Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Saksofon veya saksafon, çoğunlukla koni ve “S” biçiminde pirinçten üretilen, ağzındaki kamış vasıtasıyla ses çıkaran bir çalgıdır. 1840’lı yıllarda, Adolphe Sax tarafından tasarlanmıştır. Saksofon genellikle pop ve caz müziği ile ilişkilendirilse de, önceleri klasik Batı müziği ve ordu müziği çalgısı olarak tasarlanmıştı.
| Saksofon | |
|---|---|
 Bir Yamaha Alto saksafon | |
| Yaratıcısı | Adolphe Sax |
| Geliştirilmesi | 1840lar |
| Çalma aralığı |  |
Etimoloji
Saksofon kelimesi Fransızca ve İngilizcede yer alan saxophone sözcüğünden ödünçlemedir. Bu kelimenin ilk kullanımı 1841 yılında Adolphe Sax tarafından gerçekleştirilmiştir. Fransızca sözcük Sax ve Grekçe ses anlamındaki φονή (phonḗ) sözcüklerinin birleşimi ile kurulmuştur. Müzik aleti olarak Türkçede ilk kullanımı 1933'te bir gazete haberinde gerçekleşmiştir. Kelime ayrıca 1970'lerden beri kısaltılmış "sakso" hâliyle halk dilinde argo olarak fellatio manasında da kullanılmaktadır.
Tarihçe
Saksofon, 1840’ların başında Paris’te yaşayan Belçikalı müzik aygıtları yapımcısı ve klarnetçi Antoine-Joseph 'Adolphe' Sax tarafından tasarlandı. ‘’Saksofon’’ adı da “sax’ın sesi” anlamını taşır. Sax’ın 1846’da patentini aldığı konusunda değişik görüşler öne sürülse de, en olası olanı, çalgısına klarnet ağızlığı eklenmesiyle ortaya çıktığıdır. Gerçekten de sax, babasının klarnet ve ophicleide üretilen fabrikasında yıllarca çalışmıştır.
Sax’ın 1846’da aldığı patentten sonraki yirmi yıl boyunca, saksofon yalnızca Sax’ın fabrikasınca üretildi. 1866’de, patent süresinin bitiminden sonra saksofonda öteki üreticilerce birçok değişiklik yapıldı.
Yapısı
Saksofon klarnete benzer. Klarnetteki gibi, içi yuvarlak ya da dört köşe oyulmuş, tek kamışlı ağızlık kullanır. Tuş sistemi ise aynı olmasa da flütle benzerlik gösterir. Saksofon, metalden yapılan bir enstrüman olmasına rağmen, yapısı ve kökeni gereği, bakır üflemeli değil, tahta üflemeli çalgılar arasında sayılır.
Saksofonlar çoğunlukla pirinçten yapılıp, üzerlerine saydam vernik, altın ya da gümüş ile kaplama yapılır. Vernik ya da öteki kaplamalar pirincin paslanmasını önlediği gibi, ses niteliğinin artmasını ve çalgının görüntüsünün ilgi çekici olmasını sağlar.
Değişik dönemlerde, saksofon yapımında plastik ve tahta gibi değişik gereçler de denenmiştir. 1930 öncesinde saksofonların verniklenmeden ya da kaplama yapılmadan satışa sunulmaları yaygındı. 1960’lara dek ise, bazı saksofonlar ucuz olmaları bakımından gümüşle değil, nikelle kaplanırdı.
Saksofon çeşitleri ve sıralaması
Saksofon topluluğunun, en büyüğünden en küçüğüne on üyesi; , , , , , , F mezzo-soprano, , C soprano, saksofon olarak sayılabilir.
Soprano, Alto, Tenor ile Bariton saksofonlar en çok kullanılan saksofonlardır. Bazı orkestralarda arada sırada Bas saksofonun da kullanıldığı olur.
Saksofon çalmaya yeni başlayanlar genellikle alto saksofondan başlayıp, deneyim kazandıktan sonra tenor ya da bariton ile çalmayı sürdürürler. Alto saksofon özellikle klasik batı müziği alanında tutulur. Çalması daha zor olan soprano ise 1960’lardan sonra caz müziğinde belli ölçüde yaygınlaşmıştır. Bas, sopranino ya da kontrabas saksofonlar günümüzde üretilse de, büyük saksofon orkestraları dışında ender olarak kullanılırlar ve daha çok özel ilgi duyanlara seslenirler.
Ağızlık
Ağızlıklar kauçuk, plastik ya da metal gibi değişik gereçlerden yapılır. Ender olarak da tahta ve cam olanları da bulunur. Bazıları, metal ağızlıkların yaygın olan plastik ağızlıklara göre daha “canlı” ses çıkardığı, bazıları ise ses tonundaki değişikliklerin ağızlıkta kullanılan gereçten değil, biçiminden geldiği kanısındadır. İçleri içbükey olarak oyulmuş ağızlıklar Adolphe Sax’ın özgün tasarımına daha yakın olup, daha yumuşak tonlarda ses çıkardıkları için klasik batı müziği saksofoncularınca yeğlenirler.
Kamışlar
Klarnet gibi saksofon da ses çıkarmak için tek kamış kullanır. Saksofon kamışları klarnettekilere oranla daha geniş olur. Değişik saksofon çeşitleri (alto, tenor vb.) değişik boyutlarda kamışlar kullanır. Her çalgıcı kendi biçemine uygun kamışı birçok üreticinin ürünleri arasından seçebilir. Kamışların ses gücü, 1 ile 6 arasındaki sayılarca ölçülendirilmiştir. Yine değişik üreticilerin aynı ölçülendirmeyi kullandığını söylemek güçtür. Örneğin Rico’nun 3 sayılı kamışı Vandoren’in 3 sayılı kamışına oranla çok daha yumuşaktır.
Kaynakça
- ^ saksofon 6 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Dil Derneği. Erişim: 8 Kasım 2013.
- ^ "saksofon." 16 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Nişanyan Sözlük. Erişim: 8 Kasım 2013.
- ^ "saksafon." 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Türkçe Büyük Sözlük. Türk Dil Kurumu. Erişim: 8 Kasım 2013.
- ^ . Nişanyan Sözlük. 9 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Saksofon veya saksafon cogunlukla koni ve S biciminde pirincten uretilen agzindaki kamis vasitasiyla ses cikaran bir calgidir 1840 li yillarda Adolphe Sax tarafindan tasarlanmistir Saksofon genellikle pop ve caz muzigi ile iliskilendirilse de onceleri klasik Bati muzigi ve ordu muzigi calgisi olarak tasarlanmisti SaksofonBir Yamaha Alto saksafonYaraticisiAdolphe SaxGelistirilmesi1840larCalma araligiCogu saksafon iki bucuk oktavin biraz uzerindeki tiz nota anahtarinda ayni yazili araligi paylasir Cogu altissimo parmak hareketlerini kullanarak daha yuksek notalara ulasabilirDegisik boyuttaki saksofonlar degisik tonlarda sesler cikarirlar Ornegin bu bariton saksofon tenor saksofona gore daha alcak tonlari alto saksofona goreyse bir oktav daha alcak tonlari cikarabilirEtimolojiSaksofon kelimesi Fransizca ve Ingilizcede yer alan saxophone sozcugunden odunclemedir Bu kelimenin ilk kullanimi 1841 yilinda Adolphe Sax tarafindan gerceklestirilmistir Fransizca sozcuk Sax ve Grekce ses anlamindaki fonh phonḗ sozcuklerinin birlesimi ile kurulmustur Muzik aleti olarak Turkcede ilk kullanimi 1933 te bir gazete haberinde gerceklesmistir Kelime ayrica 1970 lerden beri kisaltilmis sakso haliyle halk dilinde argo olarak fellatio manasinda da kullanilmaktadir TarihceSaksofon 1840 larin basinda Paris te yasayan Belcikali muzik aygitlari yapimcisi ve klarnetci Antoine Joseph Adolphe Sax tarafindan tasarlandi Saksofon adi da sax in sesi anlamini tasir Sax in 1846 da patentini aldigi konusunda degisik gorusler one surulse de en olasi olani calgisina klarnet agizligi eklenmesiyle ortaya ciktigidir Gercekten de sax babasinin klarnet ve ophicleide uretilen fabrikasinda yillarca calismistir Sax in 1846 da aldigi patentten sonraki yirmi yil boyunca saksofon yalnizca Sax in fabrikasinca uretildi 1866 de patent suresinin bitiminden sonra saksofonda oteki ureticilerce bircok degisiklik yapildi Caz saksofoncusuYapisiSaksofon klarnete benzer Klarnetteki gibi ici yuvarlak ya da dort kose oyulmus tek kamisli agizlik kullanir Tus sistemi ise ayni olmasa da flutle benzerlik gosterir Saksofon metalden yapilan bir enstruman olmasina ragmen yapisi ve kokeni geregi bakir uflemeli degil tahta uflemeli calgilar arasinda sayilir Saksofonlar cogunlukla pirincten yapilip uzerlerine saydam vernik altin ya da gumus ile kaplama yapilir Vernik ya da oteki kaplamalar pirincin paslanmasini onledigi gibi ses niteliginin artmasini ve calginin goruntusunun ilgi cekici olmasini saglar Degisik donemlerde saksofon yapiminda plastik ve tahta gibi degisik gerecler de denenmistir 1930 oncesinde saksofonlarin verniklenmeden ya da kaplama yapilmadan satisa sunulmalari yaygindi 1960 lara dek ise bazi saksofonlar ucuz olmalari bakimindan gumusle degil nikelle kaplanirdi Saksofon cesitleri ve siralamasiSaksofon toplulugunun en buyugunden en kucugune on uyesi F mezzo soprano C soprano saksofon olarak sayilabilir Soprano Alto Tenor ile Bariton saksofonlar en cok kullanilan saksofonlardir Bazi orkestralarda arada sirada Bas saksofonun da kullanildigi olur Saksofon calmaya yeni baslayanlar genellikle alto saksofondan baslayip deneyim kazandiktan sonra tenor ya da bariton ile calmayi surdururler Alto saksofon ozellikle klasik bati muzigi alaninda tutulur Calmasi daha zor olan soprano ise 1960 lardan sonra caz muziginde belli olcude yayginlasmistir Bas sopranino ya da kontrabas saksofonlar gunumuzde uretilse de buyuk saksofon orkestralari disinda ender olarak kullanilirlar ve daha cok ozel ilgi duyanlara seslenirler AgizlikTenor saksofon icin iki agizlik Agizliklar kaucuk plastik ya da metal gibi degisik gereclerden yapilir Ender olarak da tahta ve cam olanlari da bulunur Bazilari metal agizliklarin yaygin olan plastik agizliklara gore daha canli ses cikardigi bazilari ise ses tonundaki degisikliklerin agizlikta kullanilan gerecten degil biciminden geldigi kanisindadir Icleri icbukey olarak oyulmus agizliklar Adolphe Sax in ozgun tasarimina daha yakin olup daha yumusak tonlarda ses cikardiklari icin klasik bati muzigi saksofoncularinca yeglenirler Kamislaralto ile tenor saksofon kamislari Klarnet gibi saksofon da ses cikarmak icin tek kamis kullanir Saksofon kamislari klarnettekilere oranla daha genis olur Degisik saksofon cesitleri alto tenor vb degisik boyutlarda kamislar kullanir Her calgici kendi bicemine uygun kamisi bircok ureticinin urunleri arasindan secebilir Kamislarin ses gucu 1 ile 6 arasindaki sayilarca olculendirilmistir Yine degisik ureticilerin ayni olculendirmeyi kullandigini soylemek guctur Ornegin Rico nun 3 sayili kamisi Vandoren in 3 sayili kamisina oranla cok daha yumusaktir Kaynakca saksofon 6 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dil Dernegi Erisim 8 Kasim 2013 saksofon 16 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Nisanyan Sozluk Erisim 8 Kasim 2013 saksafon 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turkce Buyuk Sozluk Turk Dil Kurumu Erisim 8 Kasim 2013 Nisanyan Sozluk 9 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Agustos 2020