Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Aralık 2013) |
Tezkire, kelime anlamıyla "zikredilen, zikri geçen" anlamına gelen, kişilerin biyografisini çeşitli yönleriyle subjektif veya objektif ele alan eserlerdir. Tezkireler ilk kez İran edebiyatında ortaya çıkmıştır. Bu eserler mensur yazılmakla birlikte içinde manzum kısımların yer aldığı tezkireler de vardır. Tezkireler bugünkü edebiyat tarihlerinin ve şiir antolojilerin yerini tutmaktadır.
Türk edebiyatında tezkire yazma geleneğinin temeli Ali Şir Nevaî'nin Mecâlisü'n-Nefâis adlı eserine dayanır. Türk edebiyatının ilk tezkiresi budur. Türk edebiyatında sırasıyla 16. yüzyılda Sehi Bey, Latifî, Aşık Çelebi, , Ahdî ve ; 17. yüzyılda , Riyâzî, , , , ve ; 18. yüzyılda , , , , , ; 19. yüzyılda da gibi belli başlı tezkire yazarları mevcuttur. Bunların dışında da yazılmış çok sayıda tezkire mevcuttur.
Tezkire klasik Türk edebiyatı şair ve yazarların şiirlerini ve hayatlarını kapsayan edebiyat antolojisi görevi gören bir kitaptır.
Anadolu sahasında yazılan ilk tezkire Sehi Bey'e ait olup Heşt Behişt (Sekiz Cennet) ismini taşımaktadır. Bunun dışında Latifi'nin tezkiresi, 'nin isimli tezkireleri de ünlüdür.
16. yüzyılda yaşayan Latifi (1491-1582) şiirleri de bulunmasına rağmen edebiyatımızda tezkiresiyle ünlü bir yazardır. Latifi tezkiresinde 310 şaire yer vermiştir. Latifi tezkiresinde şair ve sanatçıları objektif olarak değerlendirmemiştir. Latifi tezkiresi bu yönüyle edebi tenkit örneğidir. Latifi’nin 1546’da tamamlayıp 'a sunduğu kendi adıyla anılan tezkiresi, 1896’da Şuarâ Tezkiresi adıyla yayınlanmıştır.
Tezkiretü’ş-Şuarâ, Tezkire-i Şuarâ veya Tezkire adlarıyla anılan eserler devrin şairlerinin zaman içinde unutulup gitmelerini önlemek, hatırlanmalarına vesile olmak amacıyla yazılmış eserlerdir. İçlerinde en az yüz civarında şair bulunur ve bu yönleriyle şekil olarak günümüzdeki, yazarlar veya şairler sözlüğü gibi eserlere benzerler. Konularını şairlerin hayatları, kişilikleri, edebî faaliyetleri ve eserleri oluşturmaktadır. Tezkireler, çok ayrıntılı olmamakla beraber, biyografi eserleri olarak da kabul edilebilirler.
Tezkirelerde şairlerin hayatı hakkında bilgi verilir, kişilikleri ve eserleri üzerine değerlendirmeler yapılır ve eserlerinden örnekler verilir. Bu yönüyle edebî eleştiriler içerdiği söylenebilir. Tezkireciler bunu yaparken uslûbun sanatlı ve ahenkli olmasına da özen göstermektedir. Öyle ki, bu yönleriyle tezkireler aynı zamanda birer edebî eser niteliği taşımaktadırlar.
Şairlerin gerek tezkireye alınışlarında, gerekse eser ve şiirlerinden verilen örneklerin belirlenmesinde tezkirecinin zevk ve tercihi rol oynamaktadır.
Tezkireler çağının bir edebiyat ve kültür ürünüdür. Yazıldığı çağın sosyal, kültürel, sanatsal ortamını içerir. Aynı zamanda günümüz araştırmaları için değerli birer belge ve kaynak durumundadırlar.
Şair tezkiresi yazma geleneği XV. yüzyılda Çağatay sahasında Ali Şir Nevaî tarafından kaleme alınan Mecalisü'n-Nefâis ile Anadolu sahasında ise Sehi Bey'in yazdığı Heşt Behişt ile başlayarak, asırlarca kesintiye uğramadan devam etmiştir. Sehi Bey'in yazdığı Heşt Behişt adlı tezkireyi sırasıyla Latifî' nin kendi adıyla yazdığı Latifî tezkiresi; Ahdî'nin Gülşen-i Şu'ara; Aşık Çelebi'nin Meşa'irü'ş-Şu'ara; Hasan Çelebi'nin Kınalızade Tezkiresi; Beyanî'nin yine kendi adıyla anılan Beyanî Tezkiresi; Riyazî'nin Riyazü'ş-Şu'ara ; Kafzade Faizî'nin Zübdetü'l-Eş'ar ; Rıza'nın Rıza Tezkiresi ; Yümnî'nin Yümnî Tezkiresi ; Asım'ın Zeyl-i Zübdetü'l-Eş'ar; Güftî'nin Teşrifatü'ş-Şu'ara; Mücîb'in kendi adıyla anılan Mücîb Tezkiresi; Safayî'nin yine kendi adıyla anılan Safayî Tezkiresi; Salim'in Salim tezkiresi ; Belîğ'in Nuhbetü'l-Asar li-Zeyli Zübdeti'l-Eş'ar; Ramiz'in Adab-ı Zürefa; Silahdar'ın kendi adıyla anılan Silahdar Tezkiresi; Safvet'in Nuhbetü'l-Asar min Fera'idi'l-Eş'ar; Tevfik'in Mecmu'atü't-Teracim; Es'ad'ın Bağce-i Safa-enduz; Arif Hikmet'in Tezkire'si ve Fatin'in Hatimetü'l-Eş'ar adlı eserleri izler.
bu tezkireler üzerinde birçok çalışmalar yapılmış, bazı tezkireler latinize edilerek basılmıştır. Bunlardan bazıları şunlardır:
Sehi Bey Tezkiresi, Heşt Behişt, Sehi Bey, Mustafa İsen,
Lâtifi, Tezkiretü’ş-şuarâ ve Tabsıratü’n-nuzamâ, Abdüllatif Çelebi Latifi, 993/1585, Rıdvan Canım,
Tezkiretü'ş-şuara, Kınalızade Hasan Çelebi, 1016/1607 ; İbrahim Kutluk. Tezkiretü’ş-şuara, Mustafa b. Carullah Beyani ; İbrahim Kutluk. Türk Tarih Kurumu, Ankara 1997 Nuhbetü’l Âsâr li-Zeyli Zübdeti’l-Eş’âr, İsmail Beliğ, Abdulkerim Abdulkadiroğlu
Tezkire-i Şafayi (Nuhbetü'l-aşar min feva'idi'l-eş'ar), Mustafa Şafayi Efendi, Pervin Çapan, Tezkire-i Şuarâ-yı Mevleviye, Esrar Dede, İlhan Genç,
Tezkire-i Mucip, Kudret Altun,
Tezkiretü’ş-Şu’ara Salim Efendi, Mirzazade Salim Mehmed Emin Efendi, 1156/1743 ; Adnan İnce.
Bazı Tezkireler
- Riyazi - Riyazü'ş Şuara
- Faizi - Zübtedü'l-Eşar (Şairler Tezkiresi)
- (MİRZADE MEHMED EFENDİ)Salim - Salim Tezkiresi
- (Pir Ahmed) Aşık Çelebi - Meşairü'ş Şuara(Şairlerin Duyuları)
- (Ali) Güfti - Teşrifatü'ş Şuara
- (Davud) Fatin - Haitmetül-Eşar (Fatih Tezkiresi)
- Hasan Çelebi - Sakiname
- - Gülşen-i Şuara
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Aralik 2013 Tezkire kelime anlamiyla zikredilen zikri gecen anlamina gelen kisilerin biyografisini cesitli yonleriyle subjektif veya objektif ele alan eserlerdir Tezkireler ilk kez Iran edebiyatinda ortaya cikmistir Bu eserler mensur yazilmakla birlikte icinde manzum kisimlarin yer aldigi tezkireler de vardir Tezkireler bugunku edebiyat tarihlerinin ve siir antolojilerin yerini tutmaktadir Turk edebiyatinda tezkire yazma geleneginin temeli Ali Sir Nevai nin Mecalisu n Nefais adli eserine dayanir Turk edebiyatinin ilk tezkiresi budur Turk edebiyatinda sirasiyla 16 yuzyilda Sehi Bey Latifi Asik Celebi Ahdi ve 17 yuzyilda Riyazi ve 18 yuzyilda 19 yuzyilda da gibi belli basli tezkire yazarlari mevcuttur Bunlarin disinda da yazilmis cok sayida tezkire mevcuttur Tezkire klasik Turk edebiyati sair ve yazarlarin siirlerini ve hayatlarini kapsayan edebiyat antolojisi gorevi goren bir kitaptir Anadolu sahasinda yazilan ilk tezkire Sehi Bey e ait olup Hest Behist Sekiz Cennet ismini tasimaktadir Bunun disinda Latifi nin tezkiresi nin isimli tezkireleri de unludur 16 yuzyilda yasayan Latifi 1491 1582 siirleri de bulunmasina ragmen edebiyatimizda tezkiresiyle unlu bir yazardir Latifi tezkiresinde 310 saire yer vermistir Latifi tezkiresinde sair ve sanatcilari objektif olarak degerlendirmemistir Latifi tezkiresi bu yonuyle edebi tenkit ornegidir Latifi nin 1546 da tamamlayip a sundugu kendi adiyla anilan tezkiresi 1896 da Suara Tezkiresi adiyla yayinlanmistir Tezkiretu s Suara Tezkire i Suara veya Tezkire adlariyla anilan eserler devrin sairlerinin zaman icinde unutulup gitmelerini onlemek hatirlanmalarina vesile olmak amaciyla yazilmis eserlerdir Iclerinde en az yuz civarinda sair bulunur ve bu yonleriyle sekil olarak gunumuzdeki yazarlar veya sairler sozlugu gibi eserlere benzerler Konularini sairlerin hayatlari kisilikleri edebi faaliyetleri ve eserleri olusturmaktadir Tezkireler cok ayrintili olmamakla beraber biyografi eserleri olarak da kabul edilebilirler Tezkirelerde sairlerin hayati hakkinda bilgi verilir kisilikleri ve eserleri uzerine degerlendirmeler yapilir ve eserlerinden ornekler verilir Bu yonuyle edebi elestiriler icerdigi soylenebilir Tezkireciler bunu yaparken uslubun sanatli ve ahenkli olmasina da ozen gostermektedir Oyle ki bu yonleriyle tezkireler ayni zamanda birer edebi eser niteligi tasimaktadirlar Sairlerin gerek tezkireye alinislarinda gerekse eser ve siirlerinden verilen orneklerin belirlenmesinde tezkirecinin zevk ve tercihi rol oynamaktadir Tezkireler caginin bir edebiyat ve kultur urunudur Yazildigi cagin sosyal kulturel sanatsal ortamini icerir Ayni zamanda gunumuz arastirmalari icin degerli birer belge ve kaynak durumundadirlar Sair tezkiresi yazma gelenegi XV yuzyilda Cagatay sahasinda Ali Sir Nevai tarafindan kaleme alinan Mecalisu n Nefais ile Anadolu sahasinda ise Sehi Bey in yazdigi Hest Behist ile baslayarak asirlarca kesintiye ugramadan devam etmistir Sehi Bey in yazdigi Hest Behist adli tezkireyi sirasiyla Latifi nin kendi adiyla yazdigi Latifi tezkiresi Ahdi nin Gulsen i Su ara Asik Celebi nin Mesa iru s Su ara Hasan Celebi nin Kinalizade Tezkiresi Beyani nin yine kendi adiyla anilan Beyani Tezkiresi Riyazi nin Riyazu s Su ara Kafzade Faizi nin Zubdetu l Es ar Riza nin Riza Tezkiresi Yumni nin Yumni Tezkiresi Asim in Zeyl i Zubdetu l Es ar Gufti nin Tesrifatu s Su ara Mucib in kendi adiyla anilan Mucib Tezkiresi Safayi nin yine kendi adiyla anilan Safayi Tezkiresi Salim in Salim tezkiresi Belig in Nuhbetu l Asar li Zeyli Zubdeti l Es ar Ramiz in Adab i Zurefa Silahdar in kendi adiyla anilan Silahdar Tezkiresi Safvet in Nuhbetu l Asar min Fera idi l Es ar Tevfik in Mecmu atu t Teracim Es ad in Bagce i Safa enduz Arif Hikmet in Tezkire si ve Fatin in Hatimetu l Es ar adli eserleri izler bu tezkireler uzerinde bircok calismalar yapilmis bazi tezkireler latinize edilerek basilmistir Bunlardan bazilari sunlardir Sehi Bey Tezkiresi Hest Behist Sehi Bey Mustafa Isen Latifi Tezkiretu s suara ve Tabsiratu n nuzama Abdullatif Celebi Latifi 993 1585 Ridvan Canim Tezkiretu s suara Kinalizade Hasan Celebi 1016 1607 Ibrahim Kutluk Tezkiretu s suara Mustafa b Carullah Beyani Ibrahim Kutluk Turk Tarih Kurumu Ankara 1997 Nuhbetu l Asar li Zeyli Zubdeti l Es ar Ismail Belig Abdulkerim Abdulkadiroglu Tezkire i Safayi Nuhbetu l asar min feva idi l es ar Mustafa Safayi Efendi Pervin Capan Tezkire i Suara yi Mevleviye Esrar Dede Ilhan Genc Tezkire i Mucip Kudret Altun Tezkiretu s Su ara Salim Efendi Mirzazade Salim Mehmed Emin Efendi 1156 1743 Adnan Ince Bazi TezkirelerRiyazi Riyazu s Suara Faizi Zubtedu l Esar Sairler Tezkiresi MIRZADE MEHMED EFENDI Salim Salim Tezkiresi Pir Ahmed Asik Celebi Mesairu s Suara Sairlerin Duyulari Ali Gufti Tesrifatu s Suara Davud Fatin Haitmetul Esar Fatih Tezkiresi Hasan Celebi Sakiname Gulsen i Suara