Su Ana Tatarca Су анасы Türk Tatar ve Altay mitolojilerinde Su Tanrıçası Değişik Türk dillerinde Suv Sub S

Su Ana (Tatarca: Су анасы) - Türk, Tatar ve Altay mitolojilerinde Su Tanrıçası. Değişik Türk dillerinde Suv (Sub, Suğ, Sıv) Ana olarak da bilinir. Moğollar Usan (Uhan) Ece olarak adlandırırlar.

Diğer dillerde

Tuvaca: Суг Ава
Özbekçe: Suv Ona veya Suw Ona
Qırım Tatarca: Su Anası(Су Анасы)
Tatarca: Су Әни veya Су Ана or Su Ana
Kazakça: Су Ана
Çuvaşça: Шыв Анне veya Шу Абай
Başkurtça: Һыу Апай
Yakutça: Уу Ий̃э
Türkmence: Suw Ene veya Suv Eje
Uygurca: سۇ ئانا
Osmanlıca: سۇ آنا
Kırgızca: Суу Эне
Altayca: Суу Эне
Hakasça: Суғ Ине veya Суғ Иӌе
Balkarca: Суу Ана
Gagavuzca: Su Ana

Macar kültüründeki Víz Anya ve Moğol inancındaki Ус Ээж (Buryatça: Уһан Эхэ, Oyratça: Усн Эк) adlı varlıklar ile büyük benzerlikler gösterir. Bu sözcükler birebir Su Anası anlamı taşır.

Özellikleri

Su Ata’nın karısı olduğu söylenir. Su Ata ve Su İyesi’nden farklı olarak kıyıya çıkmayı çok sever. Uzun kara (bazen sarı) saçları neredeyse yere değmektedir. Göğüsleri iri, gözleri kaşsız, siyah ve iridir. Hatta gözlerinin pörtlek olduğu bile söylenir. Teni kızılımsıdır. Genelde su kenarında, iskelede, saçlarını altın (gümüş) tarağı ile taradığı zaman gözükür. İnsanlardan korkup kendini suya atar. Altın (gümüş) tarağını da su kenarında unutabilir, ancak onu çalan insanları ise asla rahat bırakmaz. Su Anası’na benzer bir yaratık Tatarlara komşu olan Mordva halkının inançlarında da vardır ve onun adı Vedyava’dır. Tatar mitolojisinde Su Atası, Su İyesi ve Su Anası bazen tek bir varlığa verilen çeşitli isimler olarak görünür. Fakat aralarındaki en önemli fark, Su İyesinin sadece belli bir su kaynağına bağlı olmasıdır. Su Anası ve Su Atası ise tüm su kaynaklarının sahibidir ve istediğinin yanına gidebilir. Su iyelerini bu kaynakları korumak üzere Su Ana ve Su Ata gönderir.

Vudaş/Vudaj/Vuday

Vudaş (Çuvaşça: Вутăш, Vutăş) - Çuvaş mitolojide su ruhu. Slav mitolojisindeki Vodyano (Su Ata) ve Mordvin mitolojisindeki Vodyava (Su Ana) adlı varlıklarla doğrudan bağlantılıdır (her ikisini birden kapsar). Vudaş, efsanelere göre boğularak ölmüştür ve su cinine dönüşmüştür. Yarım insan görünümündedir. Bazen iki ayakları üzerinde insanlar gibi yürüdüğü söylenir. Büyük nehirlerde ve göllerde yaşar. Vudaşın tıpkı insanlarla aynı yaşam tarzına sahip olduğuna inanılırdı. Onlarında aralarında yaşlı erkekler ve bebekler vardır, aileleri bulunur.

Öğleyin insanlar, o sırada Vudaş yıkandığı için yüzmezler. Güneşli günlerde, bir güzel koyu saçlı kız kılığında kıyıya gelir ve uzun saçlarını altın bir tarak ile tarar. Bazen sahilde uykuya dalar. Onu rahatsız etmemek için su kıyısında yürürken iyi davranışlar sergilemek gerekir. Bazen bu ruhlar Su Ana (Çuvaşça: "Şıv Amăşĕ"), Su Ata (Çuvaşça: "Şıv Aşşĕ"), Su Tanrısı (Çuvaşça: "Şıv Turo") ve Su Şeytanı ("Şıv Şuytan") ile özdeşleşmiştir.

Tatar mitolojisinde Vudaş Anası bu ruhu karşılar. Bazı görüşlere göre Fin-Ugor kökenlidir. Ural dillerinde Vodyava olarak yer alır.

Diğer İsimleri

Türk, Altay, Moğol ve diğer Türk kökenli Orta Asya milletlerinde ve topluluklarında Su Tanrıçasına şu isimler de verilir:

Aka Hanım: Irmak Tanrıçası. Irmakların ve içinde yaşayan varlıkları korur.
Suylaman Hanım: Gölleri, ırmakları ve su kaynaklarını korur. Sözcük "Su" kökü ve suylamak/sulamak fiiliyle bağlantılıdır. Soy, soyluluk, soyutluk anlamlarını taşır.

Etimoloji

(Su/Suv/Sub) kökünden türemiştir. Normal şartlarda sıvı durumda bulunan, içilebilen akışkan madde. Su mecazen yaradılış ve huy anlamı da içerir. “Bu adamın suyuna git,” sözünde olduğu gibi.

Kaynakça

Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0)27 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dış bağlantılar

Tatar Türklerinde Varlıklar, Çulpan Zaripova13 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .