Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddenin listelenen bazıları olmayabilir. (Mart 2016) () |
Sıkıyönetim veya askerî adalet; askerî otoritenin, genellikle resmî bildirgesi altında, adli yönetimi kontrol altına almasıyla işleme geçen kural sistemidir.
Askerî adalet; ortaya çıkan savaş, doğal afet, sivil kargaşa, toprak işgali veya askerî darbe gibi durumlarda, normal adli kurumların yeni duruma hâkim olamayıp vazifesini yerine getiremediği veya yavaş getirdiği takdirde, askerî otoritelerin ve kurumların tercih edilmesi ile kullanıma girer.
Sıkıyönetim; tabii afet, salgın hastalık, ağır ekonomik bunalımlar ve sıkıyönetimi gerektiren hâllerin daha hafifinin meydana gelmesi durumlarında ilan edilen olağanüstü hâlden farklıdır. Sıkıyönetimde yetki, askerî makamlarda; olağanüstü hâlde ise mülki makamlardadır. Olağanüstü hâlde sıkıyönetim mahkemeleri yoktur.
Sıkıyönetim, sadece maddi düzen ve güvenin sağlanması ile ilgili olduğundan ülkenin her yerinde değil, yalnız kamu düzeni bozulan bir veya birkaç bölgesinde ilan edilir. Gerekirse tamamında da ilan edilebilir. Anayasa sınırları içinde ve önceden tespit edilen kurallara göre uygulanan, hukuka uygun bir yönetim şeklidir. Sıkıyönetimle ilgili her şey kanunla düzenlenmiş, keyfîliğe yer bırakılmamıştır. Sıkıyönetimin bütün işleri yargı denetimine tabidir. Fakat alınacak tedbir ve kararlar, 1982 Anayasası'nın 122. maddesine göre 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanunu'yla düzenlenmiştir. 1982 Anayasası, 1961 Anayasası'na göre sıkıyönetimin yetkisini arttırmıştır. 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanunu'nun bazı maddeleri 1982 Anayasası'nın emirleri doğrultusunda 1982 tarihli, 2766 sayılı Kanun ve 1983 tarihli, 2836 sayılı Kanun'la değiştirilmiştir. Sıkıyönetim Kanunu, 2017 Türkiye anayasa değişikliği referandumuyla Anayasa'dan çıkarılmış, 31 Temmuz 2018 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan 7145 sayılı Kanun'la yürürlükten kaldırılmıştır.
Türkiye'de sıkıyönetimler
Türkiye'deki farklı sıkıyönetimler farklı özellikler göstermekle birlikte birçok ortak noktaları da vardır. Bunların başında, sıkıyönetim komutanlıklarının, sıkıyönetim ilan edilme nedenleriyle tamamen ilgisiz alanlardaki tasarrufları ve yasaklamaları gelir. Örneğin toplantı yasağı konması tüm sıkıyönetim idareleri tarafından alınmıştır. Üstelik bu toplantılar siyasi toplantılarla sınırlı kalmamış, spor karşılaşmaları, nikâh, vaftiz törenleri, kooperatif toplantıları ve hatta ilkokul müsamereleri de dahil olmuştur. Trafik alanında düzenlemeler getirmek de bu ortak noktalar arasında yer alır. Korna çalmak, hız yapmak, yanlış yere park etmek, kapasite fazlası yolcu almak, yaya kaldırımını işgal ve hatta otobüse sırayla binmemek, sıkıyönetim suçları kapsamına alınabilmiştir.
- Doğu'da Şeyh Said İsyanı üzerine (Muş, Bingöl, Elâzığ, Siirt, Diyarbakır, Mardin, Tunceli, Urfa, Bitlis, Van, Hakkâri, Malatya, Erzurum illerinde) 24 Şubat 1925-23 Aralık 1927
- Kubilay olayı üzerine (Menemen, Manisa ve Balıkesir'de) 1 Ocak 1931 - 9 Mart 1931
- İkinci Dünya Savaşı üzerine (İstanbul, Kırklareli, Edirne, Tekirdağ, Çanakkale ve Kocaeli'de) 20 Ekim 1940-23 Aralık 1947
- 6-7 Eylül Olayları üzerine (İstanbul, Ankara ve İzmir'de) 7 Eylül 1955-7 Haziran 1956
- 1960 öğrenci olayları 27 Mayıs hareketi üzerine (İstanbul ve Ankara'da) 28 Nisan 1960-1 Aralık 1961
- 20 Mayıs 1963 ayaklanması ve darbe girişimi üzerine (İstanbul, Ankara ve İzmir'de) 21 Mayıs 1963-20 Temmuz 1964
- 15-16 Haziran Olayları üzerine (İstanbul, Kocaeli Merkez ve Gebze'de) 16 Haziran 1970-16 Eylül 1970
- 12 Mart Muhtırası ardından (İstanbul, Kocaeli, Sakarya, Zonguldak, İzmir, Eskişehir, Ankara, Adana, Hatay, Diyarbakır ve Siirt illerinde) 26 Nisan 1971 - 26 Eylül 1973
- Kıbrıs Harekâtı üzerine (İstanbul, Ankara, Tekirdağ, Kırklareli, Edirne, Çanakkale, Balıkesir, Manisa, İzmir, Aydın, Antalya, Muğla, Adana, İçel ve Hatay illerinde) 20 Temmuz 1974-2 Eylül 1975
- sebebiyle (Diyarbakır, Hakkâri, Mardin ve Siirt illerinde. TBMM onaylamadı.) 27 Mart 1975-27 Mart 1975
- Yaygın şiddet hareketleri üzerine (Adana, Ankara, Bingöl, Elâzığ, Erzincan, Erzurum, Gaziantep, İstanbul, Kahramanmaraş, Kars, Malatya, Sivas, Urfa, Adıyaman, Hakkâri, Diyarbakır, Mardin, Siirt, Tunceli, İzmir, Hatay, Ağrı illerinde) 26 Aralık 1978-12 Eylül 1980
- 12 Eylül Darbesi üzerine (bütün yurtta) 12 Eylül 1980-19 Temmuz 1987
Kaynakça
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddenin listelenen kaynaklarindan bazilari guvenilir olmayabilir Lutfen daha iyi daha guvenilir kaynaklar arayarak bu maddeye yardimci olun Guvenilir olmayan kaynaklar sorgulanabilir veya silinebilir Mart 2016 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Sikiyonetim veya askeri adalet askeri otoritenin genellikle resmi bildirgesi altinda adli yonetimi kontrol altina almasiyla isleme gecen kural sistemidir Polonya da sikiyonetim sirasinda sokaklarda devriye gezen bir tank Askeri adalet ortaya cikan savas dogal afet sivil kargasa toprak isgali veya askeri darbe gibi durumlarda normal adli kurumlarin yeni duruma hakim olamayip vazifesini yerine getiremedigi veya yavas getirdigi takdirde askeri otoritelerin ve kurumlarin tercih edilmesi ile kullanima girer Sikiyonetim tabii afet salgin hastalik agir ekonomik bunalimlar ve sikiyonetimi gerektiren hallerin daha hafifinin meydana gelmesi durumlarinda ilan edilen olaganustu halden farklidir Sikiyonetimde yetki askeri makamlarda olaganustu halde ise mulki makamlardadir Olaganustu halde sikiyonetim mahkemeleri yoktur Sikiyonetim sadece maddi duzen ve guvenin saglanmasi ile ilgili oldugundan ulkenin her yerinde degil yalniz kamu duzeni bozulan bir veya birkac bolgesinde ilan edilir Gerekirse tamaminda da ilan edilebilir Anayasa sinirlari icinde ve onceden tespit edilen kurallara gore uygulanan hukuka uygun bir yonetim seklidir Sikiyonetimle ilgili her sey kanunla duzenlenmis keyfilige yer birakilmamistir Sikiyonetimin butun isleri yargi denetimine tabidir Fakat alinacak tedbir ve kararlar 1982 Anayasasi nin 122 maddesine gore 1402 sayili Sikiyonetim Kanunu yla duzenlenmistir 1982 Anayasasi 1961 Anayasasi na gore sikiyonetimin yetkisini arttirmistir 1402 sayili Sikiyonetim Kanunu nun bazi maddeleri 1982 Anayasasi nin emirleri dogrultusunda 1982 tarihli 2766 sayili Kanun ve 1983 tarihli 2836 sayili Kanun la degistirilmistir Sikiyonetim Kanunu 2017 Turkiye anayasa degisikligi referandumuyla Anayasa dan cikarilmis 31 Temmuz 2018 tarihli Resmi Gazete de yayimlanan 7145 sayili Kanun la yururlukten kaldirilmistir Turkiye de sikiyonetimlerTurkiye deki farkli sikiyonetimler farkli ozellikler gostermekle birlikte bircok ortak noktalari da vardir Bunlarin basinda sikiyonetim komutanliklarinin sikiyonetim ilan edilme nedenleriyle tamamen ilgisiz alanlardaki tasarruflari ve yasaklamalari gelir Ornegin toplanti yasagi konmasi tum sikiyonetim idareleri tarafindan alinmistir Ustelik bu toplantilar siyasi toplantilarla sinirli kalmamis spor karsilasmalari nikah vaftiz torenleri kooperatif toplantilari ve hatta ilkokul musamereleri de dahil olmustur Trafik alaninda duzenlemeler getirmek de bu ortak noktalar arasinda yer alir Korna calmak hiz yapmak yanlis yere park etmek kapasite fazlasi yolcu almak yaya kaldirimini isgal ve hatta otobuse sirayla binmemek sikiyonetim suclari kapsamina alinabilmistir Dogu da Seyh Said Isyani uzerine Mus Bingol Elazig Siirt Diyarbakir Mardin Tunceli Urfa Bitlis Van Hakkari Malatya Erzurum illerinde 24 Subat 1925 23 Aralik 1927 Kubilay olayi uzerine Menemen Manisa ve Balikesir de 1 Ocak 1931 9 Mart 1931 Ikinci Dunya Savasi uzerine Istanbul Kirklareli Edirne Tekirdag Canakkale ve Kocaeli de 20 Ekim 1940 23 Aralik 1947 6 7 Eylul Olaylari uzerine Istanbul Ankara ve Izmir de 7 Eylul 1955 7 Haziran 1956 1960 ogrenci olaylari 27 Mayis hareketi uzerine Istanbul ve Ankara da 28 Nisan 1960 1 Aralik 1961 20 Mayis 1963 ayaklanmasi ve darbe girisimi uzerine Istanbul Ankara ve Izmir de 21 Mayis 1963 20 Temmuz 1964 15 16 Haziran Olaylari uzerine Istanbul Kocaeli Merkez ve Gebze de 16 Haziran 1970 16 Eylul 1970 12 Mart Muhtirasi ardindan Istanbul Kocaeli Sakarya Zonguldak Izmir Eskisehir Ankara Adana Hatay Diyarbakir ve Siirt illerinde 26 Nisan 1971 26 Eylul 1973 Kibris Harekati uzerine Istanbul Ankara Tekirdag Kirklareli Edirne Canakkale Balikesir Manisa Izmir Aydin Antalya Mugla Adana Icel ve Hatay illerinde 20 Temmuz 1974 2 Eylul 1975 sebebiyle Diyarbakir Hakkari Mardin ve Siirt illerinde TBMM onaylamadi 27 Mart 1975 27 Mart 1975 Yaygin siddet hareketleri uzerine Adana Ankara Bingol Elazig Erzincan Erzurum Gaziantep Istanbul Kahramanmaras Kars Malatya Sivas Urfa Adiyaman Hakkari Diyarbakir Mardin Siirt Tunceli Izmir Hatay Agri illerinde 26 Aralik 1978 12 Eylul 1980 12 Eylul Darbesi uzerine butun yurtta 12 Eylul 1980 19 Temmuz 1987Kaynakca Arsivlenmis kopya 1 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Ocak 2021 Uskul Zafer Bildirileriyle 1950 1970 Donemi Sikiyonetimleri Tarih Vakfi Yurt Yayinlari s 181 Ayrica bakinizOlaganustu hal