Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Ocak 2015) |
Sebepsiz zenginleşme veya haksız zenginleşme, bir kimsenin mal varlığında haklı bir nedene dayanmaksızın, başkasının zararına meydana gelen zenginleşmedir. Geçerli bir hukuksal neden bulunmadan, hukuksal bir neden gerçekleşmeden ya da hukuksal neden sona erdikten sonra bir işlem yapılması ve borç olmayan bir edimin ödenmesi gibi durumlarda ortaya çıkar.
Giriş
Sebepsiz zenginleşme kanundan doğan borçlardan olup, Borçlar Kanunu'nun 77.-87. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Borçlar Kanunu'nda sebepsiz zenginleşmeye ilişkin hükümler, genel hükümler arasında düzenlendiği için, aksine bir hüküm olmadıkça, diğer özel hukuk alanlarında da uygulanır.
Haklı bir sebep olmadığı halde başkası aleyhine olarak tanımlanmaktadır. Sebepsiz zenginleşen kişi, bu zenginleşmeyi, aleyhine zenginleştiği şahsa iade etmek mecburiyetindedir (BK 77/1). Sebepsiz zenginleşmeden doğan borç ilişkisinde haklı bir sebep olmaksızın başka bir şahıs aleyhine zenginleşen kimsenin meydana gelen artışın (zenginleşmenin) aynen veya nakden iadesi söz konusudur. Dolayısıyla , malvarlığı sebepsiz olarak başkası aleyhine artan kişiye olarak bu zenginleşmeyi iade borcu yüklemek suretiyle arasında bozulmuş olan dengeyi yeniden kurmuş olur.
Sebepsiz zenginleşme ilişkisinin tarafları
Sebepsiz zenginleşme, borç ilişkisi kuran bir borç kaynağı olup, doğrudan doğruya kanundan doğduğundan; bu ilişki bir veya haksız bir fiile dayanmamaktadır.
Her borç ilişkisinde olduğu gibi sebepsiz zenginleşmede de bir ve bir vardır.
Sebepsiz zenginleşme ilişkisinin borçlusu, malvarlığı haklı bir sebep olmaksızın başkası aleyhine artan (zenginleşen) kişidir, aleyhine sebepsiz zenginleşme davası açılması halinde davalı olur. İşbu borç ilişkisinde malvarlığı kendisi aleyhine artmış olan kişi de alacaklı, dava açması durumunda davacıdır.
Kaynağına göre sebepsiz zenginleşme
- Kazandırmadan doğan sebepsiz zenginleşme : Burada sebepsiz zenginleşme, alacaklının borçlu lehine yapmış olduğu bir doğar; kazananın malvarlığı artarken, kazandıranın malvarlığı kazanma oranında azalır. Örneğin hukuken geçerli olmayan bir sözleşmenin sonucu olarak yapılan edim sebepsiz zenginleşmeye neden olur.
- Müdahaleden doğan sebepsiz zenginleşme : Başka bir kişinin bir hakkını veya hukuki bir değerini ihlal eden fiil sonucunda, zarar görenin malvarlığında azalma söz konusu iken, müdahale eden şahsın malvarlığında aynı oranda bir zenginleşme olur.
- doğan sebepsiz zenginleşme : Burada taraflar dışında bir şahsın fiilinden yahut bir tabiat olayından meydana gelen bir sebepsiz zenginleşme söz konusudur. Üçüncü şahsın fiilinden kaynaklanan sebepsiz zenginleşmede üçüncü kişinin olup olmaması ya da filinin olup olmaması göz önüne alınmaz.
Sebepsiz zenginleşmenin şartları
- Borçlunun malvarlığında bir zenginleşme meydana gelmiş olmalıdır. Malvarlığında meydana gelen çoğalmaya zenginleşme adı verilir.
- Bu zenginleşme başka bir şahıs zararına meydana gelmiş olmalıdır.
- Zenginleşme ile zenginleştirici olay arasında illiyet bağı olmalıdır. Borçlunun malvarlığında başkası zararına meydana gelen zenginleşme; yukarıda sayılan kazandırma, müdahale veya beklenmeyen hal gibi zenginleştirici nedenlerden birinden kaynaklanmalıdır. Zaten ancak bu şekilde alacaklının malvarlığında gerçekleşen zenginleşme alacaklı aleyhine meydana geçmiş olur. Zenginleşme ile sebepsiz zenginleşmeye neden olan olay (kazandırma, müdahale veya beklenmeyen hal) arasında illiyet bağı bulunmaz ise, zenginleşme başkası aleyhine gerçekleşmiş sayılamaz.
Burada meydana gelen zenginleşme ile zenginleştirici olay arasında (yani ) yeterli olup, ayrıca gerek yoktur. - Zenginleşme haklı bir nedene dayanmamalıdır.
Zenginleşenin İade Yükümlülüğü
Borçlar Kanunu'nun 77. maddesine göre; haklı bir sebep olmaksızın başkası zararına zenginleşen kimse, bu zenginleşmeyi iade etmek zorundadır.
İade Borcunun Konusu
Zenginleşme konusu şey, bir şey ise ve zenginleşen kişinin malvarlığında bulunuyorsa, hukukumuzda gereğince zenginleşenin söz konusu şeyin mülkiyetini kazanması mümkün değildir.
Mülkiyetin kazanılması söz konusu olmadığından ve alacaklı halen bu şeyin maliki olduğundan, bu durumda sebepsiz zenginleşme davası değil, açar ve şeyin aynen iadesini talep eder. İstihkak davasının mümkün olmadığı durumlarda ise sebepsiz zenginleşme davası açılarak şeyin aynen iadesi talep edilir. Aynen iadenin mümkün olmadığı durumlarda zenginleşme değer üzerinden (para olarak, nakden) iade edilir.
İade borcunun kapsamı
- Zenginleşenin iyiniyetli olduğu hallerde iade borcunun kapsamı
BK 63/1'e göre iyiniyetli zenginleşenin iade borcunun kapsamı, fiilen elde ettiği değil, fakat iadesinin talep edildiği anda malvarlığında mevcut olan, henüz elden çıkarmadığı zenginleşme ile sınırlıdır.
İyiniyetli zilyet elinden çıkarmış olduğu zenginleşmeyi, ikame bir değer girmemişse iade etmek zorunda değildir. Bu durumda iade borcu kalkar (zenginleşme düşer).
Zenginleşenin elden çıkarmış olduğu zenginleşmenin iade yükümlülüğünden kurtulabilmesi için, elden çıkarma anında iyiniyetli olması gerekir. Zenginleşmenin haklı bir sebep olmaksızın gerçekleştiğini bilmeyen veya bilmek zorunda olmayan kişi zenginleşendir.
- Zenginleşenin kötüniyetli olduğu hallerde iade borcunun kapsamı
BK 80/2'ye göre zenginleşen, zenginleşmeyi kötüniyetle elden çıkarmışsa, elden çıkardığı zenginleşmenin tamamını iade ile yükümlüdür.
İyiniyetle zenginleşenden farklı olarak kötüniyetli zenginleşen elden çıkardığı zenginleşmeyi de iade etmek zorundadır.
Zenginleşmenin haklı bir sebep olmaksızın gerçekleştiğini bilen veya bilmesi gereken kişi zenginleşendir.
Zenginleşen zenginleşme anından itibaren kötüniyetli ise, zenginleşmenin tamamını iade etmekle yükümlüdür. Buna karşılık zenginleşen sonradan kötüniyetli olmuş ise, zenginleşmenin meydana geldiği anla kötüniyetli olduğu an arasındaki zamanda iyiniyetli iade borcu; daha sonra ise kötüniyetli zilyedi iade borcu söz konusu olur.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Ocak 2015 Sebepsiz zenginlesme veya haksiz zenginlesme bir kimsenin mal varliginda hakli bir nedene dayanmaksizin baskasinin zararina meydana gelen zenginlesmedir Gecerli bir hukuksal neden bulunmadan hukuksal bir neden gerceklesmeden ya da hukuksal neden sona erdikten sonra bir islem yapilmasi ve borc olmayan bir edimin odenmesi gibi durumlarda ortaya cikar GirisSebepsiz zenginlesme kanundan dogan borclardan olup Borclar Kanunu nun 77 87 maddeleri arasinda duzenlenmistir Borclar Kanunu nda sebepsiz zenginlesmeye iliskin hukumler genel hukumler arasinda duzenlendigi icin aksine bir hukum olmadikca diger ozel hukuk alanlarinda da uygulanir Hakli bir sebep olmadigi halde baskasi aleyhine olarak tanimlanmaktadir Sebepsiz zenginlesen kisi bu zenginlesmeyi aleyhine zenginlestigi sahsa iade etmek mecburiyetindedir BK 77 1 Sebepsiz zenginlesmeden dogan borc iliskisinde hakli bir sebep olmaksizin baska bir sahis aleyhine zenginlesen kimsenin meydana gelen artisin zenginlesmenin aynen veya nakden iadesi soz konusudur Dolayisiyla malvarligi sebepsiz olarak baskasi aleyhine artan kisiye olarak bu zenginlesmeyi iade borcu yuklemek suretiyle arasinda bozulmus olan dengeyi yeniden kurmus olur Sebepsiz zenginlesme iliskisinin taraflari Sebepsiz zenginlesme borc iliskisi kuran bir borc kaynagi olup dogrudan dogruya kanundan dogdugundan bu iliski bir veya haksiz bir fiile dayanmamaktadir Her borc iliskisinde oldugu gibi sebepsiz zenginlesmede de bir ve bir vardir Sebepsiz zenginlesme iliskisinin borclusu malvarligi hakli bir sebep olmaksizin baskasi aleyhine artan zenginlesen kisidir aleyhine sebepsiz zenginlesme davasi acilmasi halinde davali olur Isbu borc iliskisinde malvarligi kendisi aleyhine artmis olan kisi de alacakli dava acmasi durumunda davacidir Kaynagina gore sebepsiz zenginlesme Kazandirmadan dogan sebepsiz zenginlesme Burada sebepsiz zenginlesme alacaklinin borclu lehine yapmis oldugu bir dogar kazananin malvarligi artarken kazandiranin malvarligi kazanma oraninda azalir Ornegin hukuken gecerli olmayan bir sozlesmenin sonucu olarak yapilan edim sebepsiz zenginlesmeye neden olur Mudahaleden dogan sebepsiz zenginlesme Baska bir kisinin bir hakkini veya hukuki bir degerini ihlal eden fiil sonucunda zarar gorenin malvarliginda azalma soz konusu iken mudahale eden sahsin malvarliginda ayni oranda bir zenginlesme olur dogan sebepsiz zenginlesme Burada taraflar disinda bir sahsin fiilinden yahut bir tabiat olayindan meydana gelen bir sebepsiz zenginlesme soz konusudur Ucuncu sahsin fiilinden kaynaklanan sebepsiz zenginlesmede ucuncu kisinin olup olmamasi ya da filinin olup olmamasi goz onune alinmaz Sebepsiz zenginlesmenin sartlari Borclunun malvarliginda bir zenginlesme meydana gelmis olmalidir Malvarliginda meydana gelen cogalmaya zenginlesme adi verilir Bu zenginlesme baska bir sahis zararina meydana gelmis olmalidir Zenginlesme ile zenginlestirici olay arasinda illiyet bagi olmalidir Borclunun malvarliginda baskasi zararina meydana gelen zenginlesme yukarida sayilan kazandirma mudahale veya beklenmeyen hal gibi zenginlestirici nedenlerden birinden kaynaklanmalidir Zaten ancak bu sekilde alacaklinin malvarliginda gerceklesen zenginlesme alacakli aleyhine meydana gecmis olur Zenginlesme ile sebepsiz zenginlesmeye neden olan olay kazandirma mudahale veya beklenmeyen hal arasinda illiyet bagi bulunmaz ise zenginlesme baskasi aleyhine gerceklesmis sayilamaz Burada meydana gelen zenginlesme ile zenginlestirici olay arasinda yani yeterli olup ayrica gerek yoktur Zenginlesme hakli bir nedene dayanmamalidir Zenginlesenin Iade Yukumlulugu Borclar Kanunu nun 77 maddesine gore hakli bir sebep olmaksizin baskasi zararina zenginlesen kimse bu zenginlesmeyi iade etmek zorundadir Iade Borcunun Konusu Zenginlesme konusu sey bir sey ise ve zenginlesen kisinin malvarliginda bulunuyorsa hukukumuzda geregince zenginlesenin soz konusu seyin mulkiyetini kazanmasi mumkun degildir Mulkiyetin kazanilmasi soz konusu olmadigindan ve alacakli halen bu seyin maliki oldugundan bu durumda sebepsiz zenginlesme davasi degil acar ve seyin aynen iadesini talep eder Istihkak davasinin mumkun olmadigi durumlarda ise sebepsiz zenginlesme davasi acilarak seyin aynen iadesi talep edilir Aynen iadenin mumkun olmadigi durumlarda zenginlesme deger uzerinden para olarak nakden iade edilir Iade borcunun kapsami Zenginlesenin iyiniyetli oldugu hallerde iade borcunun kapsami BK 63 1 e gore iyiniyetli zenginlesenin iade borcunun kapsami fiilen elde ettigi degil fakat iadesinin talep edildigi anda malvarliginda mevcut olan henuz elden cikarmadigi zenginlesme ile sinirlidir Iyiniyetli zilyet elinden cikarmis oldugu zenginlesmeyi ikame bir deger girmemisse iade etmek zorunda degildir Bu durumda iade borcu kalkar zenginlesme duser Zenginlesenin elden cikarmis oldugu zenginlesmenin iade yukumlulugunden kurtulabilmesi icin elden cikarma aninda iyiniyetli olmasi gerekir Zenginlesmenin hakli bir sebep olmaksizin gerceklestigini bilmeyen veya bilmek zorunda olmayan kisi zenginlesendir Zenginlesenin kotuniyetli oldugu hallerde iade borcunun kapsami BK 80 2 ye gore zenginlesen zenginlesmeyi kotuniyetle elden cikarmissa elden cikardigi zenginlesmenin tamamini iade ile yukumludur Iyiniyetle zenginlesenden farkli olarak kotuniyetli zenginlesen elden cikardigi zenginlesmeyi de iade etmek zorundadir Zenginlesmenin hakli bir sebep olmaksizin gerceklestigini bilen veya bilmesi gereken kisi zenginlesendir Zenginlesen zenginlesme anindan itibaren kotuniyetli ise zenginlesmenin tamamini iade etmekle yukumludur Buna karsilik zenginlesen sonradan kotuniyetli olmus ise zenginlesmenin meydana geldigi anla kotuniyetli oldugu an arasindaki zamanda iyiniyetli iade borcu daha sonra ise kotuniyetli zilyedi iade borcu soz konusu olur