Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hadisler bir rivayet zinciri ile İslâm'daki önemli kişilere isnad edilen söz, fiil veya davranışlardır. Hadisler, muhaddis denilen hadis âlimleri tarafından değişik sınıflandırmalara tâbî tutulmuşlardır. Ancak bu sınıflandırmalar mutlak olmayıp sınıflandırmayı yapan kişinin bilgi altyapısı, ön kabulleri, tanımları ve değerlendirmeleri gibi öznel unsurlara dayanır..
Metin itibarıyla hadisler
Metin itibarıyla hadisler, hadîs-i şerifler ve hadîs-i kutsîlerdir.
Hadîs-i kutsî
Kutsî hadislerin kaynağı, Peygamber'e vahyi getiren Cebrâîl, sözleri Allah'tandır. İlâhî bir ifâde kullanır ("Ey kullarım!" gibi). Bu hadislerde Peygamber sadece râvî durumundadır.
Hadîs-i şerif
Söz ve içeriği İslâm Peygamberi'ne âit hadislerdir.
Nakledilişlerine göre hadisler
Hadisler, bir haber çeşididir. Konusu İslâm Peygamberi olmayan konularda rivayet edilen sözlere genelde İslâm'da haber denir. Rivâyet zinciri (senet) açısından hadisler veya daha genel bir ifâdeyle haberler, birçok gruba ayrılırlar:
Âhad haberler
Mütevâtir hadislerde şart koşan kalabalık yerine en fazla üç kişinin Peygamber'den rivâyet ettiği hadislerdir. Şu çeşitleri mevcuttur:
Azîz haberler
Aslen garîb olan, fakat başka bir rivâyet kanalıyla kuvvet bulmuş haberlere denir.
Garîb haberler
Metin veya isnad yönünden yalnız, tek başına kalmış, başka kanallarla teyyid edilmemiş haberlere denir. Çeşitleri şunlardır:
Ferd-i mutlak
Haberin isnadında hadîsi rivayet eden sahabî veya ondan rivayet eden tâbi'î sayısının birden fazla olmamasıdır.
Ferd-i nisbî
Bir yerinde tek bir râvî olan hadislerdir. Bu hadîsi daha önce ve sonra birçok kişi iletmiş olabilir. Fakat rivâyet zinciri olan senedin bir halkasında tek kişi bulunmaktadır. Böyle bir hadis, buna rağmen diğer halkalarda çokça rivâyet edildiğinden meşhur olabilir.
Meşhur haberler
Rivâyet zincirinin her halkasında (her tabakada) en az üç isnadla rivâyet edilen, ancak tevâtür derecesine ulaşmayan haberlerdir.
Mütevâtir haberler
Yalan üzerinde isteyerek veya istemeyerek ittifak etmeleri aklen mümkün olmayan bir kalabalığın aynı şekilde kendisi gibi bir kalabalıktan rivayet ettiği haberlerdir. Bu kalabalığın en az kaç kişi olması gerektiği konusunda ayrılığa düşülmüş; en az dört, beş, yedi ve daha büyük sayıları öne sürenler olmuşsa da bu en az sayılarının bağlayıcı bir özelliği yoktur yani sayıca bağlayıcı bir sınırlama mevcut değildir. Bağlayıcı olan rivâyet eden kalabalığın aklen yalan üzere ittifak etmesinin mümkün görülmemesidir.[] Mütevâtir hadislerin çeşitleri şunlardır:
Lafzî mütevâtir
İçeriği açısından aynı şekilde geniş bir kalabalık tarafından aynı şekilde nakledilen haberlerdir. Buna verilebilecek en güzel örnek Kur'ân-ı Kerîm'dir. Hadisler arasında da lafzen değişmeyerek bize kadar gelenler olmakla beraber sayıları azdır. Bu tür hadislere bir örnek Cennet'le müjdelenen on sahabe ile ilgili hadistir.
Mânevî mütevâtir
Lafzen aynı olmamakla birlikte rûhen aynı olan ve yukarıda zikredildiği gibi bir kalabalıktan nakledilen hadislerdir. Burada metinde mütevâtir olan, haberin özüdür. Meselâ bir kanaldan "şu kişi bir at hediye etti" şeklinde rivayet edilen bir hadîsi başka bir kalabalık "şu kişi para hediye etti" şeklindeyse mütevâtir olan, o kişinin hediye ettiği haberidir.
Zayıf hadis
Zayıf hadis ya da munkatî hadis, senet veya metninde (râvîlerde tutarsızlıklar olması, râvînin yalancı olması, senet zincirinin tutarsızlığı gibi) tutarsızlık bulunan hadislerdir. Bunların en alt seviyesi mevzu hadisler, yani sonradan ortaya çıkarılmış, senedinde bilinmeyen kişileri ihtiva eden ya da yaşça birbirini görmüş olması mümkün olmayan kişilerin birbirine hadis naklettiğini iddia eden hadis senetleridir. Ancak İslâm'da bir hadisi bağlayıcı olarak mevzu olarak tasnif edebilecek bir mercî olmadığından bir hadis âlimine göre mevdu (uydurma) olan bir hadis, başka bir âlim için sadece zayıf olabilir.
Nâsih ve mensûh hadîsler
Hadîs ilminin önemli konularından biri olan nesh, birbirine zıt olan iki hadîsin birleştirilmesi ve uzlaştırılması mümkün olmadığında aralarında bulunduğuna hükmedilen bir iptal keyfiyetinin olduğuna, yâni biri ile getirilen hükmün diğeri ile getirilen hükme son verdiği hükmünü çıkarmaya denir. Genelde emirlerde mümkündür. Sadece haber içeren hadislerde kullanılması câiz değildir.
Sıhhatine göre haber çeşitleri
Âhad haberler, sahih (güvenilir) ve zayıf olabilirler. Bu yüzden bu haberler, sıhhatleri açısından makbul ve merdud olarak iki kısma ayrılırlar:
Hasen haberler
Sözlük anlamıyla "güzel" demek olan hasen (Ar. حَسَنْ ), hadis ilminde sahîh ile zayıf arasında olup sahîhe daha yakın olduğu için makbul hadîsler arasında sayılan hadîs çeşididir. Şu türleri bulunmaktadır:
Hasen li-zâtihî
Özelliklerinin bütünüyle hasen olan haberlerdir.
Hasen li-gayrihî
Zayıf olmakla birlikte başka bir rivâyetle kuvvet kazanan ve hasen derecesine yükselen haberlerdir. Ancak bu derece zâtından dolayı değil, ondan başka (gayrı) bir rivâyetten gelmekte olduğundan bu adla anılır.
Makbul haberler
Bu haberlerde râvîlerin adâlet ve zabt etme (hâfızası kuvvetli olma) özelliğine sâhip olması ve rivâyetin zincirde kesintisiz olması gerekmektedir.
Mahfuz hadîsler
Şâz olan hadîsin karşılığı olarak makbul haberler arasında yer alan hadîse mahfuz adı verilir. Şâz, sika râvinin zabt yönünden olsun, rivayetin çokluğu ve buna benzer tercihi gerektiren diğer yönlerden olsun, kendisinden daha üstün râvilere ters olarak rivayet ettiği ve rivayetiyle tek kaldığı hadîstir. Böyle bir hadîsin râvisi sika dahî olsa kendisinden daha üstün durumda olan ve daha fazla isnadla gelen diğer râvîlerin rivayetlerine muhalif olan rivayetin terkini, diğer rivayetlerin tercihini gerektirir. Buna göre terkedilen hadîs şâz, tercih edilen, yâni kabul edilip alınan hadîs de mahfuz diye adlandırılır.
Mâruf hadîsler
Münker veya şâz-merdûd olan hadîse mukabil tercih edilen hadîse mâruf denir. Münker veya şâz-merdûd, zayıf râvînin sika râvîlere ters olan rivayetidir. Buna göre mâruf, münker rivayete karşı öncelik verilen sika râvilerin hadîsidir.
Sahih haberler
Şu beş şartı yerine getiren hadislere sahih (Ar. صَحِيحْ ) denir:
- Râvileri âdil olmalıdırlar,
- Râvileri zabıt, yani bir konuyu unutmadan rivâyet etme kapasitesine sâhip olmalıdırlar,
- Haberin isnadı aralıksız (muttasıl) olmalıdır,
- Haber şâz, yani güvenilir bir râvinin kendisinden daha güvenilir bir başka râvînin rivayetine ters, bu rivayetiyle de tek kalmış olmamalıdır,
- Haber muallel, yani metin ya da isnâdı açısından sağlığına şüphe getiren bir illeti olmamalıdır.
Sahih haberlerin çeşitleri şunlardır:
Sahîh li-zâtihî
Özelliklerinin bütünüyle sahih olan, yâni yukarıda zikredilen şartları taşıyan haberlerdir.
Sahîh li-gayrihî
Haberin râvîlerinden birinde bir konuyu zabt etme (aklında tutma) konusunda şüpheler bulunmaktadır. Bu haberler, sahih (li-zâtihî) olmaktan daha düşük bir seviyededirler (hasen). Böyle bir haber başka sahih bir rivâyetle kuvvet bulursa sahihlik derecesine yükselebilir. Ancak bu derece zâtından dolayı değil, ondan başka (gayrı) bir rivâyetten gelmekte olduğundan bu adla anılır.
Sahibine göre hadisler
Hadisler, bir kişinin bir sözünü, tasvibini veya bir konuda susmasını iletirler. Bu kişinin kimliği de muhaddislerce sınıflama için bir gerekçedir. Buna göre hadisler şu gruplara ayrılırlar:
Merfû hadisler
İslâm Peygamberi Muhammed hakkındaki hadislerdir.
Mevkûf hadisler
Sahabe hakkındaki hadislerdir.
Maktû hadisler
Tabiin hakkındaki hadislerdir.
Hadiste ziyâde
Hadis ilminde ziyâde adı altında güvenilir (sika) olan bir râvînin bir haberi naklederken fazladan bir şeyler söylemesi anlaşılır. Bu ziyadenin, yani fazlalığın hükmü konusunda hadis âlimleri ihtilaf edmişlerdir. Meselâ bu fazlalıkla bir hüküm ortaya çıksa da, çıkmasa da arada fark gözetmeden fıkıh ve hadis ashâbının bâzılarının ziyadeyi makbul görmüşlerdir. Bu konuda farklı görüşte olan başka muhaddisler, yaptığı ziyade ile tek kalan âdil kişinin ziyadesini kabul ederken ziyadenin bir hüküm ifade etmesi hâlinde kabulünün vâcib olduğunu, aksi takdirde kabulüne gerek bulunmadığını ileri sürmüşlerdir. Şâfi'î mezhebinden olan bazı âlimler, ziyadenin râvi yönüde olmayıp sika bir kimseden gelmesi hâlinde kabul edilebileceğini, râvinin kendisi haberi bir kere noksan, sonra da ziyadesiyle rivayet etmesi hâlinde kabul edilmemesi gerektiğini söylemişlerdir. Yine hadîs ehlinden bazı kimseler ise, sika olan kimsenin ziyadeli rivayetiyle tek kalır ve onunla birlikte başka hafızlar da onu rivayet etmezlerse, onun kabul edilemeyeceğini ileri sürmüşlerdir. Bu konuda daha farklı görüşler de mevcuttur.
Sâir hadîs tasnifleri
Bunun dışında başka daha komplike sınıflandırmalar mevcuttur. Bunlar mutâbi ve şâhid hadîsler, muhkem ve muhtelif hadîsler gibi tasniflerdir.
- Cerh ve Ta'dil: Hadis rivayet eden ravîlerin dini ve bilimsel açıdan araştırılıp incelenmesini konu edinen ilim dalı.
- Dirâyet: Fakih'in rivayetleri akla ve bilime aykırı bularak, kendi cehd ve gayreti ile doğruyu bulma çabası. Dirayet ehli; Hadisleri mutlak nas kabul eden rivayetçi-nakilci yaklaşımın aksine akıl, bilim ve felsefeye önem veren akılcı yaklaşım sahiplerini ifade eder.
- Eser: Sahabenin sözlerinin de içinde olduğu hadis.
- Garîb: Şâz veya aykırı haber, tek bir kişiden gelen nakil.
- Gayri metluv vahiy: Hadisler bazı yorumlara göre okunmamış vahiylerden oluşur.
- Gayri sahih: Senet itibarıyla sıhhat şartlarını taşımayan hadisler için kullanılan değerlendirme ifadesidir.
- Haber: Kur'an, hadis, ashab ictihadı.
- Haber-i âhad: Bir veya iki-üç kişinin yine bir veya iki-üç kişiden naklettiği haberdir.
- Hadis hâfızı: Hadis ilminin birçok usul ve ayrıntısını bilen ve en az yüz bin hadisi senetleriyle beraber ezberlemiş olan kişi.
- Hadis hâkimi: Rivayet edilmiş olan bütün hadisleri metinleriyle, senetleriyle, râvîlerinin tarihleriyle, cerh ve ta'dilleriyle ezberleyen ve ihata eden kişidir. Zan olunduğuna göre hâkim, yalnız İmam-ı Buhârî'dir.
- Hadis-i âhad: Bu şekilde İslâm Peygamberi'nden rivayet edilen hadise denir.
- Hadis-i kudsi: Manası Allahü teâlâ tarafından bildirilip de, sözlerini Muhammed'in kendi kelimeleriyle aktardığı hadis.
- Hasen: Güzel anlamında, sıhhat şartlarını taşımayan, ancak güzel bulunan "kusurlu" hadisler.
- İmlâ: Söyleyerek yazdırma.
- İsnat: Bir hadisi râvîlerinin isimlerini zikrederek rivayet etmek.
- İsrâiliyat: Yahudi mitolojisini İslâm'a aktaran hikâyelere verilen isimdir.
- Kezzab: Yalancılar, mevzu (uydurma) hadislerin uydurucuları, çoğ. kezzabin
- Meşhur: İkiden çok fakat kısıtlı sayıda kişi tarafından rivayet edilmişken ikinci ve üçüncü asırlarda şöhret bulup büyük bir topluluk tarafından naklolunan haberdir.
- Metluv vahiy ise Cebrail tarafından okunarak dikte edilmiş Kur'an için kullanılır.
- Muhaddis: Hadis bilimiyle uğraşan kimse.
- Muhadram: Muhammed'in döneminde yaşadığı ve müslüman olduğu halde Onu göremediği için sahabe olamayan ve hadis nakledemeyen kişi.
- Muharriç: Bir hadisi isnatsız olarak nakleden kişi.
- Münker veya şâz-merdûd, zayıf râvînin sika râvîlere ters olan rivayetidir.
- Mütevâtir: Sahâbeden itibaren her devirde yalan üzerinde birleşmeleri aklen imkânsız olan topluluklar tarafından rivayet edilen hadistir. Diğer bir tabirle mütevâtir haberin şartlarını kendisinde toplayan hadistir. Lafzî mütevâtir ve ma'nevî mütevâtir olmak üzere ikiye ayrılır. Bu tabir, en güvenilir rivayetler için kullanılır. Örneğin; zekâtın miktarını bildiren "Mallarınızın kırkta birini zekât olarak getirip veriniz." hadisi mütevâtirdir.
- Nesh: Bir ayet veya hadisin diğerinin hükmünü kaldırması, "mensuh"; neshedilen
- Rivayet: Bir sözü veya bir hadiseyi nakletmektir. Rivayet edene râvî, nâkil denilir.
- Sahabe: İslâm Peygamberi'nin zamanında yaşayıp, onunla görüşmüş, müslüman ve aklı başında insanlar, çoğ. Ashab
- Sahih: Senet itibarıyla sıhhat şartlarını taşıyan hadisler için kullanılan değerlendirme ifadesidir.
- Senet: Bir metni kaynağına götüren nakil veya rivayet zinciri.
- Sıhhat şartları: Hadislerde geleneksel hadisçilere göre rivayet zinciri itibarıyla bozukluk olup olmadığını ifade eder. Ancak hadisleri ayıklayarak temizleme ve bu hadislerden kabul edilebilir kaynaklar oluşturma eğilimindeki bazı eğilimler bu hadislerden akla, Kur'ana, İslam'ın ruhuna, fıtrata ve tabiata, tarihe aykırı olmama gibi "yeni şartlar" ile sıhhat şartlarını genişletmişlerdir.
- Sika: Sözüne güvenilir kişi.
- Siret: İslâm Peygamberi'nin hayatı, ahlâkı, dış görünüşü (çoğ.siyer)
- Sünnet: İslâm Peygamberi'nin uygulamaları, hüküm çıkarılan hadisler, ashabının, tabiinin ve ümmetin örnek aldığı usul.
- Sünnetullah: Allah'ın sünneti, tabiat kanunları.
- Şeyhülhadis: Kendisinden hadis rivayet olunan kişidir. İmam da denilir.
- Tabiîn: Sahabe zamanında yaşayan, ancak İslâm Peygamberi'ni görmeyen kişi.
- Tebeut Tabiîn: Tabiîn zamanında yaşayıp onlardan hadis nakleden Müslümanlar.
- Tevsik: Doğruluğu kanıtlama.
- Vâhid Haber: Tek bir kişiye dayandırılan haberlerdir.
Kaynakça
- ^ "Hadîs-i kudsî" (HTML). Dînimiz İslâm. 20 Mayıs 2013. 19 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mayıs 2013.
Peygamber efendimizin, mânası da, kelimeleri de kendisinden olan sözlerine hadis denir. Mânâsı Allahü teâlâ tarafından bildirilip de, Peygamber efendimizin kendi kelimeleriyle bildirdiği sözlere ise hadis-i kudsî denir.
- ^ TOPALOĞLU, Nûri (2 Kasım 2008). "Kutsî hadis nedir?" (HTML). 3 Haziran 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mayıs 2013.
- ^ a b c d e f Koçyiğit, Talat (2012). "HABERLER VE HABER ÇEŞİTLERİ" (HTML). Hadis Tarihi. DİYANET VAKFI YAYINLARI. 25 Ekim 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mayıs 2013.
- ^ a b c "MÜTEVÂTİR HADİS » Sorularla İslamiyet". Sorularla İslamiyet. 2 Mart 2006. 3 Nisan 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Nisan 2024.
- ^ İbnu's-Salâh, Ulûmu'I-hadîs, s. 227
- ^ a b c d e f g Koçyiğit, Talat (2012). "III. Bölüm: SIHHAT YÖNÜNDEN HABER ÇEŞİTLERİ" (HTML). Hadis Tarihi. DİYANET VAKFI YAYINLARI. 25 Ekim 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Mayıs 2013.
- ^ Muaz Özyiğit (1992). . wakeup.org. 8 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından (HTML) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2013.
- ^ . muhammedmustafa.com. 28 Mart 2015 tarihinde kaynağından (HTML) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2013.
- ^ https://sorularlaislamiyet.com/kaynak/mutevatir-hadis
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hadisler bir rivayet zinciri ile Islam daki onemli kisilere isnad edilen soz fiil veya davranislardir Hadisler muhaddis denilen hadis alimleri tarafindan degisik siniflandirmalara tabi tutulmuslardir Ancak bu siniflandirmalar mutlak olmayip siniflandirmayi yapan kisinin bilgi altyapisi on kabulleri tanimlari ve degerlendirmeleri gibi oznel unsurlara dayanir Metin itibariyla hadislerMetin itibariyla hadisler hadis i serifler ve hadis i kutsilerdir Hadis i kutsi Kutsi hadislerin kaynagi Peygamber e vahyi getiren Cebrail sozleri Allah tandir Ilahi bir ifade kullanir Ey kullarim gibi Bu hadislerde Peygamber sadece ravi durumundadir Hadis i serif Soz ve icerigi Islam Peygamberi ne ait hadislerdir Nakledilislerine gore hadislerHadisler bir haber cesididir Konusu Islam Peygamberi olmayan konularda rivayet edilen sozlere genelde Islam da haber denir Rivayet zinciri senet acisindan hadisler veya daha genel bir ifadeyle haberler bircok gruba ayrilirlar Ahad haberler Mutevatir hadislerde sart kosan kalabalik yerine en fazla uc kisinin Peygamber den rivayet ettigi hadislerdir Su cesitleri mevcuttur Aziz haberler Aslen garib olan fakat baska bir rivayet kanaliyla kuvvet bulmus haberlere denir Garib haberler Metin veya isnad yonunden yalniz tek basina kalmis baska kanallarla teyyid edilmemis haberlere denir Cesitleri sunlardir Ferd i mutlak Haberin isnadinda hadisi rivayet eden sahabi veya ondan rivayet eden tabi i sayisinin bir den fazla olmamasidir Ferd i nisbi Bir yerinde tek bir ravi olan hadislerdir Bu hadisi daha once ve sonra bircok kisi iletmis olabilir Fakat rivayet zinciri olan senedin bir halkasinda tek kisi bulunmaktadir Boyle bir hadis buna ragmen diger halkalarda cokca rivayet edildiginden meshur olabilir Meshur haberler Rivayet zincirinin her halkasinda her tabakada en az uc isnadla rivayet edilen ancak tevatur derecesine ulasmayan haberlerdir Mutevatir haberler Yalan uzerinde isteyerek veya istemeyerek ittifak etmeleri aklen mumkun olmayan bir kalabaligin ayni sekilde kendisi gibi bir ka labaliktan rivayet ettigi haberlerdir Bu kalabaligin en az kac kisi olmasi gerektigi konusunda ayriliga dusulmus en az dort bes yedi ve daha buyuk sayilari one surenler olmussa da bu en az sayilarinin baglayici bir ozelligi yoktur yani sayica baglayici bir sinirlama mevcut degildir Baglayici olan rivayet eden kalabaligin aklen yalan uzere ittifak etmesinin mumkun gorulmemesidir kaynak guvenilir mi Mutevatir hadislerin cesitleri sunlardir Lafzi mutevatir Icerigi acisindan ayni sekilde genis bir kalabalik tarafindan ayni sekilde nakledilen haberlerdir Buna verilebilecek en guzel ornek Kur an i Kerim dir Hadisler arasinda da lafzen degismeyerek bize kadar gelenler olmakla beraber sayilari azdir Bu tur hadislere bir ornek Cennet le mujdelenen on sahabe ile ilgili hadistir Manevi mutevatir Lafzen ayni olmamakla birlikte ruhen ayni olan ve yukarida zikredildigi gibi bir kalabaliktan nakledilen hadislerdir Burada metinde mutevatir olan haberin ozudur Mesela bir kanaldan su kisi bir at hediye etti seklinde rivayet edilen bir hadisi baska bir kalabalik su kisi para hediye etti seklindeyse mutevatir olan o kisinin hediye ettigi haberidir Zayif hadis Zayif hadis ya da munkati hadis senet veya metninde ravilerde tutarsizliklar olmasi ravinin yalanci olmasi senet zincirinin tutarsizligi gibi tutarsizlik bulunan hadislerdir Bunlarin en alt seviyesi mevzu hadisler yani sonradan ortaya cikarilmis senedinde bilinmeyen kisileri ihtiva eden ya da yasca birbirini gormus olmasi mumkun olmayan kisilerin birbirine hadis naklettigini iddia eden hadis senetleridir Ancak Islam da bir hadisi baglayici olarak mevzu olarak tasnif edebilecek bir merci olmadigindan bir hadis alimine gore mevdu uydurma olan bir hadis baska bir alim icin sadece zayif olabilir Nasih ve mensuh hadislerHadis ilminin onemli konularindan biri olan nesh birbirine zit olan iki hadisin birlestirilmesi ve uzlastirilmasi mumkun olmadiginda aralarinda bulunduguna hukmedilen bir iptal keyfiyetinin olduguna yani biri ile ge tirilen hukmun digeri ile getirilen hukme son ver digi hukmunu cikarmaya denir Genelde emirlerde mumkundur Sadece haber iceren hadislerde kullanilmasi caiz degildir Sihhatine gore haber cesitleriAhad haberler sahih guvenilir ve zayif olabilirler Bu yuzden bu haberler sihhatleri acisindan makbul ve merdud olarak iki kisma ayrilirlar Hasen haberler Sozluk anlamiyla guzel demek olan hasen Ar ح س ن hadis ilminde sahih ile zayif arasinda olup sahihe daha yakin ol dugu icin makbul hadisler arasinda sayilan hadis cesididir Su turleri bulunmaktadir Hasen li zatihi Ozelliklerinin butunuyle hasen olan haberlerdir Hasen li gayrihi Zayif olmakla birlikte baska bir rivayetle kuvvet kazanan ve hasen derecesine yukselen haberlerdir Ancak bu derece zatindan dolayi degil ondan baska gayri bir rivayetten gelmekte oldugundan bu adla anilir Makbul haberler Bu haberlerde ravilerin adalet ve zabt etme hafizasi kuvvetli olma ozelligine sahip olmasi ve rivayetin zincirde kesintisiz olmasi gerekmektedir Mahfuz hadisler Saz olan hadisin karsiligi olarak makbul haberler arasinda yer alan hadise mahfuz adi verilir Saz sika ravinin zabt yonunden olsun ri vayetin coklugu ve buna benzer tercihi gerektiren diger yonlerden olsun kendisinden daha ustun ravilere ters olarak rivayet ettigi ve rivayetiyle tek kaldigi hadistir Boyle bir hadisin ravisi sika dahi olsa kendisinden daha ustun durumda olan ve daha fazla isnadla gelen diger ravilerin rivayetlerine muhalif olan rivayetin terkini diger ri vayetlerin tercihini gerektirir Buna gore terkedilen hadis saz tercih edi len yani kabul edilip alinan hadis de mahfuz diye adlandirilir Maruf hadisler Munker veya saz merdud olan hadise mukabil tercih edilen hadise maruf denir Munker veya saz merdud zayif ravinin sika ravilere ters olan rivayetidir Buna gore maruf munker rivayete karsi oncelik verilen sika ravilerin hadisidir Sahih haberler Su bes sarti yerine getiren hadislere sahih Ar ص ح يح denir Ravileri adil olmalidirlar Ravileri zabit yani bir konuyu unutmadan rivayet etme kapasitesine sahip olmalidirlar Haberin isnadi araliksiz muttasil olmalidir Haber saz yani guvenilir bir ravinin kendisinden daha gu venilir bir baska ravinin rivayetine ters bu rivayetiyle de tek kalmis olmamalidir Haber muallel yani metin ya da isnadi acisindan sagligina suphe getiren bir illeti olmamalidir Sahih haberlerin cesitleri sunlardir Sahih li zatihi Ozelliklerinin butunuyle sahih olan yani yukarida zikredilen sartlari tasiyan haberlerdir Sahih li gayrihi Haberin ravilerinden birinde bir konuyu zabt etme aklinda tutma konusunda supheler bulunmaktadir Bu haberler sahih li zatihi olmaktan daha dusuk bir seviyededirler hasen Boyle bir haber baska sahih bir rivayetle kuvvet bulursa sahihlik derecesine yukselebilir Ancak bu derece zatindan dolayi degil ondan baska gayri bir rivayetten gelmekte oldugundan bu adla anilir Sahibine gore hadislerHadisler bir kisinin bir sozunu tasvibini veya bir konuda susmasini iletirler Bu kisinin kimligi de muhaddislerce siniflama icin bir gerekcedir Buna gore hadisler su gruplara ayrilirlar Merfu hadisler Islam Peygamberi Muhammed hakkindaki hadislerdir Mevkuf hadisler Sahabe hakkindaki hadislerdir Maktu hadisler Tabiin hakkindaki hadislerdir Hadiste ziyadeHadis ilminde ziyade adi altinda guvenilir sika olan bir ravinin bir haberi naklederken fazladan bir seyler soylemesi anlasilir Bu ziyadenin yani fazlaligin hukmu konusunda hadis alimleri ihtilaf edmislerdir Mesela bu fazlalikla bir hukum ortaya ciksa da cikmasa da arada fark gozetmeden fikih ve hadis ashabinin bazilarinin ziyadeyi makbul gormuslerdir Bu konuda farkli goruste olan baska muhaddisler yaptigi ziyade ile tek kalan adil kisinin ziyadesini kabul ederken ziyadenin bir hukum ifade etmesi halinde kabulunun vacib oldugunu aksi takdirde kabulune gerek bulunmadigini ileri surmuslerdir Safi i mezhebinden olan bazi alimler ziyadenin ravi yonude olmayip sika bir kimseden gelmesi halinde kabul edilebilecegini ravinin kendisi haberi bir kere noksan sonra da ziyadesiyle rivayet etmesi halinde kabul edilmemesi gerektigini soylemislerdir Yine hadis ehlinden bazi kimseler ise sika olan kimsenin ziyadeli rivayetiyle tek kalir ve onunla birlikte baska hafizlar da onu rivayet etmezlerse onun kabul edilemeyecegini ileri surmuslerdir Bu konuda daha farkli gorusler de mevcuttur Sair hadis tasnifleriBunun disinda baska daha komplike siniflandirmalar mevcuttur Bunlar mutabi ve sahid hadisler muhkem ve muhtelif hadisler gibi tasniflerdir Terminoloji Cerh ve Ta dil Hadis rivayet eden ravilerin dini ve bilimsel acidan arastirilip incelenmesini konu edinen ilim dali Dirayet Fakih in rivayetleri akla ve bilime aykiri bularak kendi cehd ve gayreti ile dogruyu bulma cabasi Dirayet ehli Hadisleri mutlak nas kabul eden rivayetci nakilci yaklasimin aksine akil bilim ve felsefeye onem veren akilci yaklasim sahiplerini ifade eder Eser Sahabenin sozlerinin de icinde oldugu hadis Garib Saz veya aykiri haber tek bir kisiden gelen nakil Gayri metluv vahiy Hadisler bazi yorumlara gore okunmamis vahiylerden olusur Gayri sahih Senet itibariyla sihhat sartlarini tasimayan hadisler icin kullanilan degerlendirme ifadesidir Haber Kur an hadis ashab ictihadi Haber i ahad Bir veya iki uc kisinin yine bir veya iki uc kisiden naklettigi haberdir Hadis hafizi Hadis ilminin bircok usul ve ayrintisini bilen ve en az yuz bin hadisi senetleriyle beraber ezberlemis olan kisi Hadis hakimi Rivayet edilmis olan butun hadisleri metinleriyle senetleriyle ravilerinin tarihleriyle cerh ve ta dilleriyle ezberleyen ve ihata eden kisidir Zan olunduguna gore hakim yalniz Imam i Buhari dir Hadis i ahad Bu sekilde Islam Peygamberi nden rivayet edilen hadise denir Hadis i kudsi Manasi Allahu teala tarafindan bildirilip de sozlerini Muhammed in kendi kelimeleriyle aktardigi hadis Hasen Guzel anlaminda sihhat sartlarini tasimayan ancak guzel bulunan kusurlu hadisler Imla Soyleyerek yazdirma Isnat Bir hadisi ravilerinin isimlerini zikrederek rivayet etmek Israiliyat Yahudi mitolojisini Islam a aktaran hikayelere verilen isimdir Kezzab Yalancilar mevzu uydurma hadislerin uyduruculari cog kezzabin Meshur Ikiden cok fakat kisitli sayida kisi tarafindan rivayet edilmisken ikinci ve ucuncu asirlarda sohret bulup buyuk bir topluluk tarafindan naklolunan haberdir Metluv vahiy ise Cebrail tarafindan okunarak dikte edilmis Kur an icin kullanilir Muhaddis Hadis bilimiyle ugrasan kimse Muhadram Muhammed in doneminde yasadigi ve musluman oldugu halde Onu goremedigi icin sahabe olamayan ve hadis nakledemeyen kisi Muharric Bir hadisi isnatsiz olarak nakleden kisi Munker veya saz merdud zayif ravinin sika ravilere ters olan rivayetidir Mutevatir Sahabeden itibaren her devirde yalan uzerinde birlesmeleri aklen imkansiz olan topluluklar tarafindan rivayet edilen hadistir Diger bir tabirle mutevatir haberin sartlarini kendisinde toplayan hadistir Lafzi mutevatir ve ma nevi mutevatir olmak uzere ikiye ayrilir Bu tabir en guvenilir rivayetler icin kullanilir Ornegin zekatin miktarini bildiren Mallarinizin kirkta birini zekat olarak getirip veriniz hadisi mutevatirdir Nesh Bir ayet veya hadisin digerinin hukmunu kaldirmasi mensuh neshedilen Rivayet Bir sozu veya bir hadiseyi nakletmektir Rivayet edene ravi nakil denilir Sahabe Islam Peygamberi nin zamaninda yasayip onunla gorusmus musluman ve akli basinda insanlar cog Ashab Sahih Senet itibariyla sihhat sartlarini tasiyan hadisler icin kullanilan degerlendirme ifadesidir Senet Bir metni kaynagina goturen nakil veya rivayet zinciri Sihhat sartlari Hadislerde geleneksel hadiscilere gore rivayet zinciri itibariyla bozukluk olup olmadigini ifade eder Ancak hadisleri ayiklayarak temizleme ve bu hadislerden kabul edilebilir kaynaklar olusturma egilimindeki bazi egilimler bu hadislerden akla Kur ana Islam in ruhuna fitrata ve tabiata tarihe aykiri olmama gibi yeni sartlar ile sihhat sartlarini genisletmislerdir Sika Sozune guvenilir kisi Siret Islam Peygamberi nin hayati ahlaki dis gorunusu cog siyer Sunnet Islam Peygamberi nin uygulamalari hukum cikarilan hadisler ashabinin tabiinin ve ummetin ornek aldigi usul Sunnetullah Allah in sunneti tabiat kanunlari Seyhulhadis Kendisinden hadis rivayet olunan kisidir Imam da denilir Tabiin Sahabe zamaninda yasayan ancak Islam Peygamberi ni gormeyen kisi Tebeut Tabiin Tabiin zamaninda yasayip onlardan hadis nakleden Muslumanlar Tevsik Dogrulugu kanitlama Vahid Haber Tek bir kisiye dayandirilan haberlerdir Kaynakca Hadis i kudsi HTML Dinimiz Islam 20 Mayis 2013 19 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mayis 2013 Peygamber efendimizin manasi da kelimeleri de kendisinden olan sozlerine hadis denir Manasi Allahu teala tarafindan bildirilip de Peygamber efendimizin kendi kelimeleriyle bildirdigi sozlere ise hadis i kudsi denir TOPALOGLU Nuri 2 Kasim 2008 Kutsi hadis nedir HTML 3 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mayis 2013 a b c d e f Kocyigit Talat 2012 HABERLER VE HABER CESITLERI HTML Hadis Tarihi DIYANET VAKFI YAYINLARI 25 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mayis 2013 a b c MUTEVATIR HADIS Sorularla Islamiyet Sorularla Islamiyet 2 Mart 2006 3 Nisan 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Nisan 2024 Ibnu s Salah Ulumu I hadis s 227 a b c d e f g Kocyigit Talat 2012 III Bolum SIHHAT YONUNDEN HABER CESITLERI HTML Hadis Tarihi DIYANET VAKFI YAYINLARI 25 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Mayis 2013 Muaz Ozyigit 1992 wakeup org 8 Agustos 2008 tarihinde kaynagindan HTML arsivlendi Erisim tarihi 28 Mayis 2013 muhammedmustafa com 28 Mart 2015 tarihinde kaynagindan HTML arsivlendi Erisim tarihi 28 Mayis 2013 https sorularlaislamiyet com kaynak mutevatir hadis