Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Haliç-Karadeniz sahra hattı, 1914 yılında İstanbul'da faaliyet gösteren Silahtarağa Elektrik Santrali'yle, şehrin kuzeyindeki linyit ocakları arasında kurulan demiryolu hattıdır. Faaliyete geçtiği ilk dönemlerde Zonguldak'tan çıkartılarak denizyoluyla İstanbul'a getirilen kömürü kullanan Silahtarağa Santrali, I. Dünya Savaşı yıllarında kömür temininde sıkıntı yaşamaya başladı. Zonguldak'tan kalkan Şirket-i Hayriye gemileri Karadeniz'de Rus donanması tarafından batırılıyordu. Şehirde elektrik üretilen tek tesisin kömür sıkıntısı yaşaması nedeniyle tüm şehrin elektriksiz kalması söz konusuydu. Bu yüzden işletmeci kuruluş olan Osmanlı Anonim Elektrik Şirketi en ucuz ve kısa yoldan kömür bulmak için birtakım çareler aramaya başladı. Sonuç olarak günümüzde Eyüpsultan ilçesi sınırları içinde kalan Ağaçlı köyündeki linyit ocaklarından çıkartılan kömürün yeni ihdas edilecek bir dekovil hattıyla santrale getirilmesi yönünde karar alındı. Dönemin etkili isimlerinden Enver Paşa bu işle bizzat ilgilendi. 1 Şubat 1915 tarihinde hattın ilk ayağı olan Silahtarağa-Ağaçlı arası dekovil hattının inşasına başlandı. Hattın yapımını Ayastefanos Şimendifer Alayı ve Çorlu Amele Taburu üstlendi. Hattın ilk ayağı kısa bir sürede bitirilip temmuz ayı içinde hizmete alındı. Ağaçlı kömürleri giderek katlanan elektrik gereksinimine yanıt veremez hâle gelince Çiftalan köyündeki ocaklarla da demiryolu bağlantısı kurulması kararlaştırıldı. Hattın ikinci ayağı için 30 Haziran 1916 tarihinde çalışmalara başlandı. Burası da 20 Aralık 1916 günü hizmete girdi. Hattın günlük kapasitesi sekizer vagonlu yirmidört çift katardı. Hat üzerinde günde ortalama 960 ton kömür taşınıyordu.
Güzergâhı
Demiryolu hattı, Silahtarağa'daki santralden başlayarak Kâğıthane Deresi'nin batı kıyısını izleyerek kuzeye doğru ilerliyordu. Göktürk ve Kemerburgaz'dan geçen hat, Kemerburgaz'da 19 + 500 kilometrede iki kola ayrılıyordu. Bir kol yine Kâğıthane Deresi'ni izleyerek 'in altından geçerek Ağaçlı köyünde Karadeniz'le buluşuyordu. Silahtarağa-Ağaçlı bölümünün uzunluğu 43 kilometreydi. Diğer kol ise Belgrad Ormanı'nın içinden geçerek Çiftalan köyünde Karadeniz'e ulaşıyordu. Kemerburgaz'da çatallandığı yerle Çiftalan köyünde son bulduğu noktanın arası 14 kilometreydi. Hattın Karadeniz kıyısına ulaşan her iki ucu da 5 kilometrelik bir ilaveyle birbirine bağlanarak Kemerburgaz'ın kuzeyinde bir ring meydana getiriyordu. Bu hâliyle hattın toplam uzunluğu 62 kilometreydi. Her bir kilometre üçgen biçimli, iki yüzünde rakam bulunan taşlarla; her yüz metre ise tek yüzünde rakam bulunan küçük taşlarla işaretlenmişti. Bu taşlar günümüzde hâlen hattın geçtiği belirli yerlerde görülebilir.
Hatta 4 ana istasyonu vardı. Şehre en yakın istasyon 3 + 200 kilometredeki Kâğıthane İstasyonu'ydu. Burada hattın yapılmasından ve işletilmesinden sorumlu komutanlığın merkez binası bulunmaktaydı. Bir diğer istasyon, 19 + 500 kilometredeki Kemerburgaz (o zamanlar Pirgos) istasyonuydu. Kalan iki istasyon ise kömürün çıkartılıp katarlara yüklendiği Çiftalan ve Ağaçlı köylerindeydi.
Karadeniz sahra hattı tek yönlü olarak inşa edilmiş olduğundan karşılıklı yönlerden gelen trenlerin tıkanma yaşanmadan geçiş yapabilmesi için kimi bölgelerde ara istasyonlar yapılmıştı. Bu istasyonlar Ağaçlı hattında Cendere, Azizpaşa, Karabayır, Kısırmandıra ve Kömürcüpınar; Kemerburgaz-Çiftalan bölgesinde ise Ortadere ve Yovankoru idi. Hattın Silahtarağa-Kemerburgaz arasındaki bölümü Kâğıthane Deresi kıyısındaki düzlüğü izleyerek ilerlediği için bölge coğrafyası büyük bir sorun teşkil etmemişti. Ancak Kemerburgaz'dan sonra ayrılan Çiftalan ve Ağaçlı kollarının izlediği yol, pek çok yerde dolgu, kazı, düzleme yapmayı gerektiriyordu. Arazi koşulları çok sayıda köprü yapılmasını gerektirmişti. Bu köprülerin tümü ahşap oldukları için günümüze hiçbiri ulaşamamıştır.
Kapanması
I. Dünya Savaşı bitip kömür sevkiyatı olağan düzenine kavuşunca İstanbul'un kuzeyindeki kömür ocakları eski önemlerini yitirmiştir. Hat 1922'de Ticaret Nezareti'ne; Cumhuriyet'in ilanından sonra ise İktisat Vekaleti'ne devredildi. Vekalet hattın işletmesini iki kez ihaleye çıkardıysa da taliplisi çıkmadığı için hattın Ağaçlı ve Çiftalan köylerindeki istasyonları kapanmış ve trenler artık buraya uğramaz olmuştur. Kâğıthane ve Kemerburgaz istasyonları arasındaki bölüm ise askeriyeye tahsis edilmiş; 1956 yılına değin aralıksız kullanılmıştır. Nihayetinde Silahlı Kuvvetler'in de elde kalan son lokomotif ve vagonları hurdaya çıkarmasıyla hat tümüyle ıskat edilmiş oldu. Kaderine terk edilmiş raylar zamanla toprağa gömüldü. Açıkta kalan bölümler ise hurdacılar tarafından söküldü. Öyle ki, ormanın deriniklerinde bile toprağa gömülmeden kalan raylar sökülmüştür. Hattın geçiş güzergâhı bugün şehirdışında kalan bölgelerde rahatlıkla fark edilebilmektedir. Kilometre taşlarının pek çoğu iyi durumda günümüze ulaşmıştır. Hattın belirli mesafelerinde, ilk koyuldukları yerde hâlen durmaktadırlar.
Hatta kullanılan Alman üretimi lokomotiflerden dünya da yalnızca bir örnek kalmıştır. Bu da Amasya Valiliği İl Özel İdaresi'ne bağlı Eski bünyesinde sergilenme amaçlı tutulmaktadır. Yakın geçmişte gazetelerde çıkan haberlere göre üretici Alman firması, lokomotifi satın alarak kendi müzesinde sergilemek istedimiş; karşılığında da İl Özel İdaresi'ne iş makinaları hibe etmeyi önermiştir.
Yeniden canlandırma projesi
Arşivlerde bulunan fotoğraflarla yeniden hatırlanan Haliç-Karadeniz dekovil hattının tümüyle günyüzüne çıkarılması için Kâğıthane Belediyesi çalışmalar başlattı. İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin de konunun üzerine eğilmesiyle işler hız kazandı. Hattın tescillenmesi için Anıtlar Kurulu'na başvuru yapıldı.
Önçalışmalar yapan görevli grup, hattın aslına uygun olarak yeniden inşa edilmesinin mümkün olduğunu saptadı. Oluşturulan projeye göre tren yolu boyunca su kemerleri, köprüler, köyler, ormanlar ve çiftlikler içinden geçilecek. Bölgedeki Bizans ve Osmanlı kalıntıları yerinde görülebilecek. Hattın ilk inşa edildiği yol hâlen açık olduğu için hattın yapımında yeni ağaç kesilmesine gerek kalmayacak. Şehirdışındaki kısımlardan doğa ve kültür turizmi bakımından yararlanılırken; şehiriçinde kalan kısım toplu taşıma amacıyla da kullanılabilecek.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
| Wikimedia Commons'ta Haliç-Karadeniz sahra hattı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- ^ a b c d e f "Haliç - Karadeniz Sahra Hattı Canlanıyor". 3 Şubat 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Haziran 2011. (WebCite® 6 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
- ^ a b c d . 4 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Haziran 2011. (WebCite® 6 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
- ^ a b c d "Tarihî demiryolu hattında canlanma". 11 Haziran 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Haziran 2011. (WebCite® 7 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
- ^ "Haliç'ten Karadeniz'e tren gidecek". 6 Mart 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Haziran 2011. (WebCite® 6 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Halic Karadeniz sahra hatti 1914 yilinda Istanbul da faaliyet gosteren Silahtaraga Elektrik Santrali yle sehrin kuzeyindeki linyit ocaklari arasinda kurulan demiryolu hattidir Faaliyete gectigi ilk donemlerde Zonguldak tan cikartilarak denizyoluyla Istanbul a getirilen komuru kullanan Silahtaraga Santrali I Dunya Savasi yillarinda komur temininde sikinti yasamaya basladi Zonguldak tan kalkan Sirket i Hayriye gemileri Karadeniz de Rus donanmasi tarafindan batiriliyordu Sehirde elektrik uretilen tek tesisin komur sikintisi yasamasi nedeniyle tum sehrin elektriksiz kalmasi soz konusuydu Bu yuzden isletmeci kurulus olan Osmanli Anonim Elektrik Sirketi en ucuz ve kisa yoldan komur bulmak icin birtakim careler aramaya basladi Sonuc olarak gunumuzde Eyupsultan ilcesi sinirlari icinde kalan Agacli koyundeki linyit ocaklarindan cikartilan komurun yeni ihdas edilecek bir dekovil hattiyla santrale getirilmesi yonunde karar alindi Donemin etkili isimlerinden Enver Pasa bu isle bizzat ilgilendi 1 Subat 1915 tarihinde hattin ilk ayagi olan Silahtaraga Agacli arasi dekovil hattinin insasina baslandi Hattin yapimini Ayastefanos Simendifer Alayi ve Corlu Amele Taburu ustlendi Hattin ilk ayagi kisa bir surede bitirilip temmuz ayi icinde hizmete alindi Agacli komurleri giderek katlanan elektrik gereksinimine yanit veremez hale gelince Ciftalan koyundeki ocaklarla da demiryolu baglantisi kurulmasi kararlastirildi Hattin ikinci ayagi icin 30 Haziran 1916 tarihinde calismalara baslandi Burasi da 20 Aralik 1916 gunu hizmete girdi Hattin gunluk kapasitesi sekizer vagonlu yirmidort cift katardi Hat uzerinde gunde ortalama 960 ton komur tasiniyordu Hattin yapimini Ayastefanos Simendifer Alayi ve Corlu Amele Taburu ustlendi GuzergahiGuzergahiHat uzerindeki Uzunkemer in gorunumu Hat uzerindeki ahsap koprulerden biri Demiryolu hatti Silahtaraga daki santralden baslayarak Kagithane Deresi nin bati kiyisini izleyerek kuzeye dogru ilerliyordu Gokturk ve Kemerburgaz dan gecen hat Kemerburgaz da 19 500 kilometrede iki kola ayriliyordu Bir kol yine Kagithane Deresi ni izleyerek in altindan gecerek Agacli koyunde Karadeniz le bulusuyordu Silahtaraga Agacli bolumunun uzunlugu 43 kilometreydi Diger kol ise Belgrad Ormani nin icinden gecerek Ciftalan koyunde Karadeniz e ulasiyordu Kemerburgaz da catallandigi yerle Ciftalan koyunde son buldugu noktanin arasi 14 kilometreydi Hattin Karadeniz kiyisina ulasan her iki ucu da 5 kilometrelik bir ilaveyle birbirine baglanarak Kemerburgaz in kuzeyinde bir ring meydana getiriyordu Bu haliyle hattin toplam uzunlugu 62 kilometreydi Her bir kilometre ucgen bicimli iki yuzunde rakam bulunan taslarla her yuz metre ise tek yuzunde rakam bulunan kucuk taslarla isaretlenmisti Bu taslar gunumuzde halen hattin gectigi belirli yerlerde gorulebilir Hatta 4 ana istasyonu vardi Sehre en yakin istasyon 3 200 kilometredeki Kagithane Istasyonu ydu Burada hattin yapilmasindan ve isletilmesinden sorumlu komutanligin merkez binasi bulunmaktaydi Bir diger istasyon 19 500 kilometredeki Kemerburgaz o zamanlar Pirgos istasyonuydu Kalan iki istasyon ise komurun cikartilip katarlara yuklendigi Ciftalan ve Agacli koylerindeydi Karadeniz sahra hatti tek yonlu olarak insa edilmis oldugundan karsilikli yonlerden gelen trenlerin tikanma yasanmadan gecis yapabilmesi icin kimi bolgelerde ara istasyonlar yapilmisti Bu istasyonlar Agacli hattinda Cendere Azizpasa Karabayir Kisirmandira ve Komurcupinar Kemerburgaz Ciftalan bolgesinde ise Ortadere ve Yovankoru idi Hattin Silahtaraga Kemerburgaz arasindaki bolumu Kagithane Deresi kiyisindaki duzlugu izleyerek ilerledigi icin bolge cografyasi buyuk bir sorun teskil etmemisti Ancak Kemerburgaz dan sonra ayrilan Ciftalan ve Agacli kollarinin izledigi yol pek cok yerde dolgu kazi duzleme yapmayi gerektiriyordu Arazi kosullari cok sayida kopru yapilmasini gerektirmisti Bu koprulerin tumu ahsap olduklari icin gunumuze hicbiri ulasamamistir KapanmasiI Dunya Savasi bitip komur sevkiyati olagan duzenine kavusunca Istanbul un kuzeyindeki komur ocaklari eski onemlerini yitirmistir Hat 1922 de Ticaret Nezareti ne Cumhuriyet in ilanindan sonra ise Iktisat Vekaleti ne devredildi Vekalet hattin isletmesini iki kez ihaleye cikardiysa da taliplisi cikmadigi icin hattin Agacli ve Ciftalan koylerindeki istasyonlari kapanmis ve trenler artik buraya ugramaz olmustur Kagithane ve Kemerburgaz istasyonlari arasindaki bolum ise askeriyeye tahsis edilmis 1956 yilina degin araliksiz kullanilmistir Nihayetinde Silahli Kuvvetler in de elde kalan son lokomotif ve vagonlari hurdaya cikarmasiyla hat tumuyle iskat edilmis oldu Kaderine terk edilmis raylar zamanla topraga gomuldu Acikta kalan bolumler ise hurdacilar tarafindan sokuldu Oyle ki ormanin deriniklerinde bile topraga gomulmeden kalan raylar sokulmustur Hattin gecis guzergahi bugun sehirdisinda kalan bolgelerde rahatlikla fark edilebilmektedir Kilometre taslarinin pek cogu iyi durumda gunumuze ulasmistir Hattin belirli mesafelerinde ilk koyulduklari yerde halen durmaktadirlar Hatta kullanilan Alman uretimi lokomotiflerden dunya da yalnizca bir ornek kalmistir Bu da Amasya Valiligi Il Ozel Idaresi ne bagli Eski bunyesinde sergilenme amacli tutulmaktadir Yakin gecmiste gazetelerde cikan haberlere gore uretici Alman firmasi lokomotifi satin alarak kendi muzesinde sergilemek istedimis karsiliginda da Il Ozel Idaresi ne is makinalari hibe etmeyi onermistir Yeniden canlandirma projesiArsivlerde bulunan fotograflarla yeniden hatirlanan Halic Karadeniz dekovil hattinin tumuyle gunyuzune cikarilmasi icin Kagithane Belediyesi calismalar baslatti Istanbul Buyuksehir Belediyesi nin de konunun uzerine egilmesiyle isler hiz kazandi Hattin tescillenmesi icin Anitlar Kurulu na basvuru yapildi Oncalismalar yapan gorevli grup hattin aslina uygun olarak yeniden insa edilmesinin mumkun oldugunu saptadi Olusturulan projeye gore tren yolu boyunca su kemerleri kopruler koyler ormanlar ve ciftlikler icinden gecilecek Bolgedeki Bizans ve Osmanli kalintilari yerinde gorulebilecek Hattin ilk insa edildigi yol halen acik oldugu icin hattin yapiminda yeni agac kesilmesine gerek kalmayacak Sehirdisindaki kisimlardan doga ve kultur turizmi bakimindan yararlanilirken sehiricinde kalan kisim toplu tasima amaciyla da kullanilabilecek Ayrica bakinizSilahtaraga Elektrik SantraliKaynakcaWikimedia Commons ta Halic Karadeniz sahra hatti ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir a b c d e f Halic Karadeniz Sahra Hatti Canlaniyor 3 Subat 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Haziran 2011 WebCite 6 Subat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b c d 4 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Haziran 2011 WebCite 6 Subat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b c d Tarihi demiryolu hattinda canlanma 11 Haziran 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Haziran 2011 WebCite 7 Subat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Halic ten Karadeniz e tren gidecek 6 Mart 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Haziran 2011 WebCite 6 Subat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde