Tetrtsihe Kilisesi (Gürcüce: თეთრციხის ეკლესია), tarihsel Palakatsio bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı ve eski adı Tetrtsihe olan Akçakale köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.
Temel bilgiler | |
---|---|
Konum | Akçakale, Çıldır |
Koordinatlar | 41°04′44″K 43°17′07″D / 41.07889°K 43.28528°D |
İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
Durum | Yıkılmış |
Mimari | |
Mimari tür | Kilise |
Mimari biçim | Gürcü mimarisi |
Tamamlanma | 10. yüzyıl |
Özellikler | |
Malzemeler | Kesme taş, yontu taş |
Tarihçe
Tetrtsihe köyünün ve kilisesinin bulunduğu Palakatsio bölgesi tarihsel Gürcistan'ın bir parçasıydı. Nitekim Osmanlılar bu bu bölge ve köyü 1572 yılında Gürcülerden ele geçirmiştir. 1595 tarihli Osmanlı tahrir defterine göre bir Gürcü köyü olan yerleşim 6 Hristiyan haneden oluşuyordu. Tetrtsihe Kilisesi bu dönemden birkaç yüzyıl önce, 10. yüzyılın ikinci yarısında, Akçakale Adası'ndaki yerleşimin bir parçası olarak inşa edilmiştir. 1894 yılında Ağca Kala köyünü ziyaret eden Gürcü gazeteci V. Koptonaşvili, Akçakale Adası'nda yıkık halde iki kilisenin olduğunu, birinin görece daha iyi durumda olduğunu yazmıştır.
Mimari
Tetrtsihe Kilisesi, Akçakale Adası'ndaki kalenin 20 metre doğusunda, dikdörtgen planlı (8,5x5,1 m) ve tek nefli bir yapıdır. Şapel olarak da nitelenen kilise, dolgu duvar tekniğinde inşa edilmiştir. Kilisenin çatısı çökmüş ve büyük ölçüde duvarları yıkılmış olan kilisenin kalan duvarlarının yüksekliği 4 metreyi bulur. Kilisenin apsisinin yarısı, kuzey pilaster başlığının yarısı, kuzey duvarı, güney ve batı duvarlarının yarısı günümüze ulaşmıştır. İçten kısımda yarım yuvarlak profile sahip olan apsis, dıştan düz duvarla sınırlandırılmıştır. Pilaster başlığı palmetle süslenmiştir. Batı ve güney duvarlarında iç ve dış yüzey taşları kısmen korunmuştur. Kuzey duvarında da kaba yonu birkaç gri yüzey taşı bulunmaktadır. Yapının duvar yüzeylerinde kullanılan bu taşlar, Artvin ve Ardahan’daki diğer Gürcü şapelleri gibi düzgün kesilmiş taşlardan oluşmaktadır. Kilisenin 20–25 m kadar güneyinde, yapı ile ilişkili olabilecek toprak seviyesine kadar yıkılmış yapı kalıntılar bulunmaktadır.
Kaynakça
- ^ a b c 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 71. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b Sami Patacı, Ardahan Kale ve Kuleleri, Ardahan, 2016, s. 38. 25 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 392". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 265". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.
- ^ "V. Koptonaşvili, "Bir Yolcunun Notlarından - Ardahan "Sancağı"nda Gürcü Gezgin" (ვ. კოპტონაშვილი, "მგზავრის დღიურიდან" - ქართველი მგზავრი ადრაჰანის "სანჯახში", İveria, 21 Temmuz 1894, sayı: 155" (PDF). 19 Kasım 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 19 Kasım 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tetrtsihe Kilisesi Gurcuce თეთრციხის ეკლესია tarihsel Palakatsio bolgesinde gunumuzde Ardahan ilinin Cildir ilcesine bagli ve eski adi Tetrtsihe olan Akcakale koyunde Orta Cag dan kalma Gurcu kilisesidir Tetrtsihe KilisesiTemel bilgilerKonumAkcakale CildirKoordinatlar41 04 44 K 43 17 07 D 41 07889 K 43 28528 D 41 07889 43 28528InancDogu Ortodoks KilisesiMezhepGurcu Ortodoks KilisesiDurumYikilmisMimariMimari turKiliseMimari bicimGurcu mimarisiTamamlanma10 yuzyilOzelliklerMalzemelerKesme tas yontu tasTarihceTetrtsihe koyunun ve kilisesinin bulundugu Palakatsio bolgesi tarihsel Gurcistan in bir parcasiydi Nitekim Osmanlilar bu bu bolge ve koyu 1572 yilinda Gurculerden ele gecirmistir 1595 tarihli Osmanli tahrir defterine gore bir Gurcu koyu olan yerlesim 6 Hristiyan haneden olusuyordu Tetrtsihe Kilisesi bu donemden birkac yuzyil once 10 yuzyilin ikinci yarisinda Akcakale Adasi ndaki yerlesimin bir parcasi olarak insa edilmistir 1894 yilinda Agca Kala koyunu ziyaret eden Gurcu gazeteci V Koptonasvili Akcakale Adasi nda yikik halde iki kilisenin oldugunu birinin gorece daha iyi durumda oldugunu yazmistir MimariTetrtsihe Kilisesi Akcakale Adasi ndaki kalenin 20 metre dogusunda dikdortgen planli 8 5x5 1 m ve tek nefli bir yapidir Sapel olarak da nitelenen kilise dolgu duvar tekniginde insa edilmistir Kilisenin catisi cokmus ve buyuk olcude duvarlari yikilmis olan kilisenin kalan duvarlarinin yuksekligi 4 metreyi bulur Kilisenin apsisinin yarisi kuzey pilaster basliginin yarisi kuzey duvari guney ve bati duvarlarinin yarisi gunumuze ulasmistir Icten kisimda yarim yuvarlak profile sahip olan apsis distan duz duvarla sinirlandirilmistir Pilaster basligi palmetle suslenmistir Bati ve guney duvarlarinda ic ve dis yuzey taslari kismen korunmustur Kuzey duvarinda da kaba yonu birkac gri yuzey tasi bulunmaktadir Yapinin duvar yuzeylerinde kullanilan bu taslar Artvin ve Ardahan daki diger Gurcu sapelleri gibi duzgun kesilmis taslardan olusmaktadir Kilisenin 20 25 m kadar guneyinde yapi ile iliskili olabilecek toprak seviyesine kadar yikilmis yapi kalintilar bulunmaktadir Kaynakca a b c 2014 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari ტაო კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები Tiflis 2015 s 71 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 0 7362 5 a b Sami Pataci Ardahan Kale ve Kuleleri Ardahan 2016 s 38 25 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 605 030 254 7 Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan Osmanlica ve Gurcuce Yayimlayan Sergi Cikia Tiflis 1941 1958 3 cilt III cilt 1958 s 392 22 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mayis 2023 Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan Osmanlica ve Gurcuce Yayimlayan Sergi Cikia Tiflis 1941 1958 3 cilt II cilt 1941 s 265 17 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mayis 2023 V Koptonasvili Bir Yolcunun Notlarindan Ardahan Sancagi nda Gurcu Gezgin ვ კოპტონაშვილი მგზავრის დღიურიდან ქართველი მგზავრი ადრაჰანის სანჯახში Iveria 21 Temmuz 1894 sayi 155 PDF 19 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 19 Kasim 2023