Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Türkiye'de arabuluculuk, 22.06.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu (HUAK) ile bir "alternatif uyuşmazlık çözümü" yolu olarak uygulanmaya başlamıştır. 6325 sayılı Kanunla yeni bir serbest meslek ihdas edilmiş ve arabuluculuk mesleğini icra edecek kişilere "arabulucu" unvanını kullanma yetkisi tanınmıştır
Türkiye'de arabuluculuk, 22.06.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu (HUAK) ile bir "alternatif uyuşmazlık çözümü" yolu olarak uygulanmaya başlamıştır. 6325 sayılı Kanunla yeni bir serbest meslek ihdas edilmiş ve arabuluculuk mesleğini icra edecek kişilere "arabulucu" unvanını kullanma yetkisi tanınmıştır.
Arabuluculuk yöntemine başvuru konusunda gönüllülük ilkesi, gerek mahkemelerin iş yükünün azaltılması, gerekse yöntemin uygulamada benimsenmesini sağlamak amacıyla bazı ülke uygulamalarında göz ardı edilmiştir. Örneğin; mahkemeler nezdinde dava açılmadan önce arabuluculuğa başvurma şartının getirilmesi durumunda ya sivil toplum kuruluşlarının üyeleri ya da çalışanlarının arabuluculuğa başvuru konusunda yönlendirici etkisinin olduğu hâllerde tamamen ya da kısmen gönüllülük ilkesi bertaraf edilebilir.
Türkiye'de de bazı uyuşmazlıklar için arabulucuğa başvurma dava şartı haline getirilmiştir. 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun 3. maddesi hükmüne göre; Kanuna, bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalarda, arabulucuya başvurulmuş olması dava şartı olarak düzenlenmiştir. Ayrıca, 7155 sayılı Kanunun 20. Maddesi ile 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na 5/A maddesi eklenmiş ve bu maddeye göre Türk Ticaret Kanununun 4. Maddesinde sayılan ticari davalar ile diğer kanunlarda belirtilen ticari davalardan, konusu bir miktar paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat talepleri hakkında dava açılmadan önce arabulucuya başvurulması dava şartı haline gelmiştir. Arabuluculuk yöntemine başvurmanın dava şartı olarak belirlendiği uyuşmazlıklarda, arabulucuya başvurmadan dava açılması halinde Mahkemelerce dava; dava şartı yokluğundan usulden reddedilmektedir.
Arabuluculuğun Türkiye'deki yapılanması
Türkiye'de arabuluculuk mesleğinin bağımsız bir mesleki örgütlenmesi bulunmamaktadır. 6325 sayılı Kanuna göre arabulucuların sicili Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü bünyesinde kurulan Arabuluculuk Daire Başkanlığı'nda tutulmaktadır. Daire Başkanlığı arabulucuların sicile kaydına Arabuluculuk Kurulu ise arabulucuların sicilden silinmesiyle görevlidir. Bir kısım istisnalar bulunmakla birlikte iş davaları ile ticari davalarda arabuluculuğa başvurmak dava şartıdır. Bunun anlamı arabuluculuğa başvuru yapılmadan davanın açılması durumunda dava usulden reddedilmektedir.[]
Genel İlkeler
Türkiye'de kolaylaştırıcı arabuluculuk modelinin benimsendiği görüşü hakimdir. Bununla birlikte 6325 sayılı Kanun modern anlamdaki arabuluculuğun gerekliliklerini büyük ölçüde karşılayacak kapsamda düzenlenmiş, bu da arabuluculuğa hakim olan bütün ilkelerin Kanunda karşılık bulmasını sağlamıştır. Kanunda ayrıntılı olarak düzenlenen ilkeler şöyle sıralanabilir:
- İradilik
- Eşitlik
- Gizlilik
- Beyan ve belgelerin kullanılamaması
Arabulucu olabilme şartları
HUAK madde 20'ye göre Türkiye'de arabulucular siciline kaydedilebilmek için;
- Türk vatandaşı olmak,
- Mesleğinde en az beş yıllık kıdeme sahip hukuk fakültesi mezunu olmak,
- Tam ehliyetli olmak,
- Kasten işlenmiş bir suçtan mahkûm olmamak,
- 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıldan fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış olsa bile Devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık, gerçeğe aykırı bilirkişilik yapma, yalan tanıklık ve yalan yere yemin suçlarından mahkûm olmamak,
- Terör örgütleriyle iltisaklı veya irtibatlı olmamak,
- Arabuluculuk eğitimini tamamlamak ve Bakanlıkça yapılan yazılı sınavda başarılı olmak,
gerekir. Arabulucu, sicile kayıt tarihinden itibaren faaliyetine başlayabilir.
Arabuluculuğa elverişli olan ve olmayan uyuşmazlıklar
Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’na göre arabuluculuğa ancak tarafların sulh olabileceği, hakkından vazgeçmesi ve iddiaları kabul etmesinin mümkün olduğu ve bir mahkeme kararının gerekmediği hallerde başvurulabilir. Örneğin tarafların boşanabilmesi ve çocuğun velayeti için mutlaka bir mahkeme kararı gerektiğinden taraflar bu gibi konuları arabulucuya götüremezler. Yine uyuşmazlık aile içi şiddetten kaynaklanıyor ve Ceza Muhakemesi Kanunu’nda uzlaşma kapsamında sayılan suçlardan değilse o olay arabuluculuğa uygun değildir. Örneğin eşlerin birbirlerine şiddet uygulamaları, silahla yaralama, ölüme neden olan suçlar sonucunda istenen tazminatlar için arabulucuya gidilemez. Fakat bütün kredi sözleşmeleri, alım satım sözleşmeleri, tüketici uyuşmazlıkları, eser sözleşmeleri, kira uyuşmazlıkları, işçi alacakları, deniz ticareti ve sigorta uyuşmazlıkları, marka-patent uyuşmazlıkları, boşanmadan sonraki mal paylaşım uyuşmazlıkları, taksirle yaralama, silahsız kasten yaralama, hakaret, tehdit, konut dokunulmazlığının ihlali ticari sırrın açıklanması gibi şikâyete bağlı suçların işlenmesi nedeniyle istenecek tazminatlara ilişkin uyuşmazlıkların çözümünde arabulucuya başvurulabilir.
Tüketici uyuşmazlıklarında ise tüketici hakem heyetinin görev alanına giren ve tüketici hakem heyeti kararlarına karşı tüketici mahkemelerine yapılan itirazlar dışındaki tüketici uyuşmazlıklarında arabulucuya başvuru şartı getirilmiştir. Dava şartı olan arabuluculuk müessesesi 28/7/2020 tarihli ve 31199 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7251 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile tüketici uyuşmazlıklarında zorunlu hale getirilmiştir.
Arabuluculuk Mevzuatı
Arabuluculuğun kapsamını belirlemek için yürürlükteki birçok Kanuna ve uluslararası sözleşmeye başvurmak gerekse de doğrudan arabuluculuğu konu alan mevzuat şunlardır:
- Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu
- Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Yönetmeliği
- Arabuluculuk Asgri Ücret Tarifesi
- Arabuluculuk Sistemi ve Arabulucular İçin Model Etik ve Uygulama Kuralları
Kaynakça
- ^ a b c Kekeç, Elif Kısmet (Ocak 2014). Arabuluculuk Yoluyla Uyuşmazlık Çözümünde Temel Aşamalar ve Taktikler. Adalet. .
- ^ a b c Özbek, Mustafa Serdar (Ocak 2013). Alternatif Uyuşmazlık Çözümü. Yetkin. .
- ^ a b c Demir, Şamil (Ocak 2014). Avukatın Uzlaşma Sağlama Yetkisi. Adalet. .
- ^ a b c Özmumcu, Seda (Nisan 2013). Uzak Doğu'da Arabuluculuk Anlayışı ile Türk Hukuk Sisteminde Arabuluculuk Kurumuna Genel Bir Bakış. On İki Levha. .
- ^ Demir, Şamil (1 Şubat 2014). . samildemir.av.tr. 2 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2014.
- ^ . 2 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Demir, Şamil (Ağustos 2018). Hukuk Uyuşmalıklarında Arabuluculuk Mevzuatı (Gerekçeli-Atıflı-Notlu). CADR Yayınları. .
Dış bağlantılar
- Türk Arabuluculuk Sitesi 27 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Turkiye de arabuluculuk 22 06 2012 tarihinde yururluge giren 6325 sayili Hukuk Uyusmazliklarinda Arabuluculuk Kanunu HUAK ile bir alternatif uyusmazlik cozumu yolu olarak uygulanmaya baslamistir 6325 sayili Kanunla yeni bir serbest meslek ihdas edilmis ve arabuluculuk meslegini icra edecek kisilere arabulucu unvanini kullanma yetkisi taninmistir Turkiye de arabuluculuk 22 06 2012 tarihinde yururluge giren 6325 sayili Hukuk Uyusmazliklarinda Arabuluculuk Kanunu HUAK ile bir alternatif uyusmazlik cozumu yolu olarak uygulanmaya baslamistir 6325 sayili Kanunla yeni bir serbest meslek ihdas edilmis ve arabuluculuk meslegini icra edecek kisilere arabulucu unvanini kullanma yetkisi taninmistir Arabuluculuk yontemine basvuru konusunda gonulluluk ilkesi gerek mahkemelerin is yukunun azaltilmasi gerekse yontemin uygulamada benimsenmesini saglamak amaciyla bazi ulke uygulamalarinda goz ardi edilmistir Ornegin mahkemeler nezdinde dava acilmadan once arabuluculuga basvurma sartinin getirilmesi durumunda ya sivil toplum kuruluslarinin uyeleri ya da calisanlarinin arabuluculuga basvuru konusunda yonlendirici etkisinin oldugu hallerde tamamen ya da kismen gonulluluk ilkesi bertaraf edilebilir Turkiye de de bazi uyusmazliklar icin arabulucuga basvurma dava sarti haline getirilmistir 7036 sayili Is Mahkemeleri Kanunu nun 3 maddesi hukmune gore Kanuna bireysel veya toplu is sozlesmesine dayanan isci veya isveren alacagi ve tazminati ile ise iade talebiyle acilan davalarda arabulucuya basvurulmus olmasi dava sarti olarak duzenlenmistir Ayrica 7155 sayili Kanunun 20 Maddesi ile 6102 sayili Turk Ticaret Kanunu na 5 A maddesi eklenmis ve bu maddeye gore Turk Ticaret Kanununun 4 Maddesinde sayilan ticari davalar ile diger kanunlarda belirtilen ticari davalardan konusu bir miktar paranin odenmesi olan alacak ve tazminat talepleri hakkinda dava acilmadan once arabulucuya basvurulmasi dava sarti haline gelmistir Arabuluculuk yontemine basvurmanin dava sarti olarak belirlendigi uyusmazliklarda arabulucuya basvurmadan dava acilmasi halinde Mahkemelerce dava dava sarti yoklugundan usulden reddedilmektedir Arabuluculugun Turkiye deki yapilanmasiTurkiye de arabuluculuk mesleginin bagimsiz bir mesleki orgutlenmesi bulunmamaktadir 6325 sayili Kanuna gore arabulucularin sicili Adalet Bakanligi Hukuk Isleri Genel Mudurlugu bunyesinde kurulan Arabuluculuk Daire Baskanligi nda tutulmaktadir Daire Baskanligi arabulucularin sicile kaydina Arabuluculuk Kurulu ise arabulucularin sicilden silinmesiyle gorevlidir Bir kisim istisnalar bulunmakla birlikte is davalari ile ticari davalarda arabuluculuga basvurmak dava sartidir Bunun anlami arabuluculuga basvuru yapilmadan davanin acilmasi durumunda dava usulden reddedilmektedir kaynak belirtilmeli Genel IlkelerTurkiye de kolaylastirici arabuluculuk modelinin benimsendigi gorusu hakimdir Bununla birlikte 6325 sayili Kanun modern anlamdaki arabuluculugun gerekliliklerini buyuk olcude karsilayacak kapsamda duzenlenmis bu da arabuluculuga hakim olan butun ilkelerin Kanunda karsilik bulmasini saglamistir Kanunda ayrintili olarak duzenlenen ilkeler soyle siralanabilir Iradilik Esitlik Gizlilik Beyan ve belgelerin kullanilamamasiArabulucu olabilme sartlariHUAK madde 20 ye gore Turkiye de arabulucular siciline kaydedilebilmek icin Turk vatandasi olmak Mesleginde en az bes yillik kideme sahip hukuk fakultesi mezunu olmak Tam ehliyetli olmak Kasten islenmis bir suctan mahkum olmamak 26 9 2004 tarihli ve 5237 sayili Turk Ceza Kanununun 53 uncu maddesinde belirtilen sureler gecmis olsa bile kasten islenen bir suctan dolayi bir yildan fazla sureyle hapis cezasina ya da affa ugramis olsa bile Devletin guvenligine karsi suclar Anayasal duzene ve bu duzenin isleyisine karsi suclar zimmet irtikap rusvet hirsizlik dolandiricilik sahtecilik guveni kotuye kullanma hileli iflas ihaleye fesat karistirma edimin ifasina fesat karistirma suctan kaynaklanan malvarligi degerlerini aklama veya kacakcilik gercege aykiri bilirkisilik yapma yalan taniklik ve yalan yere yemin suclarindan mahkum olmamak Teror orgutleriyle iltisakli veya irtibatli olmamak Arabuluculuk egitimini tamamlamak ve Bakanlikca yapilan yazili sinavda basarili olmak gerekir Arabulucu sicile kayit tarihinden itibaren faaliyetine baslayabilir Arabuluculuga elverisli olan ve olmayan uyusmazliklarHukuk Uyusmazliklarinda Arabuluculuk Kanunu na gore arabuluculuga ancak taraflarin sulh olabilecegi hakkindan vazgecmesi ve iddialari kabul etmesinin mumkun oldugu ve bir mahkeme kararinin gerekmedigi hallerde basvurulabilir Ornegin taraflarin bosanabilmesi ve cocugun velayeti icin mutlaka bir mahkeme karari gerektiginden taraflar bu gibi konulari arabulucuya goturemezler Yine uyusmazlik aile ici siddetten kaynaklaniyor ve Ceza Muhakemesi Kanunu nda uzlasma kapsaminda sayilan suclardan degilse o olay arabuluculuga uygun degildir Ornegin eslerin birbirlerine siddet uygulamalari silahla yaralama olume neden olan suclar sonucunda istenen tazminatlar icin arabulucuya gidilemez Fakat butun kredi sozlesmeleri alim satim sozlesmeleri tuketici uyusmazliklari eser sozlesmeleri kira uyusmazliklari isci alacaklari deniz ticareti ve sigorta uyusmazliklari marka patent uyusmazliklari bosanmadan sonraki mal paylasim uyusmazliklari taksirle yaralama silahsiz kasten yaralama hakaret tehdit konut dokunulmazliginin ihlali ticari sirrin aciklanmasi gibi sikayete bagli suclarin islenmesi nedeniyle istenecek tazminatlara iliskin uyusmazliklarin cozumunde arabulucuya basvurulabilir Tuketici uyusmazliklarinda ise tuketici hakem heyetinin gorev alanina giren ve tuketici hakem heyeti kararlarina karsi tuketici mahkemelerine yapilan itirazlar disindaki tuketici uyusmazliklarinda arabulucuya basvuru sarti getirilmistir Dava sarti olan arabuluculuk muessesesi 28 7 2020 tarihli ve 31199 sayili Resmi Gazete de yayimlanarak yururluge giren 7251 sayili Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile Bazi Kanunlarda Degisiklik Yapilmasi Hakkinda Kanun ile tuketici uyusmazliklarinda zorunlu hale getirilmistir Arabuluculuk MevzuatiArabuluculugun kapsamini belirlemek icin yururlukteki bircok Kanuna ve uluslararasi sozlesmeye basvurmak gerekse de dogrudan arabuluculugu konu alan mevzuat sunlardir Hukuk Uyusmazliklarinda Arabuluculuk Kanunu Hukuk Uyusmazliklarinda Arabuluculuk Kanunu Yonetmeligi Arabuluculuk Asgri Ucret Tarifesi Arabuluculuk Sistemi ve Arabulucular Icin Model Etik ve Uygulama KurallariKaynakca a b c Kekec Elif Kismet Ocak 2014 Arabuluculuk Yoluyla Uyusmazlik Cozumunde Temel Asamalar ve Taktikler Adalet ISBN 9786051462844 a b c Ozbek Mustafa Serdar Ocak 2013 Alternatif Uyusmazlik Cozumu Yetkin ISBN 9789754647136 a b c Demir Samil Ocak 2014 Avukatin Uzlasma Saglama Yetkisi Adalet ISBN 9786051463179 a b c Ozmumcu Seda Nisan 2013 Uzak Dogu da Arabuluculuk Anlayisi ile Turk Hukuk Sisteminde Arabuluculuk Kurumuna Genel Bir Bakis On Iki Levha ISBN 9786054687909 Demir Samil 1 Subat 2014 samildemir av tr 2 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Subat 2014 2 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Demir Samil Agustos 2018 Hukuk Uyusmaliklarinda Arabuluculuk Mevzuati Gerekceli Atifli Notlu CADR Yayinlari ISBN 9786056861109 Dis baglantilarTurk Arabuluculuk Sitesi 27 Subat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde