Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede bulunmasına karşın yetersizliği nedeniyle bazı bilgilerin hangi kaynaktan alındığı belirsizdir. (Şubat 2017) () |
Veysî (1561, Alaşehir, Manisa - 1628, Üsküp), şair ve yazardır.
Hayatı
Veysî’nin asıl adı Üveys bin Mehmed’dir. Hicri 969/Miladi 1561 yılında Aydın vilayetine bağlı Alaşehir kasabasında doğmuştur. Kadı Mehmed Efendi ile şair Makâlî Mustafa Bey’in (ölümü Hicri 992/Miladi 1584) kız kardeşinin oğludur.
İlk eğitimine doğum yeri olan Alaşehir’de başlamış, İstanbul’da Salih Molla Efendi’den mülâzemet almıştır. Hicri 992/Miladi 1584-85 yılında Anadolu sadrı olan Molla Ahmed Efendi’nin sohbetlerine katılmıştır. Vezir Emir Mehmed Paşa’nın Mısır valiliği sırasında divan katipliği görevini üstlenmiştir. Hicri 1004/Miladi 1595-96 yılından itibaren Aksihar, Tire kazalarında kadılık, Aydın Saruhan’da mal müfettişliği yapmıştır. Hicri 1012/Miladi 1603-04 yılında Siroz, Rodosçuk kazalarında görev almıştır. Vezir Ali Paşa’nın Macaristan seferi sırasında ordu kadısı olmuştur. Bir süre Priştine’de görev yapmıştır. Hicri 1019/Miladi 1610-11 yılında Tırhala, Eğriboz ve İnebahtı kazalarını denetlemeye ve vergi tahsiline gitmiştir. Üsküp kadılığına yedi kez getirilip azledilmiştir.
14 Ağustos 1628 (Hicri 14 Zilhicce 1037) tarihinde 68 yaşında iken ölmüştür. Mezarı İstanbul Üsküdar’dadır. Mehmed Süreyya’ya göre mezartaşında “Veysî ki olmuş idi tagazzülde bî-bedel/Ta’yîn-i sâl-i fevtine tarihdir gazel” beyti yazılıdır. Bursalı Mehmed Tahir ise mezarını ziyaret ettiğini ve şu beytin yazıldığını ifade etmiştir: Didi ahbâbın biri târihini/Cân-ı Veysî gitti bâb-ı cennete
Eserleri
Habnâme (Vakıa-nâme adıyla da bilinir): Miladi 1608 yılında yazılan eserin konusu kısaca şöyledir: Veysi, padişah I. Ahmet ile İskender-i Zülkarneyn’i düşünde görür. Döneminden şikayet eden padişaha İskender, Âdem’den bu yana dünyanın aynı dünya olduğunu, kötülüklerin ancak iyi, ahlaklı ve yetenekli insanların işbaşında olmalarıyla ortadan kalkacağını anlatır.
Dürretü’t-Tâc fî Sîreti Sâhibi’l-Mi’râc: Siyer-i Veysi adıyla da bilinir. Mekke ve Medine adıyla iki bölüme ayrılmıştır. İslam peygamberi Muhammed’in hayatını anlatan eseridir. Türkçe telif edilmiş ilk siyer kitabı olarak kabul edilir. Nev’îzâde Atâyî ve Nâbî’nin bu esere zeyilleri mevcuttur.
Merace’l-Bahreyn: Kâmus sahibi Necmeddin Firuzâbâdî’nin “Sıhah fi’l-Lugat” yazarı Ebî Nasr İsmail ibn Hammâd el-Cevherî’ye ettiği itirazlara cevapları içeren bir eseridir.
Düstûru’l-Amel: Şehâdet-nâme adıyla da bilinen eserin konusu İslamiyetin beş temeline dairdir. Kelime-i şehâdetin bu temellerin en üstünü olduğunu ortaya koymaya çalışmıştır.
Fütûh-i Mısır: Mısır fetihlerini anlatan bir eseridir. Mısır fatihi Amr ibn Âs’ın olaylarını aktarır.
Dîvân: Zehra Toska ve Fazıl Hoca’nın eserle ilgili yüksek lisans tezleri mevcuttur.
Münşeât: Şeyhülislâm Sun’ullah Efendi’nin şeyhülislâmlığı, Cemâlî-zâde’ye mansıb tevcihi dolayısıyla yazdığı tebrikler ve istidadnamesi, şair Nergisî-zâde ile mektuplaşmaları, yakın dostlarına gönderdiği mektuplar, Şeyhülislâm Mehmet Efendi’ye bayram tebriki, Sünbül Ali Efendi’ye yazdığı af mektuplarından oluşur.
Gurretü’l-Asr fî Tefsîri Sûreti’n-Nasr: Asr suresinin tefsiridir.
Hediyyetü’l-Muhlisîn ve Tezkiretü’l-Muhsinîn: Akâid ve ahlâka dair bir eseridir.
Tevbe-nâme: Zeyniye tarikatının piri Zeynüddîn Hâfî’nin hikmet ve sözlerini içerir.
Bunların dışında kaynaklarda Hicviyye ve Kaside adıyla içeriği verilmemiş iki eserinden de bahsedilir.
Kaynakça
- ALTUN, Mustafa (2011), Hab-nâme-i Veysî, MVT Yayıncılık.12 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Tam Metin)
- DERYAN, Hayriye (1961), Habnâme-i Veysî, Yayınlanmamış Lisans Tezi (1960-61), İstanbul Üniversitesi, Türkiyat Enstitüsü Kütüphanesi, numara: T.571.
- GÜNAY, Vehbi (2008), "Osmanlı Nasihat ve Islahatname Geleneğinde Veysi ve Habname'sinin Yeri" Perspectives on Ottoman Studies:Papers from the 18th Symposium of the International Committee of Pre-Ottoman and Ottoman Studies (CIEPO) at the University of Zagreb, s. 303-313.16 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- HOCA, Fazıl (2002), Veysi Divanı Tahlili, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
- ÖZTÜRK, Nuran (1997), Siyer türü ve Siyr-i Veysi (Dürretü`t-tac fi sireti sahibi`l-mi`rac), Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
- SALIMZYANOVA, F.A. (1976), Veysi-Hab-name (Kniga Snovideniya), Nauka, Moskva.
- SARAÇ, Yekta-MACİT, Muhsin (2011), XVII. Yüzyıl Türk Edebiyatı, Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.27 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ŞENSOY, Saadet (1995), Veysi (Üveys b. Muhammed el-Alaşehri) ve Eseri "Merace`l-Bahreyn"in Tahkiki, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
- TOSKA, Zehra (1985), Veysi Divanı: Hayatı, Eserleri ve Edebi Kişiliği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- TUNÇ, A. Şen (2008), The Dream of 17th Century Ottoman Intellectual: Veysi and His Habname, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sabancı Üniversitesi.18 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- TUNÇ, A. Şen (2011), "A Mirror for Princes, A Fiction for Readers: The Habname of Veysl and Dream Narratives in Ottoman Turkish Literature", Journal of Turkish Literature, Bilkent Üniversitesi Türk Edebiyatı Merkezi, sayı 8, s.41-65.
- YILMAZ, Nuran (1999) ”Veysî’nin Dürretü’t-Tac adlı Siyeri ve Nüshalarının Tanıtımı”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 8, Kayseri 1998, ss. 34–43.17 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- YILMAZ, Nuran (2003), ”Siyer-i Veysî’deki Hikâye-i Latife” Çerçevesinde Hoşgörü ve Hoşgörüsüzlük Kavramlarının Değerlendirilmesi”, Ç.Ü.İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. 3, S. 2, Adana. Temmuz-Aralık 2003, ss. 139–152.
- YILMAZ, Nuran (1998), ”Habnâme-i Veysî” Bir Dergisi, Prof. Dr. Kemal Eraslan Özel Sayısı, Sayı: 9-10, İstanbul, 1998, ss. 651–669.
Dış bağlantılar
- Veysî (1836), Kitâb-ı Hâb-nâme-i Veysî, Bulak, Dârüt't-tıbaatül'l-Âmire. (Tam Metin)
- Veysî (1846), Hâb-nâme-i Veysî, İstanbul, Dârü't-tıbaatü'l-Âmire.27 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Tam Metin)
- Veysî (1866), Şehâdet-nâme-i Veysi, Tasvir-i Efkâr Gazetesi Matbaası. (Tam Metin)
- Veysî (1929), Siyer-i Veysi (Tam Metin)
- Veysî (1869), Siyer-i Veysi, İstanbul Vezirhanı Matbaası. (Tam Metin)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede kaynak listesi bulunmasina karsin metin ici kaynaklarin yetersizligi nedeniyle bazi bilgilerin hangi kaynaktan alindigi belirsizdir Lutfen kaynaklari uygun bicimde metin icine yerlestirerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Subat 2017 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Veysi 1561 Alasehir Manisa 1628 Uskup sair ve yazardir HayatiVeysi nin asil adi Uveys bin Mehmed dir Hicri 969 Miladi 1561 yilinda Aydin vilayetine bagli Alasehir kasabasinda dogmustur Kadi Mehmed Efendi ile sair Makali Mustafa Bey in olumu Hicri 992 Miladi 1584 kiz kardesinin ogludur Ilk egitimine dogum yeri olan Alasehir de baslamis Istanbul da Salih Molla Efendi den mulazemet almistir Hicri 992 Miladi 1584 85 yilinda Anadolu sadri olan Molla Ahmed Efendi nin sohbetlerine katilmistir Vezir Emir Mehmed Pasa nin Misir valiligi sirasinda divan katipligi gorevini ustlenmistir Hicri 1004 Miladi 1595 96 yilindan itibaren Aksihar Tire kazalarinda kadilik Aydin Saruhan da mal mufettisligi yapmistir Hicri 1012 Miladi 1603 04 yilinda Siroz Rodoscuk kazalarinda gorev almistir Vezir Ali Pasa nin Macaristan seferi sirasinda ordu kadisi olmustur Bir sure Pristine de gorev yapmistir Hicri 1019 Miladi 1610 11 yilinda Tirhala Egriboz ve Inebahti kazalarini denetlemeye ve vergi tahsiline gitmistir Uskup kadiligina yedi kez getirilip azledilmistir 14 Agustos 1628 Hicri 14 Zilhicce 1037 tarihinde 68 yasinda iken olmustur Mezari Istanbul Uskudar dadir Mehmed Sureyya ya gore mezartasinda Veysi ki olmus idi tagazzulde bi bedel Ta yin i sal i fevtine tarihdir gazel beyti yazilidir Bursali Mehmed Tahir ise mezarini ziyaret ettigini ve su beytin yazildigini ifade etmistir Didi ahbabin biri tarihini Can i Veysi gitti bab i cenneteEserleriHabname Vakia name adiyla da bilinir Miladi 1608 yilinda yazilan eserin konusu kisaca soyledir Veysi padisah I Ahmet ile Iskender i Zulkarneyn i dusunde gorur Doneminden sikayet eden padisaha Iskender Adem den bu yana dunyanin ayni dunya oldugunu kotuluklerin ancak iyi ahlakli ve yetenekli insanlarin isbasinda olmalariyla ortadan kalkacagini anlatir Durretu t Tac fi Sireti Sahibi l Mi rac Siyer i Veysi adiyla da bilinir Mekke ve Medine adiyla iki bolume ayrilmistir Islam peygamberi Muhammed in hayatini anlatan eseridir Turkce telif edilmis ilk siyer kitabi olarak kabul edilir Nev izade Atayi ve Nabi nin bu esere zeyilleri mevcuttur Merace l Bahreyn Kamus sahibi Necmeddin Firuzabadi nin Sihah fi l Lugat yazari Ebi Nasr Ismail ibn Hammad el Cevheri ye ettigi itirazlara cevaplari iceren bir eseridir Dusturu l Amel Sehadet name adiyla da bilinen eserin konusu Islamiyetin bes temeline dairdir Kelime i sehadetin bu temellerin en ustunu oldugunu ortaya koymaya calismistir Futuh i Misir Misir fetihlerini anlatan bir eseridir Misir fatihi Amr ibn As in olaylarini aktarir Divan Zehra Toska ve Fazil Hoca nin eserle ilgili yuksek lisans tezleri mevcuttur Munseat Seyhulislam Sun ullah Efendi nin seyhulislamligi Cemali zade ye mansib tevcihi dolayisiyla yazdigi tebrikler ve istidadnamesi sair Nergisi zade ile mektuplasmalari yakin dostlarina gonderdigi mektuplar Seyhulislam Mehmet Efendi ye bayram tebriki Sunbul Ali Efendi ye yazdigi af mektuplarindan olusur Gurretu l Asr fi Tefsiri Sureti n Nasr Asr suresinin tefsiridir Hediyyetu l Muhlisin ve Tezkiretu l Muhsinin Akaid ve ahlaka dair bir eseridir Tevbe name Zeyniye tarikatinin piri Zeynuddin Hafi nin hikmet ve sozlerini icerir Bunlarin disinda kaynaklarda Hicviyye ve Kaside adiyla icerigi verilmemis iki eserinden de bahsedilir KaynakcaALTUN Mustafa 2011 Hab name i Veysi MVT Yayincilik 12 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Tam Metin DERYAN Hayriye 1961 Habname i Veysi Yayinlanmamis Lisans Tezi 1960 61 Istanbul Universitesi Turkiyat Enstitusu Kutuphanesi numara T 571 GUNAY Vehbi 2008 Osmanli Nasihat ve Islahatname Geleneginde Veysi ve Habname sinin Yeri Perspectives on Ottoman Studies Papers from the 18th Symposium of the International Committee of Pre Ottoman and Ottoman Studies CIEPO at the University of Zagreb s 303 313 16 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde HOCA Fazil 2002 Veysi Divani Tahlili Istanbul Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Turk Dili ve Edebiyati Bilim Dali Yayinlanmamis Yuksek Lisans Tezi OZTURK Nuran 1997 Siyer turu ve Siyr i Veysi Durretu t tac fi sireti sahibi l mi rac Erciyes Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Yayinlanmamis Doktora Tezi SALIMZYANOVA F A 1976 Veysi Hab name Kniga Snovideniya Nauka Moskva SARAC Yekta MACIT Muhsin 2011 XVII Yuzyil Turk Edebiyati Anadolu Universitesi Acikogretim Fakultesi Yayinlari 27 Subat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde SENSOY Saadet 1995 Veysi Uveys b Muhammed el Alasehri ve Eseri Merace l Bahreyn in Tahkiki Selcuk Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Yayinlanmamis Yuksek Lisans Tezi TOSKA Zehra 1985 Veysi Divani Hayati Eserleri ve Edebi Kisiligi Yayinlanmamis Yuksek Lisans Tezi Istanbul Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu TUNC A Sen 2008 The Dream of 17th Century Ottoman Intellectual Veysi and His Habname Yayinlanmamis Yuksek Lisans Tezi Sabanci Universitesi 18 Eylul 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde TUNC A Sen 2011 A Mirror for Princes A Fiction for Readers The Habname of Veysl and Dream Narratives in Ottoman Turkish Literature Journal of Turkish Literature Bilkent Universitesi Turk Edebiyati Merkezi sayi 8 s 41 65 YILMAZ Nuran 1999 Veysi nin Durretu t Tac adli Siyeri ve Nushalarinin Tanitimi Erciyes Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Dergisi Sayi 8 Kayseri 1998 ss 34 43 17 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde YILMAZ Nuran 2003 Siyer i Veysi deki Hikaye i Latife Cercevesinde Hosgoru ve Hosgorusuzluk Kavramlarinin Degerlendirilmesi C U Ilahiyat Fakultesi Dergisi C 3 S 2 Adana Temmuz Aralik 2003 ss 139 152 YILMAZ Nuran 1998 Habname i Veysi Bir Dergisi Prof Dr Kemal Eraslan Ozel Sayisi Sayi 9 10 Istanbul 1998 ss 651 669 Dis baglantilarVeysi 1836 Kitab i Hab name i Veysi Bulak Darut t tibaatul l Amire Tam Metin Veysi 1846 Hab name i Veysi Istanbul Daru t tibaatu l Amire 27 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Tam Metin Veysi 1866 Sehadet name i Veysi Tasvir i Efkar Gazetesi Matbaasi Tam Metin Veysi 1929 Siyer i Veysi Tam Metin Veysi 1869 Siyer i Veysi Istanbul Vezirhani Matbaasi Tam Metin