Mgüneş | 4 km | >1016 gr/cm3 | Kara delik |
Ayrıca bakınız
- Yıldız nesneleri
- Listeler
- Diğerleri
Kaynakça
- ^ Empirical bolometric corrections for the main-sequence 17 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., G. M. H. J. Habets and J. R. W. Heintze, Astronomy and Astrophysics Supplement 46 (Kasım 1981), pp. 193–237.
- ^ Why does the Sun shine? 9 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Barbara Ryden, Astronomy 162, Ohio State University.
- ^ Alpha Centauri A 28 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., SIMBAD query result. 14 Nisan 2016 tarihinde erişilmiştir.
- ^ Tau Ceti 28 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., SIMBAD query result. 14 Nisan 2016 tarihinde erişilmiştir.
- ^ 51 Pegasi 28 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., SIMBAD query result. 14 Nisan 2016 tarihinde erişilmiştir.
Yıldız ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sari cuce yildiz veya G tipi anakol yildizi yildiz sinifi G ve aydinlatma gucu V olan anakol yildizlaridir Bu tur yildizlar 0 8 Gunes kutlesi ile 1 2 Gunes kutlesi arasinda kalan yildizlar olarak tanimlanir ve ortalama sicakliklari 5 300 6 000 K arasindadir Omurlerinin sonuna dogru kirmizi dev halini alirlar ardindan ise beyaz cuce olarak olurler Gunes G tipi anakol yildizlari arasinda en cok bilinenidir Gunes her saniyede bir yaklasik 600 milyon ton hidrojeni helyuma donusturerek fuzyon nukleer enerjisi uretmektedir Bilinen diger G tipi yildizlar Alpha Centauri A Tau Ceti ve 51 Pegasi dir Gunes en cok bilinen G tipi anakol yildizidir Gunes G2 tipinden bir sari cucedir OzellikleriHidrojeni helyuma donusturen cekirdeginde helyum birikmeye baslar Helyum cekirdegi uzerindeki maddeyi daha fazla cekmeye baslar Helyum cekirdegin etrafindaki hidrojen kabugu her zaman oldugundan daha fazla sikisir ve isinir bu yuksek isinma hidrojenin oldugundan daha yuksek siddette fuzyon tepkimesi yapmasina ve dolayisiyla daha cok enerjinin isinin aciga cikmasina sebep olur Kabuktaki cekirdegin sikistirmasindan dolayi gerceklesen bu tepki cok kisa bir surede olur Yildiz bir anda cok fazla isinir ve genisler Parlakligi 1 000 ile 100 000 kat arasi artar Cekirdegin etrafindaki kabugun ani tepkimelerle sisirdigi yildiz kirmizi dev formunun ilk asamasina ulasmistir Hidrojen kabugunun sisirmesinden dolayi geldigi bu hali yaklasik bir milyar yil surer Kirmizi devin helyum cekirdeginin etrafindaki hidrojen kabugu cok yuksek siddette tepkime verdigi icin cekirdek gittikce isinir Madde birikmesi oldugu icin kabuk daha da sikistiracaktir dolayisiyla cekirdek helyum fuzyonu yapacak isiya ulasir Simdiye kadarki surecte sadece hidrojen helyuma donusuyordu fakat bu asamadan sonra helyum karbona donusecek ve yildiz daha cok enerji kazanmis olacak Cekirdekte helyum fuzyonu oldukca yildiz daha da sismeye baslar Bu durum 100 milyon yil kadar surer ve artik cekirdekte karbon vardir onun etrafinda helyum kabugu ustlerde ise hidrojen Karbon cekirdeginin etrafindaki helyum kabugu da tipki daha onceki hidrojen kabugu gibi fuzyon yapmaya baslar ve kirmizi dev en parlak anina ulasir Bu sure 1 milyon yil kadar surer Orta yildizlar karbon fuzyonu baslatamazlar ve helyumlar karbona donusunce olurler Olduklerinde cekirdek beyaz cuce olarak kalir cogunlukla elektron dejenere maddeden ve karbondan olusmustur Beyaz cuceler uzaydaki dunya boyutlarinda elmaslardir Cekirdegin disindaki gaz ise dagilarak bulutsu halini alir 1 4 Gunes kutlesinden kucuk kutleye sahiptirler Buna Chandrasekhar limiti denir Evrendeki yildizlarin 90 i bu sona sahip olacak Gunes de dahil Dunya nin atmosferinin dagilmasina ve suyun buharlasmasina sebep olacak Yildizlarin Olumu Yildiz Kutlesi Yaricap Yogunluk Son UrunMyildiz lt 0 08 Mgunes 10 103 gr cm3 Kahverengi cuce0 08 Mgunes lt Myildiz lt 1 44 Mgunes 7000 km 106 gr cm3 Beyaz cuce soguduktan sonra kara cuce 1 35 Mgunes lt Myildiz lt 2 1 Mgunes 10 20 km 8x1013 2x1015 gr cm3 Notron yildiziMyildiz gt 3 Mgunes 4 km gt 1016 gr cm3 Kara delikAyrica bakinizYildiz nesneleri Karanlik yildiz Turuncu cuce Kirmizi cuce Siyah cuce Gunes disi gezegen Beyaz cuce Listeler Kahverengi cuceler dizini Digerleri Karanlik maddeKaynakca Empirical bolometric corrections for the main sequence 17 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde G M H J Habets and J R W Heintze Astronomy and Astrophysics Supplement 46 Kasim 1981 pp 193 237 Why does the Sun shine 9 Eylul 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Barbara Ryden Astronomy 162 Ohio State University Alpha Centauri A 28 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde SIMBAD query result 14 Nisan 2016 tarihinde erisilmistir Tau Ceti 28 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde SIMBAD query result 14 Nisan 2016 tarihinde erisilmistir 51 Pegasi 28 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde SIMBAD query result 14 Nisan 2016 tarihinde erisilmistir Yildiz ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz