Tuva Alfabesi, Tuva Cumhuriyetinde kullanılan resmî alfabedir.
Tuva alfabesi Kiril alfabesidir. Rusça'daki alfabeden birkaç ayrımı vardır. Rusçada olmayan ö, ü, ñ (damaktan n) sesleri Kiril alfabesinden sapmamak kaydıyla Rus alfabesinden farklıdır.
Büyük Yazılışı | Küçük Yazılışı | Karşılığı | Büyük Yazılışı | Küçük Yazılışı | Karşılığı |
---|---|---|---|---|---|
А | а | A | П | п | P |
Б | б | B | Р | р | R |
В | в | V | С | с | S |
Г | г | G | Т | т | T |
Д | д | D | У | у | U |
Е | е | E | Ү | ү | Ü |
Ё | ё | YO | ф | Ф | F |
Ж | ж | J | Х | х | H |
З | з | Z | Ц | ц | TS |
И | и | İ | Ч | ч | Ç |
й | Y | Ш | ш | Ş | |
К | к | K | Щ | щ | ŞÇ |
Л | л | L | Ъ | ъ | Katı demdek |
М | м | M | Ы | ы | I |
Н | н | N | Ь | ь | Yumşak demdek |
ң | ñ | Э | э | E | |
О | о | O | Ю | ю | YU |
Ө | ө | Ö | Я | я | YA |
ө, ү, ң harfleri Rus alfabesinde yoktur. Tıpkı gibidir. Başka Türk ülkelerinden ,, ile benzerlik gösterse de aynısı değildir. Misal olarak ө (ö) harfi ile өл (öl/öl), хөл (höl/göl), шөл (şöl/çöl), көр (kör/gör, үш(üş/üç), үс(üs/yağ), сүт (süt/süt), күш (küş/güç),аң (añ/av), каң (kañ/çelik), соңга (soñga/pencere), аңгыр(añgır/ördek) gibi sözleri sayabiliriz. Tıva dilinde ve alfabesinde iki ünlü harf arka arkaya gelebilir. оол (ool/oğul), аар (aar/ağır), дээр(deer/gökyüzü), чиик (çiik/kolay). Tıva dilinden misal Sözler: беш (beş/beş), бис(bis/biz), балды(baldı/balta), даг (dag/dağ), диш(diş/diş), даш(daş/taş), суг (sug/su), билиг(bilig/bilgi).
Tarihte Tuva Alfabeleri
- Eski Türk Alfabesi olan Köktürk (Runik, Turan, Türk) alfabesinde "a" harfi. Tarih boyunca Tuva Türkleri çok farklı alfabeler kullanmışlardır. Tuva Türklerinin ilk ve ulusal alfabesi bütün Türk Dünyasının geçmişteki ortak alfabeleri olan . Bu alfabe ile yazı sadece Türk olanlar tarafından kullanılmıştır, ayrıca tıpatıp aynı olmasa bile benzer versiyonları Fin ve Macar topluluklarında da görülmüştür. Şimdiki Doğu Avrupa bir zamanlar Türklerin yönettiği alan olduğu için bilhassa Saka (İskit) Kağanlığ ve Avrupa Hun Kağanlığı devirlerinde burada yaşayan Fin toplumları Köktürk alfabesini öğrenip kullanmaya başlamışlardır. Tuva Türklerinin kullanmış olduğu ikinci alfabe ise Türk Dünyasının geçmişte çoğunluğunun kullandığı Uygur Alfabesi diye bildiğimiz Sogd menşeli alfabedir. Tuva Türkleri Uygur Alfabesini yakın zamana kadar kullanmışlardır. 1930'lu yıllarda Tuva'da Latin Alfabesinin kullanılmasını görüyoruz. 1945'li yıllardan sonra günümüze kadar kullanılan Rus Kiril Alfabesi yürürlüğe girmiştir.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- TyvaWiki Language Articles
- Tuva Alfabesi30 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Tuva Kitapları21 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Tuva ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
Yazı sistemi, alfabe veya harf ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tuva Alfabesi Tuva Cumhuriyetinde kullanilan resmi alfabedir Tuva alfabesi Kiril alfabesidir Rusca daki alfabeden birkac ayrimi vardir Ruscada olmayan o u n damaktan n sesleri Kiril alfabesinden sapmamak kaydiyla Rus alfabesinden farklidir Buyuk Yazilisi Kucuk Yazilisi Karsiligi Buyuk Yazilisi Kucuk Yazilisi KarsiligiA a A P p PB b B R r RV v V S s SG g G T t TD d D U u UE e E Ү ү UYo yo YO f F FZh zh J H h HZ z Z C c TSI i I Ch ch Cj Y Sh sh SK k K Sh sh SCL l L Kati demdekM m M Y y IN n N Yumsak demdekn n E e EO o O Yu yu YUӨ o O Ya ya YA o ү n harfleri Rus alfabesinde yoktur Tipki gibidir Baska Turk ulkelerinden ile benzerlik gosterse de aynisi degildir Misal olarak o o harfi ile ol ol ol hol hol gol shol sol col kor kor gor үsh us uc үs us yag sүt sut sut kүsh kus guc an an av kan kan celik songa songa pencere angyr angir ordek gibi sozleri sayabiliriz Tiva dilinde ve alfabesinde iki unlu harf arka arkaya gelebilir ool ool ogul aar aar agir deer deer gokyuzu chiik ciik kolay Tiva dilinden misal Sozler besh bes bes bis bis biz baldy baldi balta dag dag dag dish dis dis dash das tas sug sug su bilig bilig bilgi Tarihte Tuva Alfabeleri Eski Turk Alfabesi olan Kokturk Runik Turan Turk alfabesinde a harfi Tarih boyunca Tuva Turkleri cok farkli alfabeler kullanmislardir Tuva Turklerinin ilk ve ulusal alfabesi butun Turk Dunyasinin gecmisteki ortak alfabeleri olan Bu alfabe ile yazi sadece Turk olanlar tarafindan kullanilmistir ayrica tipatip ayni olmasa bile benzer versiyonlari Fin ve Macar topluluklarinda da gorulmustur Simdiki Dogu Avrupa bir zamanlar Turklerin yonettigi alan oldugu icin bilhassa Saka Iskit Kaganlig ve Avrupa Hun Kaganligi devirlerinde burada yasayan Fin toplumlari Kokturk alfabesini ogrenip kullanmaya baslamislardir Tuva Turklerinin kullanmis oldugu ikinci alfabe ise Turk Dunyasinin gecmiste cogunlugunun kullandigi Uygur Alfabesi diye bildigimiz Sogd menseli alfabedir Tuva Turkleri Uygur Alfabesini yakin zamana kadar kullanmislardir 1930 lu yillarda Tuva da Latin Alfabesinin kullanilmasini goruyoruz 1945 li yillardan sonra gunumuze kadar kullanilan Rus Kiril Alfabesi yururluge girmistir Ayrica bakinizTarihi Tuva alfabeleriDis baglantilarTyvaWiki Language Articles Tuva Alfabesi30 Kasim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Tuva Kitaplari21 Aralik 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Tuva ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Yazi sistemi alfabe veya harf ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz