Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Mayıs 2020) |
Toplumsal Engellilik Modeli (veya Sosyal Engellilik Modeli) engellilik halinin fiziksel ve zihinsel farklılıklardan doğan normatif bir durum değil, bu farklılıkları gözetmeyi başaramamış toplumun yarattığı sosyal bir başarısızlık olarak açıklayan bir yaklaşımdır. Bu modele göre sistemik bariyerler, önyargılar ve kasti veya istemsiz sosyal ayrım bazı zayıflıkları bulunan insanların topluma istedikleri şekilde katılmasına engel olmaktadır. Toplumdal engellilik modeli baskın olan tıbbi engellilik modeliyle ayrışır. Tıbbi modele göre insan vücudu işlevselliği belirli bir normatif skala üzerinden ölçülebilen bir makinedir. Bu skala uyumsuz olan insanlar da engelli olarak nitelendirilir. Toplumsal model fiziksel, duyusal, zihinsel ve psikolojik farklılıkların kişiler için zayıflık ve işlevsel kısıtlama yaratacağını kabul etmekle birlikte bunların engelliliğe sebep olmadığını, bir insanı engelli yapan şeyin bu farklara rağmen tek bir tip 'normal' insan için tasarlanmış toplum olduğunu söyler.
Toplumsal engellilik modeli engellilik ve zayıflık (impairment) arasındaki farktan yola çıkar. Bu modelde zayıflık ile işlevsel kısıtlamalar kast edilir: nefessiz kalma veya yürüyememe gibi. Bu zayıflıkları olan insanların ihtiyaçları gözetilmeden yaratılan toplumsal kısıtlamalarsa engellilik olarak adlandırılır.
Basit bir örnek merdiven çıkamayan bir insan; tıbbi model bu kişiyi merdiveni çıkabilir hale getirmeye odaklanır. Sosyal model ise merdivenleri ortadan kaldırıp yerine rampa koyarak merdiven çıkma gereğini ortadan kaldırmak için uğraşır. Sosyal modele göre kişi hala merdiven çıkamama zayıflığına sahiptir ancak bu zayıflık artık bir engel değildir çünkü kişi gitmesi gereken yere merdiven olmadan ulaşabilir.
Bu yaklaşım 1960'larda başlamıştır ve terim 1980'lerde Birleşik Krallık'ta ortaya çıkmıştır. Mike Oliver'a göre toplumsal engellilik modelinin amacı bir engelli kişinin yaşadığı tüm deneyimleri açıklayamaya çalışan bir araç değildir.
Tarih
Toplumsal engellilik modelinin tarihi Birleşik Krallık'taki engelli hakları hareketi ile başlar. Birleşik Krallık'taki Ayrıma Karşı Fiziksel Engelliler Birliği'nin 1975'te söylediğine göre: "Bizim görüşümüzde zayıflıkları olan insanları engelli kılan toplumdur. Engellilik, gereksiz yere izole edilmemiz ve topluma tam katılımdan dışlanmamız suretiyle bize zayıflıklarımızın üstüne empoze edilen bir haldir."
Kaynakça
- ^ Oliver, Mike (October 2013). "The social model of disability: thirty years on". Disability & Society. 28 (7): 1024–1026. doi:10.1080/09687599.2013.818773. ISSN 0968-7599.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Mayis 2020 Toplumsal Engellilik Modeli veya Sosyal Engellilik Modeli engellilik halinin fiziksel ve zihinsel farkliliklardan dogan normatif bir durum degil bu farkliliklari gozetmeyi basaramamis toplumun yarattigi sosyal bir basarisizlik olarak aciklayan bir yaklasimdir Bu modele gore sistemik bariyerler onyargilar ve kasti veya istemsiz sosyal ayrim bazi zayifliklari bulunan insanlarin topluma istedikleri sekilde katilmasina engel olmaktadir Toplumdal engellilik modeli baskin olan tibbi engellilik modeliyle ayrisir Tibbi modele gore insan vucudu islevselligi belirli bir normatif skala uzerinden olculebilen bir makinedir Bu skala uyumsuz olan insanlar da engelli olarak nitelendirilir Toplumsal model fiziksel duyusal zihinsel ve psikolojik farkliliklarin kisiler icin zayiflik ve islevsel kisitlama yaratacagini kabul etmekle birlikte bunlarin engellilige sebep olmadigini bir insani engelli yapan seyin bu farklara ragmen tek bir tip normal insan icin tasarlanmis toplum oldugunu soyler Ornek bir cizilen resim Toplumsal engellilik modeli engellilik ve zayiflik impairment arasindaki farktan yola cikar Bu modelde zayiflik ile islevsel kisitlamalar kast edilir nefessiz kalma veya yuruyememe gibi Bu zayifliklari olan insanlarin ihtiyaclari gozetilmeden yaratilan toplumsal kisitlamalarsa engellilik olarak adlandirilir Basit bir ornek merdiven cikamayan bir insan tibbi model bu kisiyi merdiveni cikabilir hale getirmeye odaklanir Sosyal model ise merdivenleri ortadan kaldirip yerine rampa koyarak merdiven cikma geregini ortadan kaldirmak icin ugrasir Sosyal modele gore kisi hala merdiven cikamama zayifligina sahiptir ancak bu zayiflik artik bir engel degildir cunku kisi gitmesi gereken yere merdiven olmadan ulasabilir Bu yaklasim 1960 larda baslamistir ve terim 1980 lerde Birlesik Krallik ta ortaya cikmistir Mike Oliver a gore toplumsal engellilik modelinin amaci bir engelli kisinin yasadigi tum deneyimleri aciklayamaya calisan bir arac degildir TarihToplumsal engellilik modelinin tarihi Birlesik Krallik taki engelli haklari hareketi ile baslar Birlesik Krallik taki Ayrima Karsi Fiziksel Engelliler Birligi nin 1975 te soyledigine gore Bizim gorusumuzde zayifliklari olan insanlari engelli kilan toplumdur Engellilik gereksiz yere izole edilmemiz ve topluma tam katilimdan dislanmamiz suretiyle bize zayifliklarimizin ustune empoze edilen bir haldir Kaynakca Oliver Mike October 2013 The social model of disability thirty years on Disability amp Society 28 7 1024 1026 doi 10 1080 09687599 2013 818773 ISSN 0968 7599