Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Haziran 2020) () |
Siena Cumhuriyeti, (İtalyanca: Repubblica di Siena) Siena şehri merkez olmak üzere, Orta Çağ ve Yeni Çağ'da İtalya yarımadası üzerinde önemli bir gücü ve etkisi olan şehir devleti.
Siena Repubblica di Siena Siena Cumhuriyeti | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 11. yüzyıl sonları-1555 | |||||||||
 Arma | |||||||||
 1484 civarında Siena Cumhuriyeti'nin İtalya'da konumu | |||||||||
| Başkent | Siena | ||||||||
| Yaygın dil(ler) | Latince Toskanaca İtalyanca | ||||||||
| Hükûmet | Teokrasi, Oligarşi, Aristokratik cumhuriyet | ||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
11. yüzyıl sonlarında kurulmuş, 1555 yılında yıkılmıştır. Fransa krallığıyla yaptıkları savaşlar nedeniyle ün kazanmıştır.
Tarihi
Kuruluşu
Siena'da bulunan soylu sülalelerin en eskileri geçmişini 774 civarında Lombardların Şarlman'a teslim olmaları dönemine dayandırmaktadırlar. Bu dönemde şehir büyük bir grup Frank asıllı idareciler ile dolmaya başladı ve bunlar o zaman şehirde mevcut olan Siena ileri gelen ailelerinden kızlarla evlenip günümüze kadar gelen yeni soylu sülaleler kurdular. Bu gelişme Siena şehrine yakın arazilerinde kurdurmuş oldukları manastırların kuruluş belgeleri incelenirse iyice görülebilmektedir. Fakat Orta Çağ feodal sistemi gittikçe güç kaybetmeye başladı ve Toskana Markizi Matilda 1115'te öldükten sonra bu Markizliğin sınırlarında bulunan Tuscia bölgesinde bu idarecinin Canossa'dan gelen cedlerinin feodal kontrolünde bulunan araziler birkaç birbirinden bağımsız parçaya bölündü.
Bu kısımlardan biri Siena şehri idi ve bu şehir önce bu şehirde bulunan Katolik hiyerarşisinin başında olan Siena Piskoposu tarafından doğrudan doğruya idare edildi. Fakat bu teokratik şehir idaresi 12. yüzyılda iktidar gücünü kaybetmeye başladı. Piskoposun iktidar gücü şehirde bulunan zengin soylular eline tedricen geçmeye başladı. Buna neden de bu zengin ailelerin piskoposa etraftaki şehirlerle savaşta bulunmak için mali yardımda bulunmaları idi. En sonunda Siena Piskoposunun Arezzo şehri üzerinde değişik sahiplilik iddiaları olan bir arazi parçası ile ilgili olarak giriştiği bir askeri çatışma için sağladıkları mali destek sonunda Siena şehrinin komün/belediye idaresi dinsel piskoposluk elinden çıktı. 1167'de Siena şehir komün idaresi cumhuriyetle idare edilen bağımsız bir şehir-devleti olduğunu ilan etti. 1179'da bu şehrin kendi kendine idarede bağımsız olması kaideleri bir yazılı belge şeklinde yani "esas kanun (anayasa)" olarak, görülebilmektedir.
Gelişmesi
12. yüzyılda özellikle dördüncü çeyreğinde bağımsız Siena şehir-devleti İtalya'da ve hatta Akdeniz havzasında önemli bir yün ve yünlü kumaş üretip bunun ticaretini yapan bir merkez haline geldi. Şehir Akdeniz havzasındaki yünlü ticaretinde büyük rol oynamaya başladı. 13. yüzyılın başlarında şehir-devletinin bu zenginliği şehrin yeni merkezinde (Duomo) Siena Katedrali'nin inşasının başlanmasına ve bu inşaatın çoğunluğunun bu dönemde sona erdirilmesine başlıca bir amil oldu. Aynı dönemde şehrin merkezi meydanı haline gelen Piazza del Campo kuruldu ve bu merkezi meydandan radyal olarak şehrin içlerine doğru yayılan yeni çarşı sokakları inşa ettirildi. Piazza del Campo şehrin ana pazar ve piyasa merkezi; ve şehrin sivil ve sosyal hayatının teksif olduğu merkez oldu. Bu meydan yılın belli zamanlarında çeşitli sportif etkinlikler yapma merkezi de oldu. Çok kere yıl içinde bu spor oynama dönemi halkın gayet disiplinsiz ama şehir idaresi tarafından tolere edilen gösteri, eğlenti ve kargaşa çıkarma davranışlarının kontrolsüz yapıldığı dönemler haline girdi. (Günümüzde bile bu davranışlar Floransa ve civarında yapılan futbol maçlarında açıkça izlenmektedir). 1194'te bu meydanın bir kenarında günümüzde "Palazzo Publico (Belediye Sarayı)"nın bulunduğu mevkide, toprak kaymasını önlemek için büyük bir duvar yapıldı. Böylece bu meydanın Siena şehir-devleti için bir sivil alan olması vurgulanmış oldu.
Politik karışıklıklar
12. yüzyıl başlarına kadar Orta Çağ kurallarına göre kendi kendini idare eden bağımsız şehir-devleti idaresi soylular kontrolü altında idi. Fakat tedricen cumhuriyetin başında bulunan konsüller zenginlerden değil alelade şehir halkından (pobliani) seçilmeye başlandı. Şehir komün sınırları da genişletildi. Şehrin iktidar gücü kullanılıp eskiden şehrin sınırları dışında zengin soylular tarafından inşa edilmiş korunaklı büyük villa ve şatolar şehir sınırları içine alınmaya başlandı.
Siena Cumhuriyeti idaresi devamlı olarak iktidar gücü için feodal haklar iddia eden soylular ile şehrin iktidar gücünü kullanan alelade kişiler arasında mücadeleler ile geçti.
Bunun yanında Siena'nin Toskana'da büyük rakibi olan Floransa şehir-devleti ile politik mücadeleler yapıldı. Bu şehrin idarecilerinin Siena şehrindeki kliklerden bazen birini, bazen diğerini tutarak Siena'yı zayıflatma stratejilerine karşı durmak zorunda kaldı. 13. yüzyılda Guelfolar ve Ghibellinolar mücadelesinde Siena şehri Ghibellilolar tarafını tutmakta ve Floransa'nın çok kere tutmuş olduğu Guelfolar pozisyonun karşı durmakta idi. (İki şehir-devletinin bu siyasi mücadelesi Dante Alighieri'nin İlahi Komedya adli eserindeki Cehennem'de önemli bir yer tutup bu eser için arka planı sağlamıştır.)
4 Eylül 1260'ta Siena şehir-devletinin Ghibellinoları Sicilya Kralı ordusu ile takviyeli olarak Floransalı Guelfoları 'nde mağlup ettiler. Bu muharebeden önce 20,000 kadar mevcutlu Siana ordusu 30,000 kadar mevcutlu Floransa ordusu ile karşı karşıya geldiler. Bu muharebeden önce Siena şehri tümü ile büyük bir dinsel yürüyüş ve törenle "Bakire Meryem"e adanmıştı. (Bu çeşit ayin Siena tarihinde birkaç defa tekrarlanmış olup en son olarak II. Dünya Savaşı'nda 1944'te şehri Müttefiklerin Hava Akınlarından korunması için yapılmıştır.) Bu savaş sırasına Siena güçlerine komutan olarak tayin edilmiş kişi "Bonaguido Lucari" idi. Bu komutan bu ayin ve merasim yürüyüşüne başı açık, yalın ayak ve boynunda bir kement asılı olarak katıldı. Merasime katılan tüm Siena halkının başını çekti. Bu kalabalık halk kitlesi Katedral (Doumo) onune yürüdü. Siena Piskoposu kilise hiyerarşisi ile beraber bu başlarında Lucardi olan bu kalabalık halkı katedral önünde karşıladı. Lucardi ve Piskopos, halk ve kilise hiyerarşinin birlik beraberliğine sembol olarak, birbirleriyle kucaklaştılar. Yüksek sesle Lucardi şehri ve Siena'nın 17 mahallesini (contrade) Meryem Ana'ya ithaf edip ona verdiğini belirtti. Bunun sonucunda,, muharebe meydanının gayet kesif bir beyaz duman bulutu ile kaplanıp bu sisin Siena ordusunu kamufle etmiş olduğu, efsane-hikâye olarak anlatılmaktadır. Yine hikâyeye göre, bu kesif beyaz duman bulutu muharebe yapıldığı gündüz saatlerinde Floransa'lıların hücumlarını yolları ve araziyi iyi göremedikleri için yavaşlatıp sonuçsuz bıraktı. Sienalıların hücumlarını ise gizleyip daha etkin olmalarını sağladı. Gün sonuna doğru bir Sienalılar hücumu yapılmakta iken Floransa ordusu içinde bulunan vatan hainleri Floransa sancaktarını öldürüp sancağın yere düşmesine neden oldular. Sancaklarını kaybeden Floransalı savaşçılar muharebeyi kaybettiklerine karar vererek büyük bir karışıklık içinde muharebe meydanından çekilmeye başladılar. Yaklaşık 15.000 Floransalı asker (Floransa ordusunun yarısı kadar) bu disiplinsiz geri çekilme sırasında öldürüldüler. Sianalılar bu büyük zaferlerini günümüze kadar hala hatırlamaktadırlar.
Şehir surları
Siena bir antik Romalı şehri olup etrafı antik Romalı surları ile çevrili idi. Fakat 10. ve 11. yüzyıllarda şehir önce doğuya doğru; sonra da günümüzde Camollia mahallesi olan, kuzeye doğru büyüme gösterdi. Büyüyen şehrin savunmasını sağlamak için bu yüzyıllarda şehrin surları genişletilip yenileştirildi. 13. yüzyıl sonlarında ikinci bir defa tevsi ve genişletme ile surlar bugünkü durumuna gelişti. Günümüzde bu surları görüp, etrafında ve üzerlerinde gezmek mümkündür.
Siena Üniversitesi
26 Aralık 1240 tarihinde o zaman Siena şehri belediye başkanı (podesta) olan "İldebrandino Çaccıaçont" bir kararname imzalayarak yerel "Staduium Senese" adlı yüksek eğitim kurumundan oda kiralayan öğrencilerin özel bir şehir vergisi vermesini kabul etti. Bu verginin geliri yeni kurulan yerel Siena Üniversitesi için ders verecek "usta müderris (meastri)"yi kontratla istihdam etmek için kullanılması ön görülmekte idi.
"Staduium Senese" adlı kuruma 1252'de tekrar destek sağlandı. Papa bir papalık beyannamesi çıkartarak bu kurumdaki öğrenciler ve öğretim üyelerinden Siena şehrinin kişilere veya menkul değerler yüklediği özel vergiler veya zoraki işçilik yapma zorunluğundan muaf tutması gerektiğini belirtti. Diğer taraftan Siena komünü bu kurumdaki hukuk ve Latince öğretim üyelerinin şehre karşı yüküm taşımakta olduğunu kabul etmekte idi. Bu Papalık beyannamesi ile bu hacaların şehre olan her türlü yükümlülükten muaf tutulmaları gereği de belirlendi. 14. yüzyılın başlarında bu kuruma bağlı olarak çalışan 5 Latince, mantık ve hukuk öğretim üyesi ile tip ve tabiat bilimleri için 2 doğal bilimler doktoru bulunmaktaydı.
Günümüzde de Siena Üniversitesi İtalya'nın en prestijli üniversiteleri arasına bulunmaktadır.
Cumhuriyetin Çökmesi
15. ile 16. yüzyıllar arasındaki dönemde Siena şehri güzel sanatlar alanında tüm Avrupa'da isim yapmıştı ve bunda rakibi Floransa şehri ile baş başa gitmekteydi. Orta Çağ'ın sonunda en ünlü olan ressamların başında gelen Duccio (1253–1319) Siena asıllı idi ama İtalya yarımadasının her yöresinde resim çalışmaları yapmıştı. Ressam 'nin "Palazzo Pubblico (Belediye Sarayı)"nda yaptığı büyük "İyi Devlet Yönetimi" adalı duvar tablosu Geç Orta Çağ/Erken Rönesans dönemi resim sanatının en güzel bir örneği olduğuna sanat tenkitçileri hemfikirdirler. Aynı zamanda bu resim döneminde bir şehirsel bir yerleşikli ülke ve devlet ideal ütopyasını alegorik bir resim ile ortaya koymaya çalışma olduğu da sanat kritikleri tarafından belirtilmektedir.
Siena 1347-1351 arasında, özellikle 1348'de, Büyük Veba Salgını, Kara Ölüm ya da Kara Veba adı verilen Avrupoa'nın tüm yüzeyinde hissedilen çok ölümcül bir veba salgınına uğrayıp nüfusunun büyük bir kısmını kaybetti.
Aynı dönemlerde Siena'lı bankerler ve Siena'lı girişimci iş adamlarının yaptıkları yatırımlar gayet fena nemalanmış hatta büyük zarar doğuran yatırımlardan büyük ziyan ortaya çıkartmıştır. Sienalı zenginlerin bazıları büyük servetler kaybetmişlerdir.
1355'te IV. Karl (Kutsal Roma İmparatoru) Siena'ya yerleşince şehrin nüfusu birden arttı. Fakat bu imparator şehrin idaresine gayet aksi tesir yarattı. 1355'te şehrin "Noveschi (Dokuzlar)" adı verilen idarecilerine karşı şehir halkı ayaklandı ve onları hükûmetten attı. Yerine alelade halkın katkısıyla ama çoğunluğu soylulardan oluşan "Dodici (Onikiler)" adı verilen bir idare meclisi kuruldu. Bu kurum da uzun hayatlı olmadı. 1285'ten itibaren sıra ile reformcu meclis oldukları kabul edilen 1385'te "Quindici (Onbeşler"); 1386-1387 döneminde "Dieci (Onlar)"; 1388-1398 döneminde "Dieci (Onlar)" ve (1398-139 döneminde) "Oniki Öncüller" adı verilen meclisler kurulup kapatıldı. Sonunda 1339'da "Oniki Öncüller" meclisi şehir-devletinin rakibi olan Floransalıların genişlemesinden endişe duyarak Milano diktatörü olan 'yi geçici "Seignor (Başkan)" olarak seçti.
1404'te Gian Galeazzo Visconti bu görevden atıldı. Yeniden "On Öncüler" adlı bir meclis kuruldu. Bu hükûmet Napoli Kralı 'la Floransalılara karşı müttefik oldu.
Siena asıllı olan Papa II. Pius'un papa olarak seçilmesi ile "Picolomini" kliği ve bu klik içindeki soylu üyeler Siena hükûmet idaresine alınmaya başladılar. Tekrar soylular Siena şehrinin idaresini ellerine geçirdiler. Fakat Picolomini çok geçmeden ölünce, Siena'nın idaresi tekrar halktan politikacılar eline geçti.
Cumhuriyetin sona erişi
1487'de Floransa şehir-devleti ve desteği ile soylular kliği Siena'ya geri döndü. Başlarında olarak şehrin idaresini eline geçirdiler. 1512'de ölene kadar şehrin efektif idaresi Pandolfo Petrucci elinde kaldı. Bu dönemde güzel sanatlar ve bilimler savunularak şehrin kültürel ilerlemesi sağlandı. Aynı zamanda şehir bu dönemde çok mütecaviz olan Cesare Borgia'nin hücumlarından korundu. 1512'de ölünce yerini oğlu aldı. Fakat çok geçmeden bu aile içinde yapılan mücadeleden sonra Papa X. Leo'nun verdiği destekle bu kişi hükûmetten uzaklaştırılarak kuzeni idareyi eline geçirdi. Ondan sonra idareyi Petrucci Sülalesinden Fabio Petrucci ele aldı. Fakat 1523'te Siena halkının bir ayaklanması ile Fabio Petrucci idareden atılıp sürgüne gönderildi. Böylece Petrucci sülalesinin Siena'yı idaresi sona erdi.
Bundan sonra şehirde içsel kargaşalık çıktı. Papa VII. Clemens'in desteklediği Noveschi kliği idareyi eline geçirdi. Fakat yeni bir halk hareketi ile bu klik idareden uzaklaştırıldı. Fakat Noveschi kliği bir ordu toplayıp şehre saldırdı. 1526'da yapılan 'ni halk hareketi kazandı.
Şehirde çıkan bu karışık durumdan faydalanmak isteyen Kutsal Roma Germen İmparatoru V. Karl veya Şarlkent Siena'ya bir İspanyol ordusu ile girdi. Şehri kurduğu bir İspanyol birliği garnizonu ile idareye başladı. Fakat 1552'de Siena halkı, Fransa ile ittifak yaparak, V. Karl'in geride bıraktığı İspanyol birliğini şehirden attılar.
Bunu İmparator V. Karl kabul etmedi. komutanlığı altında İmparatorluk ve Floransa şehir-devleti karışık ordusu ile Siena'ya saldırdı ve şehri kuşatma altına aldı.
Siena Cumhuriyeti'nin hükûmet idaresi Siena ordusu komutanlığını 'ye verdi. Ağustos 1554'te Piero Strozzi komutasındaki Siena ordusu ile Gian Giacomo Medici komutasından Floransa-İmparatorluk ordusu arasında yapılan 'ni Siena ordusu kaybetti. Böylece Siena'nın kuşatma altından kaldırılması da imkânsız hale geldi. 17 Nisan 1555'te Siena Cumhuriyeti ve Siena şehri İmparatorluk-Floransa ordusuna teslim oldu. Böylece 1115'ten itibaren devam eden bağımsız Siena Cumhuriyeti sona ermiş oldu.
Yeni İspanya Kralı ve Kutsal Roma Germen İmparatoru II. Felipe olmuştu. Bu hükümdar eline geçen büyük arazileri idare edip kendine isyan edenlere karşı savaş planlarını gerçekleştirmek için Medicilerden büyük meblağlar borç almıştı. Bu borçların kaldırılması şartı ile (bazı önemli sahil kaleleri yani efektif olarak İspanyollara verildikten sonra) Siena Cumhuriyeti'ne ait arazileri o zaman Gian Giacomo Medici'nin idaresi altında olan ama Mediciler Hanedanı'na ait olduğu kabul edilen Floransa başkentli Toskana Büyük Dükalığı idaresine verildi.
Bundan sonra Siena şehri, (Napolyon döneminde 1801-1815 arasında Fransa'nın vasal devleti olan Etruria Krallığı idaresi hariç ) 1859'da İtalya'nın birleştirilmesine kadar Toskana Büyük Dükalığı idaresi altında kaldı.
Montalcino'da yerleşmiş olan 700 Siena asıllı aile 1559 yılına kadar "Siena Cumhuriyeti" olduklarını iddia edip yerleştikleri arazilerde hüküm sürdüler.
Siena Cumhuriyeti kronolojisi
- Konsüllük yönetimi (1125-1199)
- Podestà yönetimi (1199-1234)
- Yirmidörtler Yönetimi (1234-1270)
- Trentasei yönetimi (1270-1280)
- Quindici (On beşler) yönetimi (1280-1286)
- Nove (Dokuzlar) yönetimi (1287-1355)
- Dodici (On ikiler) yönetimi (1355-1360)
- Tredici (On üçler) yönetimi (1368)
- Quindici (On beşler) yönetimi (1369-1385)
- Governo dei Priori (1385-1399)
- diktatörlüğü (1399-1404)
- Priori yönetimi (1405-1487)
- diktatörlüğü (1487-1525)
- Priori yönetimi (1525-1548)
- İspanyollar diktatörlüğü (1548-1552)
- Halk Kaptanı (Capitano del Popolo) ve Reggimento (1552-1554)
- Siena Cumhuriyeti Montalcino'da (1555-1559)
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Günümüzde Siena ile Floransa arasında herhangi bir sportif karşılaşma olduğu zaman Sienalıların takımlarını teşvik için attırdıkları sloganların başında "Monteperti'yi Hatırlayın" gelmektedir.
- ^ "Short Story of University of Siena: 760 years of history". Università degli Studi di Siena. 19 Nisan 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Nisan 2008.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Siena Cumhuriyeti ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Douglas, Robert Langton (1902) A History of Siena, John Murray (İngilizce)
- Catoni, Giuliano ve Piccinni, Gabriella (2008) An Illustrated History of Siena Paccini, (İngilizce)
- Ettore, Pellegrini (2007) La caduta della Repubblica di Siena NIE (İtalyanca)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Siena Cumhuriyeti haber gazete kitap akademik JSTOR Haziran 2020 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Siena Cumhuriyeti Italyanca Repubblica di Siena Siena sehri merkez olmak uzere Orta Cag ve Yeni Cag da Italya yarimadasi uzerinde onemli bir gucu ve etkisi olan sehir devleti SienaRepubblica di Siena Siena Cumhuriyeti11 yuzyil sonlari 1555Arma1484 civarinda Siena Cumhuriyeti nin Italya da konumuBaskentSienaYaygin dil ler Latince Toskanaca ItalyancaHukumetTeokrasi Oligarsi Aristokratik cumhuriyetTarihce Kurulusu11 yuzyil sonlari Siena sehrinin Ispanyollara teslim olup devletin sona erisi17 Nisan 1555 Dagilisi1555Onculler ArdillarToskana Buyuk Dukaligi 11 yuzyil sonlarinda kurulmus 1555 yilinda yikilmistir Fransa kralligiyla yaptiklari savaslar nedeniyle un kazanmistir TarihiKurulusu Siena da bulunan soylu sulalelerin en eskileri gecmisini 774 civarinda Lombardlarin Sarlman a teslim olmalari donemine dayandirmaktadirlar Bu donemde sehir buyuk bir grup Frank asilli idareciler ile dolmaya basladi ve bunlar o zaman sehirde mevcut olan Siena ileri gelen ailelerinden kizlarla evlenip gunumuze kadar gelen yeni soylu sulaleler kurdular Bu gelisme Siena sehrine yakin arazilerinde kurdurmus olduklari manastirlarin kurulus belgeleri incelenirse iyice gorulebilmektedir Fakat Orta Cag feodal sistemi gittikce guc kaybetmeye basladi ve Toskana Markizi Matilda 1115 te oldukten sonra bu Markizligin sinirlarinda bulunan Tuscia bolgesinde bu idarecinin Canossa dan gelen cedlerinin feodal kontrolunde bulunan araziler birkac birbirinden bagimsiz parcaya bolundu Bu kisimlardan biri Siena sehri idi ve bu sehir once bu sehirde bulunan Katolik hiyerarsisinin basinda olan Siena Piskoposu tarafindan dogrudan dogruya idare edildi Fakat bu teokratik sehir idaresi 12 yuzyilda iktidar gucunu kaybetmeye basladi Piskoposun iktidar gucu sehirde bulunan zengin soylular eline tedricen gecmeye basladi Buna neden de bu zengin ailelerin piskoposa etraftaki sehirlerle savasta bulunmak icin mali yardimda bulunmalari idi En sonunda Siena Piskoposunun Arezzo sehri uzerinde degisik sahiplilik iddialari olan bir arazi parcasi ile ilgili olarak giristigi bir askeri catisma icin sagladiklari mali destek sonunda Siena sehrinin komun belediye idaresi dinsel piskoposluk elinden cikti 1167 de Siena sehir komun idaresi cumhuriyetle idare edilen bagimsiz bir sehir devleti oldugunu ilan etti 1179 da bu sehrin kendi kendine idarede bagimsiz olmasi kaideleri bir yazili belge seklinde yani esas kanun anayasa olarak gorulebilmektedir Gelismesi Orta Cag da 12 yuzyilda darp edilmis Siena Cumhuriyeti sikkesi 12 yuzyilda ozellikle dorduncu ceyreginde bagimsiz Siena sehir devleti Italya da ve hatta Akdeniz havzasinda onemli bir yun ve yunlu kumas uretip bunun ticaretini yapan bir merkez haline geldi Sehir Akdeniz havzasindaki yunlu ticaretinde buyuk rol oynamaya basladi 13 yuzyilin baslarinda sehir devletinin bu zenginligi sehrin yeni merkezinde Duomo Siena Katedrali nin insasinin baslanmasina ve bu insaatin cogunlugunun bu donemde sona erdirilmesine baslica bir amil oldu Ayni donemde sehrin merkezi meydani haline gelen Piazza del Campo kuruldu ve bu merkezi meydandan radyal olarak sehrin iclerine dogru yayilan yeni carsi sokaklari insa ettirildi Piazza del Campo sehrin ana pazar ve piyasa merkezi ve sehrin sivil ve sosyal hayatinin teksif oldugu merkez oldu Bu meydan yilin belli zamanlarinda cesitli sportif etkinlikler yapma merkezi de oldu Cok kere yil icinde bu spor oynama donemi halkin gayet disiplinsiz ama sehir idaresi tarafindan tolere edilen gosteri eglenti ve kargasa cikarma davranislarinin kontrolsuz yapildigi donemler haline girdi Gunumuzde bile bu davranislar Floransa ve civarinda yapilan futbol maclarinda acikca izlenmektedir 1194 te bu meydanin bir kenarinda gunumuzde Palazzo Publico Belediye Sarayi nin bulundugu mevkide toprak kaymasini onlemek icin buyuk bir duvar yapildi Boylece bu meydanin Siena sehir devleti icin bir sivil alan olmasi vurgulanmis oldu Politik karisikliklar 12 yuzyil baslarina kadar Orta Cag kurallarina gore kendi kendini idare eden bagimsiz sehir devleti idaresi soylular kontrolu altinda idi Fakat tedricen cumhuriyetin basinda bulunan konsuller zenginlerden degil alelade sehir halkindan pobliani secilmeye baslandi Sehir komun sinirlari da genisletildi Sehrin iktidar gucu kullanilip eskiden sehrin sinirlari disinda zengin soylular tarafindan insa edilmis korunakli buyuk villa ve satolar sehir sinirlari icine alinmaya baslandi Siena Cumhuriyeti idaresi devamli olarak iktidar gucu icin feodal haklar iddia eden soylular ile sehrin iktidar gucunu kullanan alelade kisiler arasinda mucadeleler ile gecti Bunun yaninda Siena nin Toskana da buyuk rakibi olan Floransa sehir devleti ile politik mucadeleler yapildi Bu sehrin idarecilerinin Siena sehrindeki kliklerden bazen birini bazen digerini tutarak Siena yi zayiflatma stratejilerine karsi durmak zorunda kaldi 13 yuzyilda Guelfolar ve Ghibellinolar mucadelesinde Siena sehri Ghibellilolar tarafini tutmakta ve Floransa nin cok kere tutmus oldugu Guelfolar pozisyonun karsi durmakta idi Iki sehir devletinin bu siyasi mucadelesi Dante Alighieri nin Ilahi Komedya adli eserindeki Cehennem de onemli bir yer tutup bu eser icin arka plani saglamistir 4 Eylul 1260 ta Siena sehir devletinin Ghibellinolari Sicilya Krali ordusu ile takviyeli olarak Floransali Guelfolari nde maglup ettiler Bu muharebeden once 20 000 kadar mevcutlu Siana ordusu 30 000 kadar mevcutlu Floransa ordusu ile karsi karsiya geldiler Bu muharebeden once Siena sehri tumu ile buyuk bir dinsel yuruyus ve torenle Bakire Meryem e adanmisti Bu cesit ayin Siena tarihinde birkac defa tekrarlanmis olup en son olarak II Dunya Savasi nda 1944 te sehri Muttefiklerin Hava Akinlarindan korunmasi icin yapilmistir Bu savas sirasina Siena guclerine komutan olarak tayin edilmis kisi Bonaguido Lucari idi Bu komutan bu ayin ve merasim yuruyusune basi acik yalin ayak ve boynunda bir kement asili olarak katildi Merasime katilan tum Siena halkinin basini cekti Bu kalabalik halk kitlesi Katedral Doumo onune yurudu Siena Piskoposu kilise hiyerarsisi ile beraber bu baslarinda Lucardi olan bu kalabalik halki katedral onunde karsiladi Lucardi ve Piskopos halk ve kilise hiyerarsinin birlik beraberligine sembol olarak birbirleriyle kucaklastilar Yuksek sesle Lucardi sehri ve Siena nin 17 mahallesini contrade Meryem Ana ya ithaf edip ona verdigini belirtti Bunun sonucunda muharebe meydaninin gayet kesif bir beyaz duman bulutu ile kaplanip bu sisin Siena ordusunu kamufle etmis oldugu efsane hikaye olarak anlatilmaktadir Yine hikayeye gore bu kesif beyaz duman bulutu muharebe yapildigi gunduz saatlerinde Floransa lilarin hucumlarini yollari ve araziyi iyi goremedikleri icin yavaslatip sonucsuz birakti Sienalilarin hucumlarini ise gizleyip daha etkin olmalarini sagladi Gun sonuna dogru bir Sienalilar hucumu yapilmakta iken Floransa ordusu icinde bulunan vatan hainleri Floransa sancaktarini oldurup sancagin yere dusmesine neden oldular Sancaklarini kaybeden Floransali savascilar muharebeyi kaybettiklerine karar vererek buyuk bir karisiklik icinde muharebe meydanindan cekilmeye basladilar Yaklasik 15 000 Floransali asker Floransa ordusunun yarisi kadar bu disiplinsiz geri cekilme sirasinda oldurulduler Sianalilar bu buyuk zaferlerini gunumuze kadar hala hatirlamaktadirlar Sehir surlari Surlar icindeki Siena merkezinin panoramasi Siena bir antik Romali sehri olup etrafi antik Romali surlari ile cevrili idi Fakat 10 ve 11 yuzyillarda sehir once doguya dogru sonra da gunumuzde Camollia mahallesi olan kuzeye dogru buyume gosterdi Buyuyen sehrin savunmasini saglamak icin bu yuzyillarda sehrin surlari genisletilip yenilestirildi 13 yuzyil sonlarinda ikinci bir defa tevsi ve genisletme ile surlar bugunku durumuna gelisti Gunumuzde bu surlari gorup etrafinda ve uzerlerinde gezmek mumkundur Siena Universitesi 26 Aralik 1240 tarihinde o zaman Siena sehri belediye baskani podesta olan Ildebrandino Cacciacont bir kararname imzalayarak yerel Staduium Senese adli yuksek egitim kurumundan oda kiralayan ogrencilerin ozel bir sehir vergisi vermesini kabul etti Bu verginin geliri yeni kurulan yerel Siena Universitesi icin ders verecek usta muderris meastri yi kontratla istihdam etmek icin kullanilmasi on gorulmekte idi Staduium Senese adli kuruma 1252 de tekrar destek saglandi Papa bir papalik beyannamesi cikartarak bu kurumdaki ogrenciler ve ogretim uyelerinden Siena sehrinin kisilere veya menkul degerler yukledigi ozel vergiler veya zoraki iscilik yapma zorunlugundan muaf tutmasi gerektigini belirtti Diger taraftan Siena komunu bu kurumdaki hukuk ve Latince ogretim uyelerinin sehre karsi yukum tasimakta oldugunu kabul etmekte idi Bu Papalik beyannamesi ile bu hacalarin sehre olan her turlu yukumlulukten muaf tutulmalari geregi de belirlendi 14 yuzyilin baslarinda bu kuruma bagli olarak calisan 5 Latince mantik ve hukuk ogretim uyesi ile tip ve tabiat bilimleri icin 2 dogal bilimler doktoru bulunmaktaydi Gunumuzde de Siena Universitesi Italya nin en prestijli universiteleri arasina bulunmaktadir Cumhuriyetin Cokmesi Siena Cumhuriyeti Repubblica di Siena 15 ile 16 yuzyillar arasindaki donemde Siena sehri guzel sanatlar alaninda tum Avrupa da isim yapmisti ve bunda rakibi Floransa sehri ile bas basa gitmekteydi Orta Cag in sonunda en unlu olan ressamlarin basinda gelen Duccio 1253 1319 Siena asilli idi ama Italya yarimadasinin her yoresinde resim calismalari yapmisti Ressam nin Palazzo Pubblico Belediye Sarayi nda yaptigi buyuk Iyi Devlet Yonetimi adali duvar tablosu Gec Orta Cag Erken Ronesans donemi resim sanatinin en guzel bir ornegi olduguna sanat tenkitcileri hemfikirdirler Ayni zamanda bu resim doneminde bir sehirsel bir yerlesikli ulke ve devlet ideal utopyasini alegorik bir resim ile ortaya koymaya calisma oldugu da sanat kritikleri tarafindan belirtilmektedir Siena 1347 1351 arasinda ozellikle 1348 de Buyuk Veba Salgini Kara Olum ya da Kara Veba adi verilen Avrupoa nin tum yuzeyinde hissedilen cok olumcul bir veba salginina ugrayip nufusunun buyuk bir kismini kaybetti Ayni donemlerde Siena li bankerler ve Siena li girisimci is adamlarinin yaptiklari yatirimlar gayet fena nemalanmis hatta buyuk zarar doguran yatirimlardan buyuk ziyan ortaya cikartmistir Sienali zenginlerin bazilari buyuk servetler kaybetmislerdir 1355 te IV Karl Kutsal Roma Imparatoru Siena ya yerlesince sehrin nufusu birden artti Fakat bu imparator sehrin idaresine gayet aksi tesir yaratti 1355 te sehrin Noveschi Dokuzlar adi verilen idarecilerine karsi sehir halki ayaklandi ve onlari hukumetten atti Yerine alelade halkin katkisiyla ama cogunlugu soylulardan olusan Dodici Onikiler adi verilen bir idare meclisi kuruldu Bu kurum da uzun hayatli olmadi 1285 ten itibaren sira ile reformcu meclis olduklari kabul edilen 1385 te Quindici Onbesler 1386 1387 doneminde Dieci Onlar 1388 1398 doneminde Dieci Onlar ve 1398 139 doneminde Oniki Onculler adi verilen meclisler kurulup kapatildi Sonunda 1339 da Oniki Onculler meclisi sehir devletinin rakibi olan Floransalilarin genislemesinden endise duyarak Milano diktatoru olan yi gecici Seignor Baskan olarak secti 1404 te Gian Galeazzo Visconti bu gorevden atildi Yeniden On Onculer adli bir meclis kuruldu Bu hukumet Napoli Krali la Floransalilara karsi muttefik oldu Siena asilli olan Papa II Pius un papa olarak secilmesi ile Picolomini kligi ve bu klik icindeki soylu uyeler Siena hukumet idaresine alinmaya basladilar Tekrar soylular Siena sehrinin idaresini ellerine gecirdiler Fakat Picolomini cok gecmeden olunce Siena nin idaresi tekrar halktan politikacilar eline gecti Cumhuriyetin sona erisi 1487 de Floransa sehir devleti ve destegi ile soylular kligi Siena ya geri dondu Baslarinda olarak sehrin idaresini eline gecirdiler 1512 de olene kadar sehrin efektif idaresi Pandolfo Petrucci elinde kaldi Bu donemde guzel sanatlar ve bilimler savunularak sehrin kulturel ilerlemesi saglandi Ayni zamanda sehir bu donemde cok mutecaviz olan Cesare Borgia nin hucumlarindan korundu 1512 de olunce yerini oglu aldi Fakat cok gecmeden bu aile icinde yapilan mucadeleden sonra Papa X Leo nun verdigi destekle bu kisi hukumetten uzaklastirilarak kuzeni idareyi eline gecirdi Ondan sonra idareyi Petrucci Sulalesinden Fabio Petrucci ele aldi Fakat 1523 te Siena halkinin bir ayaklanmasi ile Fabio Petrucci idareden atilip surgune gonderildi Boylece Petrucci sulalesinin Siena yi idaresi sona erdi Bundan sonra sehirde icsel kargasalik cikti Papa VII Clemens in destekledigi Noveschi kligi idareyi eline gecirdi Fakat yeni bir halk hareketi ile bu klik idareden uzaklastirildi Fakat Noveschi kligi bir ordu toplayip sehre saldirdi 1526 da yapilan ni halk hareketi kazandi Sehirde cikan bu karisik durumdan faydalanmak isteyen Kutsal Roma Germen Imparatoru V Karl veya Sarlkent Siena ya bir Ispanyol ordusu ile girdi Sehri kurdugu bir Ispanyol birligi garnizonu ile idareye basladi Fakat 1552 de Siena halki Fransa ile ittifak yaparak V Karl in geride biraktigi Ispanyol birligini sehirden attilar Bunu Imparator V Karl kabul etmedi komutanligi altinda Imparatorluk ve Floransa sehir devleti karisik ordusu ile Siena ya saldirdi ve sehri kusatma altina aldi Siena Cumhuriyeti nin hukumet idaresi Siena ordusu komutanligini ye verdi Agustos 1554 te Piero Strozzi komutasindaki Siena ordusu ile Gian Giacomo Medici komutasindan Floransa Imparatorluk ordusu arasinda yapilan ni Siena ordusu kaybetti Boylece Siena nin kusatma altindan kaldirilmasi da imkansiz hale geldi 17 Nisan 1555 te Siena Cumhuriyeti ve Siena sehri Imparatorluk Floransa ordusuna teslim oldu Boylece 1115 ten itibaren devam eden bagimsiz Siena Cumhuriyeti sona ermis oldu Yeni Ispanya Krali ve Kutsal Roma Germen Imparatoru II Felipe olmustu Bu hukumdar eline gecen buyuk arazileri idare edip kendine isyan edenlere karsi savas planlarini gerceklestirmek icin Medicilerden buyuk meblaglar borc almisti Bu borclarin kaldirilmasi sarti ile bazi onemli sahil kaleleri yani efektif olarak Ispanyollara verildikten sonra Siena Cumhuriyeti ne ait arazileri o zaman Gian Giacomo Medici nin idaresi altinda olan ama Mediciler Hanedani na ait oldugu kabul edilen Floransa baskentli Toskana Buyuk Dukaligi idaresine verildi Bundan sonra Siena sehri Napolyon doneminde 1801 1815 arasinda Fransa nin vasal devleti olan Etruria Kralligi idaresi haric 1859 da Italya nin birlestirilmesine kadar Toskana Buyuk Dukaligi idaresi altinda kaldi Montalcino da yerlesmis olan 700 Siena asilli aile 1559 yilina kadar Siena Cumhuriyeti olduklarini iddia edip yerlestikleri arazilerde hukum surduler Siena Cumhuriyeti kronolojisi1125 ten 1559 a Siena Cumhuriyeti sinirlariKonsulluk yonetimi 1125 1199 Podesta yonetimi 1199 1234 Yirmidortler Yonetimi 1234 1270 Trentasei yonetimi 1270 1280 Quindici On besler yonetimi 1280 1286 Nove Dokuzlar yonetimi 1287 1355 Dodici On ikiler yonetimi 1355 1360 Tredici On ucler yonetimi 1368 Quindici On besler yonetimi 1369 1385 Governo dei Priori 1385 1399 diktatorlugu 1399 1404 Priori yonetimi 1405 1487 diktatorlugu 1487 1525 Priori yonetimi 1525 1548 Ispanyollar diktatorlugu 1548 1552 Halk Kaptani Capitano del Popolo ve Reggimento 1552 1554 Siena Cumhuriyeti Montalcino da 1555 1559 Ayrica bakinizToskana Buyuk Dukaligi SienaKaynakca Gunumuzde Siena ile Floransa arasinda herhangi bir sportif karsilasma oldugu zaman Sienalilarin takimlarini tesvik icin attirdiklari sloganlarin basinda Monteperti yi Hatirlayin gelmektedir Short Story of University of Siena 760 years of history Universita degli Studi di Siena 19 Nisan 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Nisan 2008 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Siena Cumhuriyeti ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Douglas Robert Langton 1902 A History of Siena John Murray Ingilizce Catoni Giuliano ve Piccinni Gabriella 2008 An Illustrated History of Siena Paccini ISBN 8877819847 Ingilizce Ettore Pellegrini 2007 La caduta della Repubblica di Siena NIE ISBN 8871452488 Italyanca