Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yarlık (Moğolca: зарлиг, zarlig; Rusça: ярлык, jarlyk, Tatarca: yarlığ), Cengiz Han'dan sonra Moğol İmparatorlarının kullandığı bir fermandır. Yarlık; idari ve yargı kararları için öncelikli davaların kayıtları ve Cengiz Han'a atfedilen özdeyişler veya sözler ile birlikte bir yönetmelik veya kararname etkisi olan üç temel hukuk kaynağından biriydi. Yarlık, Moğol İmparatorluğu'nun işleyişi hakkında önemli bilgiler sağlar.
Ögeday 1230'larda soyluların Payza (taşıyıcıya sivil halktan mal ve hizmet talep etme yetkisi veren künye) ve Yarlık basmasını yasakladı.
13. yüzyılın ortalarından 15. yüzyılın ortalarına kadar, Kuzeydoğu Rusya'nın tüm prensleri, yönetimlerine izin veren Yarlık aldı. Yarlık'ın Rus yönetiminde yayınlanması, Vladimir Büyük Dükü (Büyük Prens) unvanının oluşmasını sağladı. Başlangıçta, bu Yarlıklar Karakurum'daki kağandan geliyordu, ancak Batu Han Altın Orda hanlığını kurduktan sonra (yaklaşık 1227), Saray'dan gelmeye başladı. Ancak bu Yarlıkların hiçbiri günümüze ulaşmamıştır. On beşinci yüzyılın ortalarında, Moskova Büyük Dükü II. Vasili, diğer Rus prenslerinin Moğol hanlarından Yarlık almasını yasaklamaya başladı ve böylece Moskova büyük prensinin yerel prenslik yönetimine izin verme hakkını tesis etti. Moğol liderleri, Yarlık'ı elçilere, gezginlere, keşişlere ve tüccarlara serbest geçiş, vergi ve harçtan muafiyet ve güvenlik sağlamak için verdi.
Kubilay Han, 1280'de diğer tüm Moğol hanlıklarına yayılan bir uygulama olan kheshig'inde dört büyük aristokratın tüm jarlikleri (kararnameleri) imzalaması uygulamasına başladı.
Gazan, tüm Yarlık'ın İran'daki mahkemede dosyada tutulmasını emrederek, set formlar ve dereceli mühürler oluşturarak Yarlık'ın yayınlanmasında reform yaptı. 30 yıldan eski Yarlıklar ve eski Payzalar ile birlikte iptal edilecekti.
1260'dan sonra bile, Çin'deki Yuan Hanedanı hala Yarlık'ın yalnızca Kağan tarafından, verilmesi gerektiği kabul ediliyordu. Ancak bazı üst düzey yetkililer Orta Asya'da han veya imparator adı altında çıkarmaya devam ettiler.
Rus arşivi, Kıpçak Hanlığı'ndan çıkarılan ve bunların Rusça'ya çevirileri olarak kabul edilen altı Yarlık'ı muhafaza etmektedir. Bunlar:
- Kağan Tulunbek'ten Metropolitan Mikhail'e (1379)
- Hatun Taydula'dan Rus prenslerine (1347)
- Kağan Mengü Timur'dan Metropolitan Peter'e (1308)
- Hatun Taydula'dan Metropolitan Feognost'a (1343)
- Kağan Berdibeg'den Metropolitan Alexius'a (Alexei) (1357)
- Hatun Taydula'dan Metropolitan Alexius'a (1354)
Kağan Özbeg'den Metropolitan Peter'a (tam koleksiyonda bulunan) olduğu iddia edilen yedinci bir Yarlık'ın on altıncı yüzyıldan kalma sahte belge olduğu belirlendi. Prensliklere verilen Yarlık, Kilise'nin vergi ve haraçlardan muaf olduğunu teyit eder ve Rus kilise adamları han ve ailesinin iyiliği için dua ettikleri sürece, Kilise'nin mülkünün kamulaştırmadan veya hasardan korunması gerektiğini beyan eder.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yarlik Mogolca zarlig zarlig Rusca yarlyk jarlyk Tatarca yarlig Cengiz Han dan sonra Mogol Imparatorlarinin kullandigi bir fermandir Yarlik idari ve yargi kararlari icin oncelikli davalarin kayitlari ve Cengiz Han a atfedilen ozdeyisler veya sozler ile birlikte bir yonetmelik veya kararname etkisi olan uc temel hukuk kaynagindan biriydi Yarlik Mogol Imparatorlugu nun isleyisi hakkinda onemli bilgiler saglar Timur Kutluk Han a ait olan Yarlik kopyasi 1397 Ogeday 1230 larda soylularin Payza tasiyiciya sivil halktan mal ve hizmet talep etme yetkisi veren kunye ve Yarlik basmasini yasakladi 13 yuzyilin ortalarindan 15 yuzyilin ortalarina kadar Kuzeydogu Rusya nin tum prensleri yonetimlerine izin veren Yarlik aldi Yarlik in Rus yonetiminde yayinlanmasi Vladimir Buyuk Duku Buyuk Prens unvaninin olusmasini sagladi Baslangicta bu Yarliklar Karakurum daki kagandan geliyordu ancak Batu Han Altin Orda hanligini kurduktan sonra yaklasik 1227 Saray dan gelmeye basladi Ancak bu Yarliklarin hicbiri gunumuze ulasmamistir On besinci yuzyilin ortalarinda Moskova Buyuk Duku II Vasili diger Rus prenslerinin Mogol hanlarindan Yarlik almasini yasaklamaya basladi ve boylece Moskova buyuk prensinin yerel prenslik yonetimine izin verme hakkini tesis etti Mogol liderleri Yarlik i elcilere gezginlere kesislere ve tuccarlara serbest gecis vergi ve harctan muafiyet ve guvenlik saglamak icin verdi Kubilay Han 1280 de diger tum Mogol hanliklarina yayilan bir uygulama olan kheshig inde dort buyuk aristokratin tum jarlikleri kararnameleri imzalamasi uygulamasina basladi Gazan tum Yarlik in Iran daki mahkemede dosyada tutulmasini emrederek set formlar ve dereceli muhurler olusturarak Yarlik in yayinlanmasinda reform yapti 30 yildan eski Yarliklar ve eski Payzalar ile birlikte iptal edilecekti 1260 dan sonra bile Cin deki Yuan Hanedani hala Yarlik in yalnizca Kagan tarafindan verilmesi gerektigi kabul ediliyordu Ancak bazi ust duzey yetkililer Orta Asya da han veya imparator adi altinda cikarmaya devam ettiler Rus arsivi Kipcak Hanligi ndan cikarilan ve bunlarin Rusca ya cevirileri olarak kabul edilen alti Yarlik i muhafaza etmektedir Bunlar Kagan Tulunbek ten Metropolitan Mikhail e 1379 Hatun Taydula dan Rus prenslerine 1347 Kagan Mengu Timur dan Metropolitan Peter e 1308 Hatun Taydula dan Metropolitan Feognost a 1343 Kagan Berdibeg den Metropolitan Alexius a Alexei 1357 Hatun Taydula dan Metropolitan Alexius a 1354 Kagan Ozbeg den Metropolitan Peter a tam koleksiyonda bulunan oldugu iddia edilen yedinci bir Yarlik in on altinci yuzyildan kalma sahte belge oldugu belirlendi Prensliklere verilen Yarlik Kilise nin vergi ve haraclardan muaf oldugunu teyit eder ve Rus kilise adamlari han ve ailesinin iyiligi icin dua ettikleri surece Kilise nin mulkunun kamulastirmadan veya hasardan korunmasi gerektigini beyan eder Kaynakca Arsivlenmis kopya 25 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Agustos 2022 30 Haziran 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Agustos 2022 Arsivlenmis kopya 25 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Agustos 2022