Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sonu İyi Biterse (İngilizce özgün adı: All's Well That Ends Well) ünlü İngiliz yazarı William Shakespeare tarafından yazılmış bir oyundur. Ne zaman yazıldığı kesin olarak bilinmemekle beraber 1601 ile 1608 arasında Shakespeare kariyerinin ikinci yarısının başlangıç yıllarında yazıldığı tahmin edilmektedir. Bu eser 1623te Shakespeare eserlerinin tümünü kapsayan Birinci Folyo içinde yayınlanmıştır. Önceleri bu oyun komedi olarak sınıflandırılmakta idi. Ancak çağımızda bu sınıflama değiştirilmiş kolayca komedi veya trajedi olarak sınıflandırma yapılamadığı için bu eserin olarak sınıflanması kabul edilmektedir
| Sonu İyi Biterse All's Well That Ends Well | |
|---|---|
All's Well That Ends Well | |
 1623'te ilk defa Birinci Folyo içinde yayınlanan "All's Well That Ends Well" eserinin baş sayfası | |
| Yazar | William Shakespeare |
| İlk gösterim | 1602-1603 |
| Ülke | İngiltere |
| Orijinal dil | İngilizce |
| Tür | Komedi |
| Zaman ve mekân | Fransa ve Toskana |
Yazılma kaynağı, zamanı ve sahnede oyun
Bu oyunun kaynağı Rönesans çağı ünlü İtalyan yazarı 'nun Dekameron adlı kitabındaki 3.9 numaralı hikâyedir. Bu hikâye Shakespeare zamanında İngilizce tercümesi William Painter'in hazırladığı adlı bir tercüme hikâyeler antolojisinde bulunmaktaydı ve büyük olasılıkla Shakespeare'in kaynağı bu antoloji kitabıdır.
Bu oyunun Shakespeare çağından ta Cromwell devriminin sonunda kraliyetin tekrar Restorasyonu ve İngiliz tiyatrolarının yeniden açılmasına kadar tiyatrolarda oynandığına dair elimizde hiçbir belge bulunmamaktadır. İlk belgesi olan sahneye konulma 1741de ve sonraki 1742'dedir. 1742'de Drury Lane Kraliyet Tiyatrosunda sahneye konulduğu zaman oyunun şanssızlık getirdiği adı ortaya çıkmıştır. O sahneye koyuşta Helena rolünü oynayan aktris bayılınca yerini başkası almış ve kral rolünü oynayan aktör de bayılıp sonra ölmüştür. Daha sonra bu oyun ancak çok aralıklarda sahnelerde görülmüştür. 1832'de Covent Garden Tiyatrosunda bir şimdiki müzikallere benzeyen opera olarak sunulmuştur.
Karakterler
- Fransız Kralı
- Floransa Dükası
- Bertram - Rousillon Kontu.
- Rousillon Kontesi - Bertram'in annesi.
- Lavache - Kontesin soytarısı.
- Helena - Kontes tarafından korunmakta olan bir asıl kadın.
- Lafeu - Bir yaşlı asilzade.
- Parolles - Bertram'ın bir yandaşı.
- Bir Floransalı Yaşlı Dul - Soyadı Capilet.
- Diana - Yaşlı dulun kızı.
- Rousillon Kontesi'nin vekilharcı
- Violenta, Mariana - Dul hanımın komşuları ve arkadaşları.
- Bir içoğlanı
- Askerler, Uşaklar, Beyzadeler, Saraylılar
Konu
Helena asiller sınıfına ait olmayan bir ailenin çok güzel bir kızıdır ve Roussillon Kontesi'nin aile şatosunda nedime olarak hizmet yapmaktadır. Kontes'in oğlu Bertram Fransa Kıralının vâsiliği altında eğitim için Paris'e gitmeye hazırlanmaktadır. Aralarında büyük bir sınıf farkı olmasına rağmen Helana uzun zamandır gizli gizli Bertram'i sevmektedir. Tam o sırada Kralın (Shakespeare çağında uzunca bir ülser olarak teşhis edilen) fistul hastalığından muzdarip olduğu haberi gelmiştir ve bunun ölümcül bir hastalık olduğu bilinmektedir. Helena'nin babası çok tanınmış bir doktor olup kızını da doktorluk üzerine yetiştirmiştir. Helena Krala gidip onu iyileştirebileceğini ama tedavi başarılı olursa Helana'ya kızın kendi istediği bir genç erkeği koca olarak almayı sağlaması için söz vermesini şart koşar. Kıral bunu kabul eder; Helena'nın tedavisi başarılı olur ve Helena Kıralı'ın hayatını kurtarır. Kıral çok sevinmiştir ve kabul ettiği şartı karşılanmaya hemen hazırdır. Doğaldır ki evlenmeyi hiç istemeyen ve tamamiyle bu evliliğe gönülsüz olan Bertram'ı koca adayı olarak seçer. Helena evlenmenin zorla olmamasını ve koca adayının evlenmeyi reddebilmesini kabul etmiştir. Ancak Kıral Helena'ya istediği bir evlenmeyi mutlaka gerçekleştirmeye zorlar; sonunda hem Helana hem de Bertram bu zorla nikâha razı olurlar.
Evlenmeye zorlanan çift nikâhtan hemen sonra birbirinden ayrılırlar. Bertram, Helena ile evli kalacağına, bir savaşta ölmeyi tercih ettiği için İtalya'da şehir devletlerinden olan Floransa ile Siena arasındaki savaşa katılmak üzere İtalya'ya gider. Savaş devam ederken Helena'ya onun kocası olduğunu reddeden şu mektubu gönderir:
- Eğer yüzüğümü hiç çıkarılamayacak şekilde parmağına takabilirsen ve karnında benim tarafımdan konulmuş ve benim baba olacağım bir çocuk taşıdığın zaman beni kocam diye çağırabilirsin.
Bertram bu şartların gerçekleşmelerinin imkânsız olduğuna inanmıştır. Buna rağmen Helena kocasını yeniden eline geçirmek için bir plan yaparak kocasını görmek için seyahate çıkar.
Savaş cephesinde ise genç asilzadeler Bertram'i hiçbir ise yaramayan arkadaşı Parolles'in bir korkak kişi olduğuna inandırmaya çalışmaktadırlar. Karmaşık ve kurnaz bir aldatmaca hazırlamışlardır. Parolles'i düşmanın eline geçmiş olan bölük davulunu geri almak için bir baskına zorlarlar. Bu baskın güya başarısız olur ve Parolles güya düşman tarafından yakalanır. Halbuki onu yakalayanlar ondan hoşlanmayan kendi tarafı askeridir. Parolles sahte düşman tarafından sorguya çekilir. Kendi hayatını kurtarmak isteyen Parolles kendi ordusunun sırlarını düşmana açıklar ve bu arada güya arkadaşı olan Bertram'i
- tembel ahmak bir çocuktur ve her ne olursa olsun cinsel olarak çok azgındır
diye nitelendirir. Bu şekilde şerefini kaybeden Parolles asilzadelik unvanından da atılır ve Fransa'ya bir dilenci olarak geri döner.
Bu arada Helena Bertram'ın çok hoşlandığı bir genç kız olan Diane ile görüşüp planını gerçekleştirmek için onun yardımını ister. Birlikte balıkçılık tabirleri ile
- denize oltayla yem at ve balık yanılıp yemi yutup ucundaki kancaya takılınca; çek al
şeklinde bir tuzak uygularlar. Diana Bertram'ı alıp yatağına sokar ama yatakta Helena vardır. Bertram yalancı Diana'ya yüzüğünü verir ve birlikte yatarlar. Böylece Bertram'in mektubunda şart koştuğu sonuçlar gerçekleşmiştir. Son perdede Helena'nın kurnaz bir planı gerçekleştirdiğini herkes duymuştur. Bundan olağanüstü etkilenen Bertram Helana'ya sadık bir koca olacağına ve onu hayatından çok seveceğine yemin eder.
Kritik
Bu oyun Shakespeare'in popüler olmayan, çok az sahneye koyulan ve az bilinen oyunlarının başındadır. Bu yüzden Türkçeye çok geç ve tek defa 1988'de tercüme edilmiştir.
Buna başlıca neden eserin genel mantığının çok acayip bir karışımda olmasındandır. Bu eserin içeriği biraz açık realizm ile peri masalı karışımındadır ve oyunda zaman zaman bu iki değişik görüş arasında akala hayale uymayan şekilde değişim yapılmaktadır. Örneğin eserin son sahnesinde Bertram birdenbire tek satırda Helena'yi nefretten onu sevgiye geçmekte; bu ne seyirciye ne de aktörlere inandırıcı olmaktadır.
Bu oyunda beğenilen bir rol yaşlı Kontes rolüdür. Çok kere bu oyun biraz yaşı geçmiş aktrislerin kariyerlerine devam edebilmeleri için Kontes rolünü almalarını sağlamak nedeniyle sahneye konulmaktadır. Örneğin son yıllarda yaşlı İngiliz aktrisleri olan Peggy Ashcroft ve Judi Dench bu kontes rolünü oynamışlardır.
Türkçeye çeviriler
- Yeter ki Sonu İyi Bitsin. Çev. Özdemir Nutku. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1988.
Kaynakça
Dış bağlantılar
- Wikisource'da Sonu İyi Biterse oyununun tam metni 8 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- All's Well That Ends Well 15 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - oyunun endeksli, araştırması mümkün metni
| Wikimedia Commons'ta Sonu İyi Biterse ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sonu Iyi Biterse Ingilizce ozgun adi All s Well That Ends Well unlu Ingiliz yazari William Shakespeare tarafindan yazilmis bir oyundur Ne zaman yazildigi kesin olarak bilinmemekle beraber 1601 ile 1608 arasinda Shakespeare kariyerinin ikinci yarisinin baslangic yillarinda yazildigi tahmin edilmektedir Bu eser 1623te Shakespeare eserlerinin tumunu kapsayan Birinci Folyo icinde yayinlanmistir Onceleri bu oyun komedi olarak siniflandirilmakta idi Ancak cagimizda bu siniflama degistirilmis kolayca komedi veya trajedi olarak siniflandirma yapilamadigi icin bu eserin olarak siniflanmasi kabul edilmektedirSonu Iyi Biterse All s Well That Ends WellAll s Well That Ends Well1623 te ilk defa Birinci Folyo icinde yayinlanan All s Well That Ends Well eserinin bas sayfasiYazarWilliam ShakespeareIlk gosterim1602 1603UlkeIngiltereOrijinal dilIngilizceTurKomediZaman ve mekanFransa ve ToskanaYazilma kaynagi zamani ve sahnede oyunBu oyunun kaynagi Ronesans cagi unlu Italyan yazari nun Dekameron adli kitabindaki 3 9 numarali hikayedir Bu hikaye Shakespeare zamaninda Ingilizce tercumesi William Painter in hazirladigi adli bir tercume hikayeler antolojisinde bulunmaktaydi ve buyuk olasilikla Shakespeare in kaynagi bu antoloji kitabidir Bu oyunun Shakespeare cagindan ta Cromwell devriminin sonunda kraliyetin tekrar Restorasyonu ve Ingiliz tiyatrolarinin yeniden acilmasina kadar tiyatrolarda oynandigina dair elimizde hicbir belge bulunmamaktadir Ilk belgesi olan sahneye konulma 1741de ve sonraki 1742 dedir 1742 de Drury Lane Kraliyet Tiyatrosunda sahneye konuldugu zaman oyunun sanssizlik getirdigi adi ortaya cikmistir O sahneye koyusta Helena rolunu oynayan aktris bayilinca yerini baskasi almis ve kral rolunu oynayan aktor de bayilip sonra olmustur Daha sonra bu oyun ancak cok araliklarda sahnelerde gorulmustur 1832 de Covent Garden Tiyatrosunda bir simdiki muzikallere benzeyen opera olarak sunulmustur KarakterlerFransiz Krali Floransa Dukasi Bertram Rousillon Kontu Rousillon Kontesi Bertram in annesi Lavache Kontesin soytarisi Helena Kontes tarafindan korunmakta olan bir asil kadin Lafeu Bir yasli asilzade Parolles Bertram in bir yandasi Bir Floransali Yasli Dul Soyadi Capilet Diana Yasli dulun kizi Rousillon Kontesi nin vekilharci Violenta Mariana Dul hanimin komsulari ve arkadaslari Bir icoglani Askerler Usaklar Beyzadeler SaraylilarKonuHelena asiller sinifina ait olmayan bir ailenin cok guzel bir kizidir ve Roussillon Kontesi nin aile satosunda nedime olarak hizmet yapmaktadir Kontes in oglu Bertram Fransa Kiralinin vasiligi altinda egitim icin Paris e gitmeye hazirlanmaktadir Aralarinda buyuk bir sinif farki olmasina ragmen Helana uzun zamandir gizli gizli Bertram i sevmektedir Tam o sirada Kralin Shakespeare caginda uzunca bir ulser olarak teshis edilen fistul hastaligindan muzdarip oldugu haberi gelmistir ve bunun olumcul bir hastalik oldugu bilinmektedir Helena nin babasi cok taninmis bir doktor olup kizini da doktorluk uzerine yetistirmistir Helena Krala gidip onu iyilestirebilecegini ama tedavi basarili olursa Helana ya kizin kendi istedigi bir genc erkegi koca olarak almayi saglamasi icin soz vermesini sart kosar Kiral bunu kabul eder Helena nin tedavisi basarili olur ve Helena Kirali in hayatini kurtarir Kiral cok sevinmistir ve kabul ettigi sarti karsilanmaya hemen hazirdir Dogaldir ki evlenmeyi hic istemeyen ve tamamiyle bu evlilige gonulsuz olan Bertram i koca adayi olarak secer Helena evlenmenin zorla olmamasini ve koca adayinin evlenmeyi reddebilmesini kabul etmistir Ancak Kiral Helena ya istedigi bir evlenmeyi mutlaka gerceklestirmeye zorlar sonunda hem Helana hem de Bertram bu zorla nikaha razi olurlar Evlenmeye zorlanan cift nikahtan hemen sonra birbirinden ayrilirlar Bertram Helena ile evli kalacagina bir savasta olmeyi tercih ettigi icin Italya da sehir devletlerinden olan Floransa ile Siena arasindaki savasa katilmak uzere Italya ya gider Savas devam ederken Helena ya onun kocasi oldugunu reddeden su mektubu gonderir Eger yuzugumu hic cikarilamayacak sekilde parmagina takabilirsen ve karninda benim tarafimdan konulmus ve benim baba olacagim bir cocuk tasidigin zaman beni kocam diye cagirabilirsin Bertram bu sartlarin gerceklesmelerinin imkansiz olduguna inanmistir Buna ragmen Helena kocasini yeniden eline gecirmek icin bir plan yaparak kocasini gormek icin seyahate cikar Savas cephesinde ise genc asilzadeler Bertram i hicbir ise yaramayan arkadasi Parolles in bir korkak kisi olduguna inandirmaya calismaktadirlar Karmasik ve kurnaz bir aldatmaca hazirlamislardir Parolles i dusmanin eline gecmis olan boluk davulunu geri almak icin bir baskina zorlarlar Bu baskin guya basarisiz olur ve Parolles guya dusman tarafindan yakalanir Halbuki onu yakalayanlar ondan hoslanmayan kendi tarafi askeridir Parolles sahte dusman tarafindan sorguya cekilir Kendi hayatini kurtarmak isteyen Parolles kendi ordusunun sirlarini dusmana aciklar ve bu arada guya arkadasi olan Bertram i tembel ahmak bir cocuktur ve her ne olursa olsun cinsel olarak cok azgindir diye nitelendirir Bu sekilde serefini kaybeden Parolles asilzadelik unvanindan da atilir ve Fransa ya bir dilenci olarak geri doner Bu arada Helena Bertram in cok hoslandigi bir genc kiz olan Diane ile gorusup planini gerceklestirmek icin onun yardimini ister Birlikte balikcilik tabirleri ile denize oltayla yem at ve balik yanilip yemi yutup ucundaki kancaya takilinca cek al seklinde bir tuzak uygularlar Diana Bertram i alip yatagina sokar ama yatakta Helena vardir Bertram yalanci Diana ya yuzugunu verir ve birlikte yatarlar Boylece Bertram in mektubunda sart kostugu sonuclar gerceklesmistir Son perdede Helena nin kurnaz bir plani gerceklestirdigini herkes duymustur Bundan olaganustu etkilenen Bertram Helana ya sadik bir koca olacagina ve onu hayatindan cok sevecegine yemin eder KritikBu oyun Shakespeare in populer olmayan cok az sahneye koyulan ve az bilinen oyunlarinin basindadir Bu yuzden Turkceye cok gec ve tek defa 1988 de tercume edilmistir Buna baslica neden eserin genel mantiginin cok acayip bir karisimda olmasindandir Bu eserin icerigi biraz acik realizm ile peri masali karisimindadir ve oyunda zaman zaman bu iki degisik gorus arasinda akala hayale uymayan sekilde degisim yapilmaktadir Ornegin eserin son sahnesinde Bertram birdenbire tek satirda Helena yi nefretten onu sevgiye gecmekte bu ne seyirciye ne de aktorlere inandirici olmaktadir Bu oyunda begenilen bir rol yasli Kontes roludur Cok kere bu oyun biraz yasi gecmis aktrislerin kariyerlerine devam edebilmeleri icin Kontes rolunu almalarini saglamak nedeniyle sahneye konulmaktadir Ornegin son yillarda yasli Ingiliz aktrisleri olan Peggy Ashcroft ve Judi Dench bu kontes rolunu oynamislardir Turkceye cevirilerYeter ki Sonu Iyi Bitsin Cev Ozdemir Nutku Istanbul Remzi Kitabevi 1988 KaynakcaDis baglantilarWikisource da Sonu Iyi Biterse oyununun tam metni 8 Mayis 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Ingilizce All s Well That Ends Well 15 Eylul 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde oyunun endeksli arastirmasi mumkun metniWikimedia Commons ta Sonu Iyi Biterse ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir