Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sosyal Kredi Sistemi, (Çince: 社会信用体系; pinyin: shèhuì xinnyong tǐxì) işletmelerin, bireylerin ve devlet kurumlarının güvenilirliğini izlemek ve değerlendirmek için Çin hükûmeti tarafından geliştirilmekte olan bir kredi derecelendirme ve kara liste sistemidir. Sistem öncelikle işletmelere odaklanmakta ve Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu, Çin Halk Bankası ve Yüksek Halk Mahkemesi tarafından yürütülen bölgesel denemeler ve ulusal pilot programlar aracılığıyla uygulanmaktadır. Kredi derecelendirme işlevinin standartlaştırılması ve toplumda güveni teşvik etmek ve gıda güvenliği ve mali dolandırıcılık gibi konuları düzenlemek amacıyla çeşitli kuruluşların mali ve sosyal davranışlarının değerlendirilmesi amaçlanmaktadır.Destekçiler, sistemin sosyal davranışları düzenlemeye ve geleneksel değerleri teşvik etmeye yardımcı olduğunu savunurken, eleştirmenler ise sistemin sakinlerin ve kuruluşların yasal haklarını ihlal ettiğini ve kapsamlı hükûmet gözetimi için bir araç olarak kullanılabileceğini iddia etmektedir. Tartışmalar ve endişelerin yanı sıra, Sosyal Kredi Sistemi, çeviri hataları, sansasyon, çelişkili bilgiler ve kapsamlı analiz eksikliği nedeniyle medyada büyük miktarda yanlış raporlama ve yanlış anlamalara da yol açmıştır. Bu yanlış anlamalara örnek olarak, Çin vatandaşlarının sistem tarafından atanan sayısal bir puana göre ödüllendirildiği ve cezalandırıldığı, kararların yapay zeka tarafından alındığı ve Çin vatandaşlarını sürekli olarak izlediği yönündeki yaygın yanlış varsayım verilebilir
Gelişimi
Çin'deki Sosyal Kredi Sistemi, finansal belgelerin genellikle eksik olduğu kırsal alanlarda finansal değerlendirmeyi kolaylaştırmak amacıyla bireylerin ve işletmelerin finansal ve kişisel davranışlarını değerlendirmek için kullanılan bir sistemdir. Sistem ilk olarak 2007 yılında hükûmet organları tarafından önerilmiştir ve 1978'de ekonomik reformun uygulanmasından bu yana hızlı ekonomik ve sosyal değişimlerin bir sonucu olarak ortaya çıkan Çin'deki güven, yetersiz piyasa denetimi ve gelir eşitsizliği sorunlarını ele almayı amaçlamaktadır. Sistemin kökleri polislik ve iş yönetimi uygulamalarının yanı sıra ilk olarak 2001 ve 2002 yıllarında Çin'de belirli yerlerde uygulanan ızgara tarzı sosyal yönetim stratejisine de dayanmaktadır. 2013 yılında Çin Yüksek Halk Mahkemesi, ulusal Sosyal Kredi Sisteminin öncüsü olarak borçluların kara listesini oluşturmaya başladı ve 2015 yılında aralarında ve Tencent'in de bulunduğu sekiz şirkete sosyal kredi sistemlerinin denemelerini yürütmek üzere lisans verildi. Bu pilot uygulamalar gönüllülük esasına dayanıyor ve iyi puan alan bireylere kredilere daha kolay erişim ve hizmetlerde indirim gibi avantajlar sunarken, düşük puan alanlar seyahat ve istihdam olanaklarında kısıtlamalarla karşılaşabiliyor. Sosyal kredi sistemi, şeffaflık eksikliği ve kişisel verilerin kötüye kullanılması potansiyeli nedeniyle eleştirilere maruz kalmıştır.
Genel politikalar
Çin'deki Sosyal Kredi Sistemi, bireylerin ve işletmelerin davranışlarını kontrol etmek için tasarlanmış bir sistemdir. Reformların Kapsamlı Bir Şekilde Derinleştirilmesi için Merkezi Lider Grubu tarafından koordine edilmektedir ve 2020 yılına kadar tamamen uygulanması beklenmektedir. Çin'de ticari güvenilirlik, hükûmet güvenilirliği, sosyal güvenilirlik ve yargı kamu güven sistemi de dahil olmak üzere birden fazla sosyal kredi sistemi bulunmaktadır. Bu sistemler farklı değerlendirme veya derecelendirme sistemleri kullanmaktadır ve sayısal bir puan yerine belirli suçlara dayalı olarak kara listeye alma veya beyaz listeye almayı içerebilir. Sosyal Kredi Sistemi bireyleri, işletmeleri ve kurumları ekonomik ve kişisel davranışlarına göre ödüllendirecek veya cezalandıracaktır. Cezalar arasında denetim ve teftişlerin artırılması, istihdam olanaklarının azaltılması, seyahat yasakları, özel okullardan dışlanma, yavaş internet bağlantısı ve yüksek prestijli işlerden veya otellerden dışlanma yer alabilir. Ödüller ise enerji faturalarında indirim, evrakların daha hızlı işlenmesi ve özel hizmetlere ya da etkinliklere erişimi içerebilir.
Uygulama ve etkileri
Çin hükûmetinin Sosyal Kredi Sistemi, vatandaşların ekonomik ve kişisel davranışlarına dayalı olarak ödül ve cezalarını yönetmeyi amaçlayan bir sistemdir. Tam olarak uygulandığında, sosyal kredisi iyi ya da kötü olanlar için çeşitli sonuçlar doğuracaktır. Sosyal kredisi iyi olanlar, diğer ödüllerin yanı sıra enerji faturalarında indirim, hastanelerde ayrıcalık ve bankalarda daha iyi faiz oranları alabilirler. Sosyal kredisi zayıf olanlar ise uçuş yasakları, özel okullardan ve yüksek prestijli işlerden dışlanma, yavaş internet bağlantısı ve kamuya açık bir kara listeye dahil edilme ile karşı karşıya kalabilir. Sistemin 2020 yılına kadar tam olarak uygulanması planlanıyordu, ancak Kasım 2022'de sisteme ince ayar yapılması için bir yasa taslağı yayınlandı. Sistem öncelikle işletmeleri düzenlemeye odaklanıyor ve 2020 itibarıyla yaptırım eylemlerinin %73,3'ünden fazlası işletmeleri hedef alıyor. İyi kredi puanına sahip şirketler daha düşük vergi oranları ve yatırım fırsatları gibi avantajlar elde edebilirken, kötü kredi puanına sahip olanlar daha yüksek vergi oranları ve yatırım kısıtlamalarıyla karşılaşabiliyor. Sistem ayrıca devlet kurumlarını ve yerel yönetimleri düzenlemeyi, performanslarını değerlendirmeyi ve sözleşme temerrütleri ve borç gibi mali sorunları ele almayı amaçlamaktadır. Sistem ayrıca gerçek zamanlı iş faaliyetlerini izlemek ve ihlaller için puanları hızla düşürmek için de kullanılabilir. Ancak sistemin başarısı ve etkisi, uygulanmasına ve izleme için gerekli teknolojinin mevcudiyetine bağlı olacaktır.
Kamuoyu görüşleri
Onaylar
- Berlin Özgür Üniversitesi'nden Profesör Genia Kostka Ağustos 2018'de Çin'in Sosyal Kredi Sistemleri (SCS) üzerine bir araştırma gerçekleştirdi. Farklı kesimlerden 2.209 Çin vatandaşının katıldığı araştırmada, katılımcılar arasında SCS'lere yönelik yüksek düzeyde bir onay olduğu ortaya çıktı. Daha varlıklı, daha iyi eğitimli, kentlerde ikamet eden ve daha yaşlı bireyler SCS'ler için en güçlü onayı göstermiştir. Kostka'nın araştırması, bu bireylerin SCS'leri bir mahremiyet ihlali olarak değil, toplumda ve ekonomide dürüst davranışı teşvik etmenin bir yolu olarak gördüklerini ortaya koymuştur.
- Ağustos 2019'da, Çin Uluslararası Çalışmalar Enstitüsü'nde yardımcı araştırmacı olan Zhengjie Fan, Çin'in Sosyal Kredi Sisteminde kullanılan kara liste gibi cezalandırma politikalarının yasaların sınırlarının ötesine geçmediğini iddia eden bir makale yayınladı. Fan ayrıca Sosyal Kredi Sistemi ile piyasa kredi sisteminin 2014 yılından bu yana karşılıklı fayda sağlayan bir etkileşim oluşturduğunu savundu. Dünya Bankası Grubu'nun ülkeleri iş yapma kolaylığına göre sıraladığı Doing Business 2019 raporuna göre Çin'in 78. sıradan 46. sıraya yükseldiğini belirten Fan, bu gelişmeyi Sosyal Kredi Sistemi'ne bağladı.
Eleştiriler
Çin'in Sosyal Kredi Sistemi, bireylerin ve şirketlerin haklarını ihlal etme ve totalitarizme yol açma potansiyeli nedeniyle eleştirilere maruz kaldı. İnsanları sosyal protokolleri ihlal ettikleri için değerlendiren ve cezalandıran sistem, halihazırda uçak bileti alımını engellemek, özel okullara ve istihdama erişimi kısıtlamak ve düşük puan alanların kredi kartı ve otel kullanımını sınırlamak için kullanıldı. Mayıs 2020'de Caixin, sistemin sorunlu iş davranışlarını caydırmada yetersiz kaldığını ve işletmeler lehine kolayca manipüle edilebileceğini bildirdi. Pekin Üniversitesi'nden Profesör Kui Shen, sistemin bazı politikalarının "hukukun üstünlüğünü" ihlal ettiğini ve bölge sakinlerinin ve kuruluşların yasal haklarını ihlal ettiğini, itibar ve mahremiyet hakkı da dahil olmak üzere insan haklarına saygı gösterme ve koruma ilkesini potansiyel olarak ihlal ettiğini savundu. Avustralya Stratejik Politika Enstitüsü'nden Samantha Hoffman, sisteme tabi olanlar için "hiçbir gerçek koruma" olmadığını belirtti. George Soros ve Mike Pence de sistemi eleştirmiş, Soros sistemin ÇKP lideri Xi Jinping'e Çin halkı üzerinde "tam kontrol" sağlayacağını iddia etmiş, Pence ise sistemi hayatın her alanını kontrol eden "Orwellvari bir sistem" olarak nitelendirmiştir. Sistem ayrıca İnsan Hakları İzleme Örgütü tarafından "tüyler ürpertici" ve keyfi ihlallerle dolu olarak tanımlanmış ve araştırmacılar tarafından hükûmetin otoriter yönetimi otomatikleştirme planının potansiyel bir parçası olarak nitelendirilmiştir.
Yanlış Anlamalar
- Çin'in Sosyal Kredi Sistemi (SCS) ile ilgili önemli miktarda yanlış bilgi ve yanlış anlamalar mevcuttur. Yale Üniversitesi'nden Jeremy Daum'a göre bu yanlış anlamalar genellikle çeviri hatalarından ve kelime kullanımındaki farklılıklardan kaynaklanmaktadır. Logic için yazan Shazeda Ahmed, yabancı medyanın SCS'yi büyük ölçüde çarpıttığını ve yaygın yanlış anlamalar arasında gözetim verilerinin merkezi bir veri tabanına bağlı olduğu, insanların çevrimiçi ve çevrimdışı faaliyetlerine düşülebilecek gerçek değerler atandığı ve Çin'deki her vatandaşın bilgisayar algoritması tarafından hesaplanan sayısal bir puana sahip olduğu inancının yer aldığını savunuyor. MIT Technology Review, SCS'nin Batı'da oldukça tartışmalı olduğunu ve genellikle yapay zeka destekli bir gözetim rejimi olarak tasvir edildiğini belirtirken, birçok akademisyenin bunun yaptırımdan ziyade bir propaganda aracı olarak hareket ettiğini ve Çin vatandaşlarının mahremiyet ve özgürlük konusunda farklı bir bakış açısına sahip olduğunu savunduğunu belirtmiştir. Foreign Policy, SCS'nin yanlış algılanmasına katkıda bulunan, programın ölçeği ve çeşitliliği ile kapsamlı raporlamanın zorluğu gibi çeşitli faktörleri sıraladı. Leiden Üniversitesi'nden Rogier Creemers, SCS'nin sosyal kontrol için tamamen birleşik ve entegre bir makineden ziyade, benzer bir temel mantığı paylaşan girişimlerin bir ekosistemi olarak düşünülmesinin daha doğru olduğunu tespit etmiştir. Berggruen Enstitüsü Çin Merkezi Direktörü Bing Song, Washington Post'taki yazısında Batı medyasının ve kurumlarının SCS'nin ayrıntılarını ve işleyişini yanlış aktardığını ve medyanın yerel yönetimlerin kara listelerde hedef alınabileceği gerçeğini genellikle görmezden geldiğini savunmuştur. The Diplomat, Batılı gözlemcilerin SCS'nin Orwellvari bir gözetleme sistemi olduğu varsayımının sistemin gerçekliğini ve amacını abarttığını belirtmiştir. Jamestown Vakfı da SCS'nin işlevi ve mekanizmasına ilişkin yaygın yanlış yorumlamalar olduğu ve esas olarak bir finansal risk değerlendirme aracı olarak kullanıldığı sonucuna varmıştır.
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya" 国务院关于印发社会信用体系建设规划纲要（2014—2020年）的通知. Central Government of China (Çince). 3 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Kasım 2019.
- ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;volkskrant3979668isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;taxisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ a b "China's social credit score – untangling myth from reality | Merics". merics.org (İngilizce). 2 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ağustos 2022.
- ^ Brussee, Vincent. "China's Social Credit System Is Actually Quite Boring". Foreign Policy (İngilizce). 24 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ağustos 2022.
- ^ Brussee, Vincent (15 Eylül 2021). "China's Social Credit System Is Actually Quite Boring". The Diplomat. 28 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Aralık 2022.
- ^ "People Don't Understand China's Social Credit, and These Memes Are Proof". VICE. 25 Ekim 2021. 28 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Aralık 2022.
- ^ Mistreanu, Simina (3 Nisan 2018). "Life Inside China's Social Credit Laboratory:The party's massive experiment in ranking and monitoring Chinese citizens has already started" (PDF). FOREIGN POLICY. 29 Eylül 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 15 Aralık 2018.
- ^ Liu, Chuncheng (2019). "Multiple Social Credit Systems in China". Economic Sociology. 21 (1). ss. 21-22. 3423057 $2.
- ^ Hoffman, Samantha (12 Aralık 2017). "Programming China: The Communist Party's autonomic approach to managing state security" (PDF). MERICS CHINA MONITOR. 27 Kasım 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 15 Aralık 2018.
- ^ Hoffman, Samantha (12 Aralık 2017). "Programming China: The Communist Party's autonomic approach to managing state security" (PDF). MERICS CHINA MONITOR. 27 Kasım 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 15 Aralık 2018.
- ^ a b "China's Social Credit System in 2021: From fragmentation towards integration". Mercator Institute for China Studies. 3 Mart 2021. 28 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Aralık 2022.
- ^ Karen Li Xan Wong and Amy Shields Dobson (2019), "We're just data: Exploring China's social credit system in relation to digital platform ratings cultures in Westernised democracies", Global Media and China, 4 (2), ss. 220-232, doi:10.1177/2059436419856090, hdl:20.500.11937/81128
![image]()
, 28 Aralık 2022 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 28 Aralık 2022 - ^ Tom McGregor (2 Mart 2019), Commentary: Actually, China's social credit system isn't the first, Channel News Asia, 14 Haziran 2021 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 28 Aralık 2022
- ^ . XinhuaNet (Çince). 24 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2019.
- ^ a b Zeyi Yang, MIT Technology Review (22 November 2022) China just announced a new social credit law. Here’s what it means. 25 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde . The "zhengxin" financial credit side was iterated in 2006 and 2020. The social credit side, meant to be established by 2020, is still nascent.
- ^ a b c "China's Social Credit System: Speculation vs. Reality". The Diplomat. 30 Mart 2021 tarihinde kaynağından .
- ^ Cook, Sarah (27 Şubat 2019). "'Social credit' scoring: How China's Communist Party is incentivising repression". Hong Kong Free Press HKFP. Erişim tarihi: 2 Mart 2019.
- ^
- ^ "Study: More than two thirds of Chinese take a positive view of social credit systems in their country". Freie Universität Berlin. 23 Temmuz 2018. 8 Ekim 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Aralık 2022.
- ^ . China Institute of International Studies (Çince). 13 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2019.
- ^ "Doing Business 2019: A Year of Record Reforms, Rising Influence". World Bank (İngilizce). 31 Aralık 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Kasım 2019.
- ^ "The Human Rights Implications of China's Social Credit System". OHRH (İngilizce). 6 Eylül 2019. 12 Kasım 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Kasım 2019.
- ^ Gao, Charlotte. "Xi: China Must Never Adopt Constitutionalism, Separation of Powers, or Judicial Independence". The Diplomat (İngilizce). 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Kasım 2019.
- ^ Fukuyama, Francis. "Opinion | Francis Fukuyama: China's 'bad emperor' returns". Washington Post (İngilizce). 12 Kasım 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Kasım 2019.
- ^ Campbell, Charlie (23 Ocak 2019). "How China Is Using Big Data to Create a Social Credit Score". Time (İngilizce). 9 Aralık 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Aralık 2019.
- ^ "The 'Mortal Danger' of China's Push Into AI". Wired. 24 Ocak 2019. 7 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Aralık 2022.
- ^ Matsakis, Louise (29 Temmuz 2019). "How the West Got China's Social Credit System Wrong". WIRED. 2 Kasım 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Aralık 2022.
- ^ Horsley, Jamie (16 Kasım 2018). "China's Orwellian Social Credit Score Isn't Real". Foreign Policy. 28 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Aralık 2022.
- ^ a b
- ^ "Opinion: The West may be wrong about China's social credit system". The Washington Post. 10 Kasım 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Aralık 2022.
- ^ Daum, Jeremy (8 Ekim 2021). "Far From a Panopticon, Social Credit Focuses on Legal Violations". China Brief. 21 (19). 9 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ekim 2021.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sosyal Kredi Sistemi Cince 社会信用体系 pinyin shehui xinnyong tǐxi isletmelerin bireylerin ve devlet kurumlarinin guvenilirligini izlemek ve degerlendirmek icin Cin hukumeti tarafindan gelistirilmekte olan bir kredi derecelendirme ve kara liste sistemidir Sistem oncelikle isletmelere odaklanmakta ve Ulusal Kalkinma ve Reform Komisyonu Cin Halk Bankasi ve Yuksek Halk Mahkemesi tarafindan yurutulen bolgesel denemeler ve ulusal pilot programlar araciligiyla uygulanmaktadir Kredi derecelendirme islevinin standartlastirilmasi ve toplumda guveni tesvik etmek ve gida guvenligi ve mali dolandiricilik gibi konulari duzenlemek amaciyla cesitli kuruluslarin mali ve sosyal davranislarinin degerlendirilmesi amaclanmaktadir Destekciler sistemin sosyal davranislari duzenlemeye ve geleneksel degerleri tesvik etmeye yardimci oldugunu savunurken elestirmenler ise sistemin sakinlerin ve kuruluslarin yasal haklarini ihlal ettigini ve kapsamli hukumet gozetimi icin bir arac olarak kullanilabilecegini iddia etmektedir Tartismalar ve endiselerin yani sira Sosyal Kredi Sistemi ceviri hatalari sansasyon celiskili bilgiler ve kapsamli analiz eksikligi nedeniyle medyada buyuk miktarda yanlis raporlama ve yanlis anlamalara da yol acmistir Bu yanlis anlamalara ornek olarak Cin vatandaslarinin sistem tarafindan atanan sayisal bir puana gore odullendirildigi ve cezalandirildigi kararlarin yapay zeka tarafindan alindigi ve Cin vatandaslarini surekli olarak izledigi yonundeki yaygin yanlis varsayim verilebilir Gelisimi Cin deki Sosyal Kredi Sistemi finansal belgelerin genellikle eksik oldugu kirsal alanlarda finansal degerlendirmeyi kolaylastirmak amaciyla bireylerin ve isletmelerin finansal ve kisisel davranislarini degerlendirmek icin kullanilan bir sistemdir Sistem ilk olarak 2007 yilinda hukumet organlari tarafindan onerilmistir ve 1978 de ekonomik reformun uygulanmasindan bu yana hizli ekonomik ve sosyal degisimlerin bir sonucu olarak ortaya cikan Cin deki guven yetersiz piyasa denetimi ve gelir esitsizligi sorunlarini ele almayi amaclamaktadir Sistemin kokleri polislik ve is yonetimi uygulamalarinin yani sira ilk olarak 2001 ve 2002 yillarinda Cin de belirli yerlerde uygulanan izgara tarzi sosyal yonetim stratejisine de dayanmaktadir 2013 yilinda Cin Yuksek Halk Mahkemesi ulusal Sosyal Kredi Sisteminin oncusu olarak borclularin kara listesini olusturmaya basladi ve 2015 yilinda aralarinda ve Tencent in de bulundugu sekiz sirkete sosyal kredi sistemlerinin denemelerini yurutmek uzere lisans verildi Bu pilot uygulamalar gonulluluk esasina dayaniyor ve iyi puan alan bireylere kredilere daha kolay erisim ve hizmetlerde indirim gibi avantajlar sunarken dusuk puan alanlar seyahat ve istihdam olanaklarinda kisitlamalarla karsilasabiliyor Sosyal kredi sistemi seffaflik eksikligi ve kisisel verilerin kotuye kullanilmasi potansiyeli nedeniyle elestirilere maruz kalmistir Genel politikalarCin deki Sosyal Kredi Sistemi bireylerin ve isletmelerin davranislarini kontrol etmek icin tasarlanmis bir sistemdir Reformlarin Kapsamli Bir Sekilde Derinlestirilmesi icin Merkezi Lider Grubu tarafindan koordine edilmektedir ve 2020 yilina kadar tamamen uygulanmasi beklenmektedir Cin de ticari guvenilirlik hukumet guvenilirligi sosyal guvenilirlik ve yargi kamu guven sistemi de dahil olmak uzere birden fazla sosyal kredi sistemi bulunmaktadir Bu sistemler farkli degerlendirme veya derecelendirme sistemleri kullanmaktadir ve sayisal bir puan yerine belirli suclara dayali olarak kara listeye alma veya beyaz listeye almayi icerebilir Sosyal Kredi Sistemi bireyleri isletmeleri ve kurumlari ekonomik ve kisisel davranislarina gore odullendirecek veya cezalandiracaktir Cezalar arasinda denetim ve teftislerin artirilmasi istihdam olanaklarinin azaltilmasi seyahat yasaklari ozel okullardan dislanma yavas internet baglantisi ve yuksek prestijli islerden veya otellerden dislanma yer alabilir Oduller ise enerji faturalarinda indirim evraklarin daha hizli islenmesi ve ozel hizmetlere ya da etkinliklere erisimi icerebilir Uygulama ve etkileriCin hukumetinin Sosyal Kredi Sistemi vatandaslarin ekonomik ve kisisel davranislarina dayali olarak odul ve cezalarini yonetmeyi amaclayan bir sistemdir Tam olarak uygulandiginda sosyal kredisi iyi ya da kotu olanlar icin cesitli sonuclar doguracaktir Sosyal kredisi iyi olanlar diger odullerin yani sira enerji faturalarinda indirim hastanelerde ayricalik ve bankalarda daha iyi faiz oranlari alabilirler Sosyal kredisi zayif olanlar ise ucus yasaklari ozel okullardan ve yuksek prestijli islerden dislanma yavas internet baglantisi ve kamuya acik bir kara listeye dahil edilme ile karsi karsiya kalabilir Sistemin 2020 yilina kadar tam olarak uygulanmasi planlaniyordu ancak Kasim 2022 de sisteme ince ayar yapilmasi icin bir yasa taslagi yayinlandi Sistem oncelikle isletmeleri duzenlemeye odaklaniyor ve 2020 itibariyla yaptirim eylemlerinin 73 3 unden fazlasi isletmeleri hedef aliyor Iyi kredi puanina sahip sirketler daha dusuk vergi oranlari ve yatirim firsatlari gibi avantajlar elde edebilirken kotu kredi puanina sahip olanlar daha yuksek vergi oranlari ve yatirim kisitlamalariyla karsilasabiliyor Sistem ayrica devlet kurumlarini ve yerel yonetimleri duzenlemeyi performanslarini degerlendirmeyi ve sozlesme temerrutleri ve borc gibi mali sorunlari ele almayi amaclamaktadir Sistem ayrica gercek zamanli is faaliyetlerini izlemek ve ihlaller icin puanlari hizla dusurmek icin de kullanilabilir Ancak sistemin basarisi ve etkisi uygulanmasina ve izleme icin gerekli teknolojinin mevcudiyetine bagli olacaktir Kamuoyu gorusleriOnaylar Berlin Ozgur Universitesi nden Profesor Genia Kostka Agustos 2018 de Cin in Sosyal Kredi Sistemleri SCS uzerine bir arastirma gerceklestirdi Farkli kesimlerden 2 209 Cin vatandasinin katildigi arastirmada katilimcilar arasinda SCS lere yonelik yuksek duzeyde bir onay oldugu ortaya cikti Daha varlikli daha iyi egitimli kentlerde ikamet eden ve daha yasli bireyler SCS ler icin en guclu onayi gostermistir Kostka nin arastirmasi bu bireylerin SCS leri bir mahremiyet ihlali olarak degil toplumda ve ekonomide durust davranisi tesvik etmenin bir yolu olarak gorduklerini ortaya koymustur Agustos 2019 da Cin Uluslararasi Calismalar Enstitusu nde yardimci arastirmaci olan Zhengjie Fan Cin in Sosyal Kredi Sisteminde kullanilan kara liste gibi cezalandirma politikalarinin yasalarin sinirlarinin otesine gecmedigini iddia eden bir makale yayinladi Fan ayrica Sosyal Kredi Sistemi ile piyasa kredi sisteminin 2014 yilindan bu yana karsilikli fayda saglayan bir etkilesim olusturdugunu savundu Dunya Bankasi Grubu nun ulkeleri is yapma kolayligina gore siraladigi Doing Business 2019 raporuna gore Cin in 78 siradan 46 siraya yukseldigini belirten Fan bu gelismeyi Sosyal Kredi Sistemi ne bagladi Elestiriler Cin in Sosyal Kredi Sistemi bireylerin ve sirketlerin haklarini ihlal etme ve totalitarizme yol acma potansiyeli nedeniyle elestirilere maruz kaldi Insanlari sosyal protokolleri ihlal ettikleri icin degerlendiren ve cezalandiran sistem halihazirda ucak bileti alimini engellemek ozel okullara ve istihdama erisimi kisitlamak ve dusuk puan alanlarin kredi karti ve otel kullanimini sinirlamak icin kullanildi Mayis 2020 de Caixin sistemin sorunlu is davranislarini caydirmada yetersiz kaldigini ve isletmeler lehine kolayca manipule edilebilecegini bildirdi Pekin Universitesi nden Profesor Kui Shen sistemin bazi politikalarinin hukukun ustunlugunu ihlal ettigini ve bolge sakinlerinin ve kuruluslarin yasal haklarini ihlal ettigini itibar ve mahremiyet hakki da dahil olmak uzere insan haklarina saygi gosterme ve koruma ilkesini potansiyel olarak ihlal ettigini savundu Avustralya Stratejik Politika Enstitusu nden Samantha Hoffman sisteme tabi olanlar icin hicbir gercek koruma olmadigini belirtti George Soros ve Mike Pence de sistemi elestirmis Soros sistemin CKP lideri Xi Jinping e Cin halki uzerinde tam kontrol saglayacagini iddia etmis Pence ise sistemi hayatin her alanini kontrol eden Orwellvari bir sistem olarak nitelendirmistir Sistem ayrica Insan Haklari Izleme Orgutu tarafindan tuyler urpertici ve keyfi ihlallerle dolu olarak tanimlanmis ve arastirmacilar tarafindan hukumetin otoriter yonetimi otomatiklestirme planinin potansiyel bir parcasi olarak nitelendirilmistir Yanlis Anlamalar Cin in Sosyal Kredi Sistemi SCS ile ilgili onemli miktarda yanlis bilgi ve yanlis anlamalar mevcuttur Yale Universitesi nden Jeremy Daum a gore bu yanlis anlamalar genellikle ceviri hatalarindan ve kelime kullanimindaki farkliliklardan kaynaklanmaktadir Logic icin yazan Shazeda Ahmed yabanci medyanin SCS yi buyuk olcude carpittigini ve yaygin yanlis anlamalar arasinda gozetim verilerinin merkezi bir veri tabanina bagli oldugu insanlarin cevrimici ve cevrimdisi faaliyetlerine dusulebilecek gercek degerler atandigi ve Cin deki her vatandasin bilgisayar algoritmasi tarafindan hesaplanan sayisal bir puana sahip oldugu inancinin yer aldigini savunuyor MIT Technology Review SCS nin Bati da oldukca tartismali oldugunu ve genellikle yapay zeka destekli bir gozetim rejimi olarak tasvir edildigini belirtirken bircok akademisyenin bunun yaptirimdan ziyade bir propaganda araci olarak hareket ettigini ve Cin vatandaslarinin mahremiyet ve ozgurluk konusunda farkli bir bakis acisina sahip oldugunu savundugunu belirtmistir Foreign Policy SCS nin yanlis algilanmasina katkida bulunan programin olcegi ve cesitliligi ile kapsamli raporlamanin zorlugu gibi cesitli faktorleri siraladi Leiden Universitesi nden Rogier Creemers SCS nin sosyal kontrol icin tamamen birlesik ve entegre bir makineden ziyade benzer bir temel mantigi paylasan girisimlerin bir ekosistemi olarak dusunulmesinin daha dogru oldugunu tespit etmistir Berggruen Enstitusu Cin Merkezi Direktoru Bing Song Washington Post taki yazisinda Bati medyasinin ve kurumlarinin SCS nin ayrintilarini ve isleyisini yanlis aktardigini ve medyanin yerel yonetimlerin kara listelerde hedef alinabilecegi gercegini genellikle gormezden geldigini savunmustur The Diplomat Batili gozlemcilerin SCS nin Orwellvari bir gozetleme sistemi oldugu varsayiminin sistemin gercekligini ve amacini abarttigini belirtmistir Jamestown Vakfi da SCS nin islevi ve mekanizmasina iliskin yaygin yanlis yorumlamalar oldugu ve esas olarak bir finansal risk degerlendirme araci olarak kullanildigi sonucuna varmistir Kaynakca Arsivlenmis kopya 国务院关于印发社会信用体系建设规划纲要 2014 2020年 的通知 Central Government of China Cince 3 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Kasim 2019 a b Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi volkskrant3979668 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme a b Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi tax isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme a b China s social credit score untangling myth from reality Merics merics org Ingilizce 2 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Agustos 2022 Brussee Vincent China s Social Credit System Is Actually Quite Boring Foreign Policy Ingilizce 24 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Agustos 2022 Brussee Vincent 15 Eylul 2021 China s Social Credit System Is Actually Quite Boring The Diplomat 28 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Aralik 2022 People Don t Understand China s Social Credit and These Memes Are Proof VICE 25 Ekim 2021 28 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Aralik 2022 Mistreanu Simina 3 Nisan 2018 Life Inside China s Social Credit Laboratory The party s massive experiment in ranking and monitoring Chinese citizens has already started PDF FOREIGN POLICY 29 Eylul 2018 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 15 Aralik 2018 Liu Chuncheng 2019 Multiple Social Credit Systems in China Economic Sociology 21 1 ss 21 22 3423057 2 Hoffman Samantha 12 Aralik 2017 Programming China The Communist Party s autonomic approach to managing state security PDF MERICS CHINA MONITOR 27 Kasim 2018 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 15 Aralik 2018 Hoffman Samantha 12 Aralik 2017 Programming China The Communist Party s autonomic approach to managing state security PDF MERICS CHINA MONITOR 27 Kasim 2018 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 15 Aralik 2018 a b China s Social Credit System in 2021 From fragmentation towards integration Mercator Institute for China Studies 3 Mart 2021 28 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Aralik 2022 Karen Li Xan Wong and Amy Shields Dobson 2019 We re just data Exploring China s social credit system in relation to digital platform ratings cultures in Westernised democracies Global Media and China 4 2 ss 220 232 doi 10 1177 2059436419856090 hdl 20 500 11937 81128 28 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 28 Aralik 2022 Tom McGregor 2 Mart 2019 Commentary Actually China s social credit system isn t the first Channel News Asia 14 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 28 Aralik 2022 XinhuaNet Cince 24 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Kasim 2019 a b Zeyi Yang MIT Technology Review 22 November 2022 China just announced a new social credit law Here s what it means 25 Aralik 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde The zhengxin financial credit side was iterated in 2006 and 2020 The social credit side meant to be established by 2020 is still nascent a b c China s Social Credit System Speculation vs Reality The Diplomat 30 Mart 2021 tarihinde kaynagindan Cook Sarah 27 Subat 2019 Social credit scoring How China s Communist Party is incentivising repression Hong Kong Free Press HKFP Erisim tarihi 2 Mart 2019 Study More than two thirds of Chinese take a positive view of social credit systems in their country Freie Universitat Berlin 23 Temmuz 2018 8 Ekim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Aralik 2022 China Institute of International Studies Cince 13 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Kasim 2019 Doing Business 2019 A Year of Record Reforms Rising Influence World Bank Ingilizce 31 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Kasim 2019 The Human Rights Implications of China s Social Credit System OHRH Ingilizce 6 Eylul 2019 12 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Kasim 2019 Gao Charlotte Xi China Must Never Adopt Constitutionalism Separation of Powers or Judicial Independence The Diplomat Ingilizce 5 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Kasim 2019 Fukuyama Francis Opinion Francis Fukuyama China s bad emperor returns Washington Post Ingilizce 12 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Kasim 2019 Campbell Charlie 23 Ocak 2019 How China Is Using Big Data to Create a Social Credit Score Time Ingilizce 9 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Aralik 2019 The Mortal Danger of China s Push Into AI Wired 24 Ocak 2019 7 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Aralik 2022 Matsakis Louise 29 Temmuz 2019 How the West Got China s Social Credit System Wrong WIRED 2 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Aralik 2022 Horsley Jamie 16 Kasim 2018 China s Orwellian Social Credit Score Isn t Real Foreign Policy 28 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Aralik 2022 a b Opinion The West may be wrong about China s social credit system The Washington Post 10 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Aralik 2022 Daum Jeremy 8 Ekim 2021 Far From a Panopticon Social Credit Focuses on Legal Violations China Brief 21 19 9 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Ekim 2021