Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tayvan aborjinleri[] (Çince: 原住民, yuan zhu min), Tayvan'da nüfusları 444.000'i (toplam Tayvan nüfusunun %2'si) bulan etnik grup.
 | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
| Tayvan | |
| Diller | |
| Din | |
| İlgili etnik gruplar | |
| Malaylar Japonlar |
Adaya 4.000 yıl önce yerleştikleri tahmin edilen Tayvan aborjinleri, genetik olarak halklarına akrabadır. 16 kabilenin dilleri dil ailesi içinde sınıflandırılmıştır.
Bugün bu etnik grup içinde hükûmet tarafından tanınan ve kültürleri koruma altına alınan 16 kabile vardır:
- Amis (Ami, Pangcah) (阿美)
- (Tayal, Tayan) (泰雅)
- (布農)
- (噶瑪蘭)
- (排灣)
- (卑南)
- (魯凱)
- Saisiyat (Saisiat) (賽夏)
- (Yami) (雅美/達悟)
- (邵)
- Tsou (Cou) (鄒)
- (Taroko) (太魯閣)
- (撒奇萊雅)
- (賽德克)
- (拉阿魯哇)
- (卡那卡那富)
Bunlar daha çok Tayvan'ın dağlık bölgelerinde yaşamaktadır, bu nedenle Dağlılar (山地人, Shandi ren) olarak da anılırlar. Bunların dışında ovalara ve kıyı bölgelerinde yerleşmiş başka kabileler de vardı. Bunlar ise Ova Hakları (平埔族, Pinpu zu) olarak adlandırılır. Bu kabilelerden bazıları hükûmet tarafından resmen tanınmasa da varlıklarını bugün de devam ettirmekte: Siraya (西拉雅), (道卡斯), (凱達格蘭).
Tayvan aborjinleri yakın tarihlere kadar, ağırlıklı olarak avcı-toplayıcı bir kabile hayatı sürdürmekteydi. Tayvan aborjinlerine ait ilk kayıtlar 17. yüzyılda adayı ticaret kolonisi olarak kullanmak isteyen Hollandalılara aittir. Hollandalılar Tayvan'da yerlilerin direnişiyle karşılaştıklarını, yerlilerin vahşi, kelle avcısı olduklarını kaydetmiştir.
Daha sonraki dönemlerde ada Fujian ve Guangdong'dan gelen Çinli göçmelerin yoğun akınına uğramıştır. İlk Çinli yerleşimciler daha çok adanın batısındaki kıyı bölgelerini seçmişler, buraları tarıma açmışlardır. Dolayısıyla Ova Halkları kültürel bütünlüklerini koruyamamış, büyük oranda Çin kültürünü benimsemişlerdir. Çinli yerleşimcilerin baskılarından kendilerini korumayı başaran kimi Ova Halkı ile dağlık bölgelerdeki Tayvan aborjinleri, Japon Koloni Döneminde (1895-1945) bu kez Japonların uygarlaştırma baskılarına maruz kalmıştır. Japonca konuşmaya zorlanan, Japon okullarında eğitim verilen, hatta Japon ordusunun ön saflarında savaşa sürülen aborjinlerin kimi zaman başlattıkları ayaklanmalar, Japon Koloni İdaresi tarafından zorlukla bastırılmıştır.
Kabileler büyük oranda yok olmuş olsa da günümüz Tayvan'ın da hala Ova Halklarının dinlerinden, kültürlerinden kalıntılara rastlamak mümkündür.
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Nisan 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Nisan 2017.
Bibliyografya
- Bellwood, Peter. 1979. Man's Conquest of the Pacific. New York, Oxford University Press.
- Ed. Blundell, David. 2000. Austronesian Taiwan: Linguistics; History; Ethnology; Prehistory. Taipei, Shung Ye Museum of Formosan Aborigines Publishing.
- Ed. Blusse, Leonard & Everts, Natalie. 2000. The Formosan Encounter: Notes on Formosa’s Aboriginal Society-A selection of Documents from Dutch Archival Sources Vol. I & Vol. II. Taipei, Shung Ye Museum of Formosan Aborigines. &
- Blust, Robert A. Austronesian Root Theory. 1988. Philadelphia, John Benjamins Publishing.
- Borao Mateo, Jose Eugenio 2002. Spaniards in Taiwan Vol. I & Vol. II. Taipei, SMC Publishing. &
- Brown, Melissa J. Is Taiwan Chinese? : The Impact of Culture, Power and Migration on Changing Identities. 2004, University of California Press.
- Campbell, Rev. William. 1915. Sketches of Formosa. Marshall Brothers Ltd. London, Edinburgh, New York, reprinted by SMC Publishing Inc 1996.
- Chen, Chiu-kun, 1997, Qing dai Taiwan tu zhe di quan, (Land Rights in Qing Era Taiwan), Academia Historica, Taipei, Taiwan.
- Cohen, Marc J. 1988. Taiwan At The Crossroads: Human Rights, Political Development and Social Change on the Beautiful Island. Asia Resource Center, Washington D.C.
- Ed. Faure, David. 2001. In Search of the Hunters and Their Tribes. Taipei, Shung Ye Museum of Formosan Aborigines Publishing.
- Ed. Harrison, Henrietta. 2001. Natives of Formosa: British Reports of the Taiwan Indigenous People, 1650-1950. Taipei, Shung Ye Museum of Formosan Aborigines Publishing.
- Hong, Mei Yuan, 1997, Taiwan zhong bu ping pu zhu (Plains Tribes of Central Taiwan), Academia Historica, Taipei, Taiwan.
- Hsu, Mutsu, 1991, Culture, Self and Adaptation: The Psychological Anthropology of Two Malayo-Polynesian Groups in Taiwan. Institute of Ethnology, Academia Sinica, Taipei, Taiwan. .
- Keliher, Macabe.2003. Out of China or Yu Yonghe’s Tales of Formosa. Taipei, SMC Publishing.
- Ed. Knapp, Ronald G. China’s Island Frontier: Studies in the Historical Geography of Taiwan. 1980. Honolulu, University of Hawaii Press.
- Leo T.S. Ching. 2001. Becoming “Japanese”. Berkeley, University of California Press.
- Li, Paul Jen-Kuei & Tsuchida Shigeru. 2001. Pazih Dictionary. Academia Sinica Institute of Linguistics, Taipei, Taiwan.
- Li, Paul Jen-Kuei and Tsuchida, Shigeru. 2002. Pazih Texts and Songs. Institute of Linguistics Preparatory Office, Academia Sinica.
- Interview: 2003: Lin Tan Ah (age 94) -in Shi Men, Ping Tung
- Mackay, George L. 1896. From Far Formosa. London, Oliphant Anderson and Ferrier, Reprinted 1991,1998, SMC Publishing, Taipei.
- Meskill, Johanna Menzel. 1979. A Chinese Pioneer Family: The Lins of Wu-Feng, Taiwan 1729-1895. Princeton University Press, Princeton New Jersey
- Montgomery-McGovern, Janet B. 1922. Among the Head-Hunters of Formosa. Boston, Small Maynard and Co. Reprinted 1997, SMC Publishing, Taipei.
- Interview: 2003: Pan Jin Yu (age 93) -in Puli
- Peng, Tan Ming, 1999, Da du she gu wen shu (Old Records of the Da Du Tribes), Academia Historica, Taipei, Taiwan.
- Peng, Tan Ming, 2000, Ping pu bai she gu wen shu (Old Records of 100 Plains Villages), Academia Historica, Taipei, Taiwan.
- Pickering, W.A. 1898. Pioneering In Formosa. London, Hurst and Blackett, Republished 1993, Taipei, SMC Publishing. :
- Ed. Rubinstein, Murray A. 1999. Taiwan: A New History. New York, M.E. Sharpe, Inc.
- Shepherd, John R. 1993. Statecraft and Political Economy on the Taiwan Frontier, 1600-1800. California, Stanford University Press. Reprinted 1995, SMC Publishing, Taipei.
- Shepherd, John Robert. 1995. Marriage and Mandatory Abortion among the 17th Century Siraya. The American Anthropological Association, Arlington VA
- Taylor, George. Ed. Dudbridge, Glen. 1999. Aborigines of South Taiwan in the 1880s. Taipei, Shung Ye Museum of Formosan Aborigines Publishing.
- Teng, Emma Jinhuang. 2004. Taiwan's Imagined Geography: Chinese Colonial Travel Writing and Pictures, 1683-1895. Harvard University Press, Cambridge MA,
- Wilson, Richard W. 1970. Learning To Be Chinese:The Political Socialization of Children in Taiwan. Massachusetts Institute of Technology, Cambridge, MA
- Yosaburo Takekoshi. 1907. Japanese Rule in Formosa. London, Longmans, Green and Co. Reprinted 1996, SMC Publishing, Taipei.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Tayvan aborjinleri ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Taiwan Aboriginal Handicraft Art 13 Şubat 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- an overview of the tribes 5 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Taiwan First Nations 11 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Reed Institute's Formosa Digital Library13 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- BBC News: Taiwan's aborigines find new voice 15 Mart 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (2005-07-04)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tayvan aborjinleri kaynak belirtilmeli Cince 原住民 yuan zhu min Tayvan da nufuslari 444 000 i toplam Tayvan nufusunun 2 si bulan etnik grup Tayvan aborjinleriOnemli nufusa sahip bolgelerTayvanDillerDin Cin geleneksel dini HristiyanlikIlgili etnik gruplarMalaylar Japonlar Adaya 4 000 yil once yerlestikleri tahmin edilen Tayvan aborjinleri genetik olarak halklarina akrabadir 16 kabilenin dilleri dil ailesi icinde siniflandirilmistir Bugun bu etnik grup icinde hukumet tarafindan taninan ve kulturleri koruma altina alinan 16 kabile vardir Amis Ami Pangcah 阿美 Tayal Tayan 泰雅 布農 噶瑪蘭 排灣 卑南 魯凱 Saisiyat Saisiat 賽夏 Yami 雅美 達悟 邵 Tsou Cou 鄒 Taroko 太魯閣 撒奇萊雅 賽德克 拉阿魯哇 卡那卡那富 Tayvan aborjinleri Bunlar daha cok Tayvan in daglik bolgelerinde yasamaktadir bu nedenle Daglilar 山地人 Shandi ren olarak da anilirlar Bunlarin disinda ovalara ve kiyi bolgelerinde yerlesmis baska kabileler de vardi Bunlar ise Ova Haklari 平埔族 Pinpu zu olarak adlandirilir Bu kabilelerden bazilari hukumet tarafindan resmen taninmasa da varliklarini bugun de devam ettirmekte Siraya 西拉雅 道卡斯 凱達格蘭 Tayvan aborjinleri yakin tarihlere kadar agirlikli olarak avci toplayici bir kabile hayati surdurmekteydi Tayvan aborjinlerine ait ilk kayitlar 17 yuzyilda adayi ticaret kolonisi olarak kullanmak isteyen Hollandalilara aittir Hollandalilar Tayvan da yerlilerin direnisiyle karsilastiklarini yerlilerin vahsi kelle avcisi olduklarini kaydetmistir Daha sonraki donemlerde ada Fujian ve Guangdong dan gelen Cinli gocmelerin yogun akinina ugramistir Ilk Cinli yerlesimciler daha cok adanin batisindaki kiyi bolgelerini secmisler buralari tarima acmislardir Dolayisiyla Ova Halklari kulturel butunluklerini koruyamamis buyuk oranda Cin kulturunu benimsemislerdir Cinli yerlesimcilerin baskilarindan kendilerini korumayi basaran kimi Ova Halki ile daglik bolgelerdeki Tayvan aborjinleri Japon Koloni Doneminde 1895 1945 bu kez Japonlarin uygarlastirma baskilarina maruz kalmistir Japonca konusmaya zorlanan Japon okullarinda egitim verilen hatta Japon ordusunun on saflarinda savasa surulen aborjinlerin kimi zaman baslattiklari ayaklanmalar Japon Koloni Idaresi tarafindan zorlukla bastirilmistir Kabileler buyuk oranda yok olmus olsa da gunumuz Tayvan in da hala Ova Halklarinin dinlerinden kulturlerinden kalintilara rastlamak mumkundur Kaynakca Arsivlenmis kopya 8 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Nisan 2017 Bibliyografya Bellwood Peter 1979 Man s Conquest of the Pacific New York Oxford University Press ISBN 0 19 520103 5 Ed Blundell David 2000 Austronesian Taiwan Linguistics History Ethnology Prehistory Taipei Shung Ye Museum of Formosan Aborigines Publishing ISBN 0 936127 09 0 Ed Blusse Leonard amp Everts Natalie 2000 The Formosan Encounter Notes on Formosa s Aboriginal Society A selection of Documents from Dutch Archival Sources Vol I amp Vol II Taipei Shung Ye Museum of Formosan Aborigines ISBN 957 99767 2 4 amp ISBN 957 99767 7 5 Blust Robert A Austronesian Root Theory 1988 Philadelphia John Benjamins Publishing ISBN 90 272 3020 X Borao Mateo Jose Eugenio 2002 Spaniards in Taiwan Vol I amp Vol II Taipei SMC Publishing ISBN 957 638 566 0 amp ISBN 957 638 589 X Brown Melissa J Is Taiwan Chinese The Impact of Culture Power and Migration on Changing Identities 2004 University of California Press ISBN 0 520 23182 1 Campbell Rev William 1915 Sketches of Formosa Marshall Brothers Ltd London Edinburgh New York reprinted by SMC Publishing Inc 1996 ISBN 957 638 377 3 Chen Chiu kun 1997 Qing dai Taiwan tu zhe di quan Land Rights in Qing Era Taiwan Academia Historica Taipei Taiwan ISBN 957 671 272 6 Cohen Marc J 1988 Taiwan At The Crossroads Human Rights Political Development and Social Change on the Beautiful Island Asia Resource Center Washington D C Ed Faure David 2001 In Search of the Hunters and Their Tribes Taipei Shung Ye Museum of Formosan Aborigines Publishing ISBN 957 30287 0 0 Ed Harrison Henrietta 2001 Natives of Formosa British Reports of the Taiwan Indigenous People 1650 1950 Taipei Shung Ye Museum of Formosan Aborigines Publishing ISBN 957 99767 9 1 Hong Mei Yuan 1997 Taiwan zhong bu ping pu zhu Plains Tribes of Central Taiwan Academia Historica Taipei Taiwan Hsu Mutsu 1991 Culture Self and Adaptation The Psychological Anthropology of Two Malayo Polynesian Groups in Taiwan Institute of Ethnology Academia Sinica Taipei Taiwan ISBN 957 9046 78 6 Keliher Macabe 2003 Out of China or Yu Yonghe s Tales of Formosa Taipei SMC Publishing ISBN 957 638 609 8 Ed Knapp Ronald G China s Island Frontier Studies in the Historical Geography of Taiwan 1980 Honolulu University of Hawaii Press ISBN 957 638 334 X Leo T S Ching 2001 Becoming Japanese Berkeley University of California Press ISBN 0 520 22551 1 Li Paul Jen Kuei amp Tsuchida Shigeru 2001 Pazih Dictionary Academia Sinica Institute of Linguistics Taipei Taiwan ISBN 957 671 790 6 Li Paul Jen Kuei and Tsuchida Shigeru 2002 Pazih Texts and Songs Institute of Linguistics Preparatory Office Academia Sinica ISBN 957 671 888 0 Interview 2003 Lin Tan Ah age 94 in Shi Men Ping Tung Mackay George L 1896 From Far Formosa London Oliphant Anderson and Ferrier Reprinted 1991 1998 SMC Publishing Taipei ISBN 957 638 072 3 Meskill Johanna Menzel 1979 A Chinese Pioneer Family The Lins of Wu Feng Taiwan 1729 1895 Princeton University Press Princeton New Jersey Montgomery McGovern Janet B 1922 Among the Head Hunters of Formosa Boston Small Maynard and Co Reprinted 1997 SMC Publishing Taipei ISBN 257 638 421 4 Interview 2003 Pan Jin Yu age 93 in Puli Peng Tan Ming 1999 Da du she gu wen shu Old Records of the Da Du Tribes Academia Historica Taipei Taiwan ISBN 957 02 7661 4 Peng Tan Ming 2000 Ping pu bai she gu wen shu Old Records of 100 Plains Villages Academia Historica Taipei Taiwan ISBN 957 01 0937 8 Pickering W A 1898 Pioneering In Formosa London Hurst and Blackett Republished 1993 Taipei SMC Publishing ISBN 957 638 163 0 Ed Rubinstein Murray A 1999 Taiwan A New History New York M E Sharpe Inc ISBN 1 56324 816 6 Shepherd John R 1993 Statecraft and Political Economy on the Taiwan Frontier 1600 1800 California Stanford University Press Reprinted 1995 SMC Publishing Taipei ISBN 957 638 311 0 Shepherd John Robert 1995 Marriage and Mandatory Abortion among the 17th Century Siraya The American Anthropological Association Arlington VA Taylor George Ed Dudbridge Glen 1999 Aborigines of South Taiwan in the 1880s Taipei Shung Ye Museum of Formosan Aborigines Publishing ISBN 957 99767 1 6 Teng Emma Jinhuang 2004 Taiwan s Imagined Geography Chinese Colonial Travel Writing and Pictures 1683 1895 Harvard University Press Cambridge MA ISBN 0 674 01451 0 Wilson Richard W 1970 Learning To Be Chinese The Political Socialization of Children in Taiwan Massachusetts Institute of Technology Cambridge MA Yosaburo Takekoshi 1907 Japanese Rule in Formosa London Longmans Green and Co Reprinted 1996 SMC Publishing Taipei ISBN 957 638 378 1Dis baglantilarWikimedia Commons ta Tayvan aborjinleri ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Taiwan Aboriginal Handicraft Art 13 Subat 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde an overview of the tribes 5 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Taiwan First Nations 11 Subat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Reed Institute s Formosa Digital Library13 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde BBC News Taiwan s aborigines find new voice 15 Mart 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2005 07 04