Sıkça Triyas sonu yok oluşu olarak da adlandırılan Triyas–Jura (Tr-J) yok oluşu, 201,3 milyon yıl önce gerçekleşmiş olup Triyas ve Jura dönemleri arasındaki sınırı belirler.Fanerozoyik'te hem kara hem okyanuslardaki yaşamı derinden etkileyen beş büyük yok oluştan biridir. Denizlerde konodont sınıfının tamamının ve deniz canlısı cinslerinin %23-34'ü bu yok oluşla ortadan kalktı. Karada, , teruzorlar ve dinozorlar dışındaki bütün arkozoromorfların nesli tükendi. Önceden bolca bulunan , ve gibi grupların nesli tükendi. Jura öncesinde birçok büyük amfibinin ve hâlâ hayatta olan birtakım memeli olmayan terapsidin nesli tükendi. Ancak Tr–J sınırı ile kara omurgalıları arasındaki bağlantı, kara fosillerinin Triyas'ın son katı olan 'deki eksikliğinden ötürü hâlâ tartışmalıdır. Korunan canlılar arasında bitkiler, dinozorlar, teruzorlar ve memeliler bulunur. Bu durum dinozorlar ve teruzorların gelecek 135 milyon yıl boyunca Dünya üzerindeki baskın hayvanlar olmasına yol açtı.
O zamanda gerçekleşen deniz canlısı kayıplarının istatistiksel analizi, biyoçeşitlilikteki azalmanın, yok oluşlardaki artıştan çok türleşmedeki azalmadan kaynaklandığını göstermektedir. Bununla birlikte, bitki sporlarındaki belirgin yenilenme ve mercan resif topluluklarının çöküşü, Triyas–Jura sınırında bir ekolojik felaketin meydana geldiğine işaret etmektedir. Daha eski hipotezler, kademeli iklim veya deniz seviyesi değişikliğinin veya bir ila birden fazla asteroit çarpmasının bu yok oluşa sebep olabileceğini ileri sürmüştür. Ancak Tr–J yok oluşunun nedenini açıklayan teoriler arasında en çok desteklenen ve yaygın olarak kabul edilen teori, yok oluşun sebebini 'nde (İngilizce kısaltması olan CAMP adıyla anılır) yanardağ patlamalarının başlamasına bağlamaktadır. CAMP, coğrafi olarak bilinen en büyük magmatik bölgedir ve şiddetli bir küresel ısınma ve okyanus asitlenmesini tetikleyecek kadar yüksek miktarda karbondioksit salmış olabilir.
Kaynakça
- ^ Some sources (Whiteside et al 2010) give a date 181.8268 Ma.
- ^ Ward (11 Mayıs 2001). "Sudden Productivity Collapse Associated with the Triassic-Jurassic Boundary Mass Extinction". Science. 292 (5519): 1148-1151. doi:10.1126/science.1058574. (PMID) 11349146. 24 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Kasım 2022.
- ^ (PDF). 9 Haziran 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Graham Ryder; David E. Fastovsky; Stefan Gartner (1996). The Cretaceous-Tertiary Event and Other Catastrophes in Earth History. Geological Society of America. s. 19. ISBN . 13 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Aralık 2022.
- ^ Sepkoski, J. John (1984). "A kinetic model of Phanerozoic taxonomic diversity. III. Post-Paleozoic families and mass extinctions". Paleobiology. 10 (2). ss. 246-267. doi:10.1017/s0094837300008186. ISSN 0094-8373.
- ^ (PDF). Earth-Science Reviews. 65 (1–2): 103-139. 2004. doi:10.1016/S0012-8252(03)00082-5. 25 Ekim 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2007.
- ^ Bambach, R.K.; Knoll, A.H.; Wang, S.C. (December 2004). "Origination, extinction, and mass depletions of marine diversity". . 30 (4). ss. 522-542. doi:10.1666/0094-8373(2004)030<0522:OEAMDO>2.0.CO;2. ISSN 0094-8373. 22 Şubat 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Aralık 2022.
- ^ Bonis, Nina R.; Ruhl, Micha; Kürschner, Wolfram R. (1 Eylül 2010). "Milankovitch-scale palynological turnover across the Triassic–Jurassic transition at St. Audrie's Bay, SW UK". Journal of the Geological Society. 167 (5). ss. 877-888. doi:10.1144/0016-76492009-141. Erişim tarihi: 12 Aralık 2022.
- ^ Pandolfi, John M.; Kiessling, Wolfgang (April 2014). "Gaining insights from past reefs to inform understanding of coral reef response to global climate change". Current Opinion in Environmental Sustainability. Cilt 7. ss. 52-58. doi:10.1016/j.cosust.2013.11.020. 12 Aralık 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Aralık 2022.
- ^ Colbert, Edwin H. (15 Eylül 1958). "Tetrapod Extinctions at the End of the Triassic Period" (PDF). Proceedings of the National Academy of Sciences. 44 (9). ss. 973-977. Bibcode:1958PNAS...44..973C. doi:10.1073/pnas.44.9.973. ISSN 0027-8424. (PMC) 528676 $2. (PMID) 16590299. 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 14 Aralık 2022.
- ^ Colbert, Edwin H. (15 Eylül 1958). "Tetrapod Extinctions at the End of the Triassic Period" (PDF). Proceedings of the National Academy of Sciences. 44 (9). ss. 973-977. Bibcode:1958PNAS...44..973C. doi:10.1073/pnas.44.9.973. ISSN 0027-8424. (PMC) 528676 $2. (PMID) 16590299. 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 14 Aralık 2022.
- ^ Olsen, P. E.; Shubin, N. H.; Anders, M. H. (28 Ağustos 1987). "New early Jurassic tetrapod assemblages constrain Triassic–Jurassic tetrapod extinction event" (PDF). Science (İngilizce). 237 (4818). ss. 1025-1029. Bibcode:1987Sci...237.1025O. doi:10.1126/science.3616622. ISSN 0036-8075. (PMID) 3616622. 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 14 Aralık 2022.
- ^ Spray, John G.; Kelley, Simon P.; Rowley, David B. (12 Mart 1998). "Evidence for a late Triassic multiple impact event on Earth" (PDF). Nature (İngilizce). 392 (6672). ss. 171-173. Bibcode:1998Natur.392..171S. doi:10.1038/32397. ISSN 1476-4687. 14 Aralık 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 14 Aralık 2022.
- ^ Deenen, M. H. L.; Ruhl, M.; Bonis, N. R.; Krijgsman, W.; Kuerschner, W. M.; Reitsma, M.; Van Bergen, M. J. (1 Mart 2010). "A new chronology for the end-Triassic mass extinction". . 291 (1–4). ss. 113-125. Bibcode:2010E&PSL.291..113D. doi:10.1016/j.epsl.2010.01.003. 16 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Kasım 2022.
- ^ Hautmann, Michael (15 Ağustos 2012). "Extinction: End-Triassic Mass Extinction". eLS. doi:10.1002/9780470015902.a0001655.pub3. ISBN . 16 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Kasım 2022.
- ^ Whiteside, Jessica H.; Olsen, Paul E.; Eglington, Timothy; Brookfield, Michael E.; Sambrotto, Raymond N. (22 Mart 2010). "Compound-specific carbon isotopes from Earth's largest flood basalt eruptions directly linked to the end-Triassic mass extinction". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 107 (15). ss. 6721-6725. Bibcode:2010PNAS..107.6721W. doi:10.1073/pnas.1001706107. (PMC) 2872409 $2. (PMID) 20308590.
- ^ a b Hautmann, Michael (28 Temmuz 2004). "Effect of end-Triassic CO2 maximum on carbonate sedimentation and marine mass extinction". Facies. 50 (2). doi:10.1007/s10347-004-0020-y.
- ^ McElwain, J. C.; Beerling, D. J.; Woodward, F. I. (27 Ağustos 1999). "Fossil Plants and Global Warming at the Triassic-Jurassic Boundary". Science. 285 (5432). ss. 1386-1390. doi:10.1126/science.285.5432.1386. (PMID) 10464094. 16 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Kasım 2022.
Literatür
- Hodych, J. P.; G. R. Dunning (1992). "Did the Manicougan impact trigger end-of-Triassic mass extinction?". Geology. 20 (1). ss. 51-54. Bibcode:1992Geo....20...51H. doi:10.1130/0091-7613(1992)020<0051:DTMITE>2.3.CO;2.
- McElwain, J. C.; ; F. I. Woodward (27 Ağustos 1999). "Fossil Plants and Global Warming at the Triassic–Jurassic Boundary". Science. 285 (5432). ss. 1386-1390. doi:10.1126/science.285.5432.1386. (PMID) 10464094.
- McHone, J.G. (2003), Volatile emissions of Central Atlantic Magmatic Province basalts: Mass assumptions and environmental consequences, in Hames, W.E. et al., eds., The Central Atlantic Magmatic Province: Insights from Fragments of Pangea. American Geophysical Union Monograph 136, p. 241-254.
- Tanner, L.H.; S.G. Lucas; M.G. Chapman (2004). "Assessing the record and causes of Late Triassic extinctions". Earth-Science Reviews. 65 (1–2). ss. 103-139. Bibcode:2004ESRv...65..103T. doi:10.1016/S0012-8252(03)00082-5.
- Whiteside, Jessica H.; Paul E. Olsen; Timothy Eglinton; Michael E. Brookfield; Raymond N. Sambrotto (22 Mart 2010). "Compound-specific carbon isotopes from Earth's largest flood basalt eruptions directly linked to the end-Triassic mass extinction". PNAS. 107 (15). ss. 6721-5. Bibcode:2010PNAS..107.6721W. doi:10.1073/pnas.1001706107 . (PMC) 2872409 $2. (PMID) 20308590.
- Deenen, M.H.L.; M. Ruhl; N.R. Bonis; W. Krijgsman; W. Kuerscher; M. Reitsma; M.J. van Bergen (2010). "A new chronology for the end-Triassic mass extinction". Earth and Planetary Science Letters. 291 (1–4). ss. 113-125. Bibcode:2010E&PSL.291..113D. doi:10.1016/j.epsl.2010.01.003.
- Hautmann, M. (2012). "Extinction: End-Triassic Mass Extinction". eLS (İngilizce). John Wiley & Sons, Ltd: Chichester. doi:10.1002/9780470015902.a0001655.pub3. ISBN .
- Tetsuji Onoue; Honami Sato; Daisuke Yamashita; Minoru Ikehara; Kazutaka Yasukawa; Koichiro Fujinaga; Yasuhiro Kato; Atsushi Matsuoka (8 Temmuz 2016). "Bolide impact triggered the Late Triassic extinction event in equatorial Panthalassa". Scientific Reports. Cilt 6. s. 29609. Bibcode:2016NatSR...629609O. doi:10.1038/srep29609. (PMC) 4937377 $2. (PMID) 27387863.
Dış bağlantılar
- Theories on the Triassic–Jurassic Extinction 1 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- 200 million year old mystery 14 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde . BBC News story, 12-Oct-2011
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sikca Triyas sonu yok olusu olarak da adlandirilan Triyas Jura Tr J yok olusu 201 3 milyon yil once gerceklesmis olup Triyas ve Jura donemleri arasindaki siniri belirler Fanerozoyik te hem kara hem okyanuslardaki yasami derinden etkileyen bes buyuk yok olustan biridir Denizlerde konodont sinifinin tamaminin ve deniz canlisi cinslerinin 23 34 u bu yok olusla ortadan kalkti Karada teruzorlar ve dinozorlar disindaki butun arkozoromorflarin nesli tukendi Onceden bolca bulunan ve gibi gruplarin nesli tukendi Jura oncesinde bircok buyuk amfibinin ve hala hayatta olan birtakim memeli olmayan terapsidin nesli tukendi Ancak Tr J siniri ile kara omurgalilari arasindaki baglanti kara fosillerinin Triyas in son kati olan deki eksikliginden oturu hala tartismalidir Korunan canlilar arasinda bitkiler dinozorlar teruzorlar ve memeliler bulunur Bu durum dinozorlar ve teruzorlarin gelecek 135 milyon yil boyunca Dunya uzerindeki baskin hayvanlar olmasina yol acti Fanerozoyik boyunca deniz canlilarinin nesil tukenme yogunlugu Milyon yil once H K Pj Tr J P Tr Gec D O S Mavi grafik herhangi bir zaman araliginda nesli tukenmekte olan deniz canlisi cinslerinin gorunur yuzdesini gosterir mutlak sayiyi degil Tum deniz canlisi turlerini degil sadece hali hazirda fosillesmis olanlari gostermektedir Geleneksel Bes Buyuk yok olus ve daha yakin tarihte bilimsel acidan taninan tiklanabilir baglantilar seklinde verilmistir Daha fazla ayrinti icin yok olus sayfasina bakiniz kaynak ve resim bilgisi O zamanda gerceklesen deniz canlisi kayiplarinin istatistiksel analizi biyocesitlilikteki azalmanin yok oluslardaki artistan cok turlesmedeki azalmadan kaynaklandigini gostermektedir Bununla birlikte bitki sporlarindaki belirgin yenilenme ve mercan resif topluluklarinin cokusu Triyas Jura sinirinda bir ekolojik felaketin meydana geldigine isaret etmektedir Daha eski hipotezler kademeli iklim veya deniz seviyesi degisikliginin veya bir ila birden fazla asteroit carpmasinin bu yok olusa sebep olabilecegini ileri surmustur Ancak Tr J yok olusunun nedenini aciklayan teoriler arasinda en cok desteklenen ve yaygin olarak kabul edilen teori yok olusun sebebini nde Ingilizce kisaltmasi olan CAMP adiyla anilir yanardag patlamalarinin baslamasina baglamaktadir CAMP cografi olarak bilinen en buyuk magmatik bolgedir ve siddetli bir kuresel isinma ve okyanus asitlenmesini tetikleyecek kadar yuksek miktarda karbondioksit salmis olabilir Kaynakca Some sources Whiteside et al 2010 give a date 181 8268 Ma Ward 11 Mayis 2001 Sudden Productivity Collapse Associated with the Triassic Jurassic Boundary Mass Extinction Science 292 5519 1148 1151 doi 10 1126 science 1058574 PMID 11349146 24 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Kasim 2022 PDF 9 Haziran 2011 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Graham Ryder David E Fastovsky Stefan Gartner 1996 The Cretaceous Tertiary Event and Other Catastrophes in Earth History Geological Society of America s 19 ISBN 9780813723075 13 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Aralik 2022 Sepkoski J John 1984 A kinetic model of Phanerozoic taxonomic diversity III Post Paleozoic families and mass extinctions Paleobiology 10 2 ss 246 267 doi 10 1017 s0094837300008186 ISSN 0094 8373 PDF Earth Science Reviews 65 1 2 103 139 2004 doi 10 1016 S0012 8252 03 00082 5 25 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 22 Ekim 2007 Bambach R K Knoll A H Wang S C December 2004 Origination extinction and mass depletions of marine diversity 30 4 ss 522 542 doi 10 1666 0094 8373 2004 030 lt 0522 OEAMDO gt 2 0 CO 2 ISSN 0094 8373 22 Subat 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Aralik 2022 Bonis Nina R Ruhl Micha Kurschner Wolfram R 1 Eylul 2010 Milankovitch scale palynological turnover across the Triassic Jurassic transition at St Audrie s Bay SW UK Journal of the Geological Society 167 5 ss 877 888 doi 10 1144 0016 76492009 141 Erisim tarihi 12 Aralik 2022 Pandolfi John M Kiessling Wolfgang April 2014 Gaining insights from past reefs to inform understanding of coral reef response to global climate change Current Opinion in Environmental Sustainability Cilt 7 ss 52 58 doi 10 1016 j cosust 2013 11 020 12 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Aralik 2022 Colbert Edwin H 15 Eylul 1958 Tetrapod Extinctions at the End of the Triassic Period PDF Proceedings of the National Academy of Sciences 44 9 ss 973 977 Bibcode 1958PNAS 44 973C doi 10 1073 pnas 44 9 973 ISSN 0027 8424 PMC 528676 2 PMID 16590299 8 Mart 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 14 Aralik 2022 Colbert Edwin H 15 Eylul 1958 Tetrapod Extinctions at the End of the Triassic Period PDF Proceedings of the National Academy of Sciences 44 9 ss 973 977 Bibcode 1958PNAS 44 973C doi 10 1073 pnas 44 9 973 ISSN 0027 8424 PMC 528676 2 PMID 16590299 8 Mart 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 14 Aralik 2022 Olsen P E Shubin N H Anders M H 28 Agustos 1987 New early Jurassic tetrapod assemblages constrain Triassic Jurassic tetrapod extinction event PDF Science Ingilizce 237 4818 ss 1025 1029 Bibcode 1987Sci 237 1025O doi 10 1126 science 3616622 ISSN 0036 8075 PMID 3616622 8 Mart 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 14 Aralik 2022 Spray John G Kelley Simon P Rowley David B 12 Mart 1998 Evidence for a late Triassic multiple impact event on Earth PDF Nature Ingilizce 392 6672 ss 171 173 Bibcode 1998Natur 392 171S doi 10 1038 32397 ISSN 1476 4687 14 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 14 Aralik 2022 Deenen M H L Ruhl M Bonis N R Krijgsman W Kuerschner W M Reitsma M Van Bergen M J 1 Mart 2010 A new chronology for the end Triassic mass extinction 291 1 4 ss 113 125 Bibcode 2010E amp PSL 291 113D doi 10 1016 j epsl 2010 01 003 16 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Kasim 2022 Hautmann Michael 15 Agustos 2012 Extinction End Triassic Mass Extinction eLS doi 10 1002 9780470015902 a0001655 pub3 ISBN 9780470016176 16 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Kasim 2022 Whiteside Jessica H Olsen Paul E Eglington Timothy Brookfield Michael E Sambrotto Raymond N 22 Mart 2010 Compound specific carbon isotopes from Earth s largest flood basalt eruptions directly linked to the end Triassic mass extinction Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 107 15 ss 6721 6725 Bibcode 2010PNAS 107 6721W doi 10 1073 pnas 1001706107 PMC 2872409 2 PMID 20308590 a b Hautmann Michael 28 Temmuz 2004 Effect of end Triassic CO2 maximum on carbonate sedimentation and marine mass extinction Facies 50 2 doi 10 1007 s10347 004 0020 y McElwain J C Beerling D J Woodward F I 27 Agustos 1999 Fossil Plants and Global Warming at the Triassic Jurassic Boundary Science 285 5432 ss 1386 1390 doi 10 1126 science 285 5432 1386 PMID 10464094 16 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Kasim 2022 LiteraturHodych J P G R Dunning 1992 Did the Manicougan impact trigger end of Triassic mass extinction Geology 20 1 ss 51 54 Bibcode 1992Geo 20 51H doi 10 1130 0091 7613 1992 020 lt 0051 DTMITE gt 2 3 CO 2 McElwain J C F I Woodward 27 Agustos 1999 Fossil Plants and Global Warming at the Triassic Jurassic Boundary Science 285 5432 ss 1386 1390 doi 10 1126 science 285 5432 1386 PMID 10464094 McHone J G 2003 Volatile emissions of Central Atlantic Magmatic Province basalts Mass assumptions and environmental consequences in Hames W E et al eds The Central Atlantic Magmatic Province Insights from Fragments of Pangea American Geophysical Union Monograph 136 p 241 254 Tanner L H S G Lucas M G Chapman 2004 Assessing the record and causes of Late Triassic extinctions Earth Science Reviews 65 1 2 ss 103 139 Bibcode 2004ESRv 65 103T doi 10 1016 S0012 8252 03 00082 5 Whiteside Jessica H Paul E Olsen Timothy Eglinton Michael E Brookfield Raymond N Sambrotto 22 Mart 2010 Compound specific carbon isotopes from Earth s largest flood basalt eruptions directly linked to the end Triassic mass extinction PNAS 107 15 ss 6721 5 Bibcode 2010PNAS 107 6721W doi 10 1073 pnas 1001706107 PMC 2872409 2 PMID 20308590 Deenen M H L M Ruhl N R Bonis W Krijgsman W Kuerscher M Reitsma M J van Bergen 2010 A new chronology for the end Triassic mass extinction Earth and Planetary Science Letters 291 1 4 ss 113 125 Bibcode 2010E amp PSL 291 113D doi 10 1016 j epsl 2010 01 003 Hautmann M 2012 Extinction End Triassic Mass Extinction eLS Ingilizce John Wiley amp Sons Ltd Chichester doi 10 1002 9780470015902 a0001655 pub3 ISBN 978 0470016176 Tetsuji Onoue Honami Sato Daisuke Yamashita Minoru Ikehara Kazutaka Yasukawa Koichiro Fujinaga Yasuhiro Kato Atsushi Matsuoka 8 Temmuz 2016 Bolide impact triggered the Late Triassic extinction event in equatorial Panthalassa Scientific Reports Cilt 6 s 29609 Bibcode 2016NatSR 629609O doi 10 1038 srep29609 PMC 4937377 2 PMID 27387863 Dis baglantilarTheories on the Triassic Jurassic Extinction 1 Agustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde 200 million year old mystery 14 Aralik 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde BBC News story 12 Oct 2011