Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddenin daha doğru ve güvenilir bilgi sunması için güncellenmesi gerekmektedir. Daha fazla bilgi için bakınız. |
Türkiye'de tarım, istihdam, ihracat ve ulusal gelire yaptığı katkı ile önemli bir sektördür.
Ekonomik sektörlerin GSYİH içindeki payı (2014)
Tarım sektörü 2022 yılında bir önceki yıla göre %15,3 artışla 34,2 milyar dolar ihracat yaptı. Türkiye 2014 yılında 190 ülkeye, 18,7 milyar $ değerinde, 1707 tür tarım ürünü ihraç etmiştir. 2023 yılında 213 ülke ve serbest bölgeye 12,4 milyar dolarlık hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve mamulleri ihracatı yapıldı.
2011 yılında Tarım sektörü, 6,1 milyon istihdam, 62,7 milyar dolar gelir ile önemli bir ekonomik faaliyetti.
Tarımsal istihdam 1980 yılında %50,6 iken 2003'te %34,3, 2011'de %25,5 oranlarına inmiştir. Tarımda çalışanların sayısının azalması hizmet ve sanayi sektörlerinde çalışan insanların sayısının artması neticesinde oluşmuştur. Cumhuriyetin ilk yıllarında tarım sektörü GSMH içinde %42,8 paya sahipken, 1970'te %36, 1980'de %25, 1990'da %16, 2000'de %13,5, 2003'te %12,6, 2011'de %8,1'e düşmüştür. Tarım ürünlerinin ithalat içindeki oranı; 1980 yılında %0,6 iken 2011 yılında %7,3'e yükselmiştir.
Tarımda çalışanların oranı yüksek olmasına rağmen ulusal gelirden aldıkları pay düşüktür. 1980'de nüfusun %50,6'sı tarımda çalışırken ulusal gelire katkıları %25 olmuştur. Gelişmiş ülkelerde tarımda istihdam edilen nüfusun oranı %3,5 gibi çok daha düşüktür.
| Temel veriler | Türkiye(2002) | Tarım (2002) | Tarımın payı(%)(2002) | Türkiye(2011) | Tarım (2011) | Tarımın payı(%)(2011) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Nüfus(milyon) | 69,3 | 23,7 | 34,2 | 74,7 | 17,3 | 23,2 |
| İstihdam(milyon) | 21,3 | 7,4 | 34,9 | 24,1 | 6,1 | 25,5 |
| Milli gelir (milyar $) | 230,5 | 23,7 | 10,3 | 772,3 | 62,7 | 8,1 |
| Kişi başı gelir ($) | 3492 | 1064 | 28,6 | 10444 | 3653 | 35,0 |
| İhracat(milyar$) | 36,0 | 4,0 | 11,2 | 134,9 | 15,3 | 11,3 |
| İthalat(milyar$) | 51,5 | 3,9 | 7,7 | 240,8 | 17,6 | 7,3 |
Arazi ve iklim şartları
Türkiye arazisinin %55,9'u 1000 metreden fazla yükseltiye sahiptir. %15'ten fazla eğime sahip alanlar ülke topraklarının %62,5'ini oluşturur. 1. 2. ve 3. sınıf kaliteli topraklar %24,5 oranındadır ve bu arazilerin %90'nı tarım arazisidir. 77,9 milyon hektar Türkiye arazisinin 26,3 milyonu tarımda kullanılır.[]
Türkiye'de denize göre konum, enlem ve yükseltiye bağlı üç temel iklim tipi görülür: Karadeniz iklimi, Akdeniz iklimi, Karasal iklim. Bu iklim tipleri bölgeler içinde değişiklik gösterir ve alt tiplere ayrılır. Örneğin; İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde görülen karasal iklimler birbirinden kısmen farklıdır. Bu iklim çeşitliliği Türkiye'de pek çok farklı ürünün yetişmesine imkân vermiştir. Akdeniz Bölgesinde meyve-sebze, seracılık, turunçgiller, Ege Bölgesinde zeytin, tütün, turunçgiller, Trakya'da ayçiçeği, Güney Marmara'da sebze-meyve, Karadeniz'de fındık, çay, tütün, İç Anadolu Bölgesinde tahıllar ve şeker pancarı, Güneydoğu Anadolu'da pamuk, tahıllar yetiştirilmektedir.[]
Bölgelerin Türkiye tarımsal katma değerine katkısı 2000 yılında şu şekilde gerçekleşmiştir: Ege %20,4, Akdeniz %17,65, İç Anadolu %15,32, Karadeniz %14,68, Marmara %14,97, Güneydoğu Anadolu %10,79, Doğu Anadolu %6,55.
Bölgelerin ekonomilerinde tarımın payı ise şu şekilde gerçekleşmiştir (2000 yılı): Marmara %5,30, İç Anadolu %12,18, Ege %16,07, Akdeniz %20,22, Karadeniz %21,71, Doğu Anadolu %26,90, Güneydoğu %28,38.[]
Üretim
2014 yılı için bazı ürünlerin üretim miktarları aşağıda verilmiştir.
- 32,7 milyon ton tahıl üretilmiştir. Tahıl üretiminde; 19 milyon ton buğday, 6,3 ton arpa, 5,9 ton mısır en çok üretilen ürünlerdir.
- Yağlı tohumlardan, ayçiçeği 1,6 milyon ton, çiğit 1,4 milyon ton, soya 150 bin ton olmak üzere toplam 3,5 milyon ton üretilmiştir.
- Kuru baklagiller, 1 milyon ton üretilmiştir. Üretimi 450 bin ton üretilen nohut, kırmızı mercimek, fasulye ve yeşil mercimek oluşturur.
- Meyvelerden, üzüm 4,1 milyon ton üretilmiştir. Turunçgiller 3,8 milyon ton, zeytin 1,8 milyon ton, fındık 412 bin ton üretilmiştir.
- Hayvancılıkta, 2014 yılında; 14,2 milyon büyükbaş, 31,1 milyon koyun, 10,3 milyon keçi yetiştirilmektedir. Aynı yıl; 17,1 milyar yumurta, 1,9 milyon ton kanatlı eti, 18,5 milyon ton süt, 27.000 ton keçi eti, 100.000 ton koyun eti, 882.000 ton sığır eti elde edilmiştir.
- Süs bitkileri, 2002 yılında 22,3 milyon $ 2011 yılında 76 milyon $ ihracat yapılmıştır. 2015 yılında 125 milyon $ ihracat hedeflenmektedir.
- Balıkçılık: Türkiye'de balıkçılık sektörü, GSYİH'nın %0,3'ünü, toplam istihdamın %0,2'sini oluşturur. 2011'de 927,88 milyon $ üretim değerine ulaşmıştır. 2014'te yapılan 537.345 ton üretimin; %43'ü avcılık, %43'ü yetiştiricilik, %6,7 iç su, %6,3 diğer deniz ürünlerinden elde edilmiştir.
2023 yılı için bazı ürünlerin üretim miktarları aşağıda verilmiştir.
- Tahıl ürünleri üretimi 2022 yılına göre yüzde 9,1 artarak 42,2 milyon ton oldu. Buna göre buğday 22 milyon ton, arpa 9,2 milyon ton, çavdar 305 bin ton, yulaf 410 bin ton oldu.
- Yağlı tohumlardan, ayçiçeği 2,2 milyon ton, soya 137,5 bin ton üretildi.
- Kuru baklagillerden, 580 bin ton nohut, 424 bin ton kırmızı mercimek, 240 bin ton kuru fasulye üretimi gerçekleştirildi.
- Şeker pancarı, 2023 yılında 2022 yılına göre %22,1 artarak 23,5 milyon ton oldu.
- Kütlü pamuk bir önceki yıla göre %23,6 azalarak 2,1 milyon ton seviyesinde üretim yapıldı.
- Meyve üretimi ise 2022 yılına göre %2,3 artarak toplam 27,4 milyon ton oldu.
- Sebzelerde üretim miktarı bir önceki yıla göre %0,6 artarak 31,8 milyon ton oldu. Buna göre, kuru soğanda %10,6, kapya biberde %8,2, domateste %2,3 artış olurken; kavunda %11,6, karpuzda %7,3, salatalık %3,4 azalış oldu.
- Süs bitkileri, 2023 yılında 2022 yılına göre %4 oranında artış gösterdi.
Sorunlar
Türkiye tarımının kronik sorunları verimsizliğe sebep olmaktadır. Tarım topraklarının miras yoluyla küçülmesi, sulamanın yaygın olmaması, doğal şartlara bağlı tarım yapılması, makine kullanımının yetersizliği, bu sorunların bazılarıdır. Girdi maliyetlerinin yüksek olması, yeni teknik ve teknolojilere uyum sorunları, çiftçinin eğitim yetersizliği, desteklemelerin etkisiz ve yetersiz olması, üretici-tüketici arasındaki aracıların fazla olması, tarım verilerinin düzenli toplanmaması diğer sorunlardır.
Kaynakça
- ^ a b Yıllık Ekonomik Rapor 2014 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. maliye.gov.tr
- ^ "Tarım sektörü 2022 yılını rekor ihracatla tamamladı". NTV. 4 Ocak 2023. 6 Ocak 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ocak 2024.
- ^ "2014 Faaliyet Raporu" (PDF). Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı. 2015. 27 Nisan 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 7 Kasım 2015.
- ^ "Geçen yıl 12 milyar dolarlık hububat ve bakliyat ihracatı yapıldı". TRT Haber. 7 Ocak 2024. 8 Ocak 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Ocak 2024.
- ^ a b (PDF). Tarım ve Köyişleri Bakanlığı. 2005. 28 Aralık 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2015.
- ^ (PDF). musiad.org.tr. Temmuz 2014. 22 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2015.
- ^ "TÜRKİYE TARIM SEKTÖRÜ RAPORU" (PDF). tobb.org.tr. 2013. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 7 Kasım 2015.
- ^ a b TAŞYÜREK, Serdar. (PDF). esagev.org. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2015.
- ^ (PDF). Doğu Marmara Kalkınma Ajansı. 2013. 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2015.
- ^ "Karadeniz'in Türkiye sularında balıkçılık" (PDF). Türkiye Balıkçılık Mevcut Durum Raporu. south-stream-offshore.com. Erişim tarihi: 14 Kasım 2015.[]
- ^ . tuik.gov.tr. 26 Haziran 2015. 15 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2015.
- ^ a b c d e f g h i "TÜİK, 2023 bitkisel üretim istatistiklerini yayınladı". BloombergHT. 29 Aralık 2023. 29 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Aralık 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddenin daha dogru ve guvenilir bilgi sunmasi icin guncellenmesi gerekmektedir Daha fazla bilgi icin tartisma sayfasina bakiniz Turkiye de tarim istihdam ihracat ve ulusal gelire yaptigi katki ile onemli bir sektordur Ekonomik sektorlerin istihdam icindeki payi 2014 Tarim 22 3 Sanayi 20 1 Hizmet 50 3 Insaat 7 4 Ekonomik sektorlerin GSYIH icindeki payi 2014 Tarim 6 Sanayi 28 3 Hizmet 59 8 Insaat 6 0 Osmaniye deki bir sulama kanali90 li yillarda Ankara daki bir tarla Tarim sektoru 2022 yilinda bir onceki yila gore 15 3 artisla 34 2 milyar dolar ihracat yapti Turkiye 2014 yilinda 190 ulkeye 18 7 milyar degerinde 1707 tur tarim urunu ihrac etmistir 2023 yilinda 213 ulke ve serbest bolgeye 12 4 milyar dolarlik hububat bakliyat yagli tohumlar ve mamulleri ihracati yapildi 2011 yilinda Tarim sektoru 6 1 milyon istihdam 62 7 milyar dolar gelir ile onemli bir ekonomik faaliyetti Tarimsal istihdam 1980 yilinda 50 6 iken 2003 te 34 3 2011 de 25 5 oranlarina inmistir Tarimda calisanlarin sayisinin azalmasi hizmet ve sanayi sektorlerinde calisan insanlarin sayisinin artmasi neticesinde olusmustur Cumhuriyetin ilk yillarinda tarim sektoru GSMH icinde 42 8 paya sahipken 1970 te 36 1980 de 25 1990 da 16 2000 de 13 5 2003 te 12 6 2011 de 8 1 e dusmustur Tarim urunlerinin ithalat icindeki orani 1980 yilinda 0 6 iken 2011 yilinda 7 3 e yukselmistir Tarimda calisanlarin orani yuksek olmasina ragmen ulusal gelirden aldiklari pay dusuktur 1980 de nufusun 50 6 si tarimda calisirken ulusal gelire katkilari 25 olmustur Gelismis ulkelerde tarimda istihdam edilen nufusun orani 3 5 gibi cok daha dusuktur 2002 2011 Yillari Turkiye tarim verileri Temel veriler Turkiye 2002 Tarim 2002 Tarimin payi 2002 Turkiye 2011 Tarim 2011 Tarimin payi 2011 Nufus milyon 69 3 23 7 34 2 74 7 17 3 23 2Istihdam milyon 21 3 7 4 34 9 24 1 6 1 25 5Milli gelir milyar 230 5 23 7 10 3 772 3 62 7 8 1Kisi basi gelir 3492 1064 28 6 10444 3653 35 0Ihracat milyar 36 0 4 0 11 2 134 9 15 3 11 3Ithalat milyar 51 5 3 9 7 7 240 8 17 6 7 3Arazi ve iklim sartlariTurkiye arazisinin 55 9 u 1000 metreden fazla yukseltiye sahiptir 15 ten fazla egime sahip alanlar ulke topraklarinin 62 5 ini olusturur 1 2 ve 3 sinif kaliteli topraklar 24 5 oranindadir ve bu arazilerin 90 ni tarim arazisidir 77 9 milyon hektar Turkiye arazisinin 26 3 milyonu tarimda kullanilir kaynak belirtilmeli Turkiye de denize gore konum enlem ve yukseltiye bagli uc temel iklim tipi gorulur Karadeniz iklimi Akdeniz iklimi Karasal iklim Bu iklim tipleri bolgeler icinde degisiklik gosterir ve alt tiplere ayrilir Ornegin Ic Anadolu Dogu Anadolu ve Guneydogu Anadolu bolgelerinde gorulen karasal iklimler birbirinden kismen farklidir Bu iklim cesitliligi Turkiye de pek cok farkli urunun yetismesine imkan vermistir Akdeniz Bolgesinde meyve sebze seracilik turuncgiller Ege Bolgesinde zeytin tutun turuncgiller Trakya da aycicegi Guney Marmara da sebze meyve Karadeniz de findik cay tutun Ic Anadolu Bolgesinde tahillar ve seker pancari Guneydogu Anadolu da pamuk tahillar yetistirilmektedir kaynak belirtilmeli Bolgelerin Turkiye tarimsal katma degerine katkisi 2000 yilinda su sekilde gerceklesmistir Ege 20 4 Akdeniz 17 65 Ic Anadolu 15 32 Karadeniz 14 68 Marmara 14 97 Guneydogu Anadolu 10 79 Dogu Anadolu 6 55 Bolgelerin ekonomilerinde tarimin payi ise su sekilde gerceklesmistir 2000 yili Marmara 5 30 Ic Anadolu 12 18 Ege 16 07 Akdeniz 20 22 Karadeniz 21 71 Dogu Anadolu 26 90 Guneydogu 28 38 kaynak belirtilmeli Uretim2014 yili icin bazi urunlerin uretim miktarlari asagida verilmistir 32 7 milyon ton tahil uretilmistir Tahil uretiminde 19 milyon ton bugday 6 3 ton arpa 5 9 ton misir en cok uretilen urunlerdir Yagli tohumlardan aycicegi 1 6 milyon ton cigit 1 4 milyon ton soya 150 bin ton olmak uzere toplam 3 5 milyon ton uretilmistir Kuru baklagiller 1 milyon ton uretilmistir Uretimi 450 bin ton uretilen nohut kirmizi mercimek fasulye ve yesil mercimek olusturur Meyvelerden uzum 4 1 milyon ton uretilmistir Turuncgiller 3 8 milyon ton zeytin 1 8 milyon ton findik 412 bin ton uretilmistir Hayvancilikta 2014 yilinda 14 2 milyon buyukbas 31 1 milyon koyun 10 3 milyon keci yetistirilmektedir Ayni yil 17 1 milyar yumurta 1 9 milyon ton kanatli eti 18 5 milyon ton sut 27 000 ton keci eti 100 000 ton koyun eti 882 000 ton sigir eti elde edilmistir Sus bitkileri 2002 yilinda 22 3 milyon 2011 yilinda 76 milyon ihracat yapilmistir 2015 yilinda 125 milyon ihracat hedeflenmektedir Balikcilik Turkiye de balikcilik sektoru GSYIH nin 0 3 unu toplam istihdamin 0 2 sini olusturur 2011 de 927 88 milyon uretim degerine ulasmistir 2014 te yapilan 537 345 ton uretimin 43 u avcilik 43 u yetistiricilik 6 7 ic su 6 3 diger deniz urunlerinden elde edilmistir 2023 yili icin bazi urunlerin uretim miktarlari asagida verilmistir Tahil urunleri uretimi 2022 yilina gore yuzde 9 1 artarak 42 2 milyon ton oldu Buna gore bugday 22 milyon ton arpa 9 2 milyon ton cavdar 305 bin ton yulaf 410 bin ton oldu Yagli tohumlardan aycicegi 2 2 milyon ton soya 137 5 bin ton uretildi Kuru baklagillerden 580 bin ton nohut 424 bin ton kirmizi mercimek 240 bin ton kuru fasulye uretimi gerceklestirildi Seker pancari 2023 yilinda 2022 yilina gore 22 1 artarak 23 5 milyon ton oldu Kutlu pamuk bir onceki yila gore 23 6 azalarak 2 1 milyon ton seviyesinde uretim yapildi Meyve uretimi ise 2022 yilina gore 2 3 artarak toplam 27 4 milyon ton oldu Sebzelerde uretim miktari bir onceki yila gore 0 6 artarak 31 8 milyon ton oldu Buna gore kuru soganda 10 6 kapya biberde 8 2 domateste 2 3 artis olurken kavunda 11 6 karpuzda 7 3 salatalik 3 4 azalis oldu Sus bitkileri 2023 yilinda 2022 yilina gore 4 oraninda artis gosterdi SorunlarTurkiye tariminin kronik sorunlari verimsizlige sebep olmaktadir Tarim topraklarinin miras yoluyla kuculmesi sulamanin yaygin olmamasi dogal sartlara bagli tarim yapilmasi makine kullaniminin yetersizligi bu sorunlarin bazilaridir Girdi maliyetlerinin yuksek olmasi yeni teknik ve teknolojilere uyum sorunlari ciftcinin egitim yetersizligi desteklemelerin etkisiz ve yetersiz olmasi uretici tuketici arasindaki aracilarin fazla olmasi tarim verilerinin duzenli toplanmamasi diger sorunlardir Kaynakca a b Yillik Ekonomik Rapor 2014 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde maliye gov tr Tarim sektoru 2022 yilini rekor ihracatla tamamladi NTV 4 Ocak 2023 6 Ocak 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Ocak 2024 2014 Faaliyet Raporu PDF Gida Tarim ve Hayvancilik Bakanligi 2015 27 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 7 Kasim 2015 Gecen yil 12 milyar dolarlik hububat ve bakliyat ihracati yapildi TRT Haber 7 Ocak 2024 8 Ocak 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Ocak 2024 a b PDF Tarim ve Koyisleri Bakanligi 2005 28 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 7 Kasim 2015 PDF musiad org tr Temmuz 2014 22 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 7 Kasim 2015 TURKIYE TARIM SEKTORU RAPORU PDF tobb org tr 2013 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 7 Kasim 2015 a b TASYUREK Serdar PDF esagev org 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 7 Kasim 2015 PDF Dogu Marmara Kalkinma Ajansi 2013 7 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 7 Kasim 2015 Karadeniz in Turkiye sularinda balikcilik PDF Turkiye Balikcilik Mevcut Durum Raporu south stream offshore com Erisim tarihi 14 Kasim 2015 olu kirik baglanti tuik gov tr 26 Haziran 2015 15 Kasim 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Kasim 2015 a b c d e f g h i TUIK 2023 bitkisel uretim istatistiklerini yayinladi BloombergHT 29 Aralik 2023 29 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Aralik 2023