Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tıp etiği, tıbbın ve sağlık alanındaki bilimsel ve pratik çalışmaların etik yönden değerlendirilmesi ve ahlaki ikilemlere bir çözüm bulunmasını hedefleyen disiplindir. Genel konusu insan yaşamıdır.
Tanım
En genel anlamda tıbbi uygulamlar ve tutumların iyi ya da kötü, doğru ya da yanlış olarak değerlendirilmesi ve bu değerlendirmelerin belirli ilkelere oturtulması girişimi tıp etiğinin alanını oluşturmaktadır. Felsefenin etik alanındaki tarihsel bilgi ve yaklaşımlar bu alanda görülmekte, ortaya atılmış olan soru ve yaklaşımlar tıbbi pratik alanındaki sorunlarla birlikte yeniden temellendirilmeye ya da değerlendirilmeye çalşılmaktadır. Erdem etiğinden mutluluk ahlakına; John Stuart Mill'in pragmatizminden, Kant'ın normatif etiğine kadar birçok etik yaklaşım bu tartışmalar içinde yer almakta ve tartışmaları belirlemektedir. Etiğin ne olup ne olmadığı, evrensel bir etiğin olup olamayacağı, etik ilkelerin genel geçerliliğinin çerçevesinin ne olduğu da birçok etik meselede olduğu gibi somut bir gereklilik olarak bu tartışmalarda yer alır. Biyoetik'ten farklı olarak tıp etiği, insan yaşamı ve sağlığı noktasından etik bir soruşturma yürütmekte, neyin doğru, savunulabilir ve geçerli olduğuna dair çıkarsamaları belirli ilkeler doğrultusunda ortaya koymaya çalışmaktadır. Etiğin tıbbi alanda uygulanması ciddi sorunları beraberinde getirmekte ve bunlar farklı yaklaşımlar arasındaki tartışmalarla sürdürülmektedir. Hangi ilkelerin kesin vazgeçilmez ve koşullar ne olursa olsun geçerli olduğu ya da belirli koşullarda olmadığı, eğer böyleyse ahlaki davranışın hangi koşulda nasıl bir geçerlilikle belirleneceği önemli ve genel tartışma başlıklarıdır.
İlke ve tartışmalar
Üzerinde tartışılan dört temel ilke olduğu belirtilebilir. Bunlar;
- Yarar sağlama ilkesi
- Zarar vermeme ilkesi
- Özerkliğe saygı ilkesi
- Adalet ilkesi
Bu ilkelerin kabulünde belirli bir mutabakat var gibi görünse de, genel olarak ilkelerin hepsinin aynı kesinlik ve geçerlilikte mi ele alınacağı, çelişkili durumlarda hangi ilkenin ne şekilde öncelikli ya da ayrıcalıklı olacağı, dahası olup olamayacağı açık olarak belirtilebilmiş görünmemektedir. Yasal ve ahlaki yükümlülükler belirli değerlerle birlikte gelmekte ve ilgili kişilerin bunları bildiği ve uyması gerektiği veri olarak kabul edilmektedir. Deontoloji bu ilke ve kuralların bilgisidir. Böyle olmakla birlikte her gün ve her zaman kurallara uymayan durumlar, koşullar meydana gelebilmekte ya da kurallara bağlanmamış sorunlar belirebilmektedir. Tıp etiği, giderek artan bir önemle hem belirlenen ya da bir şekilde zaten belirlenmiş olan kuralların değerlendirilmesini, hem meydana gelen yeni durumlar içinden meselelerin tartışılmasını yürütmeye çalışır. Ayrıca tıp etiğinin sorguladığı meselelerden biri de, belirlenecek ilke ve davranış modelleri ya da çıkarımların ülkeden ülkeye, kültürden kültüre, değerden değere değişecek nitelikte mi, yoksa uluslararası geçerlilik taşır nitelikte mi olacağı sorunudur.
Kaynakça
- ^ Markose, Aji; Krishnan, Ramesh; Ramesh, Maya (17 Eki 2016). "Medical ethics". Journal of Pharmacy & Bioallied Sciences. 8 (Suppl 1): S1-S4. doi:10.4103/0975-7406.191934. (PMC) 5074007 $2. (PMID) 27829735. 7 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Şubat 2024 – PubMed Central vasıtasıyla.
- ^ Nineham, Laura. "Medical Ethics - The Four Pillars Explained - The Medic Portal". www.themedicportal.com. 14 Ocak 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Şubat 2024.
- ^ Varkey, Basil (17 Şub 2021). "Principles of Clinical Ethics and Their Application to Practice". Medical Principles and Practice. 30 (1): 17-28. doi:10.1159/000509119. (PMC) 7923912 $2. (PMID) 32498071. 14 Şubat 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Şubat 2024 – PubMed Central vasıtasıyla.
- ^ "The four principles of medical ethics". Articles. 14 Şubat 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Şubat 2024.
- Tıp etiksiz olamaz4 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Ayrıca bakınız
- Vikikaynak'taki Hipokrat Yemini maddesi27 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Kürtaj
- Ötanazi
- Genetik
- Klonlama
- Diriltmeyin
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tip etigi tibbin ve saglik alanindaki bilimsel ve pratik calismalarin etik yonden degerlendirilmesi ve ahlaki ikilemlere bir cozum bulunmasini hedefleyen disiplindir Genel konusu insan yasamidir Viyana Universitesi nde blunan Gustav Klimt in Tip adli tablosu TanimEn genel anlamda tibbi uygulamlar ve tutumlarin iyi ya da kotu dogru ya da yanlis olarak degerlendirilmesi ve bu degerlendirmelerin belirli ilkelere oturtulmasi girisimi tip etiginin alanini olusturmaktadir Felsefenin etik alanindaki tarihsel bilgi ve yaklasimlar bu alanda gorulmekte ortaya atilmis olan soru ve yaklasimlar tibbi pratik alanindaki sorunlarla birlikte yeniden temellendirilmeye ya da degerlendirilmeye calsilmaktadir Erdem etiginden mutluluk ahlakina John Stuart Mill in pragmatizminden Kant in normatif etigine kadar bircok etik yaklasim bu tartismalar icinde yer almakta ve tartismalari belirlemektedir Etigin ne olup ne olmadigi evrensel bir etigin olup olamayacagi etik ilkelerin genel gecerliliginin cercevesinin ne oldugu da bircok etik meselede oldugu gibi somut bir gereklilik olarak bu tartismalarda yer alir Biyoetik ten farkli olarak tip etigi insan yasami ve sagligi noktasindan etik bir sorusturma yurutmekte neyin dogru savunulabilir ve gecerli olduguna dair cikarsamalari belirli ilkeler dogrultusunda ortaya koymaya calismaktadir Etigin tibbi alanda uygulanmasi ciddi sorunlari beraberinde getirmekte ve bunlar farkli yaklasimlar arasindaki tartismalarla surdurulmektedir Hangi ilkelerin kesin vazgecilmez ve kosullar ne olursa olsun gecerli oldugu ya da belirli kosullarda olmadigi eger boyleyse ahlaki davranisin hangi kosulda nasil bir gecerlilikle belirlenecegi onemli ve genel tartisma basliklaridir Ilke ve tartismalarUzerinde tartisilan dort temel ilke oldugu belirtilebilir Bunlar Yarar saglama ilkesi Zarar vermeme ilkesi Ozerklige saygi ilkesi Adalet ilkesi Bu ilkelerin kabulunde belirli bir mutabakat var gibi gorunse de genel olarak ilkelerin hepsinin ayni kesinlik ve gecerlilikte mi ele alinacagi celiskili durumlarda hangi ilkenin ne sekilde oncelikli ya da ayricalikli olacagi dahasi olup olamayacagi acik olarak belirtilebilmis gorunmemektedir Yasal ve ahlaki yukumlulukler belirli degerlerle birlikte gelmekte ve ilgili kisilerin bunlari bildigi ve uymasi gerektigi veri olarak kabul edilmektedir Deontoloji bu ilke ve kurallarin bilgisidir Boyle olmakla birlikte her gun ve her zaman kurallara uymayan durumlar kosullar meydana gelebilmekte ya da kurallara baglanmamis sorunlar belirebilmektedir Tip etigi giderek artan bir onemle hem belirlenen ya da bir sekilde zaten belirlenmis olan kurallarin degerlendirilmesini hem meydana gelen yeni durumlar icinden meselelerin tartisilmasini yurutmeye calisir Ayrica tip etiginin sorguladigi meselelerden biri de belirlenecek ilke ve davranis modelleri ya da cikarimlarin ulkeden ulkeye kulturden kulture degerden degere degisecek nitelikte mi yoksa uluslararasi gecerlilik tasir nitelikte mi olacagi sorunudur Kaynakca Markose Aji Krishnan Ramesh Ramesh Maya 17 Eki 2016 Medical ethics Journal of Pharmacy amp Bioallied Sciences 8 Suppl 1 S1 S4 doi 10 4103 0975 7406 191934 PMC 5074007 2 PMID 27829735 7 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Subat 2024 PubMed Central vasitasiyla Nineham Laura Medical Ethics The Four Pillars Explained The Medic Portal www themedicportal com 14 Ocak 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Subat 2024 Varkey Basil 17 Sub 2021 Principles of Clinical Ethics and Their Application to Practice Medical Principles and Practice 30 1 17 28 doi 10 1159 000509119 PMC 7923912 2 PMID 32498071 14 Subat 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Subat 2024 PubMed Central vasitasiyla The four principles of medical ethics Articles 14 Subat 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Subat 2024 Tip etiksiz olamaz4 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ayrica bakinizVikikaynak taki Hipokrat Yemini maddesi27 Subat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Kurtaj Otanazi Genetik Klonlama Diriltmeyin