Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Ağustos 2012) |
Sapma davranışı, çoğunluğun onayladığının dışında kalan ayıplanan sapan davranışlarını cezalandırılan bir davranıştır. Sapma davranışlar kültürün içeriği olan örf, adet, gelenek ve sosyal problemler ile yakından ilgilidir. Toplumun çoğunluğu tarafından itirazla karşılanan ve istenmeyen bir takım davranış kalıpları ve olaylar olarak beliren sosyal problemler düzenlenmesi ve giderilmesi gereken sosyal olaylardır. Bunların çıkış nedenleri sosyal oluşumlardır. Sapkınlık, topluluk ya da toplumda insanların çoğunluğu tarafından değerli/önemli kabul edilen verili norm setine uygun olmayan davranış biçimidir. Bu davranış biçimi toplumsal niteliği nedeniyle sosyolojinin araştırma alanına girer. Sapma kavramı yanında açıklanması gereken bir başka kavram da “sapmış” kavramıdır. Sapmış, basit olarak sapma eylemine katılan bir kişi olarak tanımlanabilir. Başka bir ifade ile sapmış, toplumun benimsenmiş standartlarından veya normlarından farklılaşmış kişidir. Sapkın kişiler ortalama kişi ve ortalama davranış çeşitleri ile karşılaştırıldıklarında farklı ve anormal olarak görülürler. Fakat her toplumda çeşitli derece ve biçimlerde anormallikler bulunur. Kişiler aşırı uyumsuz veya göreneklere aykırı olabileceği gibi hukuksal normlara da aykırı olabilir. Hukuk kurallarına uymayan davranışın yaptırımı yasalarda yazılı olarak belirlenmişken, gelenek, görenek, örf ve adetlere uymamanın sapma olarak nitelendirilmesi durumu görelidir. Aynı zamanda sapmış davranışa gösterilen tepki de sosyal gruplara göre farklılaşır. Buna karşılık bazı sapma türleri (adam öldürme gibi) toplumun tüm üyelerinin tepkisini çekerken, sokağa tükürme gibi bir davranış sapma olarak herkesin tepkisini çekmez). Sapma davranışlar zaman, toplum, sosyal gruplar ve bireyler bakımından görecedir. Neyin sapma olup olmadığına karar vermek çok sayıda değişkenin hesaba katılmasıyla mümkündür. Her sapma davranışı suç olmayabilir. Fakat her suç olarak kabul edilen davranış aynı zamanda sapma davranışıdır. Sapma, sosyal sistemlerde sadece orta düzeyde uyumsuz olabilirler. Fiziki, psikolojik, moral veya kültürel açılardan anormal olabilirler. Ancak böyle bir yaklaşımla açıklama değil sınıflama yapılır. Sapmalar olumlu ve olumsuz olmak üzere ikiye ayrılır. Olumlu sapma, ideal davranış görüntüleri oluşturan bir sapmadır. Bu toplumun yücelttiği ideal normlara ve kişilerin daha erdemli olarak adlandırdığı davranışlara doğru yöneltilen bir uyumdur. Buna benzer sapma davranışı içinde olanlar, olağanüstü birer kişi ve kahramandırlar. Toplumdaki diğer kişilere örnek olurlar. Bu çeşit insanlar, kahramanlık öyküleri içinde sıkça yer alırlar. Daha çok, ideal davranış kalıpları yönünde bir sapmadır. Bazı kişiler toplumun kabul ettiği davranış kalıplarını aşarlar, bunların üstüne çıkarlar. Normalin dışında alışılagelmiş, yinelenen modelin dışında olduğundan sapkın davranışlardır. Sapma nadiren arzu edilebilir olarak düşünülmesine rağmen, bazen sosyal sistemin istenilen yönde değişmesine ve işlevselliğine yardım edebilir. Sapmanın olumlu etkileri olarak ifade edilebilecek sonuçları aşağıdaki başlıklar altında sıralanabilir).
- Sapma sosyal normları izah etmeye ve sınıflandırmaya yardım eder. Birçok sosyal norm ihlal edilinceye kadar, toplum hayatı açısından öneminin farkına varılamaz ve belirsizdir. Sapma, grubun tepkisine sebep olduktan sonra norm tanımlanır ve öneminin farkına varılır.
- Sapma, grup dayanışmasını artırabilir.
- Sapma, sosyal sistemde ihtiyaç duyulan değişmeyi davet eder. İntibak edici olmayan sapmalardan dolayı sosyal değişme beklenir.
- Sapma, uygunluğun daha çok arzu edilmesini sağlar. Bu netice, sapmanın yalnızca başarısız ve cezalandırıcı olduğu durumlarda ortaya çıkar. Herkes, normlara uygun davrandığı zaman, sapmayan insanlar hareket tarzlarının doğruluğu hakkında inanç sahibi olacaklardır.
- Olumsuz sapma ise toplum içinde onaylanmayan davranış görüntüleri oluşturan sapmadır. Bunlar; toplum içinde kabul edilebilir davranış görüntülerinden daha aşağıda yer alan davranışlardır. Bu davranışa sahip kişiler, genellikle kendi toplumları tarafından aşağı sosyal statülere yerleştirilirler.
- Onaylanmayan, aşağı ve yetersiz davranış kalıpları yönündeki sapmadır. Sosyal sorunlarla ilgili olumsuz sapma davranışları farklı ve anormal olarak görünürler. Fakat her toplumda çeşitli derece ve biçimlerde anormallikler vardır. Aşırı uyumsuzlar, orta düzeyde uyumsuzlar, fiziksel, psikolojik, moral ya da kültürel açılardan anormaller gibi
- Zihinsel engelliler ve psikolojik uyumsuzlar, davranış yanlışlığı içindedirler. Çünkü kendilerini toplumda normal olarak kabul edilen davranış biçimlerine uyarlamaya ehil değildirler. Ruhsal yetersizlikleri yüzünden toplumun normal davranış kalıplarına uyarlanmazlar. Zekâ geriliği olanlar, aptallar, ciddi psikolojik ve nevrotik rahatsızları olanlar bu gruba girerler.
- Fizik ya da organik engelliler, aklen normaldirler. Fakat fiziksel bir özür nedeniyle normal davranışları başaramayan kişilerdir. Sağır – dilsizler, kötürümler ve kronik hastalar gibi
- Bağımlı sapkınlar, terk edilmişler, sürgünler, dilenciler, kimsesiz çocuklar. Bunlar, normal bir sosyal yapı içinde yerlerini bulamamış olan, sosyal yapı dışında kalmış kişilerdir.
Kaynakça
- ^ a b ATASEVEN, Cumalı (2006), Suça Etki Eden Sosyal Faktörler, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
- ^ TAKTAK, Batın Ziya (2011), Suça Etki Eden Faktörler, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya
- ^ Fichter, J.; Sosyoloji Nedir? Çev. N. Çelebi,Atilla Kitabevi, Ankara, 1996
- ^ a b SÜMER, Osman (2006), Sosyal Değişme ve Suç, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Agustos 2012 Sapma davranisi cogunlugun onayladiginin disinda kalan ayiplanan sapan davranislarini cezalandirilan bir davranistir Sapma davranislar kulturun icerigi olan orf adet gelenek ve sosyal problemler ile yakindan ilgilidir Toplumun cogunlugu tarafindan itirazla karsilanan ve istenmeyen bir takim davranis kaliplari ve olaylar olarak beliren sosyal problemler duzenlenmesi ve giderilmesi gereken sosyal olaylardir Bunlarin cikis nedenleri sosyal olusumlardir Sapkinlik topluluk ya da toplumda insanlarin cogunlugu tarafindan degerli onemli kabul edilen verili norm setine uygun olmayan davranis bicimidir Bu davranis bicimi toplumsal niteligi nedeniyle sosyolojinin arastirma alanina girer Sapma kavrami yaninda aciklanmasi gereken bir baska kavram da sapmis kavramidir Sapmis basit olarak sapma eylemine katilan bir kisi olarak tanimlanabilir Baska bir ifade ile sapmis toplumun benimsenmis standartlarindan veya normlarindan farklilasmis kisidir Sapkin kisiler ortalama kisi ve ortalama davranis cesitleri ile karsilastirildiklarinda farkli ve anormal olarak gorulurler Fakat her toplumda cesitli derece ve bicimlerde anormallikler bulunur Kisiler asiri uyumsuz veya goreneklere aykiri olabilecegi gibi hukuksal normlara da aykiri olabilir Hukuk kurallarina uymayan davranisin yaptirimi yasalarda yazili olarak belirlenmisken gelenek gorenek orf ve adetlere uymamanin sapma olarak nitelendirilmesi durumu gorelidir Ayni zamanda sapmis davranisa gosterilen tepki de sosyal gruplara gore farklilasir Buna karsilik bazi sapma turleri adam oldurme gibi toplumun tum uyelerinin tepkisini cekerken sokaga tukurme gibi bir davranis sapma olarak herkesin tepkisini cekmez Sapma davranislar zaman toplum sosyal gruplar ve bireyler bakimindan gorecedir Neyin sapma olup olmadigina karar vermek cok sayida degiskenin hesaba katilmasiyla mumkundur Her sapma davranisi suc olmayabilir Fakat her suc olarak kabul edilen davranis ayni zamanda sapma davranisidir Sapma sosyal sistemlerde sadece orta duzeyde uyumsuz olabilirler Fiziki psikolojik moral veya kulturel acilardan anormal olabilirler Ancak boyle bir yaklasimla aciklama degil siniflama yapilir Sapmalar olumlu ve olumsuz olmak uzere ikiye ayrilir Olumlu sapma ideal davranis goruntuleri olusturan bir sapmadir Bu toplumun yucelttigi ideal normlara ve kisilerin daha erdemli olarak adlandirdigi davranislara dogru yoneltilen bir uyumdur Buna benzer sapma davranisi icinde olanlar olaganustu birer kisi ve kahramandirlar Toplumdaki diger kisilere ornek olurlar Bu cesit insanlar kahramanlik oykuleri icinde sikca yer alirlar Daha cok ideal davranis kaliplari yonunde bir sapmadir Bazi kisiler toplumun kabul ettigi davranis kaliplarini asarlar bunlarin ustune cikarlar Normalin disinda alisilagelmis yinelenen modelin disinda oldugundan sapkin davranislardir Sapma nadiren arzu edilebilir olarak dusunulmesine ragmen bazen sosyal sistemin istenilen yonde degismesine ve islevselligine yardim edebilir Sapmanin olumlu etkileri olarak ifade edilebilecek sonuclari asagidaki basliklar altinda siralanabilir Sapma sosyal normlari izah etmeye ve siniflandirmaya yardim eder Bircok sosyal norm ihlal edilinceye kadar toplum hayati acisindan oneminin farkina varilamaz ve belirsizdir Sapma grubun tepkisine sebep olduktan sonra norm tanimlanir ve oneminin farkina varilir Sapma grup dayanismasini artirabilir Sapma sosyal sistemde ihtiyac duyulan degismeyi davet eder Intibak edici olmayan sapmalardan dolayi sosyal degisme beklenir Sapma uygunlugun daha cok arzu edilmesini saglar Bu netice sapmanin yalnizca basarisiz ve cezalandirici oldugu durumlarda ortaya cikar Herkes normlara uygun davrandigi zaman sapmayan insanlar hareket tarzlarinin dogrulugu hakkinda inanc sahibi olacaklardir Olumsuz sapma ise toplum icinde onaylanmayan davranis goruntuleri olusturan sapmadir Bunlar toplum icinde kabul edilebilir davranis goruntulerinden daha asagida yer alan davranislardir Bu davranisa sahip kisiler genellikle kendi toplumlari tarafindan asagi sosyal statulere yerlestirilirler Onaylanmayan asagi ve yetersiz davranis kaliplari yonundeki sapmadir Sosyal sorunlarla ilgili olumsuz sapma davranislari farkli ve anormal olarak gorunurler Fakat her toplumda cesitli derece ve bicimlerde anormallikler vardir Asiri uyumsuzlar orta duzeyde uyumsuzlar fiziksel psikolojik moral ya da kulturel acilardan anormaller gibi Zihinsel engelliler ve psikolojik uyumsuzlar davranis yanlisligi icindedirler Cunku kendilerini toplumda normal olarak kabul edilen davranis bicimlerine uyarlamaya ehil degildirler Ruhsal yetersizlikleri yuzunden toplumun normal davranis kaliplarina uyarlanmazlar Zeka geriligi olanlar aptallar ciddi psikolojik ve nevrotik rahatsizlari olanlar bu gruba girerler Fizik ya da organik engelliler aklen normaldirler Fakat fiziksel bir ozur nedeniyle normal davranislari basaramayan kisilerdir Sagir dilsizler koturumler ve kronik hastalar gibi Bagimli sapkinlar terk edilmisler surgunler dilenciler kimsesiz cocuklar Bunlar normal bir sosyal yapi icinde yerlerini bulamamis olan sosyal yapi disinda kalmis kisilerdir Kaynakca a b ATASEVEN Cumali 2006 Suca Etki Eden Sosyal Faktorler Basilmamis Yuksek Lisans Tezi Suleyman Demirel Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu TAKTAK Batin Ziya 2011 Suca Etki Eden Faktorler Basilmamis Yuksek Lisans Tezi Sakarya Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Malatya Fichter J Sosyoloji Nedir Cev N Celebi Atilla Kitabevi Ankara 1996 a b SUMER Osman 2006 Sosyal Degisme ve Suc Basilmamis Yuksek Lisans Tezi Inonu Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Malatya