Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sayısal Hareket Denetimi (SHD) (Dijital Command Control - DCC) minyatür raylı taşımacılıkta trenleri işletmek için kullanılan yöntemdir. SHD kullanılması ile aynı raylar üzerinde hareket eden farklı trenler birbirinden bağımsız olarak denetlenebilir.
SHD ile ilgili protokoller National Model Railroad Association (NMRA) içinde yer alan Dijital Command Control çalışma grubu tarafından belirlenmiştir. NMRA "DCC" kısaltmasını ticari marka olarak tescillediğinden piyasada kullanılan Digital Command Control düzenekleri doğrudan NMRA DCC düzeneklerini tanımlamaktadır. Burada verilen bilgiler aşağıda verilen kaynaklardan ve Digital Command Control sayfasından derlenmiştir.
SHD nasıl çalışır
SHD denetim merkezi raylardan trenlere iletilen gerilimi değiştirerek (modulation) trenlere sayısal mesajlar gönderir. Uygulanan gerilim ile enerji ile birlikte sayısal mesajı da trenlere iletmiş olur. Raylardaki akım DA olmasına rağmen sayısal kodlama sonucu AA'ya dönüşür. Ancak gerçek AA olduğu gibi sinusoidal biçim taşımaz. Ana denetim birimi DC akımı da hızlı +/- uçlarda değişimler yaparak darbecik (pulse) dalga şeklinde kodlama yapar, her bir "+" ve "-" işaretli gerilim uygulama süresi sayısal kodlamayı sağlar. sayısal olarak "bir" kısa zaman aralığında (yarım devri (cycle) 58 µs ile) tanımlanırken sıfır daha uzun bir sürede (yarım devri 100 µs ile) tanımlanır.
Her bir lokomotifte bir sayısal sinyal çözücü (DCC Decoder) bulunur. Raylardan gelen gerilim doğrultucu yardımı ile düzeltildikten sonra trenin motoruna iletilir. Her sayısal çözücünün özgun bir numarası (adresi) vardır. Bu sayede farklı trenlere gönderilen mesajlardan kendisine gönderilen kısmı ayırt etmesi sağlanır ve trenler aynı ray üzerinde, ek bir kabloya gerek duyulmadan, birbirinden bağımsız olarak denetlenebilir. Sinyal çözücüler tren iç ve dış aydınlatma ışıklarını, duman üretecini veya ses üretecini de aynı yolla çalıştırabilir. Tum bu işlemler SHD ana birim ile uzaktan yapılabilir. Tren durakları ve makaslar üzerine de sabit sinyal çözücüler () yerleştirilir ve benzer yolla denetimleri sağlanır.
SHD kullanılan raylarda sabit akim kullanan (analog) trenlerde kullanılabilir. Bu yöntem sıfır kaydırma (zero stretching) olarak bilinir. Sıfır darbeciğine ait olan yüksek (+) ya da düşük (-) değer kaydırılır ve yalnızca "+" veya "-" ortalama gerilim değeri elde edilerek trenin öne veya arkaya doğru hareketi sağlanır. Ancak bu işlem sonundaki AA dan DA çevirim tam olmayacağından DA motorlarda aşırı ısınma görülecektir. Bazı motor turleri (özellile cekirdeksiz motorlar) SHD sinyalinden zarar görebilir,
Tarihçe ve Protokol
SHD ilk olarak (Lenz Elektronik GmbH, Almanya firmasının projesi için) iki Alman demiryolu üretici firması ve tarafından 1980'lerde üretilmiştir. 1989'dan itibaren de Lenz tarafından üretilen aygıtlar pazarda yerlerini almaya başlamıştır.
Sayısal sinyal ile kontrol için kullanılan protokol raylardaki sinyalin seviyesini ve zamanlamasını tanımlar. Denetleme yapılacak birimler arası iletişimin içeriğini tanımlamadığından farklı firmaların ürettiği SHD aygıtları birbirleri ile uyumlu çalışmayabilir.
Üstünlükleri
SHD'nin en büyük üstünlüğü aynı raylara üzerinde hareket eden tren veya yer alan birimlerin tek bir denetim aygıt aracılığı ile denetlenmesidir. Analog modellerde bu ancak demiryolunu bağımsız parçalara bölüp her birine ayrı bir kablo çekilmesi ile olanaklı olurdu. SHD ile trenlerin yavaşlaması hızlanması ve birbirlerine göre hız değiştirmeleri gerçek koşullara benzer olarak yapılabilmektedir.
Raydan iletişim (Railcom)
2006 yılında Lenz, Kühn, Zimo ve Tams SHD'nin uzantısı üzerinde çalışmaya başladılar. Amaç trenlerden denetim merkezine geribildirim gönderilmesini sağlamaktı. Geribildirim kanalları trenin kapladığı kesim ve hızı denetim masasına iletiliyor bu şekilde farklı trenlerin birbirlerine göre konumları ve hızları düzenlenebiliyordu. Bu iletişim yolu railcome olarak tanımlanmış ve 2007'de standart hale gelmiştir.
Temel bağlantılar
Resimde kullanılan terimler ve çevirileri;
Simple DCC installation = basit SHD kurulumu
- Command station = komuta merkezi
- Switch decoder = makas için sinyal çözücü
- Decoder = ana sinyal çözücü
- Sound board= ses üreteci
- Advance DCC installation = gelişmiş SHD kurulumu
- voice messages= tren durağı anonsları
- Light decoder = aydınlatmalar için sinyal çözücü
- Smartphone decoder = akıllı telefonlar için sinyal çözücü
- Occupancy detector = geribildirim için kullanım bilgisi için belirleme
- Feeder = geribildirim bağlantı hattı
- Feedback bus = geribildirim ana hattı
- Remote control = uzaktan kumanda
Patent Haklari
Avrupa'da Selectrix NM sticinde kullanıma açılmıştır fakat Märklin Dijital aygıtı patent ile korunmaktadır. Birçok büyük üretici (Märklin, Roco, Hornby ve Bachmann), SHD pazarına girmiş ve diğer üreticiler ile (Lenz, dığıtrax, ESU, ZIMO, Kühn, Tams, North Coast Engineering (NCE), and CVP Products' EasyDCC, Sound Traxx, Lok Sound, and Train Control Systems) yarışmaktadır. Çoğu Selectrix merkezi birimi çoklu protokolu ya tam ya da kısmen desteklemektedir (örn. Rautenhaus, Stärz ve MTTM). İngiltere'de üretilen ilk SHD 'dir ve Hornby tarafından 1980'de üretilmiştir.
Ayrıca bakınız
- List of network buses
Kaynakça
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Sayısal hareket denetimi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- NMRA Standards and Recommended Practices page18 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- The NMRA's trademarked DCC logo11 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Wiring for DCC22 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Model Rectifier Corporation - Manufacturer of DCC related products3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Digitrax - Manufacturer of DCC related products, Mobile Decoders, Starter Sets, etc5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Train Control Systems - Manufacturer of DCC related products4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- NCE Power Pro System - Manufacturer of DCC related products5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- CVP's EasyDCC System - Manufacturer of DCC related products3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- OpenDCC - An open project for building your own decoders, command stations etc.10 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sayisal Hareket Denetimi SHD Dijital Command Control DCC minyatur rayli tasimacilikta trenleri isletmek icin kullanilan yontemdir SHD kullanilmasi ile ayni raylar uzerinde hareket eden farkli trenler birbirinden bagimsiz olarak denetlenebilir SHD ile ilgili protokoller National Model Railroad Association NMRA icinde yer alan Dijital Command Control calisma grubu tarafindan belirlenmistir NMRA DCC kisaltmasini ticari marka olarak tescillediginden piyasada kullanilan Digital Command Control duzenekleri dogrudan NMRA DCC duzeneklerini tanimlamaktadir Burada verilen bilgiler asagida verilen kaynaklardan ve Digital Command Control sayfasindan derlenmistir SHD nasil calisirSHD icin kisa bir sinyal ornegi SHD denetim merkezi raylardan trenlere iletilen gerilimi degistirerek modulation trenlere sayisal mesajlar gonderir Uygulanan gerilim ile enerji ile birlikte sayisal mesaji da trenlere iletmis olur Raylardaki akim DA olmasina ragmen sayisal kodlama sonucu AA ya donusur Ancak gercek AA oldugu gibi sinusoidal bicim tasimaz Ana denetim birimi DC akimi da hizli uclarda degisimler yaparak darbecik pulse dalga seklinde kodlama yapar her bir ve isaretli gerilim uygulama suresi sayisal kodlamayi saglar sayisal olarak bir kisa zaman araliginda yarim devri cycle 58 µs ile tanimlanirken sifir daha uzun bir surede yarim devri 100 µs ile tanimlanir Her bir lokomotifte bir sayisal sinyal cozucu DCC Decoder bulunur Raylardan gelen gerilim dogrultucu yardimi ile duzeltildikten sonra trenin motoruna iletilir Her sayisal cozucunun ozgun bir numarasi adresi vardir Bu sayede farkli trenlere gonderilen mesajlardan kendisine gonderilen kismi ayirt etmesi saglanir ve trenler ayni ray uzerinde ek bir kabloya gerek duyulmadan birbirinden bagimsiz olarak denetlenebilir Sinyal cozuculer tren ic ve dis aydinlatma isiklarini duman uretecini veya ses uretecini de ayni yolla calistirabilir Tum bu islemler SHD ana birim ile uzaktan yapilabilir Tren duraklari ve makaslar uzerine de sabit sinyal cozuculer yerlestirilir ve benzer yolla denetimleri saglanir SHD kullanilan raylarda sabit akim kullanan analog trenlerde kullanilabilir Bu yontem sifir kaydirma zero stretching olarak bilinir Sifir darbecigine ait olan yuksek ya da dusuk deger kaydirilir ve yalnizca veya ortalama gerilim degeri elde edilerek trenin one veya arkaya dogru hareketi saglanir Ancak bu islem sonundaki AA dan DA cevirim tam olmayacagindan DA motorlarda asiri isinma gorulecektir Bazi motor turleri ozellile cekirdeksiz motorlar SHD sinyalinden zarar gorebilir Tarihce ve Protokol SHD ilk olarak Lenz Elektronik GmbH Almanya firmasinin projesi icin iki Alman demiryolu uretici firmasi ve tarafindan 1980 lerde uretilmistir 1989 dan itibaren de Lenz tarafindan uretilen aygitlar pazarda yerlerini almaya baslamistir Sayisal sinyal ile kontrol icin kullanilan protokol raylardaki sinyalin seviyesini ve zamanlamasini tanimlar Denetleme yapilacak birimler arasi iletisimin icerigini tanimlamadigindan farkli firmalarin urettigi SHD aygitlari birbirleri ile uyumlu calismayabilir Ustunlukleri SHD takilmis N oloekte buharli lokomotif SHD nin en buyuk ustunlugu ayni raylara uzerinde hareket eden tren veya yer alan birimlerin tek bir denetim aygit araciligi ile denetlenmesidir Analog modellerde bu ancak demiryolunu bagimsiz parcalara bolup her birine ayri bir kablo cekilmesi ile olanakli olurdu SHD ile trenlerin yavaslamasi hizlanmasi ve birbirlerine gore hiz degistirmeleri gercek kosullara benzer olarak yapilabilmektedir Raydan iletisim Railcom 2006 yilinda Lenz Kuhn Zimo ve Tams SHD nin uzantisi uzerinde calismaya basladilar Amac trenlerden denetim merkezine geribildirim gonderilmesini saglamakti Geribildirim kanallari trenin kapladigi kesim ve hizi denetim masasina iletiliyor bu sekilde farkli trenlerin birbirlerine gore konumlari ve hizlari duzenlenebiliyordu Bu iletisim yolu railcome olarak tanimlanmis ve 2007 de standart hale gelmistir Temel baglantilarResimde kullanilan terimler ve cevirileri Simple DCC installation basit SHD kurulumu Command station komuta merkezi Switch decoder makas icin sinyal cozucu Decoder ana sinyal cozucu Sound board ses ureteci Advance DCC installation gelismis SHD kurulumu voice messages tren duragi anonslari Light decoder aydinlatmalar icin sinyal cozucu Smartphone decoder akilli telefonlar icin sinyal cozucu Occupancy detector geribildirim icin kullanim bilgisi icin belirleme Feeder geribildirim baglanti hatti Feedback bus geribildirim ana hatti Remote control uzaktan kumandaPatent HaklariAvrupa da Selectrix NM sticinde kullanima acilmistir fakat Marklin Dijital aygiti patent ile korunmaktadir Bircok buyuk uretici Marklin Roco Hornby ve Bachmann SHD pazarina girmis ve diger ureticiler ile Lenz digitrax ESU ZIMO Kuhn Tams North Coast Engineering NCE and CVP Products EasyDCC Sound Traxx Lok Sound and Train Control Systems yarismaktadir Cogu Selectrix merkezi birimi coklu protokolu ya tam ya da kismen desteklemektedir orn Rautenhaus Starz ve MTTM Ingiltere de uretilen ilk SHD dir ve Hornby tarafindan 1980 de uretilmistir Ayrica bakinizList of network busesKaynakcaDis baglantilarWikimedia Commons ta Sayisal hareket denetimi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir NMRA Standards and Recommended Practices page18 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde The NMRA s trademarked DCC logo11 Mayis 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Wiring for DCC22 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Model Rectifier Corporation Manufacturer of DCC related products3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Digitrax Manufacturer of DCC related products Mobile Decoders Starter Sets etc5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Train Control Systems Manufacturer of DCC related products4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde NCE Power Pro System Manufacturer of DCC related products5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde CVP s EasyDCC System Manufacturer of DCC related products3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde OpenDCC An open project for building your own decoders command stations etc 10 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde