Türkistanlılar Kültür ve Sosyal Yardım Derneği

Türkistanlılar Kültür ve Sosyal Yardım Derneği ya da kısaca İstanbul Türkistanlılar Derneği. 27 Ocak 1954'te İstanbul'da kurulmuş sivil toplum kuruluşu. Bakanlar Kurulu Kararı ile “Kamu Yararına Olan Dernek” ünvanını alan derneğin merkezi Fatih/Aksaray’da bulunmaktadır. Dernek başkanı 'dır. Üyelerinin tamamına yakınını Özbek Türkleri oluşturmaktadır. Dernek Türkiyedeki Özbek diasporasının temsilcisi konumundadır.

Amaçları

Derneğin amaçları; Türkistanı yani Orta Asya’yı teşkil eden başta Özbekistan olmak üzere Kazakistan, Türkmenistan, Kırgızistan ve Tacikistan ülkelerinin tarihsel, kültürel, içtimai ve sosyo-ekonomik konularını Türkler ile Türkistanlılara tanıtmaktır. Çeşitli yollarla Türkistan coğrafyasından Türkiye’ye gelen kişilerle yakın ilişkide bulunmak, problemlerine çözüm üretmek, sahip olunan örf, adet, gelenekleri ve kültürü devam ettirmek, üyeleri arasında birlik ve beraberliği sağlamak, önemli ve özel günlerde (Nevruz, Mevlid, Bayramlar, Piknik) Türkistanlıları bir araya getirmek ve dayanışmayı sağlamak amaçları arasındadır.

Türkistanlılar Kültür ve Sosyal Yardım Derneği, Adana'da yer alan "Türkistanlılar Kültür ve Yardımlaşma Derneği" ile birlikte Sovyetler Birliği dağılana kadar Türkistan coğrafyasının bağımsızlığı için mücadeleyi amaçlamış ve Türkiye içerisinde etkin bir şekilde mücadele etmiştir.

Günümüz

Her yıl Nevruz ve piknik etkinlikleri düzenli olarak düzenlenmektedir. Bu etkinliklerin yanı sıra dernek kültür ve dil konularına önem vermektedir. 2023 yılı Ocak ayı itibarıyla Türkistanlılar Kültür ve Sosyal Yardım Derneği ile Taşkent Alişir Nevai Devlet Üniversitesi arasında imzalanan sözleşme ve Özbekistan İstanbul Başkonsolosluğu destekleriyle dernek üyelerine yönelik Özbekçe çevrimiçi dil kursları başlamıştır.

Tarihi

27 Ocak 1954 tarihinde Türkistanlılar Yardımlaşma Derneği ismi ile kuruluşu resmen tamamlanmıştır. 21 Şubat 1954’ te yapılan ilk kongresinde başkanlığa Kamilcan Okay getirilmiş, 1955 yılında yapılan kongresinde ise dernek başkanlığına Dr. Salih Erkinkol seçilmiştir.

12 Eylül 1980 askeri darbesi ile birlikte tüm derneklerin çalışmaları askıya alınarak kapatılmış ve aynı ad ile açılmalarına izin verilmemiştir.

1984 yılında Prof. Dr. Ahat Andican ve arkadaşlarının çalışmalarıyla Türkistanlılar Kültür ve Sosyal Yardım Derneği adı ile yeniden kurulmuş ve dernek başkanlığına Prof. Dr. Ahat Andican seçilmiştir. Günümüzde dernek başkanlığını Ekber Yassa yürütmektedir.

İlişkiler

Dernek, Avrasya Türk Dernekleri Federasyonu üyesidir ve Türkiyedeki çoğu Türk Dünyası derneği ile aktif olarak ilişki halindedir.

Günümüzde İstanbul, Adana (Türkiye) ve New Jersey (Amerika) olmak üzere üç Türkistanlılar Derneği bulunmaktadır. Adana’da bulunan dernek “Türkistanlılar Kültür ve Yardımlaşma Derneği” ismi ile, New Jersey’de bulunan dernek ise “Turkestanian American Association” ismi ile faaliyet göstermektedir. Aralarında en kapsamlı olan Türkistanlılar Kültür ve Sosyal Yardım Derneği, bu derneklerle ilişki halindedir ve çoğu üyeleri ortaktır.

Kaynakça

1. ^ . www.siviltoplum.gov.tr. 12 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2023. 
2. ^ . dunyo.info (Özbekçe). 18 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2023. 
3. ^ . www.trt.net.tr (Özbekçe). 10 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2023. 
4. ^ ^{a b} . www.trt.net.tr (Özbekçe). 10 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2023. 
5. ^ (Özbekçe). 10 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2023. 
6. ^ "20. YÜZYILDA TÜRKİSTAN'DAN ÇUKUROVA'YA GÖÇ HAREKETLERİ VE ADANA'DAKİ TÜRKİSTANLILARIN FAALİYETLERİ". dergipark.org.tr. 22 Ekim 2020. 6 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Şubat 2023. 
7. ^ . www.trt.net.tr (Özbekçe). 10 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2023. 
8. ^ . yuz.uz (Özbekçe). 10 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2023. 
9. ^ BİLGEHAN, Zeynep. . Hürriyet. 21 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2023. 
10. ^ Türkistanlılar Yardımlaşma Derneği Ana Tüzüğü (PDF). Türkistanlılar Yardımlaşma Derneği. 27 Ocak 1954. 10 Şubat 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 10 Şubat 2023. 
11. ^ . zeytinburnu.istanbul. 7 Haziran 2015. 21 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2023. 
12. ^ . bulturk.net. 6 Mayıs 2021. 18 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2023. 
13. ^ . adana.goc.gov.tr. 10 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2023. 
14. ^ . turkistanamerican.org. 7 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2023.