Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tulpar (Başkurtça: Толпар, Kazakça: Тұлпар, Tatarca: Тулпар, Kırgızca: Тулпар, Rusça: Тулпар veya Тулпа́р), Türk mitolojisinde yer alan kanatlı at figürü. Pegasus ile benzerdir. Kırgızların Manas Destanı'nda bu uçan kanatlı atlardan söz edilir. Arkeolojik olarak da Kazakistan'da keşfedilen Esik Kurganında bulunan Altın elbiseli adam isimli elbisenin başlığında tulpar figürü vardır.
Tulpar'ın adı, Türk, Kırgız ve Altay mitolojilerinde geçer. Genelde beyaz veya kara (tek renk) bir at olarak betimlenir. Beyaz kanatları vardır ve Kuday (Tanrı) tarafından yiğitlere yardımcı olması için yaratılmıştır. Dünyanın en uzun destanı olan kırgızların manas destanında, Manas'ın ünlü savaşçılarının sürdüğü kanatlarıyla rüzgardan hızlı koştuğu söylenen efsanevi atlar. Başkurt inançlarına göre kanatlarını hiç kimse göremez. Tulpar kanatlarını yalnız karanlıkta, büyük engelleri ve mesafeleri aşarken açar. Eğer birisi tarafından tulpar’ın kanatları görülürse, Tulpar’ın kaybolacağına inanılır. Tulpar adı yalnızca Türklerde değil komşu Avar, Lak, Andı, Dargı ve Tabasaran dillerinde de yaşamaktadır. Osetlerde Tolpar, Çeçenlerde Turpal olarak yer alır. Bir Kumuk atasözünde şöyle der:
- Tulpar yerün birevü buççağunda bulsa da, öz yılkısın tabar.
- (Tulpar dünyanın bir başka köşesinde olsa da, kendi sürüsünü bulur.)
Etimoloji
(Tul/Yul) kökünden türemiştir. Moğolca Zulbah (kel, saçsız) sözcüğüyle alakalı olabilir. Çünkü Türk mitolojisinde kel atlara sık rastlanır ve kellik kahramanlarda olduğu gibi atlarda da gücü simgeler. Yol sözcüğü ile de aynı kökten gelme ihtimali vardır. Tulu sözcüğü eski Altaycada kıraç rengi ifade eder.
Kültürel Etkisi
Tulpar efsanesinin günümüze etkileri,
- Türkiye'nin ilk yerli yapımı Zırhlı Personel Taşıyıcı (ZPT) aracına da Tulpar ismi verilmiştir.
- Kazakistan armasının sağ ve sol köşelerde birer tane Tulpar vardır.
- Kazakistan'da bir hava yolu şirketi Tulpar ismini seçmiştir, .
- Monster Notebook şirketinin Tulpar isimli bir notebook serisi vardır.
- Azerbaycan'da askeri 1 geminin adı Tulpar'dır
- Türkiye'de Ufuk Seyar tarafından yazılmış Tulpar ; Kanije Savunması adında bir roman vardır.
Tulpar atları
Tulpar atına yiğitler, alp olanlar, bahadırlar (Tuvaca: maadır, Eski Türkçe: Bagatur) binebilir. Türk efsanelerine göre bu ata yüreği ve bedeni güçlü olanlar sahip olabilir. Tulpar adı verilen kanatlı Türk atlarına misal olarak, Alpamıs'ın bayşubarı, Kobılandı'nın Tayburılı, Er Targının Karakaskası, Kabanbay'ın Kubası, Bugıbay'ın Akanseri'nin Kulageri.Karaserkesi, Navrızbay'ın Akazuvı, İsatay'ın Aktabanı vb.
Kaynakça
- ^ GÜRÇAY Serdar, Mitolojilerde Uçan At Motifi Üzerine Karşılaştırmalı Bir Çalışma, 2018
- Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0)27 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Dış bağlantılar
- (Rusça)
- (Rusça)
Bibliyografya
- Ufuk Seyar Tulpar ; Kanije Savunması, Cinius Yayınları, 2017
 | Mitoloji ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tulpar Baskurtca Tolpar Kazakca Tulpar Tatarca Tulpar Kirgizca Tulpar Rusca Tulpar veya Tulpa r Turk mitolojisinde yer alan kanatli at figuru Pegasus ile benzerdir Kirgizlarin Manas Destani nda bu ucan kanatli atlardan soz edilir Arkeolojik olarak da Kazakistan da kesfedilen Esik Kurganinda bulunan Altin elbiseli adam isimli elbisenin basliginda tulpar figuru vardir Kazakistan devlet armasiBaskurdistan in rayonunun bayragi Tulpar in adi Turk Kirgiz ve Altay mitolojilerinde gecer Genelde beyaz veya kara tek renk bir at olarak betimlenir Beyaz kanatlari vardir ve Kuday Tanri tarafindan yigitlere yardimci olmasi icin yaratilmistir Dunyanin en uzun destani olan kirgizlarin manas destaninda Manas in unlu savascilarinin surdugu kanatlariyla ruzgardan hizli kostugu soylenen efsanevi atlar Baskurt inanclarina gore kanatlarini hic kimse goremez Tulpar kanatlarini yalniz karanlikta buyuk engelleri ve mesafeleri asarken acar Eger birisi tarafindan tulpar in kanatlari gorulurse Tulpar in kaybolacagina inanilir Tulpar adi yalnizca Turklerde degil komsu Avar Lak Andi Dargi ve Tabasaran dillerinde de yasamaktadir Osetlerde Tolpar Cecenlerde Turpal olarak yer alir Bir Kumuk atasozunde soyle der Tulpar yerun birevu buccagunda bulsa da oz yilkisin tabar Tulpar dunyanin bir baska kosesinde olsa da kendi surusunu bulur Etimoloji Tul Yul kokunden turemistir Mogolca Zulbah kel sacsiz sozcuguyle alakali olabilir Cunku Turk mitolojisinde kel atlara sik rastlanir ve kellik kahramanlarda oldugu gibi atlarda da gucu simgeler Yol sozcugu ile de ayni kokten gelme ihtimali vardir Tulu sozcugu eski Altaycada kirac rengi ifade eder Kulturel EtkisiTulpar efsanesinin gunumuze etkileri Turkiye nin ilk yerli yapimi Zirhli Personel Tasiyici ZPT aracina da Tulpar ismi verilmistir Kazakistan armasinin sag ve sol koselerde birer tane Tulpar vardir Kazakistan da bir hava yolu sirketi Tulpar ismini secmistir Monster Notebook sirketinin Tulpar isimli bir notebook serisi vardir Azerbaycan da askeri 1 geminin adi Tulpar dir Turkiye de Ufuk Seyar tarafindan yazilmis Tulpar Kanije Savunmasi adinda bir roman vardir Tulpar atlariTulpar atina yigitler alp olanlar bahadirlar Tuvaca maadir Eski Turkce Bagatur binebilir Turk efsanelerine gore bu ata yuregi ve bedeni guclu olanlar sahip olabilir Tulpar adi verilen kanatli Turk atlarina misal olarak Alpamis in baysubari Kobilandi nin Tayburili Er Targinin Karakaskasi Kabanbay in Kubasi Bugibay in Akanseri nin Kulageri Karaserkesi Navrizbay in Akazuvi Isatay in Aktabani vb Kaynakca GURCAY Serdar Mitolojilerde Ucan At Motifi Uzerine Karsilastirmali Bir Calisma 2018 Turk Soylence Sozlugu Deniz Karakurt Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 27 Aralik 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Dis baglantilar Rusca Rusca BibliyografyaUfuk Seyar Tulpar Kanije Savunmasi Cinius Yayinlari 2017 ISBN 6052960516Mitoloji ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz